Xjultikankil ani xookanab’ wi’ qib’

Xb’aan li Elder Allen D. Haynie

Re li Setenta

Li qayo’onihom re wank wi’chik rik’in li qaChoxahil Yuwa’ nachal xb’aan lix Tojb’al rix li Maak xb’aan li Jesukristo.

Naq b’eleeb’ chihab’ wan chaq we, li wixa’an saq li rismal ut jun meetr rik’in meer xteram- kichal wiib’ oxib’ xamaan sa’ li qochoch. Jun b’enwa’leb’ naq wan chaq sa’ li qochoch, eb’ li was wiib’ ut laa’in ko’ok chixpikb’al jun li jul chire li qochoch, junpak’al li b’e. Ink’a’ nanaq sa’ inch’ool k’a’ut naq xqab’aanu; wan naq neke’pikok jul li kok’al. Kiqatz’ajni qib’, a’b’an ink’a’ re naq tooch’iilaaq. Wankeb’ chik li kok’al qech kab’aleb’ ke’xk’e reetal lix sahil xpikb’al junaq li jul ut ke’ok chiqatenq’ankil. Chirix a’an kiqatz’ajni qib’ sa’ komonil. Li ch’och’ jwal kaw, xb’aan a’an naq kiqachap jun li mangueer re li awimq ut xqak’e li ha’ chi sa’ re xq’unob’resinkil li ch’och’. Naq yooko chixpikb’al li jul kiqatz’ajni qib’ rik’in li sulul, a’ut li jul kichamo’.

Jun reheb’ sa’ li qach’uut kixye naq taqanujob’resi li jul chi ha’ re numxik, jo’kan naq kiqanujob’resi chi ha’. Rik’in naq laa’in chaq li jwal saaj sa’ xyanqeb’ ut kiwaj naq kine’roksi sa’ li ch’uut, ke’xye naq tinpisk’oq chi sa’ re xyalb’al. Kintz’ajno’ tz’aqal chi us. Ink’a’ kintikib’ li k’anjel a’an xk’oxlankil naq nujenaqin rik’in sulul, a’ut chi jo’kan kik’ulman sa’ xraqik.

Naq kichal li ke, kinnume’ chiru li b’e re tin’ok sa’ wochoch. A’b’an li wixa’an kixaqli sa’ li okeb’aal ut ink’a’ kinxkanab’ chi ok. Kixye naq wi tinixkanab’ chi ok, tintz’ajni xsa’ li ochoch li toje’ kixmesu. Jo’kan naq kinb’aanu li k’a’ru naxb’aanu jun al b’eleeb’ xchihab’ ut kin’aanilak sa’ li okeb’aal jun chik, a’b’an a’an jwal junpaat wi’chik kiwulak aran wixa’an. Kinpo’, ut kiwaj ok sa’ li ochoch, a’b’an li okeb’aal tz’aptz’o kikana.

T’aqt’aqin, nujenaqin chi sulul, yoo lin ke, ut, kinye sa’ lin k’a’uxl re ka’ch’in naq tinkamq chirix li qochoch. Sa’ xraqik, kinpatz’ re li wixa’an k’a’ru raj tinb’aanu re tin’ok sa’ kab’l. Chi maji’ nink’e reetal, xaqxookin aran ut yoo chinch’ajb’al rik’in jun li mangueer li wixa’an. Chirix xnumik k’iila hoonal, li wixa’an kixye naq tinruuq chi ok sa’ li ochoch, ut jo’kan kinru xkeeb’al chiwix li t’ikr moko t’aqt’aq ta ut moko tz’aj ta.

Rik’in li jaljookil ru aatin a’in re li kutan a’in sa’ eek’a’uxl, chetz’il rix li raatin li Jesukristo a’in: “Ut maajun k’a’ru tz’aj naru chi ok sa’ li rawa’b’ejihom; jo’kan naq maak’a’ naru chi ok sa’ xhilob’aal, ka’ajeb’ wi’ li ani ke’xch’aj li raq’eb’ sa’ inkik’el, xb’aan lix paab’aaleb’, ut lix xjalb’aleb’ xk’a’uxl chirix chixjunil lix maakeb’, ut lix tiikilaleb’ chi paab’ank toj sa’ roso’jik”.¹

Naq wankin chirix li wochoch naq li wixa’an yoo chinch’ajb’al moko jwal sa ta kiweek’a. Jwal rahaq chi junelik wi ramb’ilo chi sutq’iik ut wank rik’in li qaChoxahil Yuwa’ xb’aan naq xookana ut xqatz’ajni qib’ chi sa’ li jul nujenaq rik’in xsululil li maak. Miqab’alaq’i qib’ rik’in li k’a’ru na’ajman re toosutq’iiq ut toowanq rik’in li qaChoxahil Yuwa’. Tento naq saqaq qu.

Naq maji’ nokochal sa’ li ruchich’och’ a’in kootz’aqon sa’ jun li ch’utam jo’ musiq’ejil alalb’ej ut rab’inb’ej chiru li Dios.² Chiqajunilo koo’ab’in; maa’ani kiwar. Sa’ li ch’utam a’an li qaYuwa’ sa’ Choxa kixk’ut jun xk’uub’anb’il na’leb’. Xb’aan naq li k’uub’anb’il na’leb’ ink’a’ kixsach xtaql li qach’ool ut kixteneb’ naq tootzoloq rik’in li yu’amink, ut ink’a’ yal rik’in lix nawom li Dios, A’an kixnaw naq toomaakob’q. Kixnaw ajwi’ naq li maak tixtz’ajni qu ut toxram chi sutq’iik rik’in A’an, xb’aan naq A’an wan sa’ jun li na’ajej jwal saq wi’chik chiru li ochoch kixmesu li wixa’a’n.

Xb’aan naq li qaChoxahil Yuwa’ nokoxra ut li rajom a’an “xk’eeb’al chi uxmank lix kolb’al chiru li kamk ut lix yu’am chi junelik li winq”,³ sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ kiwan jun laj Kolonel—li ani taaruuq taatenq’anq qe re naq saqaq qu, maak’a’ naxye chanru li qatz’ajnil. Naq li qaYuwa’ sa’ choxa kixye resil lix aajelil ru jun laj Kolonel, nink’oxla naq chiqajunilo kixk’e li qilob’aal chiru li Jesukristo, li xb’een yo’lajenaq sa’ musiq’ej, li jun li ak wulajenaq jo’ ajwi’ li Yuwa’b’ej.⁴ Nink’oxla naq chiqajunilo kiqanaw naq tento naq A’anaq, naq maa’ani chik taaruuq chi b’aanunk re, a’b’an naq A’an taaruuq chi b’aanunk re ut naq tixb’aanu.

Sa’ li Awimq Getsemani ut sa’ li krus re Golgota, li Jesukristo kixk’ul rahilal sa’ lix tib’el jo’ ajwi’ sa’ xmusiq’, kisiksot xb’aan li rahilal, ki’el xkik’el ruuchil tiqob’, kixtz’aama re lix Yuwa’ naq taanume’q raj sa’ xb’een li sek’,⁵ ut toj chi jo’kan kitz’aqon rik’in a’an.⁶ K’a’ut naq kixb’aanu? Sa’ ajwi’ li raatin, kiraj xnimankil ru lix Yuwa’ ut xraqb’al lix “kawresinkil rib’ choq’ reheb’ li ralal xk’ajoleb’ li winq”.⁷. Kiraj xk’uulankil lix sumwank ut xb’aanunkil naq tooruuq chi sutq’iik sa’ li qochoch. K’a’ru naxpatz’ qe naq taqab’aanu jo’ reeqaj a’an? Ka’ajwi’ naxpatz’ qe naq taqaxootoni li qamaak ut taqajal qak’a’uxl re naq ink’a’ toonume’q li k’a’ru xnume’ wi’ A’an.⁸ Nokoxb’oq chixch’ajob’resinkil qib’ re naq ink’a’ tookanaaq chirix li rochoch li qaYuwa’ sa’ choxa.

Us ta naq xtz’eqtaanankil li maak a’an jwal chaab’il sa’ li yu’am a’in, rik’in lix tojb’al rix li maak kixb’aanu li Jesukristo, maak’a’ naxye li jar paay chi maak qab’aanuhom chi moko jo’ chamal wanko sa’ xjulil li maak. Maak’a’ naxye naq nokoxutaanak xb’aan li maak li, jo’ kixye li Profeet aj Nefi, “neke’chal chi junpaat sa’ [qab’een]”.⁹. Maak’a’ ajwi’ naxye wi juxnil xqak’ayi li qab’eenil alalb’ejil choq’ re jun sek’ li juyb’il maxkenq’.¹⁰

Li aajel ru a’an naq li Jesukristo, li Ralal li Dios, kixnumsi li “rahilal ut ch’a’ajkilal ut xyalb’al rix, li jar paay wan” re naq “taaruuq tixnaw sa’ li tz’ejwalej chanru xk’eeb’al xtenq’ankileb’ lix tenamit”.¹¹ Li aajel ru a’an naq kiwan rajom chixkub’sinkil rib’,¹² re chalk sa’ ruchich’och’ a’in ut kub’eek “rub’el chixjunil”.¹³ ut xnumsinkil “wech’iik xninqal ru jo’ xnumsihom junaq winq”.¹⁴ Li aajel ru a’an naq li Kristo yoo chi aatinak chiqix chiru li Yuwa’b’ej, sa’ xyeeb’al: “At inYuwa’, k’e reetal lix rahil ut lix kamik li ani maajun maak kixb’aanu, li kisaho’ wi’ chi tz’aqal aach’ool; … jo’kan ut, at inYuwa’, chakoleb’ xyu’am li was wiitz’in a’in li neke’paab’ank re lin k’ab’a’, re naq taaruuq te’chalq wik’in ut te’wanq xyu’am chi junelik”.¹⁵ A’an tz’aqal li aajel ru ut li tixk’e raj jun ak’ob’resinkil qoyb’enihom ut qajom re xyalb’al jun sutaq chik, xb’aan naq ink’a’ nokosach sa’ xch’ool.¹⁶

Ninch’olob’ xyaalal naq li Kolonel maajun wa tixnajtob’resi rib’ qik’in naq taqasik’ rik’in tuulanil re xjalb’al qak’a’uxl; A’an moko tixk’oxla ta naq sachsooko chik; chi moko tixye: “Ay, ink’a’, ma laa’at wi’chik?”; ink’a’ toxtz’eqtaana xb’aan naq ink’a’ naqataw ru chanru xtz’eqtaanankil chi tz’aqal li maak. A’an naxtaw ru chixjunil chi tz’aqal re ru, jo’kan ajwi’ li rahil ch’oolejil, li xutaan, ut li lub’ik li junelik neke’chal xb’aan li maak.

Li jalb’a-k’a’uxlej a’an tz’aqal yaal ut nak’anjelak. Moko yal yoob’anb’il ta chi moko “xk’oxlahom jun waxil ru k’a’uxlej”.¹⁷ Wan xwankil chixwaklesinkil li iiq ut chixjalb’al ru rik’in li yo’onink. Naru toxk’am sa’ jun nimla jalb’a-k’a’uxlej li naxb’aanu “naq maak’a’ chik li qajom re xb’aanunkil li maa’usilal; re b’an xb’aanunkil rajlal li chaab’ilal”.¹⁸ Xjalb’al qak’a’uxl moko junpaat ta xb’aanunkil. Ak re chi jo’kan li k’a’aq re ru nakana junelik. A’b’an aajel ru xb’aanunkil. Jo’ kixch’olob’ xyaalal li Awa’b’ej Boyd K. Packer sa’ lix roso’jik aatin choq’ reheb’ li Setenta re li Iglees: “Li k’oxlahom a’an a’in: lix Tojb’al rix li Maak moko naxkanab’ ta xmuhel chi moko reetalil. Li naxyiib’, yiib’anb’il nakana. … Lix Tojb’al rix li Maak moko naxkanab’ ta xmuhel chi moko reetalil. Yal nak’irtesin, ut li naxk’irtesi, k’irtesinb’il nakana”.¹⁹

Ut chi jo’kan naq li qayo’onihom re wank wi’chik rik’in li qaChoxahil Yuwa’ nachal xb’aan lix Tojb’al rix li Maak xb’aan li Jesukristo, xb’aan li rajom xch’ool li jun yo’yookil maak’a’ xmaak re xk’ulb’al sa’ xb’een, us ta maak’a’ xwankil li tiik ruhil na’leb’ sa’ xb’een, li raalil xq’etomeb’ chixjunil li winqilal, jo’kan ajwi’ li maak neke’xb’aanu junjunq reheb’ li ralal xk’ajol li Dios neke’xsik’ ru xnumsinkil chi maak’a’ rajb’al.

Jo’ komon sa’ lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, naqak’e xnimal xwankil lix Tojb’al rix li Maak xb’aan li Kolonel chiru xk’ihaleb’ li kristiaan xb’aan naq naqanaw naq wi naqab’aanu li sumwank, naqajal qak’a’uxl rajlal, ut nokokuyuk toj sa’ xraqik, sum’eechaninelaqo qochb’een A’an.²⁰ ut, jo’ chanru A’an, taqak’ul chixjunil li k’a’ru wan re li Yuwa’b’ej.²¹ A’an jun li tzol’leb’ q’axal xnimal ru, a’ut tz’aqal yaal. Lix Tojb’al rix li Maak xb’aan li Jesukristo naxb’aanu naq lix b’oqom li Kolonel re “tz’aqalaq b’i’ eere eeru jo’ lee Choxahil Yuwa’ tz’aqal re ru”²² naru chi tawank ut ink’a’ a’an junaq li k’a’aq re ru ink’a’ maajo’q’e taqataw.

Eb’ li loq’laj hu neke’xk’ut naq li junjunq chi kristiaan tento “taaraqe’q aatin [chirix] jo’ chanru lix santil raqb’a-aatin li Dios”.²³ Sa’ li kutan a’an ink’a’ tooruuq chixmuqb’al qib’ sa’ xyanqeb’ li ch’uut chi moko chixyeeb’al naq xmaak jalaneb’ naq tz’aj li qu. Us naq eb’ li loq’laj hu neke’xk’ut ajwi’ naq li Jesukristo, li kixk’ul rahilal xb’aan li qamaak, li ani taa’aatinaq chiqix chiru li Yuwa’b’ej, li nokoxk’e choq’ ramiiw ut nokoxra toj sa’ xraqi, sa’ xraqik A’anaq aj raqol aatin chiqix. Jun reheb’ li osob’tesink nachal rik’in lix Tojb’al rix li Maak xb’aan li Jesukristo li ink’a’ mas naqak’e reetal, a’an naq li “Yuwa’b’ej … kixq’axtesi chixjunil li raqb’a aatin sa’ ruq’ li K’ajolb’ej”.²⁴

Ex was wiitz’in, wi nekereek’a naq maak’a’ xkawil eech’ool malaj nekepatz’ ma tex’elq sa’ li musiq’ejil jul xepik, chijultiko’q eere ani “[nakana] sa’ [qayanq] ut li tiikilal”, li ani “nujenaq rik’in rahom choq’ re ralaleb’ xk’ajol li winq” ut li ani xk’amok re sa’ xb’een li qamaak ut li q’etok aatin, ut “kixtz’aqob’resi li rajom li tiikilal”.²⁵ Sa’ jalan chik aatin, jo’ kixb’aanu laj Nefi sa’ xhoonalil xwiib’ajik xch’ool, chijultiko’q eere “ani xekanab’ wi’ eerib’ ”.²⁶, a’an li Jesukristo, jo’kan ut jalomaq lee k’a’uxl ut yalomaq wi’chik li “tz’aqal xlemtz’unkil li yo’onink”.²⁷ Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.