Aupuru mai tā te Fatu e rave nei
Nā Jean B. Bingham
Peresideni rahi nō te Sōtaiete Tauturu
Fa’a’ite ana’e i tō tātou ’ā’au mēhara ’e tō tātou here i te Atua ma te aupuru au i tō tātou mau taea’e ’e tuahine mure ’ore.
E ha’amaita’ira’a fa’ahiahia ’ia ora i roto i te tau o te heheura’a tāmau nō ’ō mai i te Atua ra. ’A tīa’i ai ’e ’a fāri’i ai tātou i te « fa’aho’ira’ahia mai te mau mea ato’a »,1 i teienei ē a muri atu nā roto i te mau tohu i tupu i tō tātou tau, tē fa’aineine nei ïa tātou nō te tae-piti-ra’a mai o te Fa’aora.2
’E ’aita e rave’a maita’i a’e nō te fa’aineine ’ia fārerei iāna maori rā, i te onoonora’a ’ia riro mai iāna ra nā roto i te aupuru-au-ra’a ia vetahi ’ē. Mai ia Iesu Mesia i ha’api’i na i tōna mau ’āpe’e i te ’ōmuara’a o teie tau tu’ura’a ’evanelia : « Mai te mea tē here nei outou iā’u nei, e tāvini ïa ’outou iā’u ».3 Tā tātou tāvinira’a ia vetahi ’ē, e fa’a’itera’a ïa nō tō tātou ti’ara’a pipi ’e nō tō tātou ’ā’au mēhara ’e te here i te Atua ’e i tāna Tamaiti, ia Iesu Mesia.
I te tahi mau taime, e mana’o tātou ē, ’o te mau ’ohipa teitei ’e te tu’iro’o te « tai’ohia » ’ei tāvinira’a i tō tātou veutupu. Teie rā, ’o te mau tāvinira’a ha’iha’i tē fa’atupu i te mau hope’ara’a pūai i ni’a ia vetahi ’ē—’e ia tātou ato’a. E aha tā te Fa’aora i rave ? Nā roto i te mau ō hanahana o te Tāra’ehara ’e o te Ti’afa’ahoura’a—’o tā tātou e fa’ahanahana nei i teie Sābati Pāsa nehenehe roa—’aita atu e ta’ata ’o tei fa’atupu i te maita’i rahi, ’o ’oia ana’e, i ni’a i te ta’ata o tei ora na ’e ’o tē ora i muri a’e i ni’a i te fenua nei ».4 ’Ua fa’a’ite ato’a ’oia i tōna hōho’a ’ata’ata, ’ua ’āparau ho’i, ’ua fa’aro’o na, ’ua hōro’a i tōna taime, ’ua fa’aitoito, ’ua ha’api’i, ’ua fa’a’amu ’e ’ua fa’a’ore i te hapa. ’Ua tāvini i te fēti’i ’e i te mau hoa, te mau veutupu ’e i te feiā ’e’ē, hoe ā fāito, ’e ’ua ani i te feiā tāna i mātau ’e i tō rātou mau fēti’i ’ia haere mai e fāna’o i te mau ha’amaita’ira’a rahi o tāna ’evanelia. ’Ua riro teie mau ’ohipa « ha’iha’i » tāvinira’a ’ei hōho’a nō tā tātou aupurura’a i teie mahana.
’A fari’i ai ’outou i te pi’ira’a ’ei ti’a nō te Fa’aora i roto i tā ’outou tauto’ora’a ’ia aupuru, e ui ia ’outou iho : « Nāhea vau ’ia fa’a’ite atu i te māramarama o te ’evanelia i teie ta’ata ’e ’aore rā i te fēti’i ? E aha tā te Varua e fa’auru mai nei iā’u ? »
’Ua rau roa te huru aupurura’a, mai te au i terā ta’ata ’e terā ta’ata. Nō reira, mai te aha te reira ?
Te aupurura’a, ’o te mau peresidenira’a pupu peresibutero ’e Sōtaiete Tauturu ïa e ’āpo’o nā roto i te pure nō te fa’ata’a i te mau tonora’a. E ’ere te feiā fa’atere ’ōpere pāpie noa, e mau ’āpo’ora’a rā nō ni’a i te mau ta’ata ’e te mau ’utuāfare ’a hōro’ahia ai te mau tonora’a i te mau taea’e ’e te mau tuahine aupuru. ’O te hō’ē hāhaerera’a nā rāpae, te hō’ē pō ha’utira’a, te haerera’a e tauturu ’aore rā te haere-’āmui-ra’a e tāvini. ’O te fārerei-tino-roa-ra’a i te ta’ata ’aore rā te paraparaura’a nā ni’a i te niuniu ’aore rā te natirara ’aore rā te poro’i niuniu. ’O te hāponora’a i te tahi tāreta nō te mahana fānaura’a ’e te haerera’a i te tu’era’a popo nō te fa’aitoito atu. ’O te fa’a’itera’a i te hō’ē ’īrava ’aore rā i te hō’ē fa’ahitira’a parau o te ’āmuira’a rahi, ’o tē riro ’ei mea maita’i nō terā ta’ata. ’O te hō’ē ’āparaura’a nō ni’a i te ’evanelia ’e te fa’a’itera’a i tōna ’itera’a pāpū, ’ia roa’a te māramarama ’e te hau. ’O te rirora’a ’ei hoa i roto i te orara’a o te hō’ē ta’ata ’e te aupurura’a iāna. ’O te hō’ē uiuira’a aupurura’a i reira e paraparauhia ai te mau hina’aro ’e te mau pūai, ma te ’ā’au aroha ’e te tano. ’O te fa’anahonahora’a te ’āpo’ora’a pāroisa nō te pāhono atu i te hō’ē hina’aro rahi.
Nā teie huru aupurura’a i ha’apūai i te hō’ē tuahine tei taui i tōna nohora’a ’a haere ai tāna tāne i te ha’api’ira’a teitei. Ma te niuniu ’ore ’e te hō’ē aiū e ha’apa’o, ’ua painu roa ’oia i taua nohora’a ’āpī nei, ’ua mo’emo’e roa ’e te ’ōtahi ato’a. Ma te ’ore e fa’aara atu, haere atura te hō’ē tuahine nō te Sōtaiete Tauturu i te pae ’ōpani ma te ’āfa’i mai i te tahi tia’a iti nō te ’aiū, fa’apa’uma atura ia rāua i roto i tōna pereo’o ’e tere ana’e atura i te faretoa. Tē nā ’ō ra te tuahine ma te ’ā’au mēhara ē : « ’O ’oia tō’u poito fa’aora ! »
Te aupurura’a mau, ’ua fa’ahōho’ahia ïa e te hō’ē tuahine pa’ari nō Afirika ’o tei fa’ata’ahia nō te ti’i i te hō’ē tuahine tei ’ore i haere mai i te purera’a nō te hō’ē tau roa i teienei. I tōna tāpaera’a i te fare o taua tuahine ra, tē ’ite nei ’oia ē, ’ua tūpa’ihia na ’e ’ua ’eiāhia teie vahine, ’aita re’a e mā’a ’e ’aita e ’ahu tāna i mana’o e mea tura nō te haere i te purera’a i te Sābati. Tā terā vahine aupuru i hōpoi mai, ’o te tari’a fa’aro’o ïa, te tahi mā’a tupu nō te fare mai, te mau pāpa’ira’a mo’a nō te tai’o ’e te auhoara’a. ’Aita i maoro roa, ’ua ho’i mai terā vahine « mauiui » i te purera’a ’e i teienei e pi’ira’a tōna, nō te mea ’ua herehia ’oia ’e ’ua ha’afaufa’ahia.
Te tahō’ēra’a teie mau tauto’ora’a a te Sōtaiete Tauturu i te pupu peresibutero ha’apautuutuhia, e fa’atupu ïa te reira i te mau hope’ara’a māere rahi. E riro mai te aupurura’a ’ei tauto’ora’a nahonaho maita’i nō te amo i te hōpoi’a a te autahu’ara’a ’ia « hāhaere i te fare o te mero tāta’itahi » ’e ’ia « ara noa i ni’a i tō te ’Ēkālesia, ’ia ti’a i tō rātou pae ’e ’ia fa’aitoito ia rātou »5 ’e tae noa atu i te fa’atupura’a i te fā a te Sōtaiete Tauturu e tauturu te tahi i te tahi ’ia fa’aineine nō te fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a o te ora mure ’ore.6 Nā roto i te ha’a-’āmui-ra’a i raro a’e i te fa’aterera’a a te ’episekōpo, e ti’a i te mau peresidenira’a pupu peresibutero ’e Sōtaiete Tauturu ’ia fa’auruhia ’a imi noa ai rātou i te mau rāve’a maita’i a’e nō te ara ’e nō te ha’apa’o i te ta’ata tata’itahi ’e i te ’utuāfare.
Teie te hō’ē hi’ora’a. E metua vahine ’ua ’itehia e ma’i māriri ’aita’ata tōna. ’Aita ’oia i ha’amaoro i te rapa’aura’a ’e i muri noa iho, ’ua ’ohipa te mau tuahine nō te Sōtaiete Tauturu, ’ua fa’anaho i te pae nō te mā’a, nō te fa’ahorohoro iāna i tāna mau hi’opo’ara’a ’e tē vai atu ra. ’Ua hāhaere pinepine rātou iāna, ’e ’ua pārahi ’oa’oa i pīha’i iho iāna. I te reira ato’a taime, tē fa’anaho ra te pupu autahu’ara’a a Melehizedeka i tāna ’ohipa. ’Ua hāmani rātou i te hō’ē piha ta’otora’a ’ē atu ’e te fare pape nō te fa’a’ōhie i te utuutura’a i teie tuahine ma’i. ’Ua hōro’a ato’a mai te feiā ’āpī tamāroa i tō rātou rima ’e tō rātou tua i roto i teie tauto’ora’a. ’Ua fa’aō ato’a mai te feiā ’āpī tamāhine : ’ua fa’anaho rātou ma te ’oa’oa ’e te tu’utu’u ’ore i te fa’aorihaerera’a i te ’ūrī i te mau mahana ato’a. ’A ma’iri ai te mau mahana, ’ua tāmau noa tō te pāroisa i te tāvini, mai te au i te mea e hina’arohia. E ’ohipa aroha pāpū teie, ’ua pūpū te mero tataitahi iāna iho, ma te fa’a’ite i tō rātou tahō’ē mai te au i tā te tahi ’e tā te tahi rāve’a, ’e ’ua ha’amaita’ihia rātou, ’eiaha te tuahine ma’i ana’e, tō te ’utuāfare ato’a rā.
I muri a’e i te fa’aitoitora’a tu’utu’u ’ore, ’ua pohe teie tuahine i tōna ma’i ’e ’ua hunahia. ’Ua parau ānei tō te pāroisa ē ’ua oti, ’ua fa’aoti tā tātou ’ohipa i teienei ? ’Aita, ’ua tāmau noa te feiā ’āpī tamāhine i te fa’aorihaere i te ’ūrī i te mau mahana ato’a, ’ua tāmau te autahu’ara’a i te aupuru i te metua tāne ’e tōna ’utuāfare, ’e ’ua tāmau te Sōtaiete Tauturu i te toro i tōna rima here ’ia roa’a te pūai ’e te mea e ’ere ra. Te mau taea’e ’e te mau tuahine, e aupurura’a teie—e aroha teie mai tā te Fa’aora e rave ra !
Te tahi ato’a ha’amaita’ira’a o teie mau fa’aarara’a fa’auruhia, ’o te fāna’ora’a ïa te feiā ’āpī tamāhine mai te 14 ē tae atu i te 18 matahiti ’ia ’āmui mai i roto i te aupurura’a ’ei ’āpiti nō te mau tuahine o te Sōtaiete Tauturu, mai te feiā ’āpī tamāroa nō taua fāito matahiti ra e tāvini nei ’ei ’āpiti nō te mau taea’e aupuru o te autahu’ara’a a Melehizedeka. E ti’a i te feiā ’āpī ’ia fa’a’ite i tā rātou mau hōro’a hō’ē roa ’e e pa’ari mai rātou i te pae vārua ’ia ’āpe’e rātou i te feiā pa’ari i roto i te ’ohipa nō te fa’aorara’a. E ha’amara’a ato’a te fa’aōra’a mai i te feiā ’āpī i roto i te mau tonora’a aupurura’a i te pūai o te Sōtaiete Tauturu ’e o te mau pupu peresibutero nō te ha’apa’o ia vetahi ’ē, nā roto i te ha’amara’ara’a i te nūmera o te mau mero e ō mai i roto.
’A feruri ai au i te feiā ’āpī tamāhine fa’ahiahia ’o tā’u i matau, tē ’oa’oa nei au nō te mau tuahine o te Sōtaiete Tauturu e fāna’o i te ’ana’anatae, i te mau tārēni ’e i te maita’i pae vārua o te feiā ’āpī tamāhine ’a tāvini ai rāua te tahi i pīha’i iho i te tahi, ’aore rā ’a fāna’o ai rātou i tō teie nau tamāhine aupurura’a. ’E tē ’oa’oa ato’a nei au e fāna’o te feiā ’āpī tamāhine ’ia rautihia rātou e ’ia ha’api’ihia ’e ’ia ha’apūaihia e tō rātou tuahine o te Sōtaiete Tauturu. E riro teie fāna’ora’a ’ia fa’aō i roto i te patura’a i te basileia o te Atua ’ei ’āpī ’umere nō te feiā ’āpī tamāhine, i te tauturura’a ia rātou ’ia fa’aineine maita’i a’e nō te amora’a i tō rātou mau ti’ara’a ’ei fa’atere i roto i te ’Ēkālesia ’e te ’oire, ’e ’ei āpiti turu i roto i tō rātou mau ’utuāfare. Mai tei fa’a’itehia e te tuahine Bonnie L. Oscarson inanahi nei, « hina’aro [te feiā ’āpī tamāhine] e tāvini. E hina’aro rātou e ’ite ē, e mea faufa’a ’e e mea tītauhia rātou i roto i te ’ohipa nō te fa’aorara’a.7
Te parau mau, ’ua aupuru a’ena te feiā ’āpī tamāhine ia vetahi ’ē, ma te fa’aue-’ore-hia ’e ’aore rā ma te fa’a’atutu ’ore. Hō’ē ’utuāfare ta’u i mātau tei taui i te nohora’a, hānere hau maile te ātea, ’aita hō’ē ta’ata tā rātou i mātau i reira. I te hepetoma mātāmua, haere ha’amā ’ore mai nei te hō’ē tamāhine 14 matahiti nō tā rātou pāroita ’āpī, ma te merēti faraoa monamona, ’ei manavara’a ia rātou. I muri iāna tē ti’a ra tōna metua vahine ma te mata ’ata’ata, ’o ’ōna te fa’ahoro pere’o’o tei turu i tāna tamāhine i roto i tōna hia’ai ’ia aupuru.
Te tahi fa’ahou metua vahine tei pe’ape’a i te mea ’aita tāna tamāhine 16 matahiti i ho’i i te fare i te hora. I te taera’a mai taua tamāhine ra, ’ua uiui te metua vahine iāna ma te riri ri’i i te vāhi tāna i haere. Pāhono māmahu ihora taua tamāhine ē, ’ua ’āfa’i ’oia i te tiare nō te hō’ē vahine ’ivi i ’ō a’e noa mai. E au ra ē, ’ua ’ite ’oia i terā vahine pa’ari, mai te huru e vahine ’ōtahi noa, ’e ’ua tupu te hia’ai i roto iāna ’ia haere e fārerei iāna. ’Ua fa’ati’a tōna metua vahine i teie ’ohipa, ’ua tāmau noa taua tamāhine ra i te fārerei i taua vahine pa’ari ra. ’Ua riro mai rāua ’ei hoa pāpū, ’e ’ua tāmau noa tō rātou hoara’a e rave rahi matahiti i muri mai.
’Ua ’ite teie feiā ’āpī tamāhine tāta’itahi, ’e e rave rahi noa atu ā mai ia rātou nei, i te hina’aro o te ta’ata ’e ’ua pāhono atu i te reira. E hia’ai mau tō te feiā ’āpī tamāhine ’ia utuutu ’e ’ia hōro’a, ’o tē nehenehe e fa’atere-maita’i-hia nā roto i te aupurura’a, ’ei ’āpiti nō te hō’ē tuahine pa’ari.
Noa atu ā tō tātou fāito matahiti, ’ia feruri tātou nāhea i te aupuru maita’i a’e, e ui tātou : « E aha tōna hina’aro ? » ’Āpīti teie uira’a i te hia’ai mau ’ia tāvini, i reira tātou e arata’ihia ai e te Vārua nō te rave i te mea e ha’amara’a ’e e ha’apūai i te ta’ata. ’Ua fa’aro’o na vau i te mau ’ā’amu e rave rahi nō te mau taea’e ’e te mau tuahine ’o tei ha’amaita’ihia nā roto i te hō’ē ’ohipa ’ōhie nō te fa’aō ia rātou ’e nō te fāri’i ho’i ia rātou i te fare purera’a, nā roto i te hō’ē rata uira fa’aitoito ’aore rā, te tahi poro’i niuniu, nā roto i te fārerei-tino-ra’a-hia i te hō’ē taime fifi, nā roto i te hō’ē tītaura’a e ’āmui mai i roto i te hō’ē rurura’a ’aore rā te torora’a i te rima tauturu i roto i te taime pe’ape’a. Tītauhia paha ’ia tāu’a rahi atu ā te mau taea’e ’e te mau tuahine aupuru i te mau metua ’ōtahi, te mau fa’afāriu āpī, te mau mero mauiui, te mau vahine ’e te mau tane ’ivi, ’e ’aore rā te mau taure’a i roto i te fifi, ’e ’ia tauturu-mātāmua-hia. Nā te fa’aaura’a ’ohipa i rotopū i te mau peresidenira’a pupu peresibutero ’e te Sōtaiete Tauturu e roa’a ai te mau fa’atanora’a maita’i roa a’e ’ia ravehia.
Te mea faufa’a roa, ’oia ho’i, e rave-hō’ē-hō’ē-hia te aupurura’a mau, ma te tūra’ihia e te here. Te ’ohipa faufa’a ’e te maita’i ’e te ’umere o te aupurura’a mau, ’o te taui-mau-ra’a ïa te orara’a o te ta’ata ! ’Ia mahora tō tātou ’ā’au ’e ’ia ineine ho’i nō te here ’e nō te fa’aō mai i te ta’ata, nō te fa’aitoito ’e nō te tāmāhanahana ia rātou, ’ei reira e’ita e mau te mana o tā tātou aupurura’a. Ma te tūra’ihia e te here, e tupu te mau temeio, ’e e ’itehia ia tātou te mau rāve’a nō te fa’aho’i mai i tō tātou mau tuahine e taea’e « mauiui » i roto i te tauahira’a mau o te ’evanelia a Iesu Mesia.
’O te Fa’aora tō tātou hi’ora’a i roto i te mau mea ato’a—’eiaha i te mau mea noa tā tātou e rave, i te tumu ato’a rā tātou e rave ai i te reira.8 « ’Ua riro tōna orara’a i te fenua nei ’ei anira’a manihini ia tātou—’ia ha’amara’a ri’i a’e i ta tātou hi’ora’a, ’eiaha e ha’apa’o noa ia tātou ’e ’ia toro i te rima ia vetahi ’ē ».9 ’Ia fari’i ana’e tātou i te aupuru ma tō tātou ’ā’au ato’a i tō tātou mau tuahine ’e mau taea’e, e ha’amaita’ihia tātou i te rirora’a ’ei mea i’ei’e a’e i te pae vārua, ’ei mea tano a’e i ni’a i te hina’aro o te Atua, ’e ’ei mea ’aravihi a’e i te hāro’aro’ara’a i tāna fa’anahora’a nō te tauturu ia tātou tāta’itahi ’ia ho’i iāna ra. E vitiviti atu ā tātou ’ia ’ite i tāna mau ha’amaita’ira’a ’e ’ia hia’ai i te fa’atoro i te reira mau ha’amaita’ira’a ia vetahi ’ē. E tahō’ē tō tātou ’ā’au i tō tātou reo i te hīmenera’a :
Here au (i) tō’u taea’e
Mai tā ’oe i here,
Tei ia ’oe tō’u pūai,
Tāvini au ia ’oe.
Here au (i) tō’u taea’e
Pe’e au ia ’oe.10
Fa’a’ite ana’e i tō tātou ’ā’au mēhara ’e tō tātou here i te Atua ma te aupuru au i tō tātou mau taea’e ’e tuahine mure ’ore.11 Te fa’ahope’ara’a, ’o te mana’o hō’ē ïa mai tā te mau ta’ata i Amerika tahito ra i fāna’o e 100 matahiti i muri mai i tō te Fa’aora fāra’a i tō rātou ra fenua.
« ’E nō te aroha o te Atua tei roto i te ’ā’au o te mau ta’ata, ’aore atura e mārōra’a… nō te aroha o te Atua tei roto i te ’ā’au o te mau ta’ata.
« ’E ’aita ato’a atura te fe’i’i, te mārō… ’e ’aita ho’i e feiā i roto i te mau ta’ata i hāmanihia e te rima o te Atua ra tei hau ia rātou i te ’oa’oa ».12
Tē fa’a’ite ’oa’oa nei au i tō’u iho ’ite ē, teie mau tauira’a i heheuhia mai, e mea fa’auruhia ïa e te Atua, ’e ’ia fāri’i tātou i te reira ma te ’ā’au tae, e maita’i roa atu ā tō tātou ineinera’a ’ia fārerei i tāna Tamaiti, ’o Iesu Mesia, i tōna ho’ira’a mai. E ’oi’oi roa atu ā tātou i te rirora’a ’ei nūna’a nō Ziona, ’e e tupu tō tātou ’oa’oa fāito ’ore ’e te feiā ’o tā tātou i tauturu i ni’a i te ’ē’a o te ti’ara’a pipi. ’Ia nā reira tātou, ’o tā’u ïa pure ’ū’ana ’e te ha’eha’a, i te i’oa o Iesu Mesia ra, ’āmene.