Itukutuku ni Veiliutaki ni Iwasewase
Masu kei na Talairawarawa, Lesu ka Tovolea Tale
E vakavuvulitaka na Turaga ni sa dodonu me da masu vua na Tamana ena Yacana. E kaya talega:
“Koi au na vaini dina, ka sai vakatawa ni were ko Tamaqu. Dou tu vei au kau na tu vei kemudou. Me vaka sa sega ni vua rawa na tabana vakaikoya ga, kevaka sa sega ni tu vata kei na vaini; ena vakatalega kina koi kemudou, kevaka dou sa sega ni tu vei au.
“Oi au na vaini, koi kemudou na tabaqu: ko koya sa tu vei au, koi au talega vei koya, sa vua vakalevu sara: ke dou sa tawase tani vei au, dou sa sega ni rawata e dua na ka. Kevaka dou sa tu vei au ka sa tu vei kemudou na noqu vosa, dou na kerea na ka dou sa vinakata , ia ena yaco vei kemudou.”
Au bula voli mai Tonga niu se cauravou, au taleitaka na italanoa kei Tuku Fonua, e dua na ka talei ka a yaco mai Pouono, Vava’u, ena 1839. A vakatakilai na kena sa mai cava na ivalu ni vanua ka tauyavu ena gauna ni veiliutaki nei Siaosi Taufaʻāhau Tupou I. Ena gauna ni masumasu ni Tuku Fonua, a vakayacora kina o Siaosi Taufaʻāhau Tupou me “Soli Vua na Kalou na Vanua” ko Tonga. Na cakacaka bibi oqo e vakaduavatataka na kai Tonga mera kai Tonga ka Lotu Vakarisito.
E kuruseta na matatamata raraba kei na tamata yadua na ivakavuvuli Vakarisito ka dau laurai levu ena Sigatabu, na siga ni vakacegu. Na sere sara mada ga ni matanitu e Toga e qaqa ni masu vua na Kalou, ka kerei kina na veimaroroi. Au kalougata nikua ena vuku ni nona vakabauta kei na vakanuinui vua na Kalou na Tui o Siaosi Taufa’ahau Tupou 1. Na Tuku Fonua sai tekitekivu ni nodra vakasaqara na kai Tonga na loma ni Kalou ena veika kece sara era cakava. Keimami sa duatani kina ena vuqa sara na sala, ka sa bibi sara kina me dau tukuni wasoma na italanoa oqo ena veitabatamata sa bera mai.
Ena imatai ni 18 na yabaki ni noqu bula, au dau muri rau na noqu itubutubu kei rau na tubuqu i lotu ena vei-Sigatabu. Au raica na nodrau marau ena yaloqu au gagadre mera kunea vakakina na luvequ na reki ena nodra lakova na lotu ka veitaratara kei na Tamada Vakalomalagi. Niu tubu cake tiko ena Free Church of Tonga, au raica na nodra yalodina na italatala ena nodra vakavulici keimami me keimami dau vakaliuca tiko ga na Kalou ena neimami bula. E kauta mai kina noqu bula na veivakalougatataki cecere. Keitou a biuvanua i Okaladi, Niu Siladi, me qarai na bula vinaka cake, ka keitou sega tiko ni kila ni sa vakarautaki keitou tiko na Kalou ena dua na inaki cecere cake.
Ena 2019, e dua vei rau na daukaulotu erau kunei keirau ka sureti keirau me keirau muria na noda iVakabula, ko Jisu Karisito, a tukuna vei au kei na watiqu o Lupe e dua na italanoa. E kaya ena 1990, erau tekiduru ena masu kei nona itokani, e rau saga me kila na loma ni Turaga. E rau dusimaki kina dua na gaunisala e rau tukituki kina ena veikatuba kece sara, ia e sega ni dua e via rogoca na nodrau itukutuku.
Ni vakarau me rau biubiu, a vakauqeti o koya me lesu ka tovolea tale. Ena talairawarawa, sa tekivu me rau tukituki tale ena veikatuba vata ga erau sa tukituki oti kina, ni rau yaco yani kina ika ono ni vale, au dabe voli e tautuba. Sa mani tekivu kina na noqu vulica na kosipeli i Jisu Karisito.
O rau na daukaulotu totoka oqo erau vakavulica vei au me baleta na ituvatuva ni marau nei Tamada Vakalomalagi, baleta na iMatai ni Raivotu, kei na iVola i Momani. Erau vakavulica na nona segata o Josefa Simici me kila na lotu cava me curu kina, wilika na ivola i Jemesa ka masuta na Kalou, ena vakabauta ni na saumi na nona masu.
Erau vakadinadinataka na daukaulotu, ena isau ni nona masu, erau rairai na Kalou na Tamada kei na Luvena lomani o Jisu Karisito vei Josefa Simici, ni kacivi me parofita, ka vakalesui mai vua na kosipeli i Jisu Karisito.
E vou taucoko vei au na veika oqo, ia erau yalataka ni rawa niu kila vakataki au kevaka a yaco dina Erau a lolomataka vei au e dua na iVola I Momani, ka sureti au meu wilika, vakasamataka vakatitobu, ka cakava na veisureti nei Moronai meu taroga vua na Kalou kevaka e dina na ivola.
Ni rau lesu mai ni oti e rua na siga, au vakamacalataka niu wilika oti na ivakamacala taumada, na nodratou ivakadinadina na ivakadinadina bula, kei na italanoa ni nona veisiko na Karisito vei ira na tamata ena 3 Nifai, au vakamamasu vua na Kalou meu kila kevaka e dina. Au vakila ni ragiti au vakadua ia au sega ni kila se cava oya. E rau qai vakavulici au na daukaulotu ni vakadinadinataka tiko i yaloqu na Yalo Tabu, e kauta mai i yaloqu na marau. E ratou duavata kei au na tinaqu kei iratou na tolu na taciqu ena lesoni ka tarava, ka keitou papitaiso kece kina Lotu I Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai.
Ena wainimata ni marau, a wasea na daukaulotu e liu oqo, o Tomasi Takau, na veika a sotava ena 30 na yabaki sa oti, sa vakalougatataki ena gauna oqo me vakadinadinataka na vua ni nona cakacaka. Ena nodrau masu, vakabauta kei na yaloqaqa o Elder Tomasi Takau kei na nona itokani, o Elder Johnson, au qai qarava na noqu kaulotu e Wellington, Niu Siladi, mai na 1991 kina 1993, keirau qai sota ka vakamau kei na watiqu o Lupe ena Valetabu e Hamilton Niu Siladi, sa va na luvei keirau tagane ka dua na yalewa ena gauna oqo, ka rua na makubui keirau na kena ikatolu ena tadu mai ena mua ni yabaki oqo.
Sa dua na ka rekitaki vei keirau kei Lupe me keirau sota kei na luvei Tomasi Takau, ka kaulotu tiko ena gauna oqo e Tonga. Niu raica tu na yaloka ni matai Elder Takau gone, au vakavinavinakataka na tamana ena nona kauta mai na marau ni kosipeli ki na noqu bula kei na nona masu ena yalodina kei nona itokani me rau kila na loma ni Kalou ena vica vata na yabaki sa oti, kau vakavinavinakataka talega na cauravou oqo ena nona rogoca na veisureti nei Peresitedi Russell M. Nelson mera lako i kaulotu na cauravou kecega. Sa ka talei ena mata ni Kalou na tamata kecega.
Sa veisau na noqu bula baleta ni a tu vei rau e rua na daukaulotu na yaloqaqa me rau soli rau ki na loma ni Turaga ka ‘lesu tale ena ikarua ni gauna’. Au kila ni Tamada Vakalomalagi e dau rogoca ka sauma na noda masu na Luvena. Au vakavinavinakataka na noqu lewena na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, au kila nida liutaki tiko mai vua e dua na parofita bula ni Kalou. Ko Jisu Karisito na iVakabula ka Dauveivueti ni vuravura. Meda tu Vua o koya sa tu vua na kaukauwa kecega me veivakabulai, veivosoti, ka vakalougatataka na noda bula ena yaca I Jisu Karisito. Emeni.