2022
Ko ha Sīpinga Mālohi ki he Tauhi Fānaú
Sepitema 2022


“Ko ha Sīpinga Mālohi ki he Tauhi Fānaú,” Liahona, Sepitema 2022.

Ko ha Sīpinga Mālohi ki he Tauhi Fānaú

Makatuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí mo e fakatotolo poupoú, ʻe lava ke tokoni ʻa e sīpinga ko ʻeni ki he tauhi fānaú ke tataki koe ʻi hono fokotuʻu ha ngaahi vā fetuʻutaki ʻoku mahuʻingamālié, tanumaki ʻo e tuí mo e tupulakí, pea fakatupulaki ʻa e uouangatahá mo e loto-vilitakí ʻi ho fāmilí.

ʻĪmisi
tamai ʻokú ne lau ʻa e folofolá mo hono ʻofefiné

ʻOku ʻi ai ha taumuʻa taʻengata ʻo e hoko ko e mātuʻá pea ʻe lava ke fakakoloaʻi, fakamaama, mo fakafiefia. Ka koeʻuhí ʻoku haʻu ʻa e ngaahi fāmilí ʻi he ngaahi fōtunga mo e tuʻunga kehekehe pea nau fehangahangai pē mo honau ngaahi faingataʻaʻia makehé, ʻe lava foki ke hangē ʻoku taulōfuʻu pe ongosia ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻa hono ohi hake ʻo e fānaú.

Meʻamālié, ʻoku ʻikai fie maʻu ke tau fakahoko toko taha ia.

Te tau lava ke maʻu ha tokoni mo ha ʻamanaki lelei ki heʻetau fononga fakaemātuʻá, ʻi he tataki ʻa ʻetau Tamai Hēvaní, ko e poupou ʻa e Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongoleleí, pea mo hono fakaʻaongaʻi ʻi he faʻa lotu ʻa e faleʻi fakalaumālié.

Ko ha Sīpinga ʻOku Poupouʻi ʻe he Ongoongoleleí ki he Tauhi Fānaú

Kuo tau ʻilo mei he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí mo e fakatotolo poupou ki he tauhi fānaú, ha ngaahi tefitoʻi moʻoni fakahinohino ʻe tolu ki hono lehilehiʻi ʻa e tupulaki fakaeloto mo fakalaumālie ʻa ha fānau. ʻI he taimi ʻoku fakatahaʻi ai kinautolú, ʻoku faʻu ʻe he ngaahi tafaʻaki fakafekauʻaki ko ʻeni ʻo e fakamamafá ha sīpinga mālohi ʻe lava ʻo tokoni ki he ngaahi fāmili ʻi he funga ʻo e māmaní.

ʻOku mālohi ʻa e sīpinga ko ʻení he ʻokú ne fakatahaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí mo e ngaahi fakakaukau mahuʻinga mei he fakatotolo ki he tauhi fānaú mo e fakalakalaka ʻa e fānaú. ʻE lava ke tokoni ʻa e fekumi ki ha fakahā fakataautaha ki he founga ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he sīpinga ko ʻení ke fakatupulaki ai ʻa e loto-vilitaki homou fāmilí mo fokotuʻu ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Sīsū Kalaisí.

Ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakahinohino ʻe tolú ko e:

  1. Fokotuʻu ha ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmili ʻofa

  2. Tanumaki ʻa e akó mo e tupulakí

  3. Fakatupulaki ʻa e uouangatahá mo e mālohí ʻi he ngāue tokoní

ʻOku tokoni ʻa e sīpinga ko ʻení ke tau tokanga taha ki he ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga tahá. Ko e konga takitaha ʻo e sīpingá ko ha konga mahuʻinga ia ʻokú ne fakamālohia hotau ngaahi fāmilí. ʻI heʻenau ngāue fakatahá, ʻoku nau poupouʻi ai ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki mo e ngaahi aʻusia leleí, tokoniʻi hotau ngaahi fāmilí ke nau matuʻuaki ʻa e faingataʻá, mo fakatupulaki ʻa e ivi malavá mo e loto-vilitakí.

ʻI heʻetau tupulaki ko e mātuʻá, ʻe lava ke hoko ʻa e sīpinga ko ʻení ko ha faʻunga ʻaonga ki hono ʻiloʻi ʻo e founga lelei taha ke akoʻi mo lehilehiʻi ai ʻa e fānau takitaha.

ʻOku ʻoatu ʻi lalo ha vakai fakalūkufua nounou ki he konga takitaha ʻo e sīpingá mo ha sīpinga mei he moʻui ʻa e Fakamoʻuí ke tataki kitautolu ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻo e sīpinga ko ʻení ʻi heʻetau moʻuí. ʻOku lahi ange ʻa e ngaahi fakamatala fekauʻaki mo e tauhi fānaú, ngaahi tokoni fakapotopotó, mo e ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi angamaheni fekauʻaki mo e tauhi fānaú, ʻi he family.ChurchofJesusChrist.org.

1. Fokotuʻu ha Ngaahi Vā Fetuʻutaki Fakafāmili ʻOfá

ʻOku fakamanatu mai ʻe he tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke tau fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki ʻofa mo e Tamai Hēvaní, Fakamoʻuí, hotau malí, pea mo ʻetau fānaú. ʻOku mātuʻaki mahuʻinga ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmili ko ʻení. ʻOku tupu ʻa e tuʻunga mo e ngaahi vā fetuʻutaki taʻengata ʻo ʻetau fānaú mei he moʻoni mahuʻinga ko ia “ko e foha mo e ʻofefine ia ʻo ha mātuʻa fakalangi, pea ʻi heʻene peheé, ʻoku maʻu ai ʻe he tokotaha kotoa pē ha natula fakalangi pea mo ha ikuʻanga pau.”1

Te tau lava ʻo poupouʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻa e ʻOtuá mo Sīsū Kalaisi ʻi he tui, lotu, ako folofola, mo e fakahā fakataautaha mei he Laumālie Māʻoniʻoní (vakai, Sione 17:3). Te tau lava ʻo tanumaki ʻa e tuí ʻaki hono fafangaʻi ʻa e “holi ke tui” (ʻAlamā 32:27) ʻetau fānaú mo tokoniʻi kinautolu ke nau ongoʻi ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá. ʻOku mahuʻinga ke fakatokangaʻi ʻe heʻetau fānaú ʻoku ʻafioʻi kakato ʻe he Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí kinautolu, ʻofa haohaoa ʻiate kinautolu, pea fie tokoniʻi kinautolu ke nau lavameʻa (vakai, Loma 8:38–39).2

ʻI heʻetau hoko ko e mātuʻá, ʻoku mahuʻinga ke fokotuʻu ha vā fetuʻutaki ʻofa ʻoku fonu ʻi he māfana mo e manavaʻofa pea mo e fānaú takitaha. ʻOku faʻu ʻe hono maʻu ʻa e mahino ki he fakakaukau ʻetau fānaú mo fakafanongo ʻi he loto-fakaʻapaʻapa ki he meʻa ʻoku nau lea ʻakí, ha vā fetuʻutaki ʻoku malu mo ʻofá. ʻOku fie maʻu ke ʻiloʻi ʻe heʻetau fānaú ʻoku tau mahuʻingaʻia ʻiate kinautolu, tokanga ki he anga ʻenau ongó, pea ʻoku tau ʻi ai ke tokoniʻi kinautolu. ʻOku tokoni ʻetau fengāueʻaki tokanga mo ʻetau fānaú ke nau fakatupulaki ha fakakaukau lelei kiate kinautolu pē, ʻiloʻi honau mahuʻinga taʻengatá, pea fokotuʻu ha ngaahi vā fetuʻutaki fefalalaʻaki mo e ʻOtuá pea mo Sīsū Kalaisi.

ʻIkai ngata aí, ʻe lava ke fepoupouʻaki lahi ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí. Te tau lava ʻo tanumaki ha ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmili ʻi heʻetau fakataha mai ke fakafehokotaki, lotu, faleʻi, mo fiefiá.

Hanga kia Kalaisi

ʻOku vahevahe ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne ʻofá, ki he tokotaha takitaha, ʻo fakafou ʻi ha vā fetuʻutaki ʻokú ne ʻomi ʻa e ongoʻi kau atú, ʻamanaki leleí, mo e fakamoʻuí. Hili ʻa e folofola ʻa e Fakamoʻuí ki he kau Nīfaí, naʻá Ne tokoni ʻi he manavaʻofa mo ngāue fakaetauhi fakataautaha ke fakamoʻui mo tāpuakiʻi takitaha kinautolu. Naʻá Ne “fua hake ʻa [e] fānau īkí, takitaha, ʻo ne tāpuakiʻi ʻa kinautolu, mo hūfakiʻi ʻa kinautolu ki he Tamaí” (3 Nīfai 17:21).

ʻI hoʻo hoko ko e mātuʻá, te ke lava ʻo tāpuakiʻi hoʻo fānaú ʻaki hano fokotuʻu ha vā fetuʻutaki ʻofa mo kinautolu—ko ha fehokotaki mahuʻingamālie ʻi he taimi ʻe taha.

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Faʻu ʻo ha Ngaahi Vā Fetuʻutaki Fakafāmili ʻOfá

  • Fetuʻutaki mo hoʻo fānaú ʻaki haʻo fakafanongo fakalelei, tali ʻi he ʻofa, pea muimui ki honau ngaahi fakaʻilongá ke feau ʻenau ngaahi fiemaʻú.

  • Tanumaki ʻa e tui ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi pea poupouʻi ʻa e lotú mo e fakahā fakatāutahá ke fakamālohia ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki fakalangi ko ʻení.

  • Tokangaʻi koe mo hoʻo nofo-malí. ʻE tokoni ʻeni ke toe lelei ange hoʻo fetuʻutaki mo hoʻo fānaú pea ke tauhi fānau mo ho malí ʻi he uouangataha mo e ʻofa, ko ha ongo hoa ngāue tuʻunga tatau. Kapau ʻoku ʻikai ke ke maʻu hoa, tataki ho fāmilí ʻi he tui mo e loto-falala. Fekumi ki ha tokoni lahi ange meiate kinautolu ʻokú ke falala ki aí.

  • Tanumaki ʻa e malú, kau atú, mo e fiefiá ʻi homou ʻapí.

2. Tanumaki ʻa e Akó mo e Tupulakí

ʻĪmisi
ongomātuʻa ʻokú na talanoa mo hona ʻofefiné

Lehilehiʻi ʻa e tupulaki hoʻo fānaú ʻaki hono fakamahuʻingaʻi honau ʻulungaanga makehé, foaki kiate kinautolu ha ʻofa taʻe-toe-fehuʻia, mo poupouʻi ʻenau ngaahi feingá. ʻIloʻi ʻa e tuʻunga ʻoku ʻi ai hoʻo fānaú ʻi heʻenau fakalakalaká pea fakafeʻungaʻi hoʻo poupoú ke feʻunga mo ʻenau ngaahi fiemaʻu paú. ʻOku mahuʻinga hoʻo sīpingá, fakahinohinó, tatakí, mo e fakalotolahí ke lehilehiʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku malava mo loto-falala ki ai hoʻo fānaú. ʻAi ke ke fie ʻilo mo manavaʻofa ʻi he ako hoʻo fānaú ʻo fakafou ʻi he aʻusiá.

ʻOku fakaʻehiʻehi foki ʻa e mātuʻa lehilehiʻí mei he fuʻu fiemaʻu lahí, fuʻu fakanainaiʻí, pe fuʻu fakaiviá. ʻE hanga ʻe hono fokotuʻu ha ngaahi fakangatangata totonú, ngaahi founga angamahení, mo e ngaahi fakatetuʻa ʻoku fakapotopotó ʻo paotoloaki ʻa e tupulaki hoʻo fānaú. Hangē ko ʻetau Tamai Hēvaní, ʻoku totonu ke tokanga lahi ange ʻa e mātuʻá ki hono tokoniʻi ʻa e tupulaki ʻenau fānaú ʻo ʻikai ko ʻenau fiemālié (vakai, 2 Nīfai 28:30; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:24, 40).

Taki, fakahinohino, mo ʻaʻeva ʻi he tafaʻaki hoʻo fānaú ʻi heʻenau ako ke muimui ʻia Sīsū Kalaisí.3 Akoʻi kinautolu ʻi he founga ke nau tafoki ai ki he Fakamoʻuí pea falala ki Heʻene Fakaleleí ke tokoniʻi kinautolu ke nau tupulaki. ʻE māmālie pē hono ʻiloʻi ʻe hoʻo fānaú mei hoʻo sīpingá mo ʻenau aʻusiá te nau “lava ʻo fai ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻia Kalaisi,” ʻa Ia ʻokú Ne fakamolemoleʻi mo fakamālohia kinautolú (Filipai 4:13). ʻE lava ke faingataʻa ʻa e tupulakí mo e liliú pea ʻoku fie maʻu ha taimi lahi ke fakahoko ai ia. ʻOku feinga ʻa e ngaahi mātuʻa angatonu mo loto-moʻoní ke akoʻi ʻenau fānaú ke ʻoua naʻa ngata pē ʻi he founga ke nau “ʻaʻeva [ai] ʻi he ngaahi hala ʻo e moʻoní” (Mōsaia 4:15) ka ko e ʻuhinga foki ʻoku totonu ke nau fai ai iá. Tanumaki ʻenau mahinó mo poupouʻi ʻenau fakaʻaongaʻi māʻoniʻoni ʻo e tauʻatāina ke filí ʻi he foʻi laka kotoa pē ʻoku nau faí.

Hanga kia Kalaisi

ʻOku fakaivia ʻe Sīsū Kalaisi hoʻo tupulakí ʻaki hano vakaiʻi ʻa e ngaahi holi māʻoniʻoni ho lotó mo tokoniʻi koe ke ke ikunaʻi kinautolu (vakai, 1 Samuela 16:7; ʻĪnosi 1:12). Naʻe fehuʻi ʻe he ʻEikí ki Heʻene kau ākongá “taki taha … : Ko e hā ʻa e meʻa ʻoku mou fie maʻu meiate aú?” (3 Nīfai 28:1; vakai foki, 1 Nīfai 11:1–3). ʻE lava ke tokoni hoʻo fakakaukau ki he fehuʻi ko ʻení ke ke ʻiloʻi mo fakatupulaki ʻa e meʻa ʻokú ke mahuʻingaʻia taha aí. Fakakaukau ki he founga naʻe tanumaki ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e akó mo e tupulakí ʻi he tokoua ʻo Sēletí ʻaki ʻEne fakaʻapaʻapaʻi ʻene tauʻatāina ke filí pea fehuʻi ange, “Ko e hā ʻa e meʻa ʻokú ke loto ke u faí?” (ʻEta 2:23). Naʻe poupouʻi ia ʻe he ʻEikí ʻaki ʻEne ʻoange ha ngaahi fakahinohino pau, ʻi he taimi ne fie maʻu aí, mo poupouʻi foki ia ke ne fakakaukauʻi ha ngaahi meʻa ʻiate ia pē. ʻOku ʻikai fakamālohiʻi pe puleʻi koe ʻe he Fakamoʻuí ka ʻokú Ne akoʻi mo fakalotoʻi koe ke ke fakaʻaongaʻi hoʻo tauʻatāina ke fili fakafoʻituitui ki he leleí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:26–28).

Poupouʻi ʻa e tupulaki hoʻo fānaú ʻaki hono poupouʻi ʻa e ngaahi holi māʻoniʻoni honau lotó—ko ha fehuʻi fakatupu fakakaukau ʻe taha ʻi he taimi takitaha.

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Tanumaki ʻo e Akó mo e Tupulakí

  • Tataki hoʻo fānaú kia Sīsū Kalaisi pea akoʻi kiate kinautolu ʻa e founga ke maʻu ai ʻa e mālohi ʻo ʻEne Fakaleleí.

  • Faʻifaʻitaki kia Sīsū Kalaisi ʻaki hono ʻoatu ʻa e ʻofá, fakahinohinó, poupoú, mo e manavaʻofá ʻi he ako hoʻo fānaú ke muimui kiate Iá.

  • Tanumaki ʻa e tupulakí ʻaki hono poupouʻi ʻa e mahino ʻoku maʻu ʻe hoʻo fānaú, ngaahi meʻa ʻoku nau malavá, tauʻatāina ke filí, mo e loto-falalá.

  • Haʻu kia Kalaisi ʻaki hono ako ʻEne ongoongoleleí pea moʻui ʻaki fakataha ia ʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he hala ʻo e fuakavá.

3. Fakatupulaki ʻa e Uouangatahá mo e Mālohí ʻi he Ngāue Tokoní

ʻĪmisi
fāmili ʻoku nau ʻave ha meʻakai ki ha fāmili ʻe taha

Ne akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa ʻEne kau ākongá ke nau “feʻofaʻaki kiate kimoutolu; pea hangē ko ʻeku ʻofa kiate kimoutolú” (Sione 13:34). ʻI hoʻomou fakafiemālieʻi, hiki hake, mo fetokoniʻakí, ʻoku mou fakamafola ai ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí pea hoko ʻo hangē ange ko Iá. ʻOku ʻomi foki ʻe he ʻOtuá ha ngaahi faingamālie mahuʻinga maʻa hoʻo fānaú ke nau ako mo tupulaki ʻaki ʻenau kau ʻi Heʻene ngāué mo fakahoko ʻenau ngaahi palōmesi ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé (vakai, Mōsese 1:39; Mōsaia 18:7–11). ʻOku liliu kinautolu mo kinautolu ʻoku nau tokoniʻí ʻi hono vahevahe ʻa e ʻofa ʻa Kalaisí mo fakafōtunga atu ʻEne māmá.

ʻOku toe ʻaonga foki ki ho fāmilí ke kau ki ha uooti pe kolo ʻoku foaki mo maʻu ai ʻe hoʻo fānaú ʻa e ʻofá mo e poupoú. Ko hono fetuiaki homou lotó “ʻi he uouangataha mo e feʻofoʻofani” (Mōsaia 18:21), ʻoku lalanga ai ha ngaahi vā fepoupouʻaki mo ha ngaahi aʻusia lelei ʻokú ne fakamālohia homou fāmilí. ʻI hoʻo tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ʻaki ʻa e ʻofa faka-Kalaisí, te ke lava ʻo tokoni ke langa ʻa Saione ʻi ho fāmilí mo e sosaietí fakakātoa (vakai, Mōsese 7:18).

Akoʻi ki he fānaú ʻe lava ke hoko ʻa e ngāue tokoní ko ha tōʻonga fakaʻaho kae ʻikai ko ha ngāue ʻoku fai ʻi ha toki taimi makehe pē. ʻE tokoni ʻa e fāifeinga ke fetokoniʻakí ke maʻu ʻe he fānaú mo e toʻu tupú ha moʻui ʻoku toe lelei angé ʻi he taimi ʻoku nau sio fakalaka atu ai mei heʻenau ngaahi fiemaʻú ki he ngaahi fiemaʻu ʻa e niʻihi kehé. ʻOku fakaofo ʻa e founga ʻoku langa ai ʻe Saione ha kakai ʻo Saioné.

Hanga kia Kalaisi

Naʻe fakaafeʻi kitautolu takitaha ʻe he Fakamoʻuí ke tau ʻofa mo tokoni ki he niʻihi kehé (vakai, Sione 13:34–35). ʻOku fakamālohia mo liliu kitautolu ʻi heʻetau kau atu ki he ngāue ʻo e fakamoʻui ʻa ʻetau Tamai Hēvaní. Ko hono “fai ʻa e ngāue ʻa [ʻEne] Tamaí” (Luke 2:49) ko ha konga ia ʻo e tupulaki naʻe aʻusia ʻe Sīsū ʻi Heʻene kei talavoú ʻi Heʻene “tupulaki [ʻi he] potó … mo e lahí, pea naʻe ʻofeina ia ʻe he ʻOtuá mo e tangatá” (Luke 2:52).

ʻOku kau ho fāmilí ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá ki he fakamoʻuí mo e hākeakiʻí ʻi hono moʻui ʻaki ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, tokangaʻi ʻa kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá, fakaafeʻi ʻa e kakai kotoa pē ke nau tali ʻa e ongoongoleleí, mo fakatahaʻi ʻa e ngaahi fāmilí ke taʻengata.4

Lehilehiʻi ʻa e tupulaki hoʻo fānaú ʻaki ʻenau faaitaha ʻi he “ngāue lahi” ʻa e ʻOtuá (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:33)—ko ha ngāue ʻofa ʻe taha ʻi he taimi ʻe taha.

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Fakatupulaki ʻo e Uouangatahá mo e Mālohí ʻi he Ngāue Tokoní

  • Fakahaaʻi hoʻo ʻofa ki he ʻOtuá pea ʻiloʻi lelei ange Ia ʻaki hoʻo ʻofa mo tokoniʻi ʻEne fānaú.

  • Mou feʻofaʻaki ʻi hono fakahoko ʻa e ngāue fakaetauhí kiate kinautolu ʻoku mou feohí mo tokangaʻi ʻa kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá.

  • Tānaki ʻa ʻIsileli ʻaki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí, fekumi ki ho hisitōlia fakafāmilí, ngāue ʻi he temipalé, pea tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé ke nau fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava toputapú.

  • Fakatupulaki ʻa e uouangatahá mo e ivi ʻo e ngāue fakatahá ʻaki hono foaki atu ʻa e ʻofá, fakatupu ha ongoʻi ʻo e kau atú, mo e fepoupouʻakí.

Ko Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Sīpingá ʻi Homou ʻApí

ʻE lava ke tokoni ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakahinohino ko ʻení ke tukutaha hoʻo tokangá ʻi he tauhi fānaú ʻi he ʻaho kotoa pē. Hangē ko ʻení, mahalo te ke fakakaukau he ʻahó ni ki he founga te ke lava ai ʻo fokotuʻu ha vā fetuʻutaki ʻofa lahi ange, tanumaki ʻa e akó, pe fakatupulaki ʻa e niʻihi kehé. ʻE lava ʻe hono fakaʻaongaʻi ʻo e sīpinga ko ʻení ʻo fakatupulaki hono ako ʻo e ongoongoleleí, tanumaki ʻa e tupulaki fakataautaha hoʻo fānaú, mo poupouʻi ha tokanga lahi ange ki he niʻihi kehé te ne langaki hake mo faitāpuekina ho fāmilí. ʻE lava foki ʻe hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻo fakaleleiʻi hoʻo fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻa e Siasí ʻoku fakatefito ʻi ʻapí hangē ko e Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Aú mo e Polokalama ʻa e Fānaú mo e Toʻu Tupú.

ʻOku lahi ha ngaahi founga ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e sīpinga ko ʻení. Anga fakafaingofua pea fekumi ki ha fakahā fakataautaha ke fakafeʻungaʻi kinautolu ki he ngaahi fiemaʻu ho fāmilí. ʻOku ʻikai fekauʻaki ʻa e sīpinga ʻo e “fokotuʻu, tanumaki, mo e fakatupulakí” mo hono fai ha meʻa lahi angé. Neongo ʻe ʻi ai ha ngaahi meʻa ʻokú ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke ke tānaki atu ki he meʻa ʻokú ke lolotonga faí, ka ʻoku fakataumuʻa ʻa e sīpingá ke tokoniʻi koe ke ke fakaʻaongaʻi lelei ʻa e taimi ʻoku mou feohi aí.

ʻI he taimi ʻokú ke fai ai ha faʻahinga meʻa pē ke fokotuʻu ha ngaahi vā fetuʻutaki ʻofá, tanumaki ʻa e akó mo e tupulakí, pe fakatupulaki ʻa e uouangatahá mo e mālohí ʻo fakafou ʻi he ngāue tokoní, ʻokú ke fakatoka ai ha fakavaʻe mālohi ki he meʻa kotoa pē ʻokú ke fai ʻi homou ʻapí.

ʻOku Falalaʻanga ʻa e Mātuʻa Leleí, ʻIkai ke Haohaoa

ʻOku mahuʻinga ke manatuʻi ʻoku ʻikai fie maʻu ia ke ke haohaoa ka ke hoko ko ha mātuʻa lelei. Ka ke feinga ke ke hoko ko ha maʻuʻanga tokoni falalaʻanga ʻo e ʻofá mo e poupoú maʻa hoʻo fānaú. ʻE lava ke hoko ha faikehekehe lahi ʻi hoʻo feohi pē mo hoʻo tamá ʻi ha fanga kiʻi founga iiki.

ʻI he taimi ʻoku ongoʻi fakatupu loto-foʻi ai ʻa e tauhi fānaú, manatuʻi ke mānava, kiʻi mālōlō, pea feinga pē. Te ke lava ʻo vilitaki atu ki muʻa ʻi he tuí ʻi hono ʻiloʻi ʻoku tokanga lahi ʻa e Fakamoʻuí kiate koe mo hoʻo fānaú pea te Ne fakalahi hoʻo ngaahi feinga fakamātoató mo e ngaahi holi māʻoniʻoní.

ʻAmanaki Lelei ʻia Kalaisí

ʻI hoʻo feinga ke tuʻu maʻu ʻi hono fai ʻa e meʻa kotoa te ke lavá ke ʻofaʻi, tanumaki, mo fakamālohia taha taha ʻa e fānaú, te ke lava ai mo ho fāmilí ʻo maʻu ha ʻamanaki lelei ʻia Kalaisi koeʻuhí ko ʻEne talaʻofa taʻengata kiate koé: “ʻOua ʻe manavahē, ʻe fānau iiki, he ʻoku ʻaʻaku ʻa kimoutolu, pea kuó u ikunaʻi ʻa e māmani” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 50:41).

Paaki