2022
Ko ha Sīpinga ke Fakaʻehiʻehi ai mei he Ongoʻi Fihiá
Sepitema 2022


“Ko ha Sīpinga ke Fakaʻehiʻehi ai mei he Ongoʻi Fihiá,” Liahona, Sepitema 2022.

Ko ha Sīpinga ke Fakaʻehiʻehi ai mei he Ongoʻi Fihiá

“Pea tupulaki ʻa e potó ʻia Sīsū mo e lahí, pea naʻe ʻofeina ia ʻe he ʻOtuá mo e tangatá” (Luke 2:52), pea ʻe lava ke pehē mo kitautolu.

ʻĪmisi
tangata ʻoku sio fakamamaʻu ki he tō ʻa e laʻaá

Faitā ʻa Judith Ann Beck

Ongoʻi Fihiá

ʻI he feinga ke moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí ʻi he hoko ko ha tokotaha lahi tāutahá, ʻe lava ke faingataʻa ke ʻoua naʻa tau tokanga taha ki ha ngaahi tafaʻaki pau ʻo ʻetau moʻuí ʻoku tau fakaʻamu naʻe kehé. ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku ongoʻi hangē kuo tau aʻu ki ha tuʻunga tokalelei ʻoku ʻikai toe ngaʻunu ki ʻolunga ʻi heʻetau fakalakalaká. Kiate au, ʻoku hangē ʻoku feliliuaki mo fehūʻaki ʻa e ngaahi ongo ko ia ʻo e fihia ʻi ha ngaahi feituʻu paú, pea te nau lava ʻo nofo mo au ʻi ha ngaahi ʻaho, māhina, pea aʻu pē ki ha ngaahi taʻu lahi. Kuó u maʻu maʻu pē ha ngaahi ʻuhinga lahi ke u fiefia mo ongoʻi lelei ai fekauʻaki mo e moʻuí, ka ʻi ha taimi ʻe taha, naʻe ongo faingataʻa ʻaupito ʻa e ongoʻi fihia ko ʻení kiate au.

Lolotonga ʻa e taimi ko iá, naʻe kole mai hoku ʻilamutu taʻu hongofulu tupú ke ma feohi. Naʻá ne fakatokangaʻi ʻa e fiemaʻu ke ʻi ai ha ngaahi taumuʻa ʻi heʻene moʻuí peá ne kole mai ha faleʻi. Naʻe ʻikai ke u ongoʻi naʻá ku ʻi ha tuʻunga mālohi ke foaki ha faleʻi fakapotopoto lelei, ka naʻá ku fakafanongo. Naʻá ku ʻiloʻi te u lava ʻo “tangi ki he” tokoni mei he ʻOtuá (vakai, ʻAlamā 34:17–27) mo lotu ke u lava ʻo lea ʻaki ha meʻa ʻoku mahuʻingamālié kiate ia. ʻI heʻeku talí, naʻá ku manatuʻi ʻa e Luke 2:52: “Pea tupulaki ʻa e potó ʻia Sīsū mo e lahí, pea naʻe ʻofeina ia ʻe he ʻOtuá mo e tangatá.”

ʻI heʻeku feinga ke u tokanga taha ki he ngaahi fiemaʻu ʻa hoku ʻilamutú kae ʻikai ko haʻakú, naʻe kamata ke liliu ha meʻa ʻiate au. Naʻá ku talanoa mo hoku ʻilamutú ki he founga naʻe tupulaki fakalaumālie, fakasōsiale, fakatuʻasino, mo fakaʻatamai ai ʻa Kalaisí pea te tau lava foki ʻo pehē. Neongo naʻe kehe ʻa e ngaahi fiemaʻu hoku ʻilamutú meiate au, ka naʻe kaungatonu kiate kimaua fakatouʻosi ʻa e ngaahi tafaʻaki ko ʻeni ʻe fā ʻo e tupulakí. Lolotonga ʻema talanoa fekauʻaki mo e potufolofola ko ʻení, naʻá ku fakatokangaʻi ne tali ai pē ʻeku ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e founga ke u hao aí.

Ko Hono Liliu ʻEku Tokangá, Ngāueʻi ʻo e Ngaahi Palaní

ʻI heʻeku feinga ke tupulaki ʻo hangē ko e tupulaki ʻa e Fakamoʻuí, naʻe liliu e meʻa ne u tokanga taha ki aí, pea naʻe ʻomi ʻe he liliu ko iá ha ngaahi tāpuaki lahi ange. Hangē ko e akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní, “ʻOku siʻi ha kaunga e fiefia ʻoku tau maʻú ki he tūkunga ʻetau moʻuí, ka ʻoku kaunga kotoa ia ki he meʻa ʻoku tukutaha ai ʻetau tokangá.”1 Naʻe tokoni ʻeku ngaahi feinga ke tupulaki ʻo hangē ange ko Sīsū Kalaisí ke tohoakiʻi ʻeku tokangá mei he ngaahi tūkunga naʻa nau fakaʻauha ʻeku tokangá pea toe fakafoki ia ki he ngaahi tafaʻaki te u lava ʻo ngāueʻi leleí. Naʻá ku lava ʻo hiki mei he fakakaukau ke feingá ki he ngāueʻi ʻo e ngaahi fakakaukau ko iá.

Naʻá ku fakakaukau fakamātoato ki he founga te u tupulaki ai ʻi he tafaʻaki takitaha ʻoku lau ki ai ʻi he Luke 2:52, mei haʻaku toutou ʻalu maʻu pē ki he temipalé ki hano fakaʻosi ha lova pasikala lōloa.

ʻĪmisi
Temipale Memphis Tennessee

Laʻitā ʻo e Temipale Memphis Tennessee, faitaaʻi ʻe James Whitney Young

Naʻá ku fakatokangaʻi ha ngaahi meʻa, ʻi he tafaʻaki takitaha ʻo ʻeku ngaahi taumuʻá:

  1. Lolotonga ʻeku ngāueʻi ha taumuʻa ʻe tahá, ne u faʻa ongoʻi hono fakamālohia fakalaumālie, fakasōsiale, fakatuʻasino, mo fakaʻatamai au ʻe Kalaisi ʻi he foʻi taumuʻa pē ʻe taha ko iá.

  2. ʻOku hāhāmolofia ke hoko ha faʻahinga taumuʻa ʻo fakamavahe mei he ngaahi tafaʻaki kehe ʻo e tupulakí—hangē naʻa nau uesia mo felangahakeʻaki ʻiate kinautolú. Naʻe hoko ʻa e fakalakalaka ʻi ha tafaʻaki ʻe tahá ke fakalakalaka ai ʻi he ngaahi tafaʻaki kehe kotoa pē. Naʻe uesia foki mo e ngaahi tafaʻaki kehé ʻi hono taʻetokangaʻi ʻo ha faʻahinga tafaʻaki pē. Naʻá ku fakatokangaʻi ʻoku fie maʻu ke fai ha tokanga ki he tafaʻaki takitaha.

  3. Naʻe kau ʻi he meimei taumuʻa kotoa pē ha kakai kehe—ʻo ako meiate kinautolu pe vahevahe ha ngaahi fakakaukau mo ha ngaahi aʻusia mo kinautolu—pea toe fakaloloto ange homau vā fetuʻutakí.

Ko Hono Maʻu mo Vahevahe ʻo e Fiefia ʻia Kalaisí

ʻOku ou maʻu maʻu pē ʻa e faingamālie ke mamata mo ueʻi fakalaumālie au ʻe he tupulaki ʻa e niʻihi kehé, pea ʻoku ou fakatauange pē te u lava ʻo fai e meʻa tatau maʻanautolu. Naʻá ku toki talanoa kimuí ni mo ha kaungāmeʻa teʻeki mali ʻokú ne ongoʻi fihia mo loto-mamahi ʻi ha ngaahi tūkunga ʻo e moʻuí. Naʻá ku fakafanongo ke maʻu ha mahino, pea naʻe lava leva ke u vahevahe ha ngaahi aʻusia naʻá ne tokoniʻi au mo fakafelāveʻi foki ʻa e tafaʻaki takitaha ʻo e tupulakí ki he Fakamoʻuí.

Neongo naʻe ʻikai liliu ʻa e ngaahi tafaʻaki kotoa ʻo e moʻui naʻá ne ʻai ke u ongoʻi faingataʻaʻia ʻi he ngaahi taʻu kuohilí, ka kuó u liliu ʻi heʻeku ako ke tokanga taha lahi ange ki he Fakamoʻuí mo feinga ke tupulaki ʻo hangē ko Iá. Hangē ko e vahevahe ʻa Palesiteni Nalesoní, “ʻOku lahi ha ngaahi meʻa te tau lava ʻo mapuleʻi. ʻOku tau fokotuʻu e ʻū meʻa ʻoku mahuʻinga kiate kitautolú pea fakapapauʻi e founga ʻo ʻetau fakaʻaongaʻi hotau iví, taimí, mo e koloá. … ʻOku tau fili pe ko hai te tau maʻu mei ai e moʻoní mo ha fakahinohinó.”2 Neongo pe ko e hā hotau tūkungá, ʻe lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi tafaʻaki ʻo e tupulakí ʻi he Luke 2:52 ke liliu ʻetau tokangá pea maʻu ha fiefia mo ha fakalakalaka lahi ange ʻo fakafou ʻi he Tamai Hēvaní mo e Fakamoʻuí.

ʻOku nofo ʻa e tokotaha naʻá ne faʻú ʻi Tenesī, USA.

Paaki