Pagpanalipod sa mga Bata

Ni Marissa Widdison

Mga Magasin sa Simbahan

Unsay atong mahimo nga mas makapanalipod ug motugot sa mga bata sa atong kinabuhi?

Sa tanang grupo sa mga tawo nga gitudloan ni Jesus, nasayud kita nga Siya nahigugma gayud sa mga bata. Gihatagan Niya og pagtagad ang mga bata bisan kon kini dili sayon. Gidapit Niya ang mga bata sa pagdawat og indibidwal nga panalangin gikan Kaniya. Gikondinar Niya kadtong mopasakit sa mga bata. Ug Siya mitudlo nga kita kinahanglan mahimong mas sama sa mga bata aron makasulod sa gingharian sa langit.¹

“Tan-awa ang inyong gagmay nga mga bata,” Gisultihan Niya kadtong atua sa kontinente sa Amerika human sa Iyang Pagkabanhaw. Ang kalangitan naabli, ug ang mahigugmaon, tigpanalipod nga mga anghel mikanaog ug mialirong sa mga bata, nag-alirong kanila sa kalayo. (Tan-awa sa 3 Nephi 17:23–24.)

Uban sa tanang mga kakuyaw sa kalibutan karon, kita tingali maghandom nga ang atong mga anak kanunay nga maalirongan sa langitnong kalayo. Gibana-bana nga usa sa upat ka tawo sa tibuok kalibutan giabusohan sa bata pa, ug ang kasagaran nga gidaghanon motaas kon kamo motan-aw sa huyang nga mga grupo sama niadtong adunay mga kakulian sa panglawas.² Ang maayong mga balita mao nga kita adunay daghang mabuhat sa paglihok og una mahitungod sa pagpanalipod sa mga bata.

“Ihanduraw sa inyong hunahuna ang usa ka bata nga inyong gihigugma,” miingon si Sister Joy D. Jones, Kinatibuk-ang Presidente sa Primary. “Kon kamo mosulti niini nga bata, ‘Gihigugma ko ikaw,’ unsay gipasabut niana? … Kita mohatag og panalipod aron nga kita makatabang niadtong atong gihigugma nga mahimong labing maayo sa ilang kaugalingon ug moatubang sa mga hagit sa kinabuhi.”³

Tingali ang pagtan-aw pag-ayo sa ehemplo sa Manluluwas makaaghat og mga ideya mahitungod kon unsaon nga kita mas makapanalipod sa mga bata sa atong kinabuhi.

Si Jesus Migahin og Panahon alang Kanila

Si Jesus migahin og panahon sa paghatag og pagtagad sa mga batan-on ug ngadto sa mga huyang (tan-awa sa Mateo 19:14). Makagahin usab kita og panahon sa pagpaminaw sa atong mga anak ug maningkamot sa pagsabut sa ilang mga hagit.

“Kon mabati sa bata ang gugma, mas sayon alang kaniya ang pagsulti,” miingon si Sister Jones. “… Kita kinahanglang mosugod sa panag-istoryahanay ug dili maghulat sa mga bata nga moduol kanato.”⁴

Ang usa ka inahan nakakita nga makatabang ang pagpangutana sa iyang mga anak matag gabii, “Nakadungog ba ikaw og mga pulong karon nga wala nimo masabti?”

Ang unang buhaton sa atong mga bata tingali mangita diha sa online alang sa mga tubag tungod kay ang internet makahatag og diha-diha nga tabang ug dili mohukom, apan kita kinahanglan nga mokumbinser nila nga kita mao ang labing kasaligan nga tinubdan sa impormasyon. Ug kana naglakip nga dili dayon mosumbalik kon ang atong mga anak mosulti nato og butang nga dili komportable. Pananglitan, kon kita masuko dayon kon ang atong anak mokumpisal nga sila naggamit og pornograpiya, sila dili na tingali moduol nato pag-usab alang sa panabang. Apan kon kita motubag uban sa gugma, kita adunay oportunidad sa pagpadala og klaro nga mensahe—nga kita gusto nga sila makigsulti nato mahitungod sa bisan unsa.

Si Sister Jones nakaobserbar, “Ang gagmay nga mga problema kon hisgutan sa usa ka mahigugmaong paagi makahimo og pundasyon sa usa ka mahimsog nga tubag aron nga kon ang dagko nga mga problema moabut, ang komunikasyon bukas gihapon.”⁵

Ang pipila sa labing importante, pagpanalipod nga mga panagsultihanay nga mabatunan sa mga ginikanan uban sa ilang mga anak mao ang mahitungod sa ilang mga lawas. Kini nga mga panagsultihanay kinahanglang maglakip sa sakto nga mga pulong alang sa mga bahin sa lawas, impormasyon mahitungod sa hygiene, ug unsa nga mga kausaban ang mapaabut sa umaabut nga katuigan. Kinahanglan kitang makigsulti mahitungod sa sekswalidad ug sa unsa nga paagi nga ang pisikal ug emosyonal nga kasuod talagsaong kabahin sa plano sa Langitnong Amahan alang kanato. Makaistorya usab kita mahitungod sa mga hilisgutan sama sa abuso ug pornograpiya. Kini nga mga panag-istoryahanay kinahanglan nga angay sa edad ug gigiyahan sa mga pangutana sa atong mga anak. Mas maayo, kita adunay daghang mga panag-istoryahanay sa paglabay sa panahon, maghatag og dugang nga impormasyon samtang ang atong mga anak magtubo ug ang ilang pagsabut magkadako. (Tan-awa sa katapusan niini nga artikulo alang sa mga kapanguhaan nga makatabang.)

Si Jesus Mipakita og Ehemplo alang Kanila

Si Jesus mipakita og ehemplo alang sa tanan (tan-awa sa Juan 8:12). Isip mga hamtong, kita usab adunay oportunidad ug responsibilidad nga mahimong mga ehemplo. Usa sa labing maayong paagi nga kita makatabang sa atong mga anak nga luwas mao ang pagpakita og luwas nga mga pagpili sa atong kaugalingon. Ang mga bata makamatikod kon sa unsa nga paagi ang ilang mga ginikanan motagad sa uban ug motugot sa uban sa pagtagad kanila. Palihug, kon kamo anaa sa usa ka relasyon o nakigbisog sa pagkaadik nga nagbutang kaninyo o sa inyong pamilya sa kakuyaw, pangayo og tabang. Kontaka ang sibil nga mga awtoridad ug tigtambag nga mga propesyonal, ingon man sa inyong bishop o presidente sa Relief Society, kinsa makatabang ninyo nga makakuha og angay nga mga kapanguhaan sa Simbahan ug sa komunidad. Kamo adunay katungod nga mahimong luwas ug tahuron.

Kinahanglan usab kitang magpakita og ehemplo sa pag-atiman sa atong espirituhanong kalig-on. Ang ato bang mga anak nakakita nato nga mag-ampo? Nasayud ba sila nga kita nagbasa sa mga kasulatan? Nakadungog ba sila sa atong pagpamatuod? Gisul-ob ba nato “ang tibuok hinagiban sa Dios” isip usa ka pamilya sa buntag sa dili pa mogawas ngadto sa kalibutan? (tan-awa sa Mga Taga-Efeso 6:11–18; Doktrina ug mga Pakigsaad 27:15–18).

Si Jesus Namulong alang Kanila

Ang Manluluwas namulong batok niadtong kinsa mopasakit sa mga bata (tan-awa sa Mateo 18:6). Kita usab mahimong mga manlalaban alang sa atong mga anak sa atong kinabuhi.

“Ang mga bata nagkinahanglan og laing tawo nga mosulti alang kanila,” gitudlo ni Presidente Dallin H. Oaks, Unang Magtatambag sa Unang Kapangulohan, “ug nagkinahanglan sila og tighimo og desisyon una sa ilang kaayohan kay sa hinakog nga interes sa mga hingkod.”⁶

Samtang kita dili kinahanglan nga mahadlok pag-ayo o matahapon sa uban, kita kinahanglan nga makahibalo sa potensyal nga mga hulga ug mohimo og maalamon nga luwas nga mga desisyon. Ang mga lider sa Primary kinahanglang mosunod sa mga sumbanan sa Simbahan pagpugong sa pang-abuso⁷—adunay panalipod nga dunay duha ka magtutudlo sa matag lawak klasehanan ug usa gikan sa kapangulohan nga magsusi sa mga klase.

Ang mga ginikanan ug mga lider kinahanglang magtinambagay ug mohukom kon aduna bay dugang nga mga paagi nga ilang mahimo aron maminusan ang piho nga mga hulga. Pananglitan, daghang mga gambalay sa Simbahan adunay mga bintana sa mga pultahan sa lawak klasehanan. Kon ang inyong mga gambalay walay bintana sa pultahan, tingali inyong ikonsiderar nga ablihan og gamay ang mga pultahan atol sa mga klase ug pagpakigsulti sa inyong lokal nga representante sa pagdumala sa mga pasilidad kon ang pagtaod og mga bintana sa pultahan usa ba ka ospyon. Bisan pa sa ilang mga calling, ang tanang hamtong mahimong magbantay diha sa simbahan ug motabang kon gikinahanglan, sama sa pag-abi-abi sa mga bisita kinsa nagsuroy-suroy sa hawanan, o pag-awhag sa naglatagaw nga bata nga mobalik ngadto sa klase.

Subo lang, nga usahay ang mga bata pasakitan sa ubang mga bata. Kon kita makamatikod og bisan unsa nga matang sa pagdaug-daog o sa dili angay nga pisikal nga paghilabot diha sa simbahan o bisan asa, kita kinahanglang magpataliwala dayon. Kon kita usa ka lider, kita kinahanglan nga andam nga makigsulti sa mga pamilya nga nalambigit—bisan kon ang mga panagsultihanay dili komportable—aron sa pagsiguro nga ang tanang mga bata luwas. Pakigsulti uban ang kapuangod ug katin-aw aron sa pagtabang nga maestablisar ang kultura sa kamabination.

Kon kita nagtuo nga ang usa ka bata giabusohan, kinahanglan nga atong i-report kadtong mga hingtungdan ngadto sa sibil nga mga awtoridad diha-diha dayon. Sa daghang mga nasud, ang mga hotline anaa nga nagtanyag og diha-diha nga pag-atiman, impormasyon ug mga serbisyo sa pagsuporta. Kinahanglan usab nga atong sultihan ang bishop sa gisuspetsahan nga abuso, ilabi na naglakip ni bisan kinsa nga adunay kontak sa mga bata pinaagi sa Simbahan. Agig dugang sa paghimo og mga paagi sa pagpugong sa kriminal nga makakontak sa mga bata, ang bishop makahatag og kahupayan ug suporta ngadto sa mga biktima ug motabang kanila nga makagamit sa dugang nga mga kapanguhaan gikan sa Family Services.

Si Jesus Mipanalangin Kanila Tagsa-tagsa

Primary teacher hugging child with Down syndrome

Si Jesus nakaila ug nanalangin sa mga bata tagsa-tagsa (tan-awa sa 3 Nephi 17:21). Sa samang paagi, kita kinahanglan nga makaila sa matag bata ug maningkamot sa pagtabang kaniya.

Sa unsa nga paagi nga mahimo nato ang simbahan nga luwas alang sa mga bata nga adunay medikal nga mga problema? Kita ba adunay plano sa pagtabang sa mga bata sa Primary nga adunay mga kakulian sa panglawas? Ang mga leksyon ba sa Primary nga atong gitudlo sensitibo ngadto sa lain-laing mga sitwasyon sa panimalay? Unsa pay atong mabuhat aron mas kompleto pa?

Mga komentaryo sa pagpanaway sa mga tawo sa laing kultura, ang makapaubos nga sinultihan mahitungod sa ubang mga kultura, ug pagkondinar og mga kinaiya sa mga miyembro sa laing mga tinuhoan kinahanglang walay luna sa mga mensahe nga atong ipakigbahin. Sa usa ka klase sa Primary, ang usa ka batang lalaki dili kaayo makamao sa samang pinulongan nga gisulti sa ubang mga bata. Aron sa pagtabang kaniya nga mobati nga giabi-abi, ang mga magtutudlo misiguro nga maprinta ang mga handout sa duha ka pinulongan. Yanong mga buhat sa pagkamanggihunahunaon nagpakita sa mga bata nga kita nakaila ug nagpangga kanila matag usa, ug kini nga mga buhat makapakita sa ehemplo nga ilang sundon.

Madiskobrehan nato nga ang pipila ka bata magkinahanglan og tabang sa dinalian nga paagi. Pananglitan, bisan ang pagkausab sa kinaiya normal nga bahin sa pagtubo, kon ang usa ka bata nasuko, hilom, o masulub-on sa daghang mga semana, tingali adunay seryoso nga problema nga nagkinahanglan og propesyonal nga tabang. Samtang ang matarung nga mga kinaiya sama sa pag-ampo ug pagtuon sa kasulatan importante, sa kasagaran ang dugang nga suporta gikinahanglan alang niadtong kinsa nakigbisog sa nagsingabot nga sakit sa panghunahuna o pagbuntog sa sekreto nga kasinatian. Ang pagbaliwala sa sitwasyon dili makatabang nga mahimong mas maayo ang sikumstansya. Sa daghang mga dapit, ang mga bishop makahatag og tabang pinansyal sa mga indibidwal ug mga pamilya sa pagpakitambag pinaagi sa Family Services o sa ubang mga tigsangkap.

Si Jesus Mitugot Kanila

Samtang nanalipod sa mga bata, si Jesus mihatag usab nila og pagtugot. Siya mitudlo ngadto sa mga bata isip mga ehemplo (tan-awa sa Mateo 18:3). Human sa Iyang pagbisita sa Amerika, ang gagmay nga mga bata nakahimo sa pagtudlo sa mga hamtong og “kahibulongan nga mga butang” (3 Nephi 26:16).

Kita makahatag og pagtugot sa mga bata nga atong nailhan pinaagi sa pagtudlo kanila sa pag-ila kon sa unsa nga paagi ang Espiritu mamulong ngadto kanila ug dayon mosunod sa Espiritu kon maghimo og mga desisyon—magtabang nila nga makapalambo og kahanas sa kaugalingon sa paggiya sa ilang mga aksyon. Sama sa gitudlo ni Sister Jones, “Ang pagtabang sa mga bata sa paghimo sa ilang kaugalingong pangatarungan kon gusto nga [mohimo og luwas nga mga desisyon] importante.”⁸ Ania ang pipila ka mga ideya nga makahatag og pagtugot sa ubang mga pamilya:

Usa ka inahan mitudlo sa iyang mga anak sa pagbantay sa ilang “mga pagbati sa kahadlok” ug magbantay sa mga tawo nga ingon og “malinglahon.” Kini adunay positibo nga resulta sa dihang ang pipila ka tawo misulay sa pagkombinser sa iyang anak nga lalaki nga mosunod kanila ngadto sa banyo, ug siya mipatalinghug sa iyang mga pagbati sa pasidaan ug mibalibad.
Ang pipila ka pamilya naghimo og plano sa pag-ikyas sa sayo pa aron gamiton kon sila makasugat og butang nga makadaot. Pananglitan, ang usa ka plano sa pag-ikyas sa usa ka pamilya gitawag og “kaging ug sulti” ug naglakip sa pagpalong sa computer monitor ug pagsulti dayon sa usa ka ginikanan kon ang usa ka dili maayo nga imahe mogawas. Ang ilang mga anak dili na kinahanglan nga maghunahuna mahitungod kon unsaon sa pagdumala sa dili maayo nga media—sila nasayud unsay buhaton!
Laing pamilya naghimo og pulong nga gibutangan og code nga ma-text sa ilang mga anak ngadto sa ilang mga ginikanan o isulti sa telepono kon sila kinahanglan nga kuhaon dayon.
Kamo makatabang sa inyong mga anak sa pagbansay sa pagsulti og, “Dili!” kon adunay mosulay sa pagkombinser kanila sa pagbuhat og butang nga makapahimo nila nga dili komportable. Ang matag bata kinahanglan nga makahibalo nga sila makapangayo og tabang, ug sila kinahanglang magpadayon sa pagpangayo hangtud sila luwas na.

Ang Atong mga Tahas isip mga Hamtong

Hinumduman nato ang talan-awon sa 3 Nephi 17, sa dihang si Jesus “mikuha sa ilang gagmay nga mga bata, sa tinagsa, ug mipanalangin kanila, ug nag-ampo ngadto sa Amahan alang kanila. … Ug sila gialirongan sa kalayo; ug ang mga anghel nangalagad ngadto kanila.” (mga bersikulo 21, 24). Tingali ang importante nga punto niini nga istorya dili lamang ang pagtudlo nato unsa ka importante ang mga bata apan naghulagway usab unsa ang atong tahas, isip mga hamtong. Kita ang mga tig-atiman sa mga sunod nga henerasyon. Kita kinahanglan mao ang mga anghel nga nag-alirong ug nangalagad ngadto sa mga bata. Atong ipadayon ang pagtan-aw ngadto ni Jesus isip atong hingpit nga ehemplo ug dayon mobuhat sa labing maayo kutob sa mahimo sa pag-alirong sa atong gagmay nga mga bata uban sa gugma ug panalipod.