Ngaahi Uiuiʻi Fakauooti pe Fakakoló
Moʻui Lelei Fakaʻatamaí


“Mo‘ui Lelei Fakaʻatamaí,” Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Faifaleʻí (2020).

“Mo‘ui Lelei Fakaʻatamaí,” Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Faifaleʻí.

Moʻui Lelei Fakaʻatamaí

ʻOku uesia ʻe he palopalema fakaʻatamaí ʻa ʻetau ngaahi fakakaukaú, ongo fakaelotó, ʻulungāngá mo e vā fetuʻutakí. Ko kinautolu ʻoku fepaki mo e ngaahi faingataʻa pe fokoutua fakaʻatamaí, ʻe lava ke fakasiʻisiʻi ʻenau malava ke fepaki mo e ngaahi founga angamahení mo e fie maʻu ʻo e moʻui fakaʻahó. ʻOku faʻa fakatupu ongosia fakaeloto e ngaahi tuʻunga peheé mo fakatupu puputuʻu ki he fakafoʻituituí, kae pehē ki he niʻihi ʻoku nau ʻofa aí mo e kau taki ʻoku nau feinga ke tokangaʻi e tokotaha ʻoku uesiá.

ʻOku ʻikai ke fai ha ʻamanaki kiate kinautolu ʻoku ʻikai ko ha kau mataotao ki he moʻui lelei fakaʻatamaí ke nau fakahā pe ʻoange ha faitoʻo ki he fakafoʻituitui ʻoku nau fefaʻuhi mo e ngaahi palopalema ʻo e moʻui lelei fakaʻatamaí. ʻI he taimi ʻoku hangē ʻoku ʻikai tali ʻe he fakafoʻituitui e ngaahi feinga angamaheni ʻa e kau takí ke tokoní, ʻoku totonu ke ʻoua ʻe lotomamahi e kau takí ʻi he ʻikai ke nau talí. Ka, ‘oku totonu ke fakakaukauʻi fakamaatoato ʻe he kau takí ke fakalotolahiʻi ʻa e fakafoʻituituí ke fai hano sivi moʻui lelei fakaʻatamai mei ha kautaha tokoni fakafaitoʻo kuo ʻosi fakamoʻoniʻí (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní [2020], 31.2.6). ʻOku malava ke fai ʻe he Tafaʻaki Tokoni ʻa e Siasí ki he Fāmilí (ʻi he feituʻu ʻoku lava aí) ha faleʻi mo ʻoange ki he kau takí ha ngaahi fokotuʻu fekauʻaki mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ki hono sivi e tuʻunga moʻui lelei fakaʻatamaí ʻi he koló. ʻOku totonu ke ʻave ʻe he kau takí ki he “Fokoutua Fakaʻatamaí” ʻi he konga ʻo e Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni ki he Kau Faingataʻaʻia Fakaesinóʻi he ChurchofJesusChrist.org ki ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e fokoutua fakaʻatamaí.

Feinga ke Mahino

ʻI hoʻomou aleaʻi ʻa e ngaahi hohaʻa ʻo e moʻui lelei fakaʻatamaí, fakapapauʻi ke fakahaaʻi ʻa e ʻofá mo e ongoʻi ʻofá ʻo hangē ko e Fakamoʻuí. Kapau kuo fakahoko ha tokoni ki he tokotaha ko iá, fakamālō kiate ia ʻi heʻene kole ha tokoní. Koeʻuhí ʻoku kehekehe ʻa e tuʻunga kotoa pē pea ʻoku kehekehe ʻa e tūkunga ʻo e tokotaha takitaha, fakakaukau ʻi he faʻa lotu ke ʻeke ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení ki he tokotaha ko iá pea toki fakafanongo ki he Laumālié ke tokoni atu ke mahino lelei ange kiate koe ʻa e ngaahi meʻa ʻoku hohaʻa ki aí mo ʻiloʻi ʻene ngaahi fiemaʻú.

  • Kuo ʻiloʻi nai ʻoku ʻi ai hao palopalema fakaʻatamai? Kapau ko ia, ko e hā hono fuoloa hoʻo fefaʻuhi mo iá? ʻOkú ne uesia fēfē nai hoʻo ngāue maʻuʻanga moʻuí mo e ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ke tokanga mo hohaʻa lahi taha ki ai ʻi he taimi ní?

  • Ko e hā (kapau ʻoku ʻi ai) e tokoni ʻokú ke maʻu mei ha kautaha tokoni ki he moʻui lelei fakaʻatamaí? ʻOkú ke muimui nai ki he ngaahi fakahinohino mei hoʻo kautahá pea ʻokú ke ongoʻi fiemālie pē nai ki he tokoni ʻokú ke maʻú?

  • ʻOkú ke ongoʻi nai ʻoku fakalakalaka, tuʻu maʻu pe fakaʻau ke kovi ange hoʻo tuʻunga moʻui lelei fakaʻatamaí?

  • ʻOkú ke matuʻuaki fēfē nai ho tūkungá?

  • ʻOku tali fēfē nai ʻe he kau mēmipa ho fāmilí ho tūkungá? Kuo nau fokotuʻu atu nai ha meʻa ʻoku ʻikai ke ke lolotonga fakahoko ʻa ia ʻokú ke pehē ʻe ala tokoni?

  • Ko e hā ha ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻokú ke maʻu?

  • Kuó ke maʻu nai ha ngaahi fakakaukau mei he Tamai Hēvaní fekauʻaki mo ho tūkungá? Kapau ʻoku pehē, ko e hā e ngaahi fakakaukau ko iá?

Makatuʻunga ʻi he fakangofua ʻe he fakafoʻituituí, pea mo hono fakaʻapaʻapaʻi ʻene ngaahi ongó, fakakaukau ke fetuʻutaki ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí ke maʻu ha toe fakakaukau lahi ange ki he palopalemá.

Tokoniʻi e Fakafoʻituituí

ʻI hoʻo tokoniʻi ke mahino ki he fakafoʻituituí ʻa e founga ʻoku uesia ai ʻenau moʻuí ʻe heʻenau ngaahi faingataʻaʻiá, fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fokotuʻu ko ʻení:

Fakapapauʻi ki he tokotaha ko iá ʻoku ʻofa mai e Tamai Hēvaní kiate ia pea ʻoku mahino ki he Fakamoʻuí ʻa hono ngaahi faingataʻaʻiá.

  • Tokoni ke mahino ki he tokotaha ko iá ko e fokoutua fakaʻatamaí ʻoku ʻikai ko ha tautea ia mei he ʻOtuá.

  • Tokoni ke ʻilo ʻe he tokotaha ko iá he ʻikai lava ʻo ikunaʻi e fokoutua fakaʻatamaí ʻi he vilitaki fakatāutahá pē. ʻOku ʻikai fakahaaʻi mai ʻe he fokoutua fakaʻatamaí ʻoku siʻi e tui, ʻulungaanga, pe moʻui taau ʻa ha tokotaha.

Fakakau e tokotahá ʻi he ngaahi ʻekitivitī ʻa e Siasí mo e ngaahi faingamālie ngāue tokoni totonú.

  • Talanoa mo e tokotahá, kau mēmipa ʻo e fāmilí, mo e niʻihi kehe ʻoku nau ʻiloʻi lelei e tokotahá ke nau ʻilo hono ngaahi mālohingá mo e fakangatangatá.

Fakakaukau ke talanoa mo e Tafaʻaki Tokoni ʻa e Siasí ki he Fāmilí (ʻi he feituʻu ʻoku maʻu aí) pe ko e kautaha tokoni fakafaitoʻo fakaʻatamai fakalotofonuá ke ʻiloʻi e ngaahi meʻa ke fili mei ai ki he tokoní mo e faitoʻó. ʻAi ke ʻiloʻi ʻoku ʻi ai ha ngaahi tuʻunga ʻe lava ke tuʻuloa neongo e ngaahi tokoni lelei tahá.

  • ʻOku ʻikai totonu ke liliu pe taʻofi ʻe kinautolu ʻoku maʻu faitoʻó, taʻetomuʻa talanoa mo ʻenau kautaha tokoni fakafaitoʻó.

Ko e taonakitá ko ha meʻa fakatuʻutāmaki ia kiate kinautolu ʻoku faingataʻaʻia ʻi he fokoutua fakaʻatamaí. ʻAi ke maheni mo e ngaahi fakaʻilonga fakatokanga ki he taonakitá pea tokanga fakamātoato ki ai kapau ʻoku fakatokangaʻi.

  • Kapau ʻoku hangē ʻoku “lea māvae,” ʻa e mēmipá, talanoa kau ki he taonakitá, pe fakahaaʻi ha ngaahi ongo ʻo e tōtuʻa e mamahí, fekumi leva he vave tahá ki ha tokoni maʻana. Talanoa mo e pīsopé, kautaha tokoni fakafaitoʻó, tokotaha mei he fāmilí, pe tokotaha mei he loki ʻo e ngaahi mahaki fakavavevave ʻo e falemahakí. ‘Oku ʻi ai foki ha laine tokoni maʻá e kau takí. Fakakaukau ke fetuʻutaki ki ha ngaahi tokoni fakavavevave fakalotofonua ke maʻu ha tokoni he taimi pē ko iá. Kātaki ʻo vakai ki he fakamatala ʻo e taonakitá ʻi he konga ʻo e Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí ʻi he ChurchofJesusChrist.org ki ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e taonakitá pea mo hono taʻofi ʻo e taonakitá.

  • Fakaafeʻi e fakafoʻituituí ke ne fakakaukau ki he ngaahi kulupu tokoni ʻoku fakalele ʻe he koló ʻi he feituʻu ʻoku maʻu aí.

Poupouʻi e Fāmilí

ʻE lava foki ke uesia ʻe he ngaahi faingataʻa ʻo e moʻui lelei fakaʻatamai ʻa e tokotaha ko iá ʻa e moʻui ʻo e kau mēmipa hono fāmilí. Fakapapauʻi e tuʻunga uesia ʻi he fāmili ʻo e tokotahá pea fakakaukau ki he founga ke feau lelei taha ai ʻenau ngaahi fiemaʻú. Fakahaa‘i e ʻofá mo e manava‘ofá ʻi hoʻo ngāue mo e kau mēmipa ʻo e fāmilí.

Poupouʻi e fāmilí, kāingá, mo e niʻihi kehe ʻoku kau aí ke nau fealēleaʻaki fakataha kau ki he ngaahi fiemaʻu ʻa e mēmipá mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku maʻu ke tokoní (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa, 22.3–22.11).

  • Fakalotolahiʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau teuteu ki he ngaahi taimi ʻe ala fie maʻu tokoni ai ʻe he tokotaha ko iá ʻa e ngaahi fiemaʻu angamaheni ʻo e moʻuí.

  • Aleaʻi ʻo ka fie maʻu e founga ʻe lava ai e kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻo tokoni ki he moʻuá, ʻakauní, fefonongaʻakí, mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ki he moʻui leleí ʻoku fie maʻú (hangē ko e faleʻi fakapalofesinalé, faitoʻó, mo e tokoto falemahakí).

Faleʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke ʻoua te nau fakatetuʻa ʻo fuʻu lahi pe fuʻu siʻisiʻi. ʻE faʻa makatuʻunga e fakaakeaké mei hono ʻiloʻi e palopalemá mo e faitoʻo ʻoku maʻú. ʻI he ngaahi tūkunga ʻe niʻihi, ko e lelei taha te nau ala fakaʻamu ki aí ko ha kiʻi fakalakalaka kae ʻikai ko ha fakaakeake kakato.

Fakakaukau ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni maʻá e kau mēmipa ʻo e fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻa ʻo kinautolu ʻoku palopalema fakaʻatamaí.

  • ʻOku faʻa tokoni e kautaha tokoni fakafaitoʻó ke ʻiloʻi e ngaahi kulupu tokoni pau ki he ngaahi faingataʻaʻia ʻo e tokotahá.

Fakaʻaongaʻi e Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni ʻa e Uōtí mo e Siteikí

Fakakaukau ke kole ki he kau taki fakauōtí pe fakafoʻituitui falalaʻanga kehe, ke hokohoko atu ʻenau poupoú, ʻo ka fie maʻu. Kole ha fakangofua mei he fakafoʻituituí kimuʻa pea toki talanoa mo e niʻihi kehé ki he meʻa ʻoku hokó.

Kumi ha taha falalaʻanga ke ne hoko ko ha taha faifaleʻi ki he mēmipá mo hono fāmilí, pea fakalototahiʻi ke na fakataha maʻu pē.

  • ʻOku totonu ko e tokotaha faifaleʻí ʻoku ongoʻi fiemālie ki ai ʻa e fakafoʻituituí pea ko e tokotaha foki ia ʻe ala lave ko e ngāue fakaetauhi ange ki aí.

  • Tokanga ke ʻoua naʻa fokotuʻu e kau faifaleʻí ʻi ha tuʻunga te nau ala tō ai ki ha fakatuʻutāmaki.

Fakalotolahiʻi e fāmilí ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e kau taki ʻo e Siasí ʻi he ngāue fakaetauhi ki he tokotaha ʻoku nau ʻofa aí, kapau ʻoku feʻunga ke fai pehē.

  • Poupouʻi e niʻihi ʻoku tokoni ki he mēmipá, ke nau fai ha meʻa mo etokotahá kae ʻikai maʻá e tokotaha ko iá (hangē ko ʻení: ko hono ʻave ia ki ha ʻekitivitī pe ngāue fakataha mo ia ʻi ha fatongia fakauelofea).

Kapau ʻoku fie maʻu ʻe he mēmipá ha tokoni mei ha tokotaha tauhi koeʻuhí ko e fokoutua fakaʻatamai ʻa e mēmpá, vakai ki he maʻuʻanga tokoni Poupou ki he Kau Tauhí.

Tokoniʻi e mēmipá ke ne ʻiloʻi e tokoni fakapalofesinalé, ʻo ka fie maʻu.

  • Fakaʻaongaʻi e ngaahi maʻuʻanga tokoni fakalotofonua ʻoku tokoni ʻo fenāpasi mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.

  • Fetuʻutaki ki he Tafaʻaki Tokoni ki he Fāmilí fakalotofonuá, pe ʻōfisi fakaʻēliá ki ha ngaahi maʻuʻanga tokoni pe ngaahi tafaʻaki fakafaleʻi ke fili mei aí.

Paaki