Arin re xk’anjelankil jun tiik ruhil k’anjel

Xb’aan li xCarol F. McConkie

Xb’een aj Tenq’ aj K’ehol Na’leb’ sa’ li Awa’b’ejil re li Saaj Ixq

Chiqasik’ xk’anjelankil jun tiik ruhil na’leb’ jo’ aj k’amol esil kaweb’ xch’ool re li Qaawa’ Jesukristo.

Ninb’antioxi xb’aan naq nara naqach’utub’ qib’ rik’ineb’ li ixq tiikeb’ chi paab’ank, jo’ li xLisa—li komon ixq sa’ li kaxlan mu—li saqeb’ ru xch’ool, neke’xra li Qaawa’ ut neke’k’anjelak chiru, us ta wankeb’ ajwi’ a’an sa’ yale’k-ix. Li resil li xLisa naxjultika we naq tento taqara qib’ ut taqil xchaq’alil ru li qaam qib’. Li Kolonel kixk’ut, “Chijultiko’q eere, nim lix loq’aleb’ li aamej sa’ rilob’aal li Dios”.¹ Us ta wan qe waqxaqib’ chihab’ malaj jun cient rik’in waqxaqib’ chihab’, chiqajunjunqalo “jwal [loq’o] choq’ [re a’an]”.² A’an nokoxra. Laa’o xrab’in li Dios ut komon ixq sa’ Sion. Ak wan qe choxahilal, ut jun xnimal ru k’anjel tento taqab’aanu.

Sa’ li saq’ehil kinwula’ani chaq jun chaab’il saaj na’b’ej re junjunqeb’ xko’. Kkixwotz we li reek’ahom naq li qasaaj ixq te’raj jun k’anjel, k’a’ruhaq li tixtenq’aheb’ reek’ankil naq ninqeb’ xtz’aq. A’an kixnaw naq nokoru chixtawb’al li qajunelikil loq’al sa’ junjunqal naq naqab’eresi qib’ rik’in li choxahil rajb’al sa’ li yu’am a’in. Sa’ li ewu a’in, li ch’uut aj b’ichanel a’in q’axal ch’ina us ut chaab’il ke’xb’icha li aatin naxk’ut rajb’al li qayu’am. Us ta li yalok-ix, li xuwak ut roso’jik qach’ool, kaw li qach’ool. K’eek’o qach’ool chixb’aanunkil li napatz’man qe. Wanko arin re xk’anjelankil jun tiik ruhil k’anjel.³ Ex komon ixq, nim li qatz’aq sa’ li k’anjel a’in. Na’ajman qu chiqajunjunqal.

Li tiik ruhil k’anjel nokok’anjelak wi’, a’an lix tiik ruhil k’anjel li Kristo. A’an li k’anjel re kolb’a-ib’.⁴ Li Qaawa’ kixk’ut, “A’in lin k’anjel ut lin loq’al—xk’eeb’al chi uxmank lix kolb’al chiru li kamk ut lix yu’am chi junelik li winq”.⁵ Qab’aan laa’o naq li Jesukristo kixnumsi li rahilal, ut ki’el xkik’el ruuchil tiqob’, ut kixk’e xyu’am sa’ tz’aqal rahok. Lix tiik ruhil k’anjel a’an li chaab’il esil, “li sahil esilal, … naq a’an kichal sa’ li ruchich’och’, a’ li Jesus, re taak’ehe’q chiru krus choq’ re li ruchich’och’, ut re riiqankil lix maak li ruchich’och’, ut re xsantob’resinkil li ruchich’och’, ut re xch’ajob’resinkil chiru chixjunil li maa’usilal; re naq sa’ xk’ab’a’ a’an taaruuq te’kole’q chixjunileb’ ”.⁶ Laj Kolol qe “li tz’aqal be’ chiqu kixk’am”.⁷ Ninch’olob’ xyaalal naq naqataaqe li kixk’ut chiqu, naqara li Dios, ut naqatenq’a qib’ chiqib’il qib’ rik’in xchaab’ilal qach’ool ut toq’ob’ank-u, tooruuq chi xaqliik rik’in xsaqal qu, “chi maak’a’ [qajitb’al] chiru li Dios sa’ roso’jik li kutan”.⁸ Laa’o naqasik’ k’anjelak chiru li Qaawa’ sa’ lix tiik ruhil k’anjel re naq tooruuq chixjunajinkil qib’ rik’in li Yuwa’b’ej ut li Alalb’ej.⁹

Li Profeet aj Mormon rik’in anchalil xch’ool kixye, “Xb’aan naq wan jun k’anjel chiqab’aanu naq wanko choq muheb’aal ch’och’ a’in, re taaruuq toonumtaaq sa’ xb’een laj xik’ ilonel re chixjunil li tiikilal, ut taqahiltesi li qaam sa’ li rawa’b’ejihom li Dios”.¹⁰ Eb’ li xb’eenil aj jolominel re li Iglees ut eb’ laj tehol b’e re najter q’e kutan ke’xtiikisi rib’ chi ub’ej rik’in xkawil xch’ool ut rik’in k’eek’ookil paab’aal re xxaqab’ankil li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik ut xkab’lankileb’ li santil ochoch te’ruuq wi’ te’b’aanumanq li k’ojob’anb’il k’anjel re li taqenaqil loq’al. Eb’ laj tehol b’e sa’ li kutan a’in, laa’ex ut laa’in, jo’kan ajwi’ yooko chixtiikisinkil qib’ chi ub’ej rik’in paab’aal, “re k’anjelak sa’ li rawimq [li Qaawa’] choq’ re lix kolb’aleb’ li raameb’ li winq”.¹¹ Ut, jo’ chanru kixk’ut li Awa’b’ej Gordon B. Hinckley, “K’a’jo’ xnimal ru li toj taachalq, a’ yaal jo’ li Nimajwal tixk’am chi ub’ej lix xnimal ru k’anjel … rik’in [li k’anjel] maak’a’ naxpatz’ chi ruuchil reheb’ li ani numtajenaq xch’ooleb’ rik’in rahok choq’ re li laj Tojol rix li ruchich’och’ ”.¹² Naqajunaji qib’ rik’ineb’ li komon ixq tiikeb’ chi paab’ank li xe’wan junxil, li wankeb’ anajwan, ut li ak’ tasal tenamit sa’ li k’anjel re li kolb’a-ib’!

Naq toj maji’ noqoyo’la chaq, kiqak’ulub’a lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’, “li te’ruuq wi’ li ralal xk’ajol a’an chixk’ulb’al xjunxaqalileb’ re tz’ejwalej, ut rik’in li te’xk’ul sa’ li ruchich’och’, chixk’amb’al li b’e li naxik sa’ li tz’aqalil re ru, ut chixtawb’al sa’ roso’jik li choxahilal li te’ruuq chixk’ulb’al jo’ aj eechanihom re li junelik yu’am”.¹³ Rik’in li sumwank a’in rub’elaj naq nokochal sa’ ruchich’och’, li Elder John A. Widtsoe kixch’olob’, “Sa’ li ch’utam a’an, xqak’ulub’a moko k’a’aj ta wi’ naq toowanq jo’ aj kolol qe qajunes qib’ a’ut …jo’ aj kolol re chixjunileb’ li junkab’al sa’ ruchich’och’. Ko’ok sa’ jun sumwank rik’in li Qaawa’. Xk’eeb’al chi uxmank li k’uub’anb’il k’anjel kiwulak chi wank moko k’a’aj ta wi’lix k’anjel li Yuwa’b’ej, ut xk’anjel li Kolonel, a’ut qak’anjel ajwi’. Li ani q’axal ka’ch’in sa’ qayank, li jwal tuulan xch’ool, wan sa’ sumwank rik’in li Nimajwal sa’ xk’eeb’al chi uxmank li junelikil k’uub’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’ ”.¹⁴

Arin sa’ li qayu’am, qab’aanuhom wi’chik li sumwank re k’anjelak chiru li Kolonel sa’ li k’anjel re li kolb’a-ib’. Naq noko’okenk sa’ eb’ li loq’laj k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil, naqayeechi’i naq took’anjelaq chiru li Dios chi anchal qach’ool, qametz’ew, qak’a’uxl ut qakawilal.¹⁵ Naqak’ul li Santil Musiq’ej ut naqasik’ lix musiq’anb’il na’leb’ re tohe’xb’eresi sa’ li qak’anjel. Li tiikilal napuktesiik sa’ li ruchich’och’ naq naqataw ru li k’a’ru naraj li Dios naq taqab’aanu toja’ naq taqab’aanu.

Ninnaw ru jun ch’ina al sa’ li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al li kixye re jun li ramiiw naq xaqxookeb’ chiryob’eninkil li bus, “Ma sa laa ch’ool? Tatxik raj chiwix sa’ iglees re tzolok chirix li Jesus!”

Kiwileb’ li ixqa’al sa’ jun li ch’utam re li Saaj chixlaq’ab’ankil li ruq’eb’ ut chixyeechi’inkil naq te’k’anjelaq li jun chiru li jun chik, ut jo’kan ajwi’ chixk’uub’ankil jun na’leb’ chanru te’xtenq’a jun li saaj ixq li yoo chixnumsinkil jun nimla ch’a’ajkilal.

Wilom chaq li saaj na’b’ej chixk’eeb’al chixjunil xhoonal, xseeb’al, ut xmetz’ew re xk’utb’al ut xyu’aminkil lix xb’eenileb’ na’leb’ li evangelio re naq li ralal xk’ajol, jo’ li ralal laj Helaman, te’ruuq chi xaqliiq rik’in xkawilaleb’ xch’ool ut rik’in tiikilal sa’ li yale’k-ix, li aaleek, ut li ch’a’ajkilal.

A’ut, li k’a’ru tz’aqal kixtuulanob’resi inch’ool, a’an rab’inkil jun komon ixq moko sumsu ta chixyeeb’al rik’in xxamlel li saq ru xnawom xch’ool naq li k’anjel q’axal wi’chik aajel ru taqab’aanu, a’an xkawresinkil qib’ choq’ re li sumlaak ut li junkab’al. Us ta toj maaji’ naxk’ul a’in, a’an naxnaw naq li junkab’al a’an li tz’aqal xyihil li k’anjel re li kolb’a-ib’. “Li choxahil k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil naxkanab’ naq li komonil wank sa’ junkab’alej taaruuq chi kanaak chirix li kamk”.¹⁶ Naqanima ru lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej ut naqanima xloq’al li Dios naq naqakawob’resi ut naqaloq’oni li komonil wank sa’ junkab’al sa’ li ak’ ut junelikil sumwank re li sumlaak. Naqasik’ xyu’aminkil li saq ruhil yu’am re naq jo’q’e taawulaq li hoonal, kawresinb’ilaqo re xb’aanunkil li loq’laj sumwank a’an sa’ rochoch li Qaawa’ ut xpaab’ankil chi junelik q’e kutan.

Chiqajunil noko’nume’ chiru li jalan jalanq xq’ehil li qayu’am. A’b’anan maak’a naxye ma wanko sa’ li tzoleb’aal, li trab’aaj, li k’aleb’aal, malaj ut sa’ li qochoch, laa’o xmooso li Qaawa’ ut wanko sa’ lix k’anjel.

Sa’ li k’anjel re kolb’a-ib’, maak’a’ xna’aj li juntaq’eetank-ib’ rik’in jalan, li wech’ok-ix, malaj li jitok. Moko aajel ta ru jarub’ xchihab’ anihaq, lix nawom, malaj xnimakil ru chiruheb’ lix komon. Li loq’laj k’anjel a’in naraj naq taanimanq jun yot’b’il ch’oolej, jun tuulanil musiq’ej, ut jun rajom qach’ool chiroksinkil li qachoxahil maatan ut li qaseeb’al re xb’aanunkil lix k’anjel li Qaawa’ jo’ chanru taaraj a’an. Naraj xtuulanil qach’ool re toowiq’laq ut taqaye: “At inYuwa’… moko jo’ ta li nawaj laa’in, jo’aq b’an li nakawaj laa’at”.¹⁷.

Rik’in xmetz’ew li Qaawa’, laa’o “[nokoru] chixb’aanunkil chixjunil li k’a’aq re ru”.¹⁸ Junelik naqasik’ lix b’eresihom sa’ li tijok, sa’eb’ li loq’laj hu, ut sa’ lix hasb’ li Santil Musiq’ej. Jun li komon ixq, yoo chixnumsinkil jun xch’a’ajkil k’anjel, kixtz’iib’a: “Wan naq ninpatz’ we chirix komon ixq sa’ xtiklajik li Iglees, ma ink’a’ tab’i’ ke’xk’e xjolomeb’ chiru xsok xjolom sa’ q’ojyin ut ke’tijok, ‘Ma tinaatenq’a, at Qaawa’, rik’in li k’a’aq re ru tink’ul wulaj?’ ” Toja’ naq kixtz’iib’a: “Jun reheb’ li osob’tesink ink’ulum laa’in, a’an [naq] wanko sa’ komonil, ut wotz wanko sa’ li k’anjel a’in!”¹⁹. Maak’a’ naxye li qawanjik, b’ar naqataw qib’ sa’ xb’ehil li kolb’a-ib’, naqajunaji qib’ jo’ juno sa’ li teneb’anb’ilo wi’ chiru li Kolonel. Naqatenq’a qib’ sa’ lix k’anjel.

Li xElla Hoskins naxtz’aqob’resi li Progreso Personal

Toje’, maare keril ru resil li Hermana Ella Hoskins. Ak wan re jun cient xchihab’ naq kib’oqe’ chixtenq’ankileb’ li saaj ixq sa’ lix teep rik’in li Progresso Personal.²⁰ Chirix xnumik wiib’ chihab’, naq jun cient rik’in wiib’ chihab’ wan re, li Hermana Hoskins kixk’ul li premio re li Reconocimiento a la Joven Virtuosa. Eb’ li saaj ixq, li awa’b’ejil re li Saaj Ixq ut li Komonil re Tenq’ank re li teep ut re li oqech, jo’ ajwi’ xkomoneb’ xjunkab’al ke’xch’utub’ rib’ re xninq’ehinkil li k’a’ru lix premio. Li k’a’ru naramok jo’ xchihab’eb’, li jar ch’uut, ut ma sumsuukeb’ malaj ink’a’, ke’sach sa’ li k’anjelak sa’ paab’aal. Eb’ li saaj ixq ke’b’antioxink xb’aan li Herman Ella Hoskins, chanru nak’utuk, ut lix tiik ruhil yu’am. Ke’raj ok jo’ chanru a’an. Chirix li k’anjel, kinpatz’ re li Hermana Hoskins, “Chan ru xab’aanu?”

A’an kixsume sa’ junpaat: “Ninjal ink’a’uxl wulaj wulaj”.

Sa’ xtz’uumal re jun tuulanil ixq, jwal nujenaq rik’in lix Musiq’ li Qaawa’ jo’kan naq kilemtz’un rik’in saq ru saqen, kijultiko’ we naq re lemtz’unk rik’in lix chaq’alil ru li santilal, re xaqliik chixk’atq li Kolonel, ut re rosob’tesinkileb’ jalan, tento naq ch’ajob’resinb’ilo. Li saqal-u nachal xb’aan li rusilal li Kristo naq yooko chixtz’eqtaanankil li k’a’ru tz’aj ut chixsik’b’al raab’al li Dios chi anchal qametz’ew, qak’a’uxl, ut qakawilal.²¹ Li apostol Pablo kixk’ut, “Tz’eqtaana … li naxik wi’ xch’ooleb’ li saaj al … k’e aach’ool chirix li tiikilal, li paab’aal, li rahok, li tuqtuukilal, sa’ junajil rik’ineb’ li neke’yaab’ank re xk’ab’a’ li Qaawa’ chi saqeb’ ru li xch’ool”.²². Maajun qe tz’aqal qe qu. Chiqajunil qab’aanuhom li k’a’ru ink’a’ us. A’b’an naqajal qak’a’uxl re naq tooruuq chi usaak ut “[chixk’uulankil] chi tz’iib’anb’il li k’ab’a’ej [re li Kristo] sa’ [li qach’ool]”.²³. Naq nokok’anjelak sa’ xk’ab’a’ li Qaawa’, rik’in xsaqal ru qach’ool, naqak’utb’esi lix rahom li Kolonel ut naqab’aanu naq li jun ch’ol chik te’ril li choxa.

Chiqasik’ xk’anjelankil jun tiik ruhil na’leb’ jo’ aj k’amol esil kaweb’ xch’ool re li Qaawa’ Jesukristo. Chooxaqliiq sa’ komonil ut “rik’in jun li b’ich sa’ li qaam chooxik chi ub’ej, xyu’aminkil li evangelio, raab’al li Qaawa’, ut xwaklesinkil [lix] awa’b’ejihom”.²⁴ Ninch’olob’ xyaalal naq, sa’ li xnimal ru k’anjel a’in, tooruuq chixnawb’al lix saq ruhil rahom li Dios. tooruuq chixk’ulb’al li tz’aqal sahil ch’oolejil ut chixjunileb’ xloq’alil li junelik q’e kutan. Sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.