K’e reetal laa na’

Xb’aan li Elder Jeffrey R. Holland

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Maajun chi rahokil sa’ li yu’am a’in nawulak chanchan lix tz’aqal rahom li Jesukristo jo’ chanru lix rahom jun li chaab’il na’b’ej choq’ re xkok’al.

Ma naru tinjunaji wib’ eerik’in chejunilex sa’ xk’eeb’al xsahil xk’ulunikeb’ li Elder Ronald A. Rasband, li Elder Gary E. Stevenson, ut li Elder Dale G. Renlund, rochb’eeneb’ rixaqil, sa’ li komonil q’axal sa te’ruuq chixk’oxlankil.

Sa’ profeetil aatin chirix lix Tojb’al rix li Maak xb’aan li Kolonel, laj Isaias kixtz’iib’a, “A’an xk’uluk re li qayejel ut xkuy riiqankil li qarahilal.”¹ Jun chik li xnimal ru k’utb’esinb’il matk’ naxye naq “[Li Jesus] kichal sa’ li ruchich’och’ ... re riiqankil lix maak li ruchich’och’.”² Sa’ kab’ichal, li loq’laj hu re najter kutan ut re li qakutan neke’xye naq “kixtojeb’ rix, ut kiriiqaheb’, ut kixk’ameb’ chiru chixjunil li najter kutan.”³ Jun li qab’ich naxtz’aama naq chiqab’i xyaab’ xkux laj kolol qe.⁴

Kuyuk, iiqank, k’amok, kolok. Wahi’keb’ aatin li nim xwankileb’ chirix li Mesias. Neke’xk’ut li tenq’ank ut li oyb’enink re tooruuq chi xik toj b’ar wi’ tento toowanq—b’ar wi’ tooxik junes chi tenq’anb’ilo. Li aatin a’in neke’reetali ajwi’ li ch’a’ajkilal, li yalok q’e, ut li lub’k—a’aneb’ aatin jwal us choq’ re xch’olob’ankil xk’anjel a’an li kixtoj jun nimajwal tz’aq re toxxok sa’ qat’anik, toxk’am chi ub’ej sa’ qalub’ik, toxq’axtesi wi’chik sa’ qana’aj naq anchal najt chaq wan li qakolb’al. “Lin Yuwa’ kinixtaqla,” chan, “re tintaqsiiq chiru li krus; ... re naq jo’ chanru kintaqsiik ... jo’kan ajwi’ te’taqsiiq li winq ... chiwu.”⁵

A’b’an ma naru teek’e reetal naq wan jalan chik hoonal jo’q’e naqoksiheb’ li aatin chanchaneb’ ajwi’ a’in, qayehaq alank ut yo’ob’tesink,k’amok ut waklesink,rahob’tesiik ut kolok? Jo’ kixye li Jesus re laj Jwan sa’ xhoonal lix tojb’al rix li maak, naxye ajwi’ qe laa’o, “K’e reetal laa na’!”⁶

Anajwan ninjultika li ak kiyeeman arin junxil: maajun chi rahokil sa’ li yu’am a’in nawulak chanchan lix tz’aqal rahom li Jesukristo jo’ chanru lix rahom jun li chaab’il na’b’ej choq’ re xkok’al. Naq laj Isaias sa’ aatinak jo’ li Mesias kiraj reetalinkil xrahom li Jehova, kiroksi li jaljookil ru aatin re li na’b’ej. Naxpatz’, “Ma wank tab’i’ junaq na’b’ej nasachk sa’ xch’ool lix k’uula’al?” Naxk’ut naq jwal ch’a’aj a’an, a’ut jwal ch’a’aj wi’chik naq toosachq sa’ xch’ool li Kristo.⁷

Li rahok a’in “najt na’oyb’enin, ut chaab’il xch’ool, ... ink’a’ naxsik’ li k’a’ru re, ... chixjunil naxkuy, chixjunil naxpaab’, chixjunil naxyo’oni, chixjunil naxkuy xnumsinkil.”⁸ Li jwal sa wi’chik xnawb’al, li rahok a’an “maajo’q’e na’oso’.”⁹ “Xb’aan naq te’elq chaq li tzuul, ut li b’ool te’isiiq chaq,” chan li Jehovah, “a’b’an lix chaab’ilal inch’ool moko taa’elq ta aawik’in.”¹⁰ Chankeb’ ajwi’ li qana’.

K’ehomaq reetal, ink’a’ yal neke’riiqa qalankil, neke’kana b’an sa’ li iiqank qochb’een. Ink’a’ junes sa’ qak’amb’al sa’ li alank wan xnimal xk’anjeleb’, wan b’an ajwi’ sa’ qak’amb’al junelik. Yaal, wan naq ink’a’ na’ux a’in, a’b’an lix k’iihaleb’ li na’b’ej ak neke’xnaw naq li k’anjel a’in nak’eeman rik’in nimajwal santilal. Li nimla iiq sa’ xnawb’al a’an, li aal wi’chik sa’ xb’eeneb’ li saaj na’b’ej, naru tixxib’esiheb’.

Jun li saaj na’b’ej toje’ xtz’iib’a a’in we: “Chan ru naru junaq chixraab’al jun li kok’al toj reetal naq chi anchal xch’ool tixkanab’ naab’al li k’a’ru naraj xb’aanunkil xjunes? Chan ru naq junaq rahok sa’ li ruchich’och’ a’in tatxk’e chixq’axtesinkil aawib’ sa’ li k’anjelak, li k’oxlak, ut li rahil ch’oolejil, ut tatsutq’iiq rajlal chixk’ulb’al xkomon chik? K’a’ chi rahokil sa’ li ruchich’och’ a’in tatxk’e chireek’ankil, chirix naq xyo’la junaq laa k’uula’al, naq moko aawehaq ta chik laa yu’am? Tento naq sa’ choxa chaq nachal xrahom li na’b’ej. Lix k’anjeleb’ li na’b’ej aajel ru sa’ xk’anjel li Kristo. Xnawb’al a’an toxtenq’a raj chixk’eeb’al reetal naq lix toch’om li rahok a’an taawanq sa’ li q’axal ra toj sa’ li q’axal sa, chi k’iilasutinb’il, toj reetal naq rik’in lix kolb’al chixjunileb’ li kok’al sa’ li ruchich’och’, naru [sa’ hoonal a’an] taqaye rochb’een li Jesus, ‘[At Yuwa’!] xinb’aanu chi tz’aqal li k’anjel xak’e chinb’aanu.’¹¹ ”

Rik’in li chaab’il aatin a’an sa’ qak’a’uxl, inyehaq oxib’ li k’a’ru toje’ xink’ul sa’ lin k’anjel, li neke’xk’ut li nimajwal xtoch’omeb’ li na’b’ej.

Xb’een li esilal tinye nokoxtenq’a chixk’eeb’al reetal naq moko chixjunileb’ ta lix k’anjel junaq na’b’ej taaraqe’q sa’ chaab’ilal chi junpaat. Li esilal a’in nachal sa’ jun li aatinak xinnumsi rik’in jun li wochb’een re numenaq 50 chihab’ li yoo chi kamk chirix naq ki’el sa’ li Iglees a’in li naxnaw naq yaal. Us ta ninyal inq’e chixk’ojob’ankil xch’ool, ink’a’ xinru chixtuqub’ankil xk’a’uxl. Toja’ naq ki’aatinak chi maak’a’ li b’alaq’. “At Jeff,” chan, “us ta q’axal rahaq li xaqliik chiru li Dios choq’ we, ink’a’ ninkuy xk’oxlankil li xaqliik chiru lin na’. Junes li evangelio ut eb’ lix kok’al kixra. Ninnaw naq xinjor li raam, ut a’an naxjor li waam laa’in.”

Anajwan ut, k’ojk’o innawom naq sa’ lix kamik li wochb’een lix na’ kixk’ul chi teeto lix tel ut sa’ rahok; a’an li neke’xb’aanu li na’b’ej yuwa’b’ej. A’b’an li q’usuk sa’ li esilal a’in naxye naq li alal k’ajolb’ej naru te’xjor raameb’ lix na’. Arin ajwi’ naqil reetalil li k’a’ru wan sa’ choxa. Ak nekenaw naq li Jesus kikam xb’aan xjorb’al li raam, li kilub’ ut ki’el xmetz’ew xb’aan xkuyb’aleb’ lix maak li ruchich’och’. Jo’kan naq sa’ li aleek, “[chiqak’e] reetal qana’” jo’ ajwi’ laj Kolol qe re naq sa’ wiib’aleb’ ink’a’ te’raho’q sa’ qamaak.

Xkaab’il, ninye resil jun li ch’ajom li ki’ok sa’ mision chi tiik, a’b’an chi ajb’il xb’aan kisutq’iik sa’ xtenamit sa’ xk’ab’a’ xraab’al ru li rech winqilal ut li rahilal kixk’ul sa’ li na’leb’ a’an. Toj wan xk’ulub’, a’b’an lix paab’aal ak x’ok sa’ ch’a’ajkilal, ut li riiq sa’ xch’ool ki’aalo’ chi us, ut li rahilal sa’ xmusiq’ ki’ok chi jwal cham wi’chik. Ki’ok lix ch’ool chi rahob’tesinb’il, chi sachso, chi josq’, ut chi yamyo xsa’.

Li awa’b’ej re lix mision, re li oqech, ut lix obiisp ke’xnumsi k’iila hoonal sa’ tz’ilok-ix, sa’ yaab’ak, ut sa’ rosob’tesinkil naq yookeb’ chixtenq’ankil, a’b’an li ch’ajom toj naxk’uula b’ayaq lix rahilal b’ar wi’ ink’a’ ke’ru chixtawb’al. Li chaab’il yuwa’b’ej sa’ li esilal a’in kixk’e chixjunil li raam sa’ xtenq’ankil li ch’ajom a’in, a’ut rik’in naq lix trab’aaj naraj naab’al lix hoonal, k’iila sut eb’ li najtil q’ojyin re li musiq’ej ke’numsiik ka’ajwi’ xb’aan li ch’ajom a’in ut lix na’. Chi kutan ut chi q’eq, chiruheb’ li xamaan, eb’ li po, toj reetal chiruheb’ li hab’, ke’xtenq’a rib’ sa’ wiib’al. Sa’ xkutankil li josq’il (re li ch’ajom, wan naq re lix na’) ut li xiw (re lix na’, wan naq re li ch’ajom), li na’b’ej kixch’olob’ xnawom xch’ool chiru li ralal chirix lix wankilal li Dios, lix Iglees, ut mas wi’chik chirix lix rahom choq’ re li alalb’ej a’in. Sa’ li aatinak ajwi’ a’an kixch’olob’ xyaalal lix rahom a’an choq’ re li ralal. Re xjunajinkileb’ ru li wiib’ chi xaqleb’ aajel ru sa’ tz’aqal xwanjik li raam—lix evangelio li Jesukristo ut lix junkab’al—li na’b’ej kixhoy reek’ahom xch’ool sa’ tijok rajlal. Kixkuy xsa’ ut kiyaab’ak, kiyaab’ak ut kixkuy xsa’, toj’a ut naq ki’ab’in ut ki’ab’in naq li ralal naxye re chanru naq yoo chi jore’k li raam. Jo’kan naq kiriiqa li ralal—xkab’ sutil—numenaq li b’eleb’ po. Anajwan, kixk’oxla naq xnumsinkil li rahilal sa’ xch’a’ajkilal li ralal maajo’q’e tixtaw xraqik.

A’ut rik’in li rusilal li Dios, rik’in xyalb’al xq’e, ut li tenq’ rik’in naab’aleb’ li komon sa’ iglees ut sa’ junkab’al, ut li ani tzolb’ileb’, li na’b’ej a’in sa’ naab’al li tz’aamank ak xril li ralal chi sutq’iik sa’ li yeechi’inb’il ch’och’. Chi ra qach’ool naqanaw naq ink’a’ na’ux a’in, malaj ut toj maji’ na’ux a’in, choq’ reheb’ chixjunil li na’b’ej yuw’a’b’ej ut ralaleb’ xk’ajol, a’ut wahi’ kiwulak li yo’onink. Ut, tento tinye, lix rahom li ch’ajom a’in choq’ re li rech winqilal ink’a’ ki’oso’ sa’ sachb’a-ch’oolej—maajun kixk’oxla naq taa’oso’q. A’ut timil timil, kijale’ lix ch’ool.

Ki’ok chi wulak wi’chik sa’ iglees. Kixk’ul li loq’laj wa’ak chi ajb’il xb’aan ut chi k’ulub’ej. Kixk’ul wi’chik xhuhil re ok sa’ santil ochoch ut kixk’ul xb’oqb’al chi k’anjelak jo’ aj k’utunel sa’ seminario, ut chaab’il kixb’aanu. Anajwan, chirix oob’ chihab’, chi patz’b’il xb’aan a’an ut chi tenq’anb’il xb’aan li iglees, ak x’ok wi’chik sa’ li mision re naq tixchoy lix k’anjel choq’ re li Qaawa’. Laa’in ak xinyaab’aak sa’ xk’ab’a’ lix kawil xch’ool ut lix yalb’al xq’e li ch’ajom a’in ut lix junkab’al re naq te’xtuqub’ xch’a’ajkilal ut te’xtenq’a re tixk’uula lix paab’aal. Naxnaw naq wan xk’as rik’ineb’ naab’al, a’b’an naxnaw naq nim wi’chik lix k’as rik’ineb’ wiib’eb’ sa’ xyu’am, li ke’riiqa chaq ut ke’xk’am chaq, li ke’k’anjelak rik’in ut li ke’kolok re—a’an li Jesukristo, li Qaawa’, ut lix na’, li santil paab’anel.

Xraqikeb’ li esilal tinye anajwan ki’ux sa’ rosob’tesinkil li Santil Ochoch re li Ciudad de Mexico yal oxib’ xamaan chaq. Aran, wochb’een li Awa’b’ej Henry B. Eyring, naq kiqil li qaraarookil amiiw li xLisa Tuttle Pieper chi xaqliik sa’ li k’anjel a’an. A’b’an ch’a’aj li xaqliik choq’ re, xb’aan naq sa’ jun li ruq’ yoo chixxokb’al chixjunil xxaqalil lix raarookil rab’in li wan xyajel, li xDora, ut rik’in jun chik li ruq’ yoo chixchapb’al ruq’ li xDora re naq lix rab’in li Dios a’in li wan xyajel kiru chixtaqsinkil jun li saqi t’ikr ut rik’in xyaab’ xkux li ch’a’aj xtawb’al ru, a’b’an tawb’il ru xb’aaneb’ li anjel, kixjap re ut kixye, “Hosanna, hosanna, hosanna re li Dios ut li Karneer.”¹²

Reheb’ chixjunil li na’b’ej yalaq ta b’ar, najter, anajwan, ut li toj te’wanq, ninye, “B’antiox eere nekexyo’ob’tesink, nekeyiib’ ru li aamej, li na’leb’, ut nekek’ut tz’aqal lix rahom li Kristo.” Re li qana’ li xEva, li xSara, li xRebeka, ut li xRakel, li xMaria aj Nazaret, ut re jun li qaNa’ sa’ Choxa, ninye, “B’antiox eere lee k’anjel aajel ru sa’ xk’anjel li junelik q’e kutan.” Re chixjunileb’ li na’b’ej maak’a’ naxye k’a’ru wankeb’ wi’, ninye, “Chexpaab’anq. Chexkuyuq. Chaab’il yookex us ta ink’a’ nekeril. Laa’ex aj kolonel sa’ li Tzuul Sion,¹³ ut jo’ chanru aj Tzolol eere, lee rahom ‘maajo’q’e na’oso’.’¹⁴ ” Maajun woxloq’ihom jwal nim wi’chik wan. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.