Li raatin li Dios li nasahob’resink ch’oolej

Xb’aan li Elder Francisco J. Viñas

Re li Setenta

Lix sahil aatin li Dios naqawotz anajwan naxk’ut qe lix aajelil ru xjalb’al qak’a’uxl junelik re naq wanq qik’in lix wankilal li Santil Musiq’ej.

Naab’alo li xqach’utub’ qib’ re too’okenq sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in xook’ulun “re rabʼinkil li raatin li Dios li nasahobʼresink chʼoolej, relik chi yaal, li aatin li nakʼirtesink re li aamej tochʼenaq” (Jakob 2:8). Li aatin a’in naru natawman sa’eb’ li loq’laj hu ut sa’eb’ li resileb’ laj k’amol qab’e, chixk’amb’al qe li yo’onink ut xk’ojob’ankil li qach’ool sa’ raak’ab’il li rahil ch’oolejil.

Sa’ xnajtil ru qayu’am, naqatzol naq li sahil ch’oolejil sa’ li ruchich’och’ a’in moko numtajenaq ta, a’b’an rik’in li Jesukristo taawanq xtz’aqalil xsahil qach’ool (chi’ilmanq Tz. ut S. 101:36. A’an tixk’e qametz’ew re naq maajun paay chi ch’a’ajkilal taqanumsi, ka’ajwi’ naq sub’b’il rib’ sa’ lix sahil ch’oolejil (chi’ilmanq Alma 31:38).

Li qaam naru taanujaq rik’in yot’e’k naq naqil jun qaraarookil komon xnumsinkil li rahilal xb’aan jun nimla yajel.

Lix kamik anihaq naqara naru chixkanab’ankil jun yamyookil na’ajej sa’ li qaam.

Naq junjunq reheb’ li qalal qak’ajol neke’xjalb’ehi rib’ sa’ li b’e re li evangelio, maare taaqeek’a qamaak ut li po’jenaqil na’leb’ chirix lix k’ulumeb’ sa’ li junelik q’e kutan.

Li yo’onink re xtawb’al li sumlaak maak’a rosojik ut xk’ojob’ankil jun junkab’al sa’ li yu’am a’in naru taa’ok chi lajk naq yooq chi nume’k li kutan.

Li qarahob’tesinkil xb’aaneb’ li nokohe’xra raj, naru tixkanab’ k’ob’olal nim xchamal ut jwal ra chiru li qaam.

Li muxuk sumsu xb’aan jun sum aatin naru tixsach li sumal xqoyb’eni naq taawanq chi junelik.

Xb’aan a’in ut naab’al chik li rahilal naqak’ul sa’ li qawanjik arin sa’ li ruchich’och’, wan naq naqapatz’ qib’ li k’a’ru kixpatz’ ajwi’ li Profeet aj Jose Smith: “At Dios, b’ar wankat laa’at?” (Tz. ut S. 121:1).

Sa’ xq’ehil li ch’a’ajkilal sa’ li qayu’am, lix sahil aatin li Dios, li naxk’irtesi li toch’enaq aamej, naxk’e li esil chirix k’ojob’aak ch’oolej re li qaam ut re li qak’a’uxl:

“…tuqtuukilal chiwanq sa’ aawaam; laa ch’a’ajkilal ut laa tawasinkil yal chiru jun ch’ina k’amok taawanq;

“Ut chirix a’an, wi nakakuy chi us, li Dios tixtaqsi aaloq’al chi taqe’q” (Tz. ut S. 121:7–8).

Lix sahil aatin li Dios nokoxnujob’res rik’in li yo’onink, xb’aan naq naqanaw naq eb’ li ani tiikeb’ xch’ool sa’ li nimla rahilal te’xk’ul li xnimal ru q’ajkamunkil sa’ li choxahil awa’b’ejihom ut naq “chirix xnumsinkil naab’al li rahilal nachal li osob’tesink” (chi’ilmanq Tz. ut S. 58:3–4).

Lix sahil aatin li Dios, li nayaab’asiman sa’ xtz’uumaleb’ li profeet, naxk’e qe xyaalalil naq li qajunelikil tz’ape’k sa’ junajil, xaqab’anb’il rik’in li qatiikilal chiruheb’ li choxahil yeechi’ihom ke’xk’e chaq qe xb’aan li qakawil ch’oolejil k’anjel chirix li yaal, torosob’tesi ut jo’kan ajwi’ eb’ li qiyajil (chi’ilmanq laj Orson F. Whitney, sa’ Conference Report, abril re 1929, 110).

Jo’kan ajwi’ naxk’e qe xyaalalil naq, chirix li qawanjik arin sa’ tiikilal, moko ramb’ilaqo ta chixk’ulb’al maajun chi osob’tesink sa’ xk’ab’a’ naq ink’a’ xqab’aanu k’a’ruhaq xb’aan naq ink’a’ xqak’ul qahoonal re xb’aanunkil. Wi xqab’eresi qib’ sa’ tiikilal toj taawulaq xhoonal li qakamik, taqak’ul “chixjunil li osob’tesink, taqenaqil loq’al, ut loq’alil jo’ tixk’ul yalaq winq malaj ixq [li ke’wan xhoonal chixb’aanunkil]”. (Chi’ilmanq The Teachings of Lorenzo Snow, ed. Clyde J. Williams, 1984, 138.)

Anajwan b’i’, aajel ru xtawb’al ru naq li rahilal ut li ch’a’ajkilal naru ajwi’ chi wulak sa’ li qayu’am wi’ ink’a’ naqajal qak’a’uxl chirix li qamaak chi yaal. Li Awa’b’ej Marion G. Romney kixk’ut, “Li rahilal ut li ch’a’ajkilal li neke’xnumsi li winq sa’ li ruchich’och’ a’in xb’aan lix maakeb’ li toj maji’ neke’xkanab’ ut maji’ ajwi’ neke’xk’ul xtojb’al rix lix maak … Jo’ naq li rahilal ut li yot’e’k neke’rochb’eeni li maak, jo’kan ajwi’ li sahil ch’oolejil ut li sahil aamej neke’rochb’eeni li kuyuk maak” (sa’ Conference Report, abril re 1959, 11).

K’a’ut naq ink’a’ xjalb’al qach’ool naxk’am chaq li rahilal?

Maare jun xsumenkil a’in, a’an naq “wan jun li tojb’a-maak xaqab’anb’il, ut jun li chaq’rab’ tiik ru k’eeb’il, li kixk’am xyot’ik li reek’ob’al xch’ool” (Alma 42:18; chi’ilmanq ajwi’ raqal 16). Li Profeet aj Jose Smith kixk’ut naq laa’o naqak’e qib’ sa’ tojb’a-maak, ut naq a’an li rahilal re li k’a’uxlej sachb’il rajom li naxkub’si rib’ sa’ xchamal li rahil ch’oolejil jo’ jun palaw re xam ut chuhil pek (chi’ilmanq Enseñanzas de los Presidentes de la Iglesia: Jose Smith, 2007, 236).

Wi naqayal xch’anab’ankil li reek’ob’aal qach’ool rik’in xpatz’b’al “xk’ulb’al yal ta ka’ch’in xtiikilal [qach’ool] chirixeb’ li [qamaak]” (Alma 42:30) malaj xsik’b’al xmuqb’aleb’, ka’ajwi’ taqarahob’tesi li Musiq’ej (chi’ilmanq Tz. ut S. 121:37) ut taqab’ay xjalb’al qak’a’uxl. Li kotzb’al a’in, yal re li yu’am a’in, sa’ xraqik tixk’am chaq numenaq chik li rahilal ut li yot’e’k, ut taak’ose’q naq taaruuq taqak’ul risinkil li qamaak.

Choq’ re li rahilal a’an, lix sahil aatin li Dios tixk’e ajwi’ li k’ojob’aak ch’oolej ut li yo’onink, ut naxxaqab’ qe naq wan li b’an re li rahilal nachal xb’aan li maak. Li b’an a’an nachal xb’aan lix mayej aj tojol-ix li Jesukristo ut na’ok chi k’anjelak wi naqak’anjela qapaab’aal chirix A’an, naqajal qak’a’uxl, ut noko’ab’in chiruheb’ lix taqlahom.

Aajel ru naq taqak’e reetal, jo’ juntaq’eet li risinkil li maak, li jalbʼa-kʼaʼuxlej timil timil nab’aanuman ut moko yal ta nak’ulman sa’ junpaat. Naraj b’an naq tutqtu ru chanru nab’aanuman.

Qayehaq, naq naqak’ul li loq’laj wa’aq, naqak’ut chiru li Qaawa’ naq junelik taqajultika A’an ut naq taqapaab’ lix taqlahom. A’an a’in jun reetalil lix yaalalil li qajom.

Naq noko’ok chixjultikankil A’an ut chixpaabankil lix taqlahom rajlal kutan—moko ka’aj ta wi’ sa’ li hilob’aal kutan—aran timil timil na’ok chi k’anjelak li risinkil li qamaak ut natz’aqob’resiik ru lix yeechi’ihom naq taawanq lix Musiq’ qik’in.

Wi maak’a’ li tz’aqal paab’ank li naxk’am raj rib’ rik’in li qajom, lix wankilal li risinkil li qamaak naru taasachq sa’ junpaat ut li Santil Musiq’ej na’ok chixnajtob’resinkil rib’ qik’in. Noko’ok sa’ jun ch’a’ajkilal re xnimankil ru A’an yal rik’in xtz’uumal qe ut xnajtob’resinkil li qaam chiru (chi’ilmanq 2 Nefi 27:25).

Moko ka’aj ta wi’ naxk’ojob’ qach’ool lix sahil aatin li Dios, nokoxchaq’rab’i aj b’an wi’ naq li xk’ulb’al li risinkil li qamaak naru taarame’q naq nokoxsuti “li jo’ maajo’il k’a’aq re ru re li ruchich’och’ ”, ut naru wi’chik nak’ulman sa’ xk’ab’a’ li paab’aal wi naqajal qak’a’uxl chi anchal qach’ool ut naqatuulanob’resi qib’ (chi’ilmanq Tz. ut S. 20:5–6).

K’a’ raj ru junjunq reheb’ li jo’ maajo’il k’a’aq re ru li naru toxram sa’ li qab’e naq yooko xkulb’al risinkil qamaak ut li b’ak’b’ileb’ rib’ rik’in roxloq’inkil li hilob’aal kutan?

Junjunq reheb’ a’in, a’an li wulak ewu sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak yal chi jo’kan; li wulak, naq maji’ xqatz’il rix li reek’ob’aal qach’ool, re xwa’b’al li kaxlan wa ut ruq’b’al sa’ li uk’leb’aal sek’ chi moko k’ulub’ejo ta (chi’ilmanq 1 Korintios 11:28); ut li wulak chi maji’ naqach’olob’ li qamaak ut naqapatz’ re li Dios naq tixk’uyeb’.

Junjunq chik: naq ink’a’ naqoxloq’i li k’a’ru loq’ rik’in naq yooko chixnumsinkil li esil rik’in li qacelular, naq noko’elk sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak chirix naq xqak’ul li loq’laj wa’ak, malaj xb’aanunkil yalaq paay chi k’anjel sa’ li qochoch li ink’a’ naxk’am rib’ rik’in li loq’laj kutan a’an.

Rik’in naq ak naqanaw chixjunil li k’a’aq re ru a’in, k’a’ut naq chi kok’ aj xsa’ ink’a’ naqoxloq’i li hilob’aal kutan?

Sa’ lix hu laj Isaias nokoru chixtawb’al jun li chaq’b’enk li, us ta naxk’am rib’ rik’in li hilob’aal kutan, nak’anjelak ajwi’ rik’in li jun ch’ol chik chi taqlahom li tento taqapaab’: “K’uula aawib’ sa’ li hilob’aal kutan, chixb’aanunkil li nakawaj aajunes aawib’ sa’ lin santil kutan” (Isaias 58:13).

Eb’ li aatin aajel ru a’an “k’uula aawib’ sa’ … chixb’aanunkil li nakawaj”, malaj, sa’ jalan chik aatin, xb’aanunkil li rajom li Dios. Naab’al sut, li qajom—yiib’anb’il xb’aan li rajom, li naxsik’ li raam, ut li ratawom li ruchich’och’il winq—naxk’e rib’ sa’ xjunpak’alil li rajom li Dios. Li Profeet aj Brigham Young kixk’ut “naq li rajom li k’a’uxlej, li rajom li tz’ejwalej, ut li reek’ahom jun kristiaan naxk’e rib’ chix tz’aqal rub’el lix wankil li Dios ut li naxpatz’ a’an, li kristiaan a’an santob’resinb’il.—Rik’in naq li wajom sub’b’il rib’ sa’ li rajom li Dios, a’an tinixk’am sa’ chixjunil li k’a’ru us ut sa’ xraqik tixk’e inkoroon rik’in li kole’k chiru li kamk ut li junelik yu’am” (Deseret News, Sept. 7, 1854, 1).

Lix sahil aatin li Dios nokoxb’oq chiroksinkil lix wankil lix Tojb’al rix li Maak xb’aan li Jesukristo re taak’anjelak choq’ qe ut chi jo’kan taqak’am wi’chik qib’ sa’ usilal rik’in li rajom—ut moko rik’in ta li rajom laj tza ut li tz’ejwalej—re naq tookole’q sa’ xk’ab’a’ li rusilal (chi’ilmanq 2 Nefi 10:24–25).

Lix sahil aatin li Dios li naqawotz anajwan naxk’ut qe lix aajelil ru xjalb’al qak’a’uxl junelik re naq wanq qik’in lix wankilal li Santil Musiq’ej li nimal hoonal taaruuq.

Rik’in naq too’ochb’eeniiq xb’aan li Musiq’ej, toochaab’ilob’resiiq. “A’an tixhasb’ tuqtuukilal ut sahil ch’oolejil re li [qaam] … taarisi sa’ li [qaam] chixjunil li xik’ ilok, li raaxiik’, li kaqalink, li wech’ij-ib’ ut li maa’usilal; ut chixjunil li [qajom] a’anaq xb’aanunkil li us, xk’eeb’al chi uxmank li tiikilal, ut xwaklesinkil li rawa’b’ejihom li Dios” (chi’ilmanq Enseñanzas: Jose Smith, 103).

Rik’in lix wankilal li Santil Musiq’ej, moko taach’a’ajko’q ta qach’ool ut ink’a’ ajwi’ taqarahob’tesi xch’ool jalaneb’; taanimanq xsahil qach’ool ut taasaqeno’q ru li qak’a’uxl. Li qarahom choq’ reheb’ jalan taanimanq ut taawanq qach’ool chi kuyuk maak ut chixjek’inkil li sahil ch’oolejil choq’ reheb’ li ani wankeb’ chiqasutam.

Taqeek’a li b’antioxihom naq taqil naq neke’usa jalaneb’, ut taqayal qaq’e chirilb’al li us rik’ineb’ jalan.

Lin tz’aam a’an naq tooruuq chireek’ankil li sahil ch’oolejil li nachal naq naqayal qaq’e chixyu’aminkil li tiikilal ut naq taaruuq taakanaq qik’in li Santil Musiq’ej sa’ xk’ab’a’ li jalb’a-k’a’uxlej moko pak’b’il ta ut rajlal. Toochaab’ilo’q, ut li qajunkab’al taa’osob’tesiiq. Ninch’olob’ xyaalal eere li na’leb’ a’in, sa’ xloq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.