Ngaahi Uiuiʻi Fakauooti pe Fakakoló
Loto Mamahí mo e Molé


“Loto Mamahí mo e Molé,” Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Faifaleʻí (2020)

“Loto Mamahí mo e Molé,” Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Faifaleʻí

Loto Mamahí mo e Molé

‘E lava ke hoko e loto mamahí ko ha faʻahinga ongo mālohi ʻaupito. Meimei ke aʻusia ia ʻe he tokotaha kotoa pē ʻi ha faʻahinga taimi ʻi he moʻuí. Ko e maté ko e konga ia ʻo e palani ʻo e fiefia ʻa e ʻOtuá, ka naʻa mo e mahino ko iá, ʻoku faingataʻa ʻaupito ki he kakai tokolahi ke fefaʻuhi mo e ngaahi ongo ʻoku nau ʻākilotoa kinautolu ʻi he mole ha taha ʻoku nau ʻofa aí. ‘Ikai ngata aí, ko e maté ʻoku ʻikai ko e tupuʻanga pē ia ʻo e loto mamahí; ʻoku fakatupu ʻe he faʻahinga kehekehe ʻo e molé ʻa e ongoʻi loto mamahí, hangē ko e mole ha ngāue maʻuʻanga moʻuí, ha vā fetuʻutakí, moʻui leleí, mo e ngaahi alā meʻa peheé. Ko e loto mamahí ko ha tali angamaheni ia ki he molé mo ha liliu ʻi he ongo ʻo e lotó ʻi he hala ki he fiefiá, ʻo ʻikai ko ha fakahāʻanga ʻo ha vaivai pe siʻisiʻi ʻo e tui ki he ʻOtuá mo ʻEne ʻofá.

ʻOku fie maʻu ʻe kinautolu ʻoku nau tengihiá ha taimi ke nau loto mamahi ai koeʻuhí ko ʻenau ngaahi molé, pea ʻoku nau fie maʻu ʻa e poupou ʻa e ngaahi kaungāmeʻá mo e fāmilí ʻi he aʻusia ko iá. ʻE kehekehe pē ʻa e lahi ʻo e taimi ʻoku fie maʻu ki he loto mamahí ʻi hono halanga fakanatulá, moʻui leleí mei he tokotaha ki he tokotaha, ʻo fakatatau ki he ngaahi ʻuhinga kehekehe. Naʻe fakafokifā nai ʻa e molé pe naʻe fai pē e ʻamanaki fakamamahi ki ai? ʻI he tuʻunga ʻo e maté, naʻe vāofi fakaeongo fēfē nai ʻa e tokotaha tengihiá ki he pekiá? Naʻe lahi fēfē nai ʻa e fakafalala ʻa e tokotahá ʻi he tokotaha pe meʻa naʻe molé? ʻOku fakatupulaki ʻe he ngaahi meʻá ni mo e ngaahi meʻa kehe pē ʻa e mahino ʻoku tau maʻú ki he founga ke tokoniʻi ai ha taha ʻoku loto mamahí.

ʻE ala fie maʻu ʻe he kakai ʻe niʻihi ke fakaʻehiʻehi mei he ngaahi meʻa ʻoku nau fakamanatu mai ʻenau molé, lolotonga iá ʻoku fakafiemālie ki ha niʻihi kehe ia ʻa e manatu melié. ʻE ala fie maʻu ʻe ha niʻihi ha taimi ke nau mavahe ai kimuʻa pea nau toki ongoʻi ʻoku lava ke nau feohi fakasōsiale pe ʻalu ki he ngaahi houalotu ʻa e Siasí, lolotonga iá ʻoku fuʻu fie maʻu ʻe ha niʻihi kehe ia ke fetuʻutaki fakasōsiale ʻi he vave tahá. ʻOku kehekehe ʻa e tokotaha kotoa pē, pea ʻe kehekehe ai pē ʻa e ngaahi hala fakafoʻituitui ki muʻá.

ʻI hoʻo ngāue fakaetauhi ki ha taha ʻoku fefaʻuhi mo e loto mamahí, ʻuluaki mo mahuʻinga tahá, fakahaaʻi ʻa e ʻofá. ʻE ala tokoni ʻa e ngaahi fakamatala hangē ko ʻení ke ke fetuʻutaki ʻi he manavaʻofa:

  • “ʻOku ʻikai ke u ʻilo pe ko e hā te u lea ʻakí, ka ʻoku ou fie maʻu ke ke ʻiloʻi ʻoku ou tokanga fekauʻaki mo koe.”

  • “‘Oua te ke talanoa kapau ʻoku ʻikai ke ke loto ki ai, ka ʻoku ou ʻi hení ke fakafanongo kapau te ke fakahoko ia.”

  • “ʻOku sai pē ka kehekehe e ngaahi ongó mei he ʻaho ʻe tahá, pe momeniti ʻe taha, ki he hokó. ʻOku ʻikai ha founga tonu pē ʻe taha ki he anga hoʻo ongó. Tuku pē ke ke a‘usia ʻa e ngaahi ongó ‘i heʻenau hoko maí.”

  • “ʻOku ongo ʻaupito kiate au hoʻo foua e meʻá ni.”

Mahino e Tūkungá

ʻI hoʻo ngāue fakaetauhi ki ha taha ʻoku fefaʻuhi mo e loto mamahí, fakakaukau ke fai e ngaahi fehuʻi hangē ko ia ʻoku hā atu ʻi laló ʻi ha faʻahinga ʻulungaanga manavaʻofa mo ʻofa ke tokoni ke mahino kiate koe ʻa e ngaahi meʻa ʻoku hohaʻa ki ai ʻa e tokotahá, ngaahi fiemaʻú, mo e ngaahi tūkungá.

  • ʻOkú ke matuʻuaki fēfē ia?

  • ʻI he taimi ʻoku lelei ai ho ʻahó, ko e hā ha meʻa hangehangē te ne ʻai e leleí ke kehé?

  • Te ke ʻalu ki fē ke maʻu mei ai ha tokoni fakaelotó?

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa pau kuo lea ʻaki pe fakahoko ʻe he kakaí kuo nau tokoniʻi koe? Ko e hā kuo teʻeki ai ke ʻaongá?

‘Ikai ngata aí, ʻe lava ke tokoni ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tu‘unga ʻo e mamahí. ʻOku tokolahi ha kakai ʻoku nau fou ʻi he ngaahi tuʻunga fakaeloto ʻe nimá ʻi he taimi ʻoku nau loto mamahi aí: fakaʻikaiʻi, ʻita, felotoi, loto mafasiá mo e fakatonutonú. ʻE lava ke hoko ʻeni ʻi ha faʻahinga fakahokohoko pē, pea ʻe hiki fakalaka ha niʻihi pe toutou fakahoko ha niʻihi. ʻE ala fie maʻu ha founga kehe ʻe kinautolu ʻoku nau ngāue fakaetauhí ki he tuʻunga takitaha ʻo e loto mamahí. Ko ha fakamatala tefito ʻeni ʻo e tuʻunga takitaha:

  • Faka‘ikaiʻi: Ko e fakaʻikaiʻí ko e faʻahinga tōʻonga ia ʻo e tuʻunga ʻuluaki ʻo e loto mamahí. Ko e fakafoʻituitui kuo nau aʻusia ʻa e fakaikaiʻí te nau ala fakaʻikaiʻi ʻa e meʻa kuo hokó, hangē ʻoku nau ongonoá, pe fuʻu ʻohovalé. ʻI he taimi ʻoku aʻusia ai ʻe ha taha ʻa e tuʻunga ko ʻení, ʻoku faʻa lelei taha pē ke talanoa ʻi he manavaʻofa pe tuku ha taimi ke mo tangutu fakalongolongo fakataha ai.

  • ‘Ita: ʻI he tuʻunga ko ʻení, ʻe ala ke fakahangatonu ʻe fakafoʻituitui ʻenau ʻitá ki he ʻOtuá, pe ko e kakai kehe ʻoku nau feohí. Fakakaukau ke fakalotolahi‘i ʻa e tokotahá ke tauhi ha tohinoa ʻo e ngaahi ongo ʻita ko iá. Te ne ala fili ke fakaʻauha ʻa e tohinoá hili haʻane mavahe mei he tuʻunga ko ʻení, ka ko e taimi ní, ʻe lava ke hoko ia ko ha feituʻu malu ki he ʻitá.

  • Felotoi: ‘E ala feinga ha taha ʻi he tuʻunga felotoí ke felotoi mo e ʻOtuá mo ne fehuʻi ange, “fēfē kapau (hangē ko ʻení “Fēfē kapau te u palōmesi ke tauhi leleiʻi ange ʻa e tokotaha ko iá?” pe “Fēfē kapau te u ʻalu ki he temipalé ʻi he uike kotoa pē?”). ʻOku faʻa ongoʻi halaia e fakafoʻituituí fekauʻaki mo ʻenau taʻemalava ke maluʻi ʻa e tokotaha kuo pekiá pe ke taʻofi ʻa e fakamasiva kuo hokó. ʻI he taimi ʻoku aʻusia ai ʻe ha taha ʻa e tuʻunga ko ʻení ʻi he tuʻunga ʻo e maté, ʻe ala tokoni ke ʻeke ange pe ko e hā e meʻa ʻokú ne tui ʻe fie maʻu ʻe he tokotaha kuo pekiá ke fakahoko ʻe he fakafoʻituituí ʻi heʻene moʻuí ʻi he kahaʻú.

  • Loto Mafasiá: ʻI he tuʻunga ko ʻení, ʻe ala ongoʻi ʻe he fakafoʻituituí ʻoku ʻikai hanau mahuʻinga, taʻeʻaonga, siva e ʻamanakí, pea mahalo ʻe mole ʻa e saiʻia ke kau atu ki he ngaahi meʻa ʻo e moʻui fakaʻahó. ʻE kamata ke nau holomui mei he niʻihi kehé. Kapau ʻe nofo ha taha ʻi he tuʻunga ko ʻení ʻi ha vahaʻataimi lōloa (uike ʻe fā ki he ono), ʻe ala fie maʻu ke ʻave ia ki ha kulupu tokoni ki he loto mamahí pe ko ha taha fakapalofesinale ʻi he moʻui lelei fakaʻatamaí.

  • Liliu: ʻI he tuʻunga ko ʻení, ʻe liliu māmālie ʻa e fakafoʻituituí ki honau angamaheni foʻoú. ʻE fakatuʻumaʻu ʻenau ngaahi ongo fakaelotó, pea te nau ako ke matuʻuaki ʻa e loto mamahí. ʻE ala tokoni ia ke fakapapauʻi kiate kinautolu ʻoku SAI ʻa e liliú pea ko ia, ʻi he tuʻunga ʻo e maté, ʻoku fie maʻu ʻe honau ʻofaʻanga kuo mavahé ke nau fekumi ki he fiefiá.

Tokoniʻi e Fakafoʻituituí

ʻI hoʻo feinga ke tokoni ki he tokotaha ko iá, fakakaukau ki he fakamatala ko ʻení:

  • Tokoniʻi ʻa e tokotaha ko iá ke ne ʻiloʻi ʻoku SAI ke loto mamahi. Mahalo ʻe pehē ʻe ha niʻihi ko e loto mamahí ko e fakahaaʻi ia ʻo e vaivai ʻo e tuí, ka ʻoku mahuʻinga hono fakaʻatā ʻe he fakafoʻituituí kinautolu ke loto mamahí. ʻE lava ʻo tokoni ke mahino ki he kāingalotú ʻi hono aleaʻí naʻa mo Sīsū naʻá Ne ongoʻi loto mamahi pea ʻoku ʻikai ko ha fakaʻilonga ia ʻo e siʻisiʻi ʻa e tuí (vakai, Sione 11:32–36).

  • Tokoniʻi ʻa e tokotaha ko iá ke ne fakatokangaʻi ʻoku mamahi ʻa e tokotaha kotoa pē ʻi heʻene founga pē ʻaʻana. ʻOku ʻikai taha pē ʻa e founga ke matuʻuaki ʻaki ʻa e molé, pea ʻe kehekehe pē hono tali ʻe he tokotaha kotoa pē. ʻOku ʻikai totonu ke ongoʻi halaia ʻa e tokotaha ko iá ʻi heʻene ongoʻi pe ʻikai ongoʻi ha founga paú.

  • Fetuʻutaki ʻi he manavaʻofa (pea hokohoko atu ke fai pehē ʻi ha taimi lōloa hili ʻa e molé).

    • Lotua ha fakahinohino ki he meʻa ke lea ʻakí. ʻOku lava pē ke fakamanavahē hano fakafiemālieʻi ha taha, ka ʻoku faʻa lelei ange haʻate feinga ke lea ʻaki ha meʻa ʻi haʻate fakalongolongo pē. ʻOku mahuʻinga ke ʻiloʻi ʻe he kakai ʻoku nau lolotonga fekuki mo e loto mamahí ʻokú ke tokanga ange pea ʻokú ke fie tokoniʻi kinautolu.

    • Manatu‘i ke ke ongoʻingofua. Mahalo ʻe ʻi ai e ngaahi lea lelei ʻe niʻihi ʻe pehē ʻe kinautolu ʻoku loto mamahí ʻoku ʻikai ke manavaʻofa. ʻE ngali fakatupu loto-mamahi ange kae ʻikai tokoni e ngaahi sīpinga ko ʻení:

      • “Ko e konga pē ia ʻo e palani ʻa e ʻOtuá.”

      • “Kehe pē …” (“Kehe pē naʻe ʻikai ke nau mamahi,” “Kehe pē ʻokú ke lava ʻo teiti mo ha kakai kehe ʻi he taimí ni,” “Kehe pē ke ke lava he taimí ni ʻo kumi ha ngāue ʻokú ke saiʻia aí,” mo e alā meʻa peheé).

      • “Naʻá ku aʻusia e meʻa tatau.”

      • “Ngāue tokoni ke lahi ange.”

      • “ʻE toe lelei ange he ʻalu ʻa e taimí.”

      • “ʻOku totonu ke ke …” pe “Te ke …”

      • “ʻOkú ne ʻi ha feituʻu lelei ange.”

    • Neongo ia, te ke lava ‘o:

      • Pehē ange, “ʻOku ʻikai ke u ʻilo ʻa e meʻa ke lea ʻakí ka ke ke ʻilo ʻoku ʻofaʻi koe ʻe he tokolahi, kau ai mo au.”

      • Pehē ange, “‘Oku ou lotua koe.”

      • Feinga ke ʻiloʻi ʻe he tokotaha loto-mamahí ʻi hoʻo ngaahi leá mo e ngāué ʻokú ke fakakaukau kiate ia. ʻOku lava pē ke faingofua ʻa e tokoní hangē ko hono ʻoatu ha text.

      • Feohi mo e tokotaha loto-mamahí.

  • Fakafanongo. Ko hono fai ha akonakí pe ko e talanoa ki he tokotaha ko ʻiá ʻoku ʻikai ko e founga pē ia ke fai ai ʻa e tokoní. Kapau te ke fakafanongo, pea tuku ki he tokotaha ko iá ke ne fakahaa‘i ʻene ngaahi ongó, ʻe faʻa maʻu lelei mo ʻaonga ʻa e fakaʻilongá. Ko e tangutu pē mo e tokotaha ko iá ko ha founga fakalongolongo ia ʻo e tokoní. ʻE lava pē ke faingataʻa ʻa e fakafanongo peé koeʻuhí te ke ala ongoʻi ʻoku ʻikai ke feʻunga ʻa e meʻa ʻokú ke faí ke fakaleleiʻi ʻa e mamahí, ka ko e fakafanongó ʻiate ia pē ko ha ngāue tokoni mo ʻaonga ia.

  • ʻOua e talituʻu. ʻI he foua ʻe he fakafoʻituitui ʻa e ngaahi tuʻunga fakaeloto ʻo e loto-mamahí, te nau ala lea ʻaki pe fakahoko ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai taau. Ke ke faʻa kātaki, pea fakatokangaʻi ʻoku faʻa fakahaaʻi ʻe he ngaahi tōʻonga peheé ʻa e feituʻu ʻoku ʻi ai ʻa e tokotaha ko iá ʻi he taimi ʻo e loto-mamahí.

  • Hokohoko atu ʻa e tokoní ʻi he hili ʻa e molé. Fakalotolahiʻi ʻa e kau taki ʻo e Siasí, kāinga ʻoku ngāue fakaetauhí, kāingalotu ʻo e uōtí, mo e ngaahi kaungāmeʻá ke hokohoko atu ʻenau ngaahi feinga ke tokoni fakaelotó ke fuoloa hili ʻa e meʻa ne hokó. ʻOku laumāhina pea aʻu ʻo lautaʻu ʻa e loto-mamahí.

  • Mataʻaʻa ki he ngaahi fakamatala mo e ngaahi tōʻonga ʻo e taonakitá. Kapau ʻoku talanoa ʻa e tokotaha ʻoku loto-mamahí fekauʻaki mo e taonakitá, ʻai ke fakamaatoato hoʻo tokangá ki ai maʻu pē. Vakai ki he peesi Taonakitá ‘i he Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Faifaleʻí. Kapau ʻokú ke hohaʻa ki he malu ʻa ha taha, fetuʻutaki leva ʻi he vave tahá ki ha tokoni fakafaitoʻo fakatuʻupakē fakalotofonua pe ʻōfisi Tokoni ʻa e Siasí ki he Ngaahi Fāmilí (ʻi he feituʻu ʻoku maʻu aí). ʻE ala fetuʻutaki foki ʻa e kau taki ʻo e Siasí ki he laine tokoni ʻa e Siasí ki ha tokoni ʻi he palopalemá ni. Vakai, suicide.ChurchofJesusChrist.org pe ko e Suicide section ʻi he Gospel Library app ke maʻu ʻa e ngaahi laine tokoni taʻe totongi ʻi he funga māmaní mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ki hono tokoniʻi e fakafoʻituitui ʻoku nau fefaʻuhi mo ha ngaahi palopalema fekauʻaki mo e taonakitá.

ʻI he tuʻunga ʻo e pekia ʻa ha ʻofaʻanga, ʻe ala kau ʻa e tokoni ki he fāmilí ʻi he meʻafakaʻeikí pe ko hono tanú ʻi he taimi fakamamahí. ʻE lava ke faingataʻa ki he fakafoʻituitui ʻoku nau loto mamahí ʻa e palani mo e ʻalu ki ha meʻafakaʻeikí. ʻOku mahuʻinga ke ke ongoʻingofua ki heʻenau ngaahi fiemaʻú ʻi hoʻo poupou mo fakahoko ha fakafiemālié. Kumi e fakamatala ki hono tokangaʻi e ngaahi meʻafakaʻeikí mo e ngaahi ngāue tokoni kehe ʻoku nau felāveʻí ʻi he vahe 29.6 ‘o e Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní (ChurchofJesusChrist.org) Ko ha toe ngaahi fakahinohino siʻi ʻeni ke manatuʻi:

  • ʻOku ʻuhinga ʻa e meʻafakaʻeikí ke fakaʻapaʻapaʻi ʻa e moʻui ʻa e pekiá pea ke tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku loto-mamahí ke nau maʻu ha fiemālie mo ha nonga. ʻOku faʻa hoko ʻa e meʻafakaʻeikí ko ha konga mahuʻinga ʻo e tupulakí ʻi he ouau fakamamahí. ʻI heʻene peheé, ʻoku mahuʻinga ke ongoʻingofua ʻa e ngaahi fiemaʻu mo e ngaahi fakaʻamu ʻa e niʻihi fakafoʻituituí pe kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻa ia ʻoku nau mamahí. ʻE lava ke tokoni hono aleaʻi ʻa e palani ʻo e fakamoʻuí pea mo e mālohi ʻo Sīsū Kalaisí ke ne ʻomi ha fakafiemālie. ʻOku mahuʻinga foki ke tuku ha taimi feʻunga ke fakaʻapaʻapaʻi ʻa e tokotaha pekiá mo fai ha manatu melie ki hono ngaahi vā fetuʻutakí mo e ngaahi ʻulungaanga leleí.

  • ʻE ala fili pe ʻikai fili e fakafoʻituitui ʻoku loto-mamahí ke lea pe kau ʻi he ouaú. Ko ha fili fakatāutaha pe ʻeni maʻanautolu ke fakahoko.

  • Ka ke ka fakahoko ha lea ʻi he meʻafakaʻeikí, manatuʻi ke fakahoko ia ʻi he ongoʻi ʻofa. Poupouʻi ʻa e niʻihi kehe ʻoku leá (kau taki ʻo e Siasí, kāinga ngāue fakaetauhí, ngaahi kaungāʻapí, mo e alā meʻa peheé) ke nau ongoʻingofua foki ʻi heʻenau leá.

ʻE ala hoko e ngaahi meʻa fakapaʻanga ki he meʻafakaʻeikí mo e hili e meʻafakaʻeikí ko ha meʻa ke fai ki ai ha hohaʻa. Kapau kuo mole ʻa e tokotaha ʻokú ne tokonaki maʻá e fakafoʻituituí pe fāmilí, mahalo te nau hohaʻa ki he ngaahi meʻa fakapaʻanga ʻi he kahaʻú. Fekumi ki ha tataki fakalaumālie ʻi hoʻo fakakaukau ki he founga ʻe ala ʻilo ai ʻe he tokoni pe ngaahi polokalama ʻa e Siasí ha niʻihi ʻo e ngaahi hohaʻa ko ʻení.

Poupouʻi e Fāmilí

Fakatatau ki he tūkungá, ʻe ala fefaʻuhi foki ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻa ofi kehé mo e loto-mamahí, tautautefito kapau ʻoku fekauʻaki ʻa e mamahí mo e mole ʻo ha ʻofaʻanga. Fakakaukau ki he fakamatala ʻi he “Tokoniʻi ʻa e Fakafoʻituituí” maʻá e mēmipa takitaha ʻo e fāmilí mo e kaungāmeʻa ofí.

Neongo kapau ʻoku uesia ha mēmipa pē ʻe toko taha ʻo e fāmilí, te ke lava ʻo talanoa mo e fāmilí pea vakai pe ʻoku nau fēfē. Mahalo te nau fie maʻu ha poupou ʻi hono tokoniʻi ʻenau mēmipa ʻo e fāmilí ʻoku faingataʻaʻiá.

Fakaʻaongaʻi e Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni ʻa e Uōtí mo e Siteikí

Fakakaukau ke kole ki he kau taki fakauōtí pe niʻihi kehe fakafoʻituitui falalaʻangá, ke hokohoko atu ʻenau poupoú. Kole ha fakangofua mei he fakafoʻituituí kimuʻa pea toki talanoa mo e niʻihi kehé ki he meʻa ʻoku hokó.

  • Poupou‘i ʻa e kāinga ʻo e tokotaha ko iá pea mo e kāinga ngāue fakaetauhí ke nau tokanga. ʻE lava ke fuoloa ʻa e taimi loto-mamahí, pea hangehangē ʻe fie maʻu ʻe he tokotahá ha poupou lahi ange ʻi ha taimi nounou. Kuo pau ke hokohoko atu ke fuoloa ʻa e poupou ko iá hili ʻa e meʻafakaʻeikí.

  • ʻE ala ʻaonga ki ha niʻihi fakafoʻituitui ʻa e ʻalu ki ha kulupu tokoní. ʻE mātuʻaki tokoni ʻa e ngaahi kulupú ki he niʻihi fakafoʻituitui ʻoku nau ongoʻi ʻoku ʻikai mahino ki ha taha honau tuʻungá pe ko e anga ʻenau ongó. ‘E lava ke hū ʻa e ngaahi kulupu ʻe niʻihi ʻi he mītia fakasōsialé. ʻE lava foki ke tokoni ʻa e kau toketā fakafāmilí, ngaahi fale maté, mo e ngaahi kautaha tokoni fakanofoʻanga ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi kulupu tokoni ʻi homou feituʻú. ʻOku ʻikai ʻoatu ʻe he Ngaahi Tokoni ki he Fāmilí ha ngaahi kulupu tokoni ki he loto-mamahí, ka te ke ala talanoa ki hoʻo ʻōfisi fakalotofonua ʻo e Tokoni ki he Fāmilí (kapau ʻe lava) ke maʻu ha ngaahi tohi fakaongoongolelei.

  • Tokoniʻi ʻa e tokotaha ko iá ke ne maʻu ha tokoni fakapalofesinale ʻo ka fie maʻu. ʻE lava ke hoko ʻa e loto-mamahí ko ha ongo fakaeloto fihifihi, pea ʻe ala fie maʻu ʻe ha taha ʻoku loto-mamahi ha tokoni mei he tafaʻaki fakapalofesinalé. Vakai ki he peesi Maʻuʻanga Tokoni Faifaleʻí moʻui lelei faka‘atamai.

Paaki