K’a’ru maji’ ninb’aanu?

Xb’aan li Elder Larry R. Lawrence

Re li Setenta

Wi naqakub’si qib’ ut naqakanab’ qib’ re naq wan qach’ool chi tzole’k, A’an tixchap li quq’ ut tixk’am qab’e sa’ li qochoch, a’b’anan sa’ li b’e tento taqapatz’ qab’eresinkil re li Qaawa’.

Naq toj ch’ajomin chaq, kin’ok chixtz’ilb’al rix li Iglees. Sa’ xb’eenil xweek’a naq nawulak chiwu li evangelio xb’aan chanru neke’xb’eresi rib’ li wamiiw aj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, a’b’an naq yoo chi nume’k li kutan kiwulak chiwu li tzol’leb’ wan rik’ineb’. Naq xintzol naq li tiikeb’ winq ut ixq neke’ru chixchaab’ilob’resinkil rib’ ut sa’ xraqik te’ruuq chi wulak chi wank jo’eb’ lix choxahil na’ xyuwa’, relik chi yaal kisach inch’ool. Q’axal kiwulak chiwu li na’leb’ a’an; kiweek’a naq yaal.

Moko najt ta chirix naq kikub’e inha’, yookin chaq chixtzolb’al li aatin jultikanb’il chiru li tzuul, ut kink’e reetal naq li Jesus kixk’ut ajwi’ li yaal a’in chirix li chaab’ilo’k chi junelik sa’ li Santil Hu. A’an kixye: “Tz’aqalaq b’i’ eere eeru jo’ lee choxahil Yuwa’ tz’aqal re ru”.¹

Numenaq ka’k’aal chihab’ naq komonin sa’ li Iglees, ut rajlal naq nawil li raqal a’in sa’eb’ li loq’laj hu nink’oxla k’a’ru li rajb’al li qayu’am arin sa’ ruchich’och’. Koochal chi tzolok ut chi chaab’ilo’k toj reetal naq timil timil taasantob’resiiq qu ut tootz’aqob’resiiq rik’in li Kristo.

Ch’a’aj lix b’ehil aj tzolom. Wan naq “lix b’ehil li chaab’ilob’resink chi rajlal” nayeeman re.² Naq yooko chi b’eek sa’ li laatz’ ut ka’ch’in ruhil b’e, li Musiq’ej junelik nokoxb’oq chi usaak ut chi taqe’k sa’ xnajtil xteram. Li Santil Musiq’ej na’ok choq jun tz’aqal re ru qochb’een sa’ li qab’e. Wi naqakub’si qib’ ut naqakanab’ qib’ re naq wan qach’ool chi tzole’k, A’an tixchap li quq’ ut tixk’am qab’e sa’ li qochoch.

A’b’anan, sa’ li b’e tento taqapatz’ qab’eresinkil re li Qaawa’. Tento naq taqapatz’ junjunq li ch’a’ajkil patz’om, jo’: “K’a’ru tento tinjal?” “Chanru tinruuq chi chaab’ilo’k?” “K’a’ru xmajelal inkawilal naraj xkawob’resinkil?”

Qilaq li esil chirix li saaj winq b’ihom, sa’ li Ak’ Chaq’rab’. A’an jun saaj winq tiik xna’leb’ li ak naxpaab’ li Lajeeb’ chi Taqlahom; a’b’an a’an naraj chaab’ilo’k. Li rajom. a’an li junelik yu’am.

Naq kixnaw ru li Kolonel, kixpatz’ re: “K’a’ru maji’ ninb’aanu?”³

Sa’ junpaat kichaq’ok li Jesus, xk’eeb’al xna’leb’ tz’aqal choq’ re li saaj winq b’ihom. “Kichaq’ok li Jesus ut kixye, Wi taawaj naq tz’aqalaq aawe aawu, ayu, k’ayi jo’nimal wank aawe ut k’e reheb’ li neb’a’… toja’ naq tatchalq ut tinaataaqe”.⁴

Kisach xch’ool li saaj winq; maajun wa kixk’oxla mayejak chi kama’an. A’an tz’aqal tuulan xch’ool chixpatz’b’al re li Qaawa’, a’b’an nalaj xpaab’aal chixtaaqenqil li choxahil na’leb’ k’eeb’il re. Tento naq wanq qach’ool chi k’anjelak naq naqak’ul jun sumehom.

Li Awa’b’ej Harold B. Lee kixk’ut: “Chiqajunjunqalo, wi taqaj xtawb’al li tz’aqalil re ru, tento naq taqapatz’ qib’ sa’ junaq kutan, ‘K’a’ru maji’ ninb’aanu?’”.⁵

Xinnaw ru jun na’b’ej aj paab’anel li kixtuulanob’resi rib’ ut kixpatz’, “K’a’ru nikinixram chi chaab’ilo’k?” Rik’in a’an, lix sumehom li Musiq’ej kiwulak sa’ junpaat: “Kanab’ li wech’ok”. Li chaq’b’enk a’in kixsach xch’ool; maajun sut kixk’oxla naq a’an aj wech’onel. A’b’anan, li raatin li Santil Musiq’ej jwal saqen ru. Chiruheb’ li kutan ut xamaan ke’nume’, kixtaw ru naq a’an k’aynaq chi wech’ink. Rik’in b’antioxink sa’ xch’ool xb’aan naq kib’oqe’ chixchaab’ilob’resinkil rib’, kixk’e xch’ool naq taarajla li osob’tesink sa’ xna’aj li ch’a’ajkilal. Chirix wiib’ oxib’ kutan, kireek’a li tiqwal k’ulub’aak re li Musiq’ej.

Jun saaj winq tuulan xch’ool li ink’a’ kiru chixtawb’al li saaj ixq choq’ re, kixsik’ li Qaawa’ re naq tixtenq’a: “K’a’ru nikinixram naq laa’in ink’a’ tintaw jun lin sum aatin?” kixpatz’. Li sumehom a’in kiwulak sa’ lix k’a’uxl ut sa’ li raam: “Saqob’resi laa waatin”. Sa’ li hoonal a’an, kixk’e reetal naq k’aynak xyeeb’al junjunq aatin yib’eb’ ru naq na’aatinak, ut kixteneb’ rib’ chi jalok.

Jun li komon ixq moko sumsu ta kixpatz’ rik’in xkawil xch’ool: “K’a’ru tento tinjal?” ut li Musiq’ej kixye re sa’ hasb’: “Maaxaqab’ li raatineb’ li komon naq yookeb’ chi aatinak”. Relik chi yaal li Santil Musiq’ej naxk’e qana’leb’ sa’ junjunqal. A’an jun qochb’een maak’a’ xb’alaq’ ut tixye qe k’a’ruhaq maa’ani chik naxnaw malaj wan xkawil xch’ool chixyeeb’al.

Jun misioneer ak kisutq’i chaq moko sa ta xch’ool xb’aan naq laatz’ lix hoonal. Naxyal xq’e chixtawb’al li hoonal re lix k’anjel, lix tzolom, lix junkab’al, ut lix b’oqb’al sa’ li Iglees. Kixpatz’ xna’leb’ re li Qaawa’: “Chan ru tinruuq chireek’ankil li tuqtuukilal rik’in chixjunil li k’a’ru tento tinb’aanu?”. Li sumehom moko a’an ta li k’a’ru yoo chiroyb’eninkil: a’an kixk’ul sa’ xch’ool naq tento tixb’aanu weent chixpaab’ankil li hilob’aal kutan ut roxloq’inkil. Kixk’e xch’ool chixq’axtesinkil li hilob’aal kutan re li Qaawa’—xkanab’ankil sa’ junpak’al lix tzolom sa’ li kutan a’an ut, sa’ xna’aj, xtzolb’al li evangelio. Li kok’ jalok a’in kixk’am chaq li tuqtuukilal ut li sahil ch’oolej li yoo chixsik’b’al.

Naab’al chihab’ chaq anajwan, kiwil sa’ jun li hu re li Iglees li esil chirix jun li saaj ixq najt wan chaq rik’in li rochoch xb’aan naq yoo chi tzolok sa’ jun nimla tzoleb’aal. Moko us ta yoo chi xik sa’ lix tzolom, xnawb’al ru jalaneb’ chik komon moko a’an ta jo’ chanru kixk’oxla xtawb’al, ut jok’an naq moko sa ta xch’ool. Sa’ xraqik, sa’ jun kutan kixwiq’ib’ rib’ ut kixpatz’, “K’a’ru tento tinb’aanu re xchaab’ilob’resinkil lin yu’am?” Li Santil Musiq’ej kixye sa’ hasb’, “Waklin ut mesu laa warib’aal”. K’a’jo’ naq kisach xch’ool naq kireek’a a’in, a’b’an a’an tz’aqal li k’a’ru na’ajman chiru. Chirix naq kixk’e xhoonal xtusub’ankil ut xyamtesinkil li k’a’ru wan re, kireek’a li Musiq’ej chixnujob’resinkil lix warib’aal ut chixwaklesinkil xch’ool.

Li Santil Musiq’ej moko naxye ta qe naq toochaab’ilo’q chixjunil chi junajwa. Wi ta tixye a’in, taaluktaaq raj qach’ool ut taqakanab’ raj qib’. Li Musiq’ej nak’anjelak qik’in jo’ chanru nokoru chi xik, jun yokb’ chiru li jun chik, malaj jo’ kixk’ut li Qaawa’, “… chi junjunqil li raqal, chi junjunqil li na’leb’, … ut osob’tesinb’ileb’ li neke’ab’ink chiru lin na’leb’, … xb’aan naq re li ani nak’uluk, wan chik li k’a’ru tink’e”.⁶ Qayehaq, wi li Santil Musiq’ej ak ki’eek’asin eere chi b’antioxink chi kok’ aj xsa’, ut laa’ex nekesume li b’oqb’al a’an chi anchal eech’ool, maare a’an tixk’oxla naq kiwulak hoonal naq laa’ex texnume’q sa’ jun chik xnimal ramok—jo’ xtzolb’al xyeeb’al: “Chakuy inmaak, a’an inmaak”.

Li junkab’al yoo chixk’ulb’al li loq’laj wa’ak

Jun hoonal tz’aqal re ru re xpatz’b’al re li Qaawa’ “K’a’ru maaji’ ninb’aanu?” a’an naq naqak’ul li loq’laj wa’ak. Li Apostol aj Pablo kixk’ut naq a’an li hoonal re taqatz’il qix.⁷. Sa’ li na’ajej a’an re oxloq’ink, naq li qak’a’uxl naxik sa’ li choxa, li Qaawa’ naru tixye qe chiqajunjunqal li k’a’ru tento took’anjelaq wi’.

Jo’ laa’ex, chiru naab’al chihab’ kink’ul naab’al li esil rik’in li Musiq’ej li neke’xk’ut chiwu chanru tinruuq raj chaab’ilo’k. Tinwotz eerik’in junjunq li esil ink’ulum ut xinpaab’ chi anchal inch’ool. A’an a’in li musiq’anb’il na’leb’ ink’ulum:

Maataqsi xyaab’ laa kux.
Taak’uub’ aawib’; tz’iib’a k’a’ru k’anjel taab’aanu rajlal kutan.
Ch’olani chi us laa tzʼejwal rik’in xtzekankil li ru che’ ut li ki’il q’een.
Chatwulaq chi rajal sa’ li santil ochoch.
Chiwanq aahoonal re k’oxlak sa’ aach’ool naq toj maji’ nakattijok.
Patz’ aana’leb’ rik’in laa wixaqil.
Ut chiwanq aakuyum naq yooqat chixch’e’b’al li b’eleb’aal ch’iich’; maanumsi xmaril chi xik sa’ junpaatil. (Toj yookin chi k’anjelak rik’in a’in).

Lix mayeaj aj tojb’al-ix xb’aan li Kolonel a’an li naxk’e xwankil xtawb’al li tz’aqalil re ru ut li santob’resink. Maajun sut raj tooruuq chxb’aanunkil qajunes qib’, a’b’an tz’aqal li rusilal li Dios re qatenq’ankil. Jo’ chanru kiril li Elder David A. Bednar jun sut: “Lix k’ihal qe saqen naqataw ru naq lix tojb’al rix li maak a’an choq’ reheb’ laj maak. A’b’anan, moko ch’olch’o ta chiwu naq naqanaw ut naqataw ru naq lix tojb’al rix li maak a’an choq’ reheb’ ajwi’ laj santil paab’anel—choq’ reheb’ li chaab’il winq ut ixq li neke ab’in, li wankeb’ xk’ulub’, ut li neke’xk’e xch’ool ut neke’xyal xq’e chixchaab’ilob’resinkil rib’ ”.⁸

Nawaj raj xyeeb’al eere naq textz’aqonq sa’ jun k’anjel re musiq’ej jo’q’ehaq, maare sa’ li q’ojyin a’in naq yookex chi tijok. Sa’ xtuulanil eech’ool, patz’omaq re li Qaawa’: “K’a’ru nikinixram re tinchaab’ilo’q?” Sa’ jalan chik aatin: “K’a’ru maji’ ninb’aanu?” Chirix a’an teeroyb’eni sa’ ch’anch’ookilal li chaq’b’enk. Wi tiik eerajom, li chaq’b’enk moqon taawanq chi saqen. A’anaq li k’utb’esinb’il na’leb’ ka’ajwi’ choq’ eere.

Maare li Musiq’ej tixye eere naq tento teekuy xmaak anihaq. Malaj maare teek’ul li esil re naq teetz’il chi us rix li k’a’ru nekeril sa’ li kaxlan mu, malaj li b’ich nekerab’i. Maare taatoch’e’q eech’ool re naq maak’a’aq li b’alaq’ naq yooqex chi yakok malaj taanumtaaq xchaab’ilal eech’ool rik’in li mayej re li kuyuk sa’. Maak’a’ roso’jik chixjunil li k’a’ru naru xb’aanunkil.

Li Musiq’ej naru tixk’ut chiqu lix majelal qakawilal, a’b’an naru ajwi’ tixk’ut chiqu li qakawilal. Wan naq tento taqapatz’ li k’a’ru yooko chixb’aanunkil chi us re naq li Qaawa’ toxwaklesi ut tixwaklesi qach’ool. Naq naqil ru li qayuwa’b’ejil osob’tesihom, naxjultika qe naq li Qaawa’ naxnaw li qachoxahil eechanihom. A’an nasaho’ sa’ xch’ool yalaq jo’q’e yooko chi xik jun yokb’ chi ub’ej. Choq’ re, b’ar wi’ yooko chi xik wan xnimal ru chiru li qajunpaatil.

Ex was wiitz’in, xaqxooqex junelik, a’b’an mexluktaak. Tento tooxik chi junpak’al li muqleb’aal, rub’elaj xtawb’al chi yaal li tz’aqalil re ru, a’b’an arin, sa’ li ruchich’och’, nokoru chixk’eeb’al xk’ojob’ankil. “Anajwan tento taqachaab’ilob’resi qib’ chiru koowan ewer ut wulaj q’axal wi’chik chaab’il chiru wanko anajwan”.⁹

Wi li k’iijik sa’ musiq’ej moko wan ta jo’ xb’eenil sa’ li qayu’am, wi moko wanko ta sa’ xb’ehil li chaab’ilob’resink-ib’ rajlal, taqasacheb’ li naqak’ul jwal aajel ru li naraj xk’eeb’al qe li Dios.

Naab’al chihab’ chaq anajwan, kiwil li raatin a’in li Awa’b’ej Spencer[nb}W. Kimball, li kixtoch’ inch’ool ut ink’a’ nasach aran. A’an kixye: “Ninnaw naq yalaq b’ar wan anihaq wan xch’ool chi tijok, li naraj li tiikilal, xkanab’ankil li maak, ut ab’ink chiruheb’ lix taqlahom li Dios, li Qaawa’ naxhoy naab’al wi’chik saqen toj reetal naq sa’ roso’jik naxjal rib’ sa’ jun wankil naxk’ax li choxahil tz’apleb’ t’ikr. … Jun li winq tiikaq xch’ool wan xyeechi’ihom maak’a’ xtz’aq naq sa’ jun kutan taaril li rilob’aal li Qaawa’ ut tixnaw naq A’an wan”.¹⁰

Nintz’aama naq naru taqak’ul a’in sa’ jun kutan naq noko’ok chixkanab’ankil naq li Santil Musiq’ej tixk’am qab’e sa’ li qochoch. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.