“Dou Tiko Lo, Mo Dou Kila Niu Sa Kalou”
Eda rawa ni kila na Kalou e Tamada Vakalomalagi, o keda na Luvena, o Jisu Karisito na noda iVakabula.
Ena dolavi raraba kei na tauri itukutuku ni dua na vale vou ni Turaga se qai oti ga qo, au kauta e dua na ilawalawa dauvolaitukutuku mera sarava wavoki na vale tabu oqo. Au vakamacalataka na inaki ni valetabu ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai ka sauma na nodra veitaro totoka.
Ni bera ni keimami curuma na rumu vakaselesitieli, au vakamacalataka ni rumu oqo ena vale ni Turaga e ivakatakarakara ni vakecegu kei na totoka ni itikotiko vakalomalagi eda rawa ni lesu kina ni oti na bula oqo. Au vakaraitaka vei ira na vulagi nida sega ni dau veivosaki ena rumu vakaselesitieli, ia au marautaka meu na saumi taro ni keimami yaco kina vanua ni cegu ka tarava.
Ni keimami biuta na rumu vakaselesitieli ka soqoni yani kina vanua e tarava, au tarogi ira na vulagi ke dua na ka era dikeva rawa era vinakata mera wasea. A tukuna ena yalo luluvu e dua vei ira na dauvolaitukutuku, “Au se bera vakadua ni bau sotava e dua na ka va oya ena noqu bula taucoko. Au sega ni kila ni tu e vuravura na vagagalu va oya; au sega vakadua ni vakabauta ni rawa ni yaco na vakanomodi vaqo.”
A lauti au na dina kei na matata ni nona vosa na tamata oya. E vakavotuya mai na nona vosa na dauvolaitukutuku oya e dua na ibalebale bibi ni vakanomodi—ubia ka vagaluya na kosakosa ni draki ni bula e tautuba.
Niu vakananuma vakatitobu na nona vosa na dauvolaitukutuku ka vakasamataka na totolo ni noda bula ena gauna oqo—na osooso, rorogo, na veivagolei tani, ka vakavuqa ni dau kaciva na noda rai—e votu mai noqu vakasama e dua na ivolanikalou: “Dou tiko lo, mo dou kila Ni’u sa Kalou.”
Au masu me vakararamataki keda yadua na Yalo Tabu nida vakasamataka e dua na ivakarau cecere ka savasava cake ni vakanomodi ena noda bula—e dua na vakanomodi vakayalo e loma ka na rawa kina vei keda meda kila ka nanuma tiko ni Kalou e Tamada Vakalomalagi, o keda na Luvena, ko Jisu Karisito na noda iVakabula. Na veivakalougatataki vakasakiti oqo sa vakarautaki tu vei ira kece na lewe ni Lotu era sa segata tiko ena yalodina me ra yaco me “nona tamata ni veiyalayalati na Turaga.”
Tiko Lo
Ena 1833, era vakacacani sara vakalevu na Yalododonu e Missouri. Era vakasevi ira tani mai na nodra veivale ena yasayasa vaka-Jekesoni na dauvakacaca, ka so na lewe ni Lotu era sa tovolea mera laki tauyavu ena veiyasayasa voleka. Ia e toso tiko ga na veivakacacani, ka levu na veivakarerei ni veivakamatei. Ena ituvaki veibolei oqori, a vakatakila na Turaga na ivakaro eso oqo vua na Parofita o Josefa Simici e Kirtland, Ohio:
O koya, me vakacegu kina na lomamudou ena vukui Saioni; raica sa tu ena qeteqete ni ligaqu na nodra bula na tamata kecega; dou tiko lo mo dou kila Niu sa Kalou.”
Au vakabauta ni nona ivakasala na Turaga me da “tiko lo” e levu cake sara na kena ibalebale mai na sega ni vosa se sega ni yavala. E rairai na Nona inaki meda nanumi Koya ka vakararavi Vua kei na Nona kaukauwa ena “veigauna kecega kei na veika kecega, kei na veivanua kecega [eda] tiko kina.” O koya mo, “dou tiko lo” beka e dua na ivakarau me vakananumi kina vei keda me da vakanamata vagumatua vua na iVakabula ni sa noda ivurevure levu ni vakanomodi vakayalo ka dau vaqaqacotaki keda meda cakava ka uabaleta na veika dredre.
Tara Cake ena Dela ni Uluvatu
Na vakabauta dina e vakanamata vua ena vukuna na Turaga o Jisu Karisito—Vua me vaka ni Luvena Vakalou e Duabau ga na Tamada Tawamudu kei na Vukuna ena itavi veivueti a mai qarava.
“Ni sa sauma ko koya na veika sa gadrevi ena lawa, ka sa kaya kina me nona ko ira kece era sa vakabauti koya; ia ko ira era sa vakabauti koya era na taura matua na veika vinaka kecega; o koya sa dau valataka kina ko koya na veika me baleti ira na luve ni tamata.”
O Jisu Karisio na noda Dauveivueti, noda Dautataro, ka noda iTo kei Tamada Tawamudu kei na uluvatu ka dodonu me da tara cake kina na yavu vakayalo ni noda bula.
E vakamacalataka o Ilamani: “Ia oqo, oi kemudrau na luvequ, mo drau nanuma mo drau nanuma mo drau tara na nomudrau yavu ena uluvatu ni noda Dauveivueti, o koya na Karisito na Luve ni Kalou; ia ni sa vakaliwava mai na tevoro na nona cagi kaukauwa, io, kei na nona moto ena covulaca, io, ni sa liwavi kemudrau na nona uca cevata kecega kei na nona cava kaukauwa, ena sega ni rawai kemudrau me dreti kemudrau sobu ki na ikeli ni rarawa kei na yaluma tawacava rawa, ni sa dei sara na uluvatu drau sa tara kina, ka sai koya na yavudei ia kevaka sa tara cake na tamata ena yavu oqo, ena sega sara ni bale rawa.”
Na ivakatakarakara i Karisito ni sai koya na “uluvatu” ka dodonu meda tara cake kina na yavu ni noda bula e veivakavulici vakavinaka sara. Yalovinaka mo kila ena idusidusi oqo ni sega ni yavu na iVakabula. Ia, eda sa vakasalataki me da tara na noda dui yavu vakayalo Vua.
Na yavu sai koya na tiki ni dua na vale ka semata kina qele. Na yavu kaukauwa ena veitaqomaki mai na leqa tubukoso kei na veikaukauwa veivakarusai tale eso. Na yavu donu e veiwaseyaka vakavinaka na bi ni vale ena dua na vanua rabailevu me kua kina ni vakabi ena dua ga na vanua ka vakarautaka e dua na vanua tautauvata ni tara vale.
Sa gadrevi e dua na isema vinaka ena qele kei na yavu kevaka me na kaukauwa ka tudei tu ena dua na gauna balavu na vale. Ena dua na mataqali taravale, e rawa ni vakayagataki na pini kaukamea kei na sitila me kabi kina na yavu kina “vatu,” na vatu kaukauwa ena ruku ni qele kei na qereqere.
Ena dua na ivakarau tautauvata, na yavu ni noda bula me sema kina uluvatu i Karisito kevaka meda na tudei tu ka sega ni yavalati rawa. Na veiyalayalati kei na cakacaka vakalotu tabu ni nona kosipeli vakalesui mai na iVakabula e rawa ni vakatauvatani kei na pini kei na sitila e dau vakayagataki me semata e dua na vale kina uluvatu. Ena veigauna kece eda ciqoma, railesuva, nanuma, ka vakavouya kina ena yalodina na veiyalayalati tabu, sa na kelei vakaukauwa cake me dei na ikelekele vakayalo kina “uluvatu” i Jisu Karisito.
“Ia ko ira yadua sa vakabauta na Kalou, era sa vakanuinui dei kina dua na vuravura vinaka cake, io, e dua na tikina ena liga imatau ni Kalou, na inuinui oqo sa rawa ena vakabauta, ka sa dua na ikelekele kina yalodra na tamata ka vakadeitaki ira mera tudei sara ka tawayavalati rawa ena cakacaka vinaka kecega, ka sa tuberi ira mera vakalagilagia kina na Kalou.”.
Vakalalai ka levu cake tikoga “ni sa toso na gauna,” “me vakaiukuukutaki tikoga na [noda] vakanananu ena ivalavala savasava,” ena vakaukauwataki [me kaukauwa cake tikoga] na noda vakabauta ena mata ni Kalou,” ka “sala vata voli ga [kei keda] na Yalo Tabu.” Sa yaco me da vakadeitaki, vakawakada, tauyavu, ka dabedei. Ni sa tarai cake na yavu ni noda bula vua na iVakabula, eda sa vakalougatataki me da “tiko lo”—me yaco mai na veivakadeitaki vakayalo ni Tamada Vakalomalagi na Kalou, o keda na Luvena, ka noda iVakabula ko Jisu Karisito.
Gauna Tabu, Vanua Tabu, kei na iTikotiko
Na Turaga e vakarautaka ruarua na gauna tabu kei na vanua savasava me vukea meda sotava ka vulica me baleta na gauna lo e loma ni yaloda.
Kena ivakaraitaki, na siga ni Vakacecegu e siga ni Kalou, e dua na gauna tabu vakatikitikitaki me nanumi ka qaravi kina na Tamada ena yaca ni Luvena, meda vakaitavi ena cakacaka vakalotu ni matabete, ka ciqomi ka vakavoui kina na veiyalayalati tabu. E veimacawa eda qarava na Turaga ena noda vuli e vale kei na noda “koro vata ga kei ira era sa lotu” ena gauna ni sakaramede kei na soqoni tale eso. Ena Nona siga tabu, na noda vakasama, cakacaka, kei na ivakarau e ivakatakilakila eda solia vua na Kalou ka sa dua na ivakaraitaki ni noda lomani Koya. Ena vei-Sigatabu, kevaka eda vinakata, sa rawa nida tiko lo ka kila ni Kalou e Tamada Vakalomalagi, o keda na Luvena, o Jisu Karisito na noda iVakabula.
E dua na itakele ni noda sokalou ena siga ni Vakacecegu sai koya meda lako kina “vale ni sokalou ka cabora noda sakaramede vua na Turaga ena Nona siga tabu.” Na “vale ni masumasu” eda dau soqoni kina ena Siga ni Vakacecegu sai koya na vale ni soqoni kei na veivale vakadonui tale eso—na veivanua abu ni vakarokoroko, sokalou, kei na vuli. Na vale yadua ni soqoni kei na kena iyauqaqa sa vakatabui ena lewa ni matabete me vanua e rawa ni tiko kina na Yalo ni Turaga ka vanua mera kila kina na luve ni Kalou na nodra Dauveivueti.” Kevaka eda vinakata, sa rawa nida “tiko lo” ena noda veivanua ni sokalou ka kila deivaki sara ni Kalou na Tamada Vakalomalagi, o keda na Luvena, o Jisu Karisito na noda iVakabula.
Na valetabu e dua tale na vanua savasava sa vakatikori vakatabakidua me baleta na sokalou kei na qarava na Kalou ka vulica na veidina tawamudu. Eda vakasama, cakacaka, ka vakaisulu duatani e loma ni vale ni Turaga mai na so tale na vanua eda dau vakataleva. Ena Nona valetabu tabu, kevaka eda vinakata, sa rawa nida tiko lo ka kila ni Kalou e Tamada Vakalomalagi, o keda na Luvena, o Jisu Karisito na noda iVakabula.
Na inaki bibi duadua ni gauna tabu kei na vanua savasava era tautauvata vinaka meda vakamatara kina noda vakasama vua na Tamada Vakalomalagi kei na Nona ituvatuva, na Turaga o Jisu Karisito kei na Nona Veisorovaki, na mana veivakatataki cake ni Yalo Tabu kei na yalayala e veiwekani kei na veicakacaka vakalotu tabu kei na veiyalayala ni nona kosipeli vakalesui mai na iVakabula.
Nikua au na tokaruataka e dua na ivakavuvuli au sa tukuna oti Na noda itikotiko e dodonu me cokoti vata kina na gauna tabu kei na vanua savasava na vanua e rawa nira “tiko lo” kina na matavuvale ka kila ni Kalou na Tamada Vakalomalagi, o keda na Luvena, kei Jisu Karisito na noda iVakabula. E dodonu ka bibi na noda biuta noda vale meda laki sokalou ena Siga ni Vakacecegu. Ia ena noda sa lesu mai kina noda vale ena itovo ni rai vakayalo kei na igu eda rawata mai na veivanua tabu kei na itaviqaravi oqori sa qai rawa kina ni dei noda vakanamata kina inaki taumada ni bula oqo ka uabaleta na veitemaki sa takalevu tu ena noda vuravura lutu tani oqo.
Na veika sotavi ena Siga ni Vakacecegu, valetabu, vakakina e vale e dodonu me viribaiti keda ena mana ni Yalo Tabu, ena isema tomani tiko ka kaukauwa cake kei na Tamada kei na Luvena, kei na “dua na inuinui uasivi na kena ramase” ena yalayala tawamudu ni Kalou.
Ni sa soqoni vata na itikotiko kei na Lotu me duabau vei Karisito, eda na vakaleqai beka ena yasana kecega, ia eda na sega ni druka ena noda vakasama kei na yaloda. Eda na veilecayaki beka ena keda ituvaki kei na noda bolebole, ia eda na sega ni guce. Eda na vakacacani beka, ia eda na kila talega nida sega ni tu duadua. Eda na ciqoma na igu vakayalo meda yaco me tudei, sega ni veivukiyaki, ka dina.
Yalayala kei na iVakadinadina
Au yalataka nida tara na yavu ni noda bula ena “uluvatu” i Jisu Karisito, e rawa ni da vakalougatataki mai na Yalo Tabu meda ciqoma na tiko lo vakatamata yadua ka vakayalo ka na rawa kina meda kila ka nanuma ni Tamada Vakalomalagi na Kalou, o keda na Luvena, o Jisu Karisito na noda iVakabula, ka rawa nida vakalougatataki meda cakava ka uabaleta na veika dredre.
Au vakadinadinataka ena reki ni Tamada Vakalomalagi na Kalou, o keda na Luvena, sai Jisu Karisito na noda Dauveivueti ka uluvatu ni noda vakabulai. Au vakadinadinataka oqo ena yaca tabu ni Turaga o Jisu Karisito, emeni.