Paghisgot sa Pornograpiya: Pagpanalipod, Pagtubag, ug Pagkaayo
Ni Joy D. Jones
Kinatibuk-ang Presidente sa Primary
Gikan sa pinakaimportante nga pakigpulong sa komperensya sa 2018 Utah Coalition Against Pornography didto sa Salt Lake City, Utah.
Kining tulo ka kagamitan sa gugma makatabang sa atong kabataan sa ilang pagkalambigit sa pag-atubang sa pornograpiya.
Litrato gikan sa Getty Images, gigamit alang sa mahulagwayon nga mga katuyoan, gi-pose sa mga modelo
Nasakitan ko pag-ayo nga nakahibalo sa impluwensya sa pornograpiya bisan sa labing bata sa atong katilingban—ang atong kabataan. Ang dakong problema nga mikatap dako kaayo, ang pornograpiya maoy hinungdan sa kaulawan, pagpangilad, dili maayo nga mga pagbati, pagkawala sa kontrol sa kaugalingon, grabe nga pagkaadik, ug daghang paggamit sa oras, hunahuna, ug kusog nga nagahin. Adunay dakong panginahanglan natong tanan—mga ginikanan, mga pamilya, mga magtutudlo, mga lider—nga makakita gayud, hatagan og bili, ug manalipod sa atong kabataan ug kabatan-onan.
Ang gugma mao ang labing mahinungdanon sa mga gasa sa Dios. Ang paghigugma sa Dios ug paghigugma sa silingan mao ang duha ka labing dako sa mga sugo nga gihatag kanato gikan ni Jesukristo Mismo. Ang gugma, nagtuo ko, mao usab ang atong labing importante nga paagi sa pagpakig-away batok sa pornograpiya.
Sa pagkatinuod, sama sa inila nga panultihon, “ang porno mopatay sa gugma,” apan hinumduman usab nato nga ang gugma mopatay sa porno. Kana wala magpasabut nga ang atong gugma alang sa usa ka tawo makausab sa ilang pagkaadik o gani sa ilang kinaiya. Apan ang gugma makadasig nato—unsaon nato sa pag-andam, unsaon nato sa pagtubag, unsaon nato sa pagpaminaw—ilabi na sa atong kabataan. Kon kita magbaton og bisan unsa nga paglaum sa pagsulbad niining dakong problema gikan sa kalibutan, ang gugma kinahanglan nga anaa sa atubangan ug ang pundasyon sa tanan natong mga paningkamot.
Gusto ko nga mosugyot og tulo ka mga paggamit sa gugma nga akong gilauman nga atong tutukan, sagupon, ug buhaton. Kining tulo ka paggamit nakasumpay sa tulo ka matang nga pagkalambigit nga giatubang sa atong kabataan.
Una, kita mosulti “gihigugma ko ikaw” pinaagi sa tinuoray nga pagpanalipod kanila. Ikaduha, kita mosulti “gihigugma ko gihapon ikaw” pinaagi sa atong pagtubag sa ilang pagkabantang ngadto sa pornograpiya, tinuyo man o dili. Ug ikatulo, kita moingon “ako mahigugma kanimo kanunay” pinaagi sa paghatag og mahigugmaong suporta kanila samtang sila maningkamot nga mamaayo kon sila nakasinati og grabe nga paggamit o pagkaadik. Sa matag matang, ang gugma mao ang yawe.
1. Panalipod: “Gihigugma Ko Ikaw”
Ihanduraw sa inyong hunahuna ang usa ka bata nga inyong gihigugma. Kon sultihan ninyo ang bata niini, “Gihigugma ko ikaw,” unsay gipasabut niana? Sa ato pa, kini nagpasabut nga kita mohatag og panalipod aron nga kita makatabang niadtong atong gihigugma nga mahimo silang labing maayo sa ilang kaugalingon ug moatubang sa mga hagit sa kinabuhi. Kabahin sa pagpanalipod mao ang paghimo og lig-on, masaligon, makanunayon nga mga relasyon. Kini nga mga matang sa mga relasyon makatabang nga malig-on ang atong relasyon sa atong kabataan. Samtang kita maghimo og lig-on nga mga relasyon sa pagsalig ug manalipod sa atong kabataan ug mga apo—o bisan kinsa nga anak—naghatag kita kanila og luwas nga dapit nga kadangpan. Kini nga panalipod magtabang kanila nga makasabut kinsa sila ug magtabang nila nga makasabut sa ilang relasyon uban sa Dios. Ang pagbati nga bililhon ug gihigugma makatabang sa mga bata nga makasabut ug makasalig sa usa ka mapinanggaon nga Langitnong Amahan kinsa naghatag og mga panudlo alang sa ilang kalipay.
Nabalaka ko nga daghang mga ginikanan tingali wala makahibalo unsa kakuyaw ang pornograpiya o tingali maghunahuna nga problema lang kini alang sa batang lalaki sa tupad nga balay. Ang tinuod mao nga kini nga problema nakaapekto sa atong mga batang lalaki ug sa atong mga batang babaye, ug kita wala maghisgot niini og igo.
Daghang mga tuig na ang milabay, ang akong bana ug ako nakadungog og makahuluganon nga istorya nga among gisubli kanunay ngadto sa among kabataan. Ang istorya mahitungod sa tigulang nga bitin nga mihangyo sa usa ka batang lalaki nga miagi sa pagdala kaniya ngadto sa ibabaw sa bukid aron makakita sa katapusang higayon sa pagsalop sa adlaw sa dili pa mamatay ang bitin. Ang batang lalaki nagduha-duha, apan ang bitin misaad kaniya nga dili mopaak kaniya baylo sa pagdala kaniya. Human sa negosasyon, ang batang lalaki mabinationg midala sa bitin ngadto sa ibabaw sa bukid diin silang duha mitan-aw pagdungan sa pagsalop sa adlaw.
Human madala pagbalik ang bitin ngadto sa patag sa walog, ang batang lalaki miandam og pagkaon alang sa iyang kaugalingon ug higdaanan alang nianang gabhiona. Pagkabuntag, ang bitin mihangyo, “Palihug, gamay nga bata, dad-on ba ko nimo pagbalik ngadto sa akong panimalay? Panahon na nako nga mobiya niini nga kalibutan, ug gusto ko nga mopauli sa akong panimalay.” Ang gamay nga batang lalaki mibati nga siya luwas ra ug ang bitin mituman sa iyang pulong, mao nga siya nakahukom nga iyang dad-on ang bitin sa panimalay sumala sa hangyo.
Mabinantayon niyang gipunit ang bitin, gipaduol sa iyang dughan, ug midala kaniya balik ngadto sa desierto ngadto sa iyang panimalay aron mamatay. Sa wala pa niya mabutang ang bitin, ang bitin miliso ug mipaak sa iyang dughan. Ang gamay nga batang lalaki mihilak ug milabay sa bitin ngadto sa yuta. “Mr. Bitin, nganong gibuhat nimo kana? Karon sigurado gyud akong mamatay!” Ang bitin mitan-aw kaniya ug mipahiyom: “Ikaw nakahibalo unsa ako sa dihang imo akong gipunit.”
Sa kalibutan karon, akong makita ang daghang mga ginikanan nga nagtunol sa ilang kabataan og usa ka bitin. Naghisgot ko sa mga smartphone. Kita dili mobutang og mga cell phone nga adunay internet access ngadto sa mga kamot sa gagmay nga mga bata kinsa walay igong kahingkod nga matudloan og sakto, wala pay igong gikinahanglan nga pagpangatarungan ug mga abilidad sa paghimo og desisyon, ug kinsa walay kontrol gikan sa ginikanan ug ubang mga himan sa pagtabang sa pagpanalipod kanila. Si Jason S. Carroll, usa ka propesor sa kinabuhi sa pamilya sa Brigham Young University, mipahayag, “Atong panalipdan ang atong mga anak hangtud sa panahon nga sila makapanalipod na sa ilang kaugalingon.” Ang brain stem, diin anaa ang mga sentro sa kalipay sa utok, maoy unang molambo. Ulahi na nga hingpit nga molambo ang pangrason ug pangdesisyon nga mga abilidad diha sa frontal cortex. “Mao nga ang mga bata magtinguha dayon og kalingawan nga dili makahibalong mopugong.”1
Ang matag telepono kinahanglan nga adunay panalipod, bisan ang mga tin-edyer’. Maayo usab kini nga tambag alang sa mga hamtong. Walay usa nga dili madutlan sa pagpaak sa malala nga bitin. Ang pipila ka ginikanan mopili og flip phone alang sa ilang kabataan aron dunay kinutuban ang paggamit ngadto sa pagtawag ug pagtext.
Dugang sa mga smartphone mao ang dili maihap nga ubang mga device nga maka-access sa makahasol nga media pinaagi sa internet. Usa ka bag-ong pagtuon nagpakita nga 79 ka porsyento sa makahasol nga pagtan-aw sa pornograpiya mahitabo diha sa panimalay.2 Ang mga bata mahimong makakita niini diha sa mga tablet, mga smartphone, sa mga game console, mga portable DVD player, ug mga smart TV, sa paghingalan og pipila ka mga device. Nakaila ko og mga pamilya nga mitudlo og usa ka lugar diha sa ilang panimalay nga agianan og mga tawo diin ang mga electronic device gigamit. Kini nga mga pamilya mitawag niini nga usa ka “media room,” ug ang ilang tanang mga device anaa sa hawan, hayag nga dapit. Dili gayud mahimo nga mag-inusara si bisan kinsa nga tawo diha sa kwarto gamit ang media device.
Ang ubang mga pamilya mipili og mga lagda sama sa walay telepono sa mga katulganan o sa mga bathroom. Ang pipila yanong moingon, “Dili gayud mag-inusara uban sa telepono.” Apan ang uban anam-anam nga nagdugang sa pag-access sa mga apps nga magamit sa ilang kabataan uban sa software nga makapahimo sa ginikanan sa pag-organisar sa telepono sa anak. Niining paagiha sila makatudlo nga ang pagsalig maangkon ug nga ang pagkaluwas gikan sa telepono importante.
Bisan unsa pa ang mga panginahanglan alang sa atong indibidwal nga mga pamilya, tudloan nato ang matag sakop sa pamilya sa paggamit sa teknolohiya sa malaamon ug positibo nga paagi gikan sa sinugdanan—sa pagpalambo og moral nga sumbanan sa paghunahuna. Atong tudluan ang mga bata sa maayong mga paagi sa paggamit sa teknolohiya alang sa kaayohan. Kita makatudlo nila sa pagtimbang-timbang pinaagi sa pagpangutana sa ilang kaugalingon, “Ang paggamit ba niini makahatag og maayo nga katuyoan?” Ang atong mga pagpili kon unsaon nato sa pagtudlo sa atong mga pamilya karon moimpluwensya sa umaabut nga mga henerasyon.
Isip mga ginikanan, ako manghinaut nga atong ikonsiderar ang kaimportante sa atong mga relasyon uban sa atong kabataan ug sa piho nga mga paningkamot nga atong gihimo sa pagpanalipod kanila. Samtang kita molig-on niining mahigugmaong mga relasyon, ang kabataan mas makasabut ngano nga ang Dios nagpasidaan batok sa mga dautan sa pornograpiya, sila makaila unsaon sa paglikay niini, ug sila makaandam kon sila makasugat niini.
Litrato gikan sa Getty Images, gigamit alang sa mahulagwayon nga mga katuyoan, gi-pose sa mga modelo
2. Tubag: “Gihigugma Ko Gihapon Ikaw”
Ang pag-abi-abi, pagmatinuoron, pagdapit og mga panag-istoryahanay nga moawhag sa kabataan sa pagpakigbahin sa ilang mga hunahuna, mga kasinatian, ug mga pangutana uban sa ilang mga ginikanan dili sayon. Kita makadapit sa mga bata sa tanang mga edad sa pagduol kon o sa higayon nga sila makapalambo og bisan unsa nga lebel sa problema sa pornograpiya—gikan sa bag-ohay, sa dili tinuyo nga makakita sa panagsa nga paggamit, ngadto sa grabe nga paggamit, ug ngadto na sa walay kontrol nga gamit. Ang unang mga panaghisgutan mas maayo, ug ang mga bata mas andam nga makigsulti kon sila makahibalo nga sila gihigugma ug wala silay isulti o buhaton nga makausab niana nga gugma.
Talagsa ra kaayo, hinoon, ang usa ka bata nga boluntaryong makigsulti. Sa kasagaran kini mahitabo kon ang usa ka mabinantayon nga ginikanan mosulti sa usa ka bata, “Aduna bay problema?” o “Ingon og wala ka sa imong kaugalingon.” Mas dakong gugma ang bation sa bata, mas sayon alang kaniya nga mosulti.
Kini nga kasiguroan sa gugma naestablisar sa ilang mga hunahuna gikan sa gagmay nga mga kasinatian nga mahitabo pagbalik-balik. Gagmay nga mga problema nga hisgutan sa mahigugmaong paagi makahimo og pundasyon sa usa ka maayong pagtubag aron nga kon ang dagko nga mga problema moabut, ang komunikasyon anaa gihapon. Labing importante, ang kabataan makahibalo nga ang inyong tubag, “Gihigugma ko gihapon ikaw. Ako dili mohunong sa paghigugma kanimo tungod sa butang nga nahitabo. Ako kanunay nga mahigugma kanimo.”
Sa pipila ka rason, kita dili kaayo makigsulti ngadto sa kabatan-onan ug sa mga bata mahitungod sa usa sa labing kusog nga mga tinguha ug labing dako nga mga tintasyon nga ilang atubangon. Ang atong mga pagduha-duha nakapaandam nila nga tudloan na lang sa internet, sa ubang mga bata o mga tin-edyer, o gani sa inila nga media. Ang pipila kanato tingali magduha-duha nga mogamit sa pulong pornograpiya ngadto sa kabataan sa pagpaningkamot sa pagpanalipod sa ilang ka inosente. Mobati nga hilasan kaayo. Tingali ang atong mga ginikanan wala gayud makigsulti sa dayag niana ngari kanato. Unsa kaha kon ang atong panag-istoryahanay makakuryoso hinoon? Unsa kaha kon sila gusto nga makahibalo pa og dugang? Makapaabut ba kita sa atong mga anak nga makigsulti mahitungod sa pornograpiya uban nato kon kita wala gayud makigsulti mahitungod niini ngadto kanila?
Mga ginikanan, kinahanglan kitang mosugod sa panag-istoryahanay ug dili maghulat sa mga anak nga moduol kanato. Ganahan ko sa sugyot nga maghimo og regular, kanunay, komportable nga mga panag-istoryahanay imbis sa usa lang ka higayon. Ang mga benepisyo sa mapinanggaon nga mga panag-istoryahanay mao nga ang mga ginikanan ug gisaligan nga mga lider mao ang mga eksperto, dili ang Google; ang panag-istorya mahimong mahitabo sa luwas nga palibut; ug ang panag-istorya makadugang sa pagsalig sa bata. Kita gusto nga ang kabataan mobati nga andam ug gihatagan og pagtugot, wala mahadlok. Kita gusto nga makigsulti uban kanila ug dili lang magwali.
Isip mga ginikanan ug mga magtutudlo, kita dili makatabang sa kabataan kon kita mismo wala maedukar. Ang pagtudlo sa unsa ug sa ngano importante. Makakat-on kita sa atong kaugalingon ug makatabang sa kabataan nga makasabut ngano nga ang pornograpiya sayop, ngano nga kini kuyaw kaayo, ngano nga kita dili gusto nga kini makapasakit kanila, ug unsay buhaton kon sila makasugat niini.
Naghatag ba kita sa atong kabataan og igo nga ngano sa mga paagi sa angay nga edad? Kon ang bugtong nga rason nga atong gihatag kanila nga maglikay sa pornograpiya nga “Kini dili maayo,” kana sa katapusan dili igo nga rason. Imbis, kita kinahanglan nga mopresentar og daghang ngano kutob sa atong mahimo aron sa pag-establisar og moral nga kalagmitan nga nagdasig sa atong kabatan-onan.
Adunay daghang mga rason nga maglikay sa pornograpiya, apan ania ang pipila lang ka motibo gikan sa organisasyon Fight the New Drug nga makakuha sa interes sa atong mga batan-on:
-
Ang porno makausab sa kalihokan sa inyong hunahuna, ug ang mga pagtuon nagpakita nga kini makahimo gani sa inyong utok nga mas mogamay ug dili kaayo aktibo.
-
Ang porno makaadik.
-
Ang porno moguba sa pagsalig sa inyong kaugalingon.
-
Ang porno makapahimo ninyo nga masulub-on.
-
Ang porno makapasakit niadtong inyong gihigugma.
-
Ang porno makaguba sa himsog nga sekswalidad.
-
Ang porno konektado sa kapintas.
-
Ang porno makaingon sa mga tawo nga sa katapusan dili matinuoron.
-
Ang porno mokuha sa inyong panahon ug kalagsik.
-
Ang porno makaingon sa depresyon, kabalaka, ug kaulawan.
Ako modugang nga ang pornograpiya supak sa mga sugo sa Dios. Kini ug sa daghang ubang mga rason, kita nagpresentar og daghang maayong mga rason batok sa pornograpiya, apan ang kahibalo nga walay implementasyon mosangpot ngadto sa kapildihan. Kita kinahanglan nga mohimo og resonable ug makatabang nga mga utlanan, mga kinutuban, ug mga panglantaw. Ang pagtabang sa mga bata nga makahimo sa ilang kaugalingong rason nga gustong magpalayo gikan sa porno importante. Kon ang usa ka bata dili mohukom alang kaniya kon unsay iyang opinyon niini nga isyu, siya tingali mahimong kabahin sa makapatingala nga estatistika karon.
3. Pagkaayo: “Ako Mahigugma Kanimo Kanunay”
Kon ang kabataan mogamit og pornograpiya ug malit-ag niini, sila makigbisog sa pakigbatok, sa pagpapiskay, ug sa pagkaayo. Sinsero, matinguhaon, makanunayon, lig-on, ug mapailubon nga suporta ang gikinahanglan samtang ang mga bata moasumir og responsibilidad alang sa ilang kaugalingong pagpapiskay ug magpadayon sa ilang kinabuhi. Walay usa ang makahatag niini nga matang sa suporta sama sa usa ka ginikanan. Human kita mabinantayon ug personal nga gitudloan sa kamatuoran, human kita malumo nga naglig-on sa pagsalig ug nag-awhang og panag-istoryahanay, nan ang kabataan kinahanglan nga makahibalo nga bisan pa sa ilang mga sayop ug mga pagpili, ang atong kasiguroan mao, “Ako mahigugma kanimo kanunay bisan unsa pay mahitabo.”
Nahinumdom ko og yanong insidente nga nahitabo sa among pamilya mga tuig na ang milabay. Ang akong bana ug ako wala sa among panimalay, ug ang among kinamagulangang anak nga lalaki nagbantay sa ubang mga anak. Nakadawat mi og tawag gikan sa nabalaka nga silingan nga nagpahibalo namo nga ang trak sa bombero diha sa among balay. Nagdali mi nga mipauli ug nakita namo ang among 10 anyos nga anak nga lalaki nga nagdula sa nataran sa likod duol sa unom ka ektarya nga luna sa tag-as, uga nga kasagbutan. Gisulayan niya kon makasugod ba siya og kalayo sa pagkadlit.
Klaro kaayo, nga gibuhat niya! Sa among pag-abut, ang gamay nga kalayo gipalong sa departamento sa bombero, ang mga bombero miwali sa among anak, ug ang mga silingan nagsugod na sa pagpahawa. Ang among anak nga lalaki naulaw, nahadlok, naghilak, ug nasayud nga siya maproblema gayud.
Misulod kaming tanan sa balay. Ang among anak nga lalaki nahadlok pag-ayo nga, bisan og ang sitwasyon seryoso, ang tanan namong mahimo mao ang paggakus sa among mga bukton ngadto niining buotan nga bata ug misiguro kaniya sa among gugma ug sa among kalipay nga wala siya maunsa.
Kon ang kabataan makakita sa pornograpiya ug ilabi na kon sila malit-ag niini, sila maulaw, mahadlok, ug maghilak usab. Lisud ang pagdala og butang nga diha sa kangitngit ug ipakita kini sa kahayag. Makauulaw kini ug makapasakit. Tingali sila adunay mga kapakyasan ug mga hagit samtang sila mapiskay ug magpakaayo. Ang ilang panginahanglan alang sa makanunayon nga gugma importante. Hinoon, ang mga ginikanan kinahanglan nga makahibalo nga ang ilang gugma sa kanunay makatabang apan dili ang tanan nga gikinahanglan.
Sa pagkaayo, kinahanglan nga inyong ipaagi ang pipila niana nga gugma sa inyong anak sa pagpangita og sakto nga mga kapanguhaan sa panabang. Ang inyong gugma mao ang pundasyon sa unsay angay nga mahitabo, apan kon ang usa ka tawo nga inyong gihigugma nalit-ag, kamo kinahanglan nga mangita og mga propesyonal kinsa makatabang sa inyong mga minahal ug usab kaninyo.
Samtang kamo ug ang inyong minahal nangita og pagkaayo, ako manghinaut nga kamo makakaplag og kalig-on sa Usa kinsa adunay gahum sa pag-ayo sa tanang mga samad, pagbugkos sa mga tawo, ug paghimo og mga relasyon nga lapas sa atong mahanduraw nga kapasidad karon. Ang atong Manluluwas, ang malumo nga Tig-ayo, adunay gahum nga moluwas. Kita mahimong mga ginikanan sa atong mga anak ug motudlo kanila ngadto Kaniya, apan Siya lamang ang mahimo nilang Manluluwas. Ug ang talagsaong butang mao nga Siya nahigugma sa atong mga anak gani mas hingpit pa kay sa atong paghigugma—bisan unsa pay mahitabo.
Detalye gikan sa Paduola Kanako ang mga Bata, ni Carl Heinrich Bloch