NaluwasHUMAN SA PAGPAKAMATAY SA AKONG ANAK
Ang tagsulat nagpuyo sa Utah, USA.
Human nagpakamatay ang akong anak nga babaye, wala koy mga sakop sa pamilya nga mitabang kanako agi niini nga pagsulay—gawas sa akong pamilya sa ward.
Mga paghulagway sa litrato pinaagi ni David Stoker, POSING SA MGA MODEL
Ang usa nako ka higala bag-o lang nangutana nako nga nakapakurat nako. Sa tanang mga pangutana nga magpabilin human nga usa ka minahal sa kinabuhi nagpakamatay, usa lang gayud ang naa sa iyang hunahuna. Ang iyang pangutana mao kini, “Giunsa sa Simbahan pagtabang kanimo human naghikog ang imong 15 anyos nga anak nga babaye?”
Ang akong unang nahunahunaan mao kini, “Wala. Mipalayo ko sa tanan, nag-inusara sa akong panimalay, ug nag-antus sa tumang kamingaw.”
Apan human sa pipila ka adlaw sa pagpamalandong, nakaamgo ko nga sayop kaayo ko sa akong gihunahuna. Wala koy pagduda nga ang dili katuohan nga kalisang nga akong nasinati nakadaut sa akong panglantaw.
Didto sa ospital kon asa nila gidala ang akong anak nga si Natalie (kinsa patay na), naa ko sa kahimtang sa kakurat. Namuypoy gyud akong tibuok lawas ug nablangko ang akong hunahuna. Ang mga butang nangahitabo libut kanako nga akong makita apan wala koy gibati: mga pulis nangutana, mga higala nanghilak, mga kawani sa ospital nagpahibalo nako sa sitwasyon sa akong anak. Naglibug gyud ko apan klaro kaayo.
Nakahinumdom ko nga nakakita sa akong kanhi bishop ug sa iyang asawa. Usa nako ka kauban sa trabaho ang mitawag kanila. Ang akong anak, si Natalie, ug ako mibalhin gikan sa ilang ward pipila lang ka bulan ang milabay. Ang akong bishop ug ang iyang asawa pinalangga namong mga higala.
Ang asawa sa bishop, nga ginganlan usab og Natalie, miingon nga mopuyo ko uban kanila. Ang sunod nga butang nga akong nahibaloan, anaa na ko sa ilang sakyanan nga nagsakay balik ngadto sa akong gipuy-an kaniadto. Wala na ko makabantay sa paglabay sa oras, apan nasayud ko nga hapit na ang mosunod nga adlaw dihang nakadawat ko og panalangin sa priesthood gikan sa bishop ug usa ka higala.
Nasayud ko nga gipahibalo ko nila ug giapil sa tanang kasabutan sa lubong, apan wala ko masayud sa unsay nangahitabo. Mag-ilis ko kon ingnon ko nga mag-ilis na. Mosakay ko sa sakyanan kon ingnon ko nga moadto kami og usa ka lugar. Gibati nako nga sama sa usa ka robot nga magsunod og yano nga mga sugo. Mao ra kadto ang tanan nakong mahimo. Makatingala, wala pa ko kapaagas og luha.
Ang haya sa akong anak nga babaye nindot. Dihay daghang katawa inubanan og mga luha, ug ang Espiritu anaa gayud. Ang akong kamagulangang anak nga babaye, si Victoria, mibalik sa Utah gikan sa laing estado. Misulat siya og kanta ug gikanta kini diha sa haya.
Wala gyud ko duola bahin sa mga galastuhan sa lubong gawas lang sa pagpahibalo nga gibayaran na kini. Sulod sa pipila ka semana ang lubong hingpit na nga nabayaran pinaagi sa mga donasyon gikan sa mga miyembro sa Simbahan.
Nianang panahona, nagpuyo gihapon ko uban sa pamilya sa akong kanhi bishop. Ang mga miyembro gikan sa akong ward kaniadto nangita og bag-ong dapit nga akong kapuy-an. Usa ka nindot nga basement apartment ang magamit, ug ang sunod nga butang nga akong nasayran, nagpirma na ko para moabang. Wala kini mahitabo nga ako ra. Usa kini ka buhat sa pundok sa mga miyembro sa Simbahan, lakip na sa akong minahal nga higala nga si Natalie, ang asawa sa bishop.
Ang mga miyembro sa ward mitabang sa pagbalhin sa akong personal nga mga gamit ug mipahimutang nako ug sa akong laing anak nga babaye. Ang unang duha ka bulan nga abangan nabayaran na daan—usab, pinaagi sa mga donasyon sa mga miyembro sa Simbahan. Wala pa gihapon koy nasabtan nianang panahona, ug nablangko lang gihapon ko, apan nagsugod na ko sa pagbati og balik.
Mga usa ka bulan human sa kamatayon sa akong anak, ang pagkaamgo ug kabug-at sa unsay nahitabo mihinay-hinay na pagsantup sa akong hunahuna. Mora kini og bug-at, baga nga itum nga aso nga mitumaw pirmero, nga gisundan og kinatibuk-ang bul-og hangtud nga mibati ko nga gilibutan sa hilabihan nga kangitngit. Ang kagul-anan nga sakit pa dili makapabantay nimo sa unsay nangahitabo.
Si Natalie namatay sa Adlaw sa Pagpasalamat [Thanksgiving Day]. Karon Pasko na. Ang kapaskuhan mipasamut lamang sa kasakit sa pagkawala sa akong anak. Wala koy hunong sa paghilak sulod sa mga adlaw, ug ang pag-antus nagpadayon nianang panahona. Ang mga minuto nga nanglabay sama sa mga oras. Ang mga oras nga nanglabay sama sa mga adlaw. Ang mga adlaw nga nanglabay sama sa mga tuig.
Isip usa ka diborsyada, wala koy bana nga makapangita og panginabuhi. Kon duna pa lang, nagluko na unta ko, nanirado sa akong kaugalingon sa usa ka lawak, ug nagpabilin didto. Apan wala ko niana nga abilidad. Kinahanglan ko nga magbaton og kalig-on aron molihok. Kinahanglan ko nga makakita og trabaho. Nagtrabaho ko sa dihang nahitabo ang Adlaw sa Pagpasalamat, apan hinoon diha sa tanang kasamok, nakalimot ko sa akong trabaho. Pwede unta kong mobalik og trabaho didto, apan ang akong Natalie ganahan nga naa didto, ug ang paghunahuna sa pagbalik nga wala siya dili maagwanta.
Sa unang semana sa Enero, aduna na koy trabaho nga ubos og sweldo. Naningkamot ko nga molihok ingon og normal ra ko. Nagpadayon ang akong lawas, apan akong gibati nga mora og namatay ang akong kalag. Walay usa nga nasayud nga buhi tuod ko apan haw-ang ang akong gibati. Atol lamang sa biyahe padulong ug gikan sa trabaho nga makapagawas ko sa akong gibati nga kaguol.
Misugod ko sa pag-adto sa akong bag-o nga ward sa hinay-hinay. Nakahibalo gyud ko nga kon dunay mangutana nako kon kumusta na ko, mahugno gyud ko. Ganahan kaayo kong moadto sa simbahan, apan dili ko gustong makigsulti ni bisan kinsa, ilabi na sa pagtutok. Nangandoy ko sa tibuok nakong kasingkasing nga dili lang unta ko makita. Labaw sa tanan, gusto lang kong mawagtang kining hilabihan nga kasakit sa akong dughan!
Wala koy ideya unsay gihunahuna sa mga sister sa Relief Society bahin nako, ug nianang panahona wala kaayo ko magpakabana. Busy kaayo ko nga naningkamot nga makaginhawa! Sigurado ko nga nakahatag ko og impresyon nga gusto kong mag-inusara, kay walay usa kanila nga misamok kanako. Sila, hinoon, usahay mohatag nako og usa ka mainit nga pahiyum nga nakahupay nako og gamay—igo lang nga makapugong nako nga modagan paingon sa pinakaduol nga gawasanan, nga maoy kanunay nakong nahunahunaan.
Ang panahon usa ka tigtambal. Dili kini makapapas sa mga panghitabo, apan nagtugot kini nga hinay-hinayng mapilot ang mga samad.
Kanang makalilisang nga Adlaw sa Pagpasalamat nahitabo niadtong 2011, ug milungtad og pipila ka tuig una ko nakaamgo kon giunsa gyud ko pagtabang sa akong mga kaigsoonan sa Simbahan. Akong gibati nga gipas-an ko gikan sa natad sa panggubatan human kritikal nga nasamdan. Gitambalan ko aron mahimsog og balik ug giatiman hangtud makabarug ko nga ako ra.
Dili maihap nga mga panalangin ang miabut nako, sa lain-laing mga paagi. Ang akong pagpamatuod milambo sa hilabihan. Nasayud na ko karon kon unsay bation nga sapwangon sa mahigugmaong mga bukton sa atong Manluluwas.
Mao nga sa pagtubag sa pangutana sa akong higala, “Giunsa sa Simbahan pagtabang kanimo agi niini nga pagsulay?” Ako moingon, “Wala sila motabang kanako. Sila miluwas kanako.”
Si Natalie usa ka tinubdan sa hingpit nga kalipay ug katawa sa akong kinabuhi. Mapasalamaton ko sa suporta sa akong mga higala ug mga miyembro sa ward samtang nagbangutan ko sa iyang kamatayon.