Bóhólníihii Bich’į’ Ná ahóót’i’ Doo
K’ad “Bóhólníihii bich’į’ ná ahóót’i’ doogo“ dahdoohááh áko Bi’Ii’sizíinii lą’ígo nił hólǫ́ǫ dooleeł.
Yá’át’ééh abíní, shik’is dóó shilah. Yisdá’iinííłii, Jesus Christ bá sízį́įgo, adahwiis’áádę́ę́’ béésh ntsékeesí biyi’dóó áłahdiidleełgo bíkádíníshį́į́’.
Díí yihahígíí biyi’ t’óó hashį́į́ hoodzaa. Shí éí Naat’áanii Áłtsé Dahnaháaz’tánígíí adahshííł’a’dóó hahoolzhiizh éí Durban, South Africadi Diyin bighan Bohólníihii bich’į’ shédléézh. Nizhónígo ályaa’ígíí ts’ídá doo beediyeeshnah da. Ákondi áhoodzaa ndi, diné ts’ídá dahodísingo éí aláahdi ílį́įgo baa nitséskees ts’ídá yéigo hasht’e’ada’diilyaago diyingo haz’áa gone’ yaheikai. T’áá áníí át’éí bee ak’ihojidoodliił ninályáhígíí atah dabidoonááłgo nahaaskai: Bóhólníihii bighan doodlishgo. Ayóó’ádeiyoo’ní dóó Bá Niná’nidlá bijéí biyi’ hadadeezbingo nahaaskai. NihiZhe’é Yá’ąądi hólóonii áhééh hwiinizin bijéí bii’ dadeezbingo nahaaskai háálá dilzingo áda’ool’įįł hahoołt’éégóó abidoolósígíí baadahaasyá. Chin bąąh ádaadingo nahaaskai.
Nihighan biyi’ nihokáá’ bidooháshkał doo yah íijeeh da. Diyin dabighan, t’áá naaznilgóó, nohosdzáán bikáá’gi áda’ooł’įįł yilááhgo baa nitsé’ékees. Diyin bighangóó ałnáájídááhgo alą́ąjį Diyin danilíníí dóó hoolʼáágóó Diyin binaʼnitin, tʼáá aníinii bee hijiiná dóó beenaʼniitin, dóó nihiBóhólníihii dóó nihiYisdaʼiiníilii, Jesus Christ bikééʼ joogááł hózhǫ́ bikʼejidiitʼį́į́h.
Diyin bighan ntsaa’ígíí tł’óódéé’go díí saad bik’áá’, “Bóhólníihii Bá Hodilzin.“ Diyin bighan ntsaa’ígíí éí Bóhólníihii bighan dóó tł’óódéé’ígi’ bits’ąą hodiyingo haz’ą́. Bi’Iisizíinii dahodisinígíí díí hodilzingo haz’ánígíí biyi’ bił hólǫ́ǫgo baa áháyá. Bik’ehgo yah a’doodáłígíí nihá áyiilaa éí bik’ehgo hágo nihiłníingo yahadiidááł.
Shizáanii bizhe’é, Blaine Twitchell, diné tsídá yaa’atéehii nilíigo bééhasin, ayóó át’áó bik’edidootį́łígíí yee nashineezt’ą́ą́’. Sister Rasband dóó shí k’adę́ę́’ dahnídiidahgo baa niit’áázh Sidahígone’ bił yah iit’áázhgo, bibishop éí ch’ínádzá. Bishop yá’át’ééh bidiiniidgo, díí ba tsidakeez, “Dooládó bishop baa ákwiinít’įį da. Sodizindi oodlání yah anádahígíí ła’ diyin k’ehgo yiká eelwod.“
Blaine ábidishní, “Bishop naaníyáhígíí ts’ídá nizhónígi adzaa ya’.“
Blaine shinééł’į́į́’ dóó áshiłní, “Éí ts’ídá biláahgo ájiidzaa. Bishop diyin bighandi bik’ehgo yahaná’ádááh na’ádíkidígíí shá íídoolííł nisingo halo bidííniid. Dah nídiishdahgo Bóhólníihii bich’į’ shá yahahóót’i’ doo nisin. Áádóó bá ákólyaa.
Éí saad, “Bóhólníihii bich’į’ shá yahahóót’i’ doo,“ t’áhdii shił nilį́. Éí saad sodizin binaat’áanii nahódíłkidígíí t’áá íiyisíí łahgo át’áó baa ntsá’ákeesgo bik’i’diitą́. Diyin báhooghan bik’eh yahánda’adáhígíí ts’ídá ayóó baa ntsá’ákeesgo, ałk’idą́ą́’ sodizin yiláajį’ sizínígíí t’áá bí bizhi’ yikáá’ ííł’į́į́ ńt’éé’, 1 éí 1891jį’ ákot’ée ńt’éé’.
Tsiłkéí doodaii’ náásbidiiskáánii, diyin bighan bik’ehgo yaa na’ádah na’ídíkidígíí éí doo t’áá’áko dóó níweh ha’nínígíí doo biniyé nahwi’díkid da. Bik’ehgo yahadi’doodałígíí éí doo bikih ádidoodzohígíí, dóó bik’eh ch’í’doodałígíí, át’ée da. T’ah hódahgo dóó hózhǫ́ hodilzin biniyéhígíí bá át’é. Diyin bighan bik’eh yahádoodááł hwił nilíigo haadoolyééłgo, éí Jesus Christ Bisodizin Dííshjį́į́di Yá’Naazinígíí bina’nitin hwił nilíígo bik’eh hójiináa doo.
Naháhwi’díkidgo Jesus Christ joodlánígíí dóó Hániná’nídláhígíí hwii’sizíinii bii’ njiłkaahgo há ahóót’i’. Diyin bina’nitin ninalyáhígíí t’áá áníígo baa hojilne’ bee nihik’ihojídlí; Bóhólníihii BiSodizin yá naazínígíí bá sinízį́į́go, diyin bina’nitin yinídlánígíí; hooghan haz’ą́ą́jį’ honaanish hazhó’ó ájíł’ínígíí; dóó doo hoyooch’ídígíí, jíłtólígo hijiinánígíí, bee nahozhní’ą́ągo bik’eh hojiłínígíí, ak’eh hojił’į́, dóó hats’íís baa áhojilyá, diyin bibééso nahalyé, dóó damóógo hozhdísin. Jesus Christ bikéé’ joogááłgo dóó Bi naanish ajił’į́įgo éí bitł’ááh naazlei ádaat’é.
Diyin bighan bik’eh yahadíínááłígíí naniłtsoosgo, éí t’áá íiyisii Bóhólníihii bibeehaz’áanii bee hinínáago baa ntsíníkees dóó ayóó’áyóónínígíí ayóó’íníníígo; hojooba’ ákwiinidzin, ha’át’e’ ádingo, yéigo bikéé’ nsiidzį́įgo, diyingo ayóó’ó’ó’ní, adziilgo ha’jólníh, diyingo áká’a’ayeed, anizhdii’aah, dóó ak’ehojíł’į́. Áádóó naaltsoos dilzinígíí hazhí’ bik’áá’ ájiił’įįgo díí ánaazléí’ ák’izhdiit’ááh.
Diyin bighan bik’eh yahaná’ádaah hó dóó nááná ła’ diné yá’ąąsh hach’į’ ąą’át’ée łeh dóó ada’ool’įįł dóó ák’ih dahodiiníí’ hool’áágóó da’ílíinii hach’į’ ąą’át’é yileeh, éí éii tó bee da’iilzį́į́h, diyingo aada’iilyé, da’iigeh, dóó diyingo ahił nahaz’ą́.
“Bóhólníihii bich’į’ shá yahahóót’i’ doo“ éí Dííjį́į́di Diyin Yá Naazíinii diyin yił aha’da’deit’ánígíí ha’at’íí íídoolíłígíí yéíyiyiłnííh. Shizáanii bizhe’é, Blaine, Bóhólníihii áájį’ ayíłkąąhgo yidááhdóó hojooba’ iinízingo ayóó át’éego hasht’e’adínééh át’éego yaa ákoniizį́į́’.
Moses Dził Horeb yikáá’ haayáago dóó Bóhólníihii ch’il dook’ą́ą́ł biyi’jį’ ííshjání i’diilyaa’ígíí baa ntsóhkees. Diyin God ábiłní, “Nikéé’ hadiidlé, háálá sínízínígi hodiyingo haz’ą́.“ 2
Diyin bighan bich’éé’átiingi’ nihikee’ ádaadadiidlééhgo éí tł’óójí nidzinígíí nahjį’ ndahiilyé doodaii’ ats’íís yinízinígíí éí diyingo neilzééłígíí yich’ą́ą́h ndahale’, nahasdzáán bik’áá’gi’ ílíigo dahíniinánígíí nahjį’ ndahii’nííł, saad dahólǫ́ǫnii bilááh áda’iil’į́į́góó, dóó hodilzin bá hosiil’ą́ągo.
Diyingo ályaa, nihits’íís éí Diyin God áyiilaa, nihiyi’sizíinii diyingo hooghan bá ályaa, dóó báhódílzin doo. Primaryjí ła’ sin t’áá aníigo saad dashijaa’: “Shits’íís éí diyingo hooghan át’é [éí] íiyisíí baa áháyą́.“ 3 Bóhólníihii Nephi dine’é yich’į’ ííshjání á’diilyaago, ádííniid, “Ii’sízį́ Diyinii woołtsóódgo bee haałt’é á’dółnééh, áko shidááhdóó chin nihąąh ádingo woohsįįh.“ 4 “Dinéshąʼ haitʼéhígíí nohłį́į doo?“ Bóhólníihii na’ídééłkid áádóó ání, “Shígi ánóht’ée doo.“ 5 “Bóhólníihii bich’į’ shá yahahóót’i’ doo,“ bí át’éhígi át’áó biká’ íít’į́į doo.
President Howard W. Hunter Sodizin t’óó ałtsé ntsaago áłah aleeh dį́į́ts’áadah góne’ dahneezdáago yiisínísts’ą́ą́’ yę́ę bénáshniih. Ání: “Ts’ídá alááhdi shijéí biyi’di nisin t’áá ałtso sodizin da’atah’ígíí chin bąąh ádaadingo Diying bighan góne’ yah ahidookah. Bóhólníihii yaa bił hózhǫ́ǫ doo náásdaazlį́į́’ii sodizin da’at’ahígíí—chin bąąh ádaadin dóó—Diyin bighan bik’eh yah’i’iidáhígíí ndeijaahgo.“ 6 Nihitsiłkéí da’ílíinii bik’ehgo yah’a’iildééh t’óó hónízahjį’ choideiyooł’į́į ndi atiin yit’į́įgo bá ayoolííł doo.
President Russell M. Nelson éí President Hunter bizaad yénálniih: “Íídąą’ yoołkałę́ę́dą́ą́’, Ya’iishjááshchilí 6, 1994 yihai yę́ę́dą́ą́ Diyin bighan bik’eh yah’i’iildééh shibéésozis biyi’ígíí łah át’éego baa tsídíkeez. Yíwoh dą́ą́’, bee yaha’doodááłgóó t’éiyá baa ntséskees ńt’éé’. Bóhólníihii bidiyingo hooghan binahjį’ yah ádeeshááł bee shá yahahóót’i’ á’téé ńt’éé’, ákondi éí ádííniid, doo éí áajígo bee yahahóóti’ da silį́į́’. Éí béésh ąąhdasi’ánígi’ át’éego ak’ehonish’į́ silį́į́ Diyin God yá yáłti’í bizaad bik’ehgo.“ 7
Bik’eh ya’adoodááł t’ahdoo nihai yíltsósígíí doodaii’ bik’eh ya’a’adááh nihaiyit’įįh bilááh ahoolzhiizhgo, bishop bidáá’dílkałgi’ didooht’ih Saints 1846 yę́ę́dą́ą́ Nauvoodi Diyin bighan bich’e’átin deezti’ yę́ęgi át’éego. 8 Íídą́ą́ shizází atah da’oodlání danilį́į́ ńt’éé’. Bikin haal’áh yits’ą́ą́’ dadiikááh, dóó e’e’aahgo dadiikááhgo akondi Diyin bighan góne’ diyingo a’ádoolnííł báhólǫ́ǫgo bił béédahózin. Sarah Rich Iowa dahodíłch’ildi na’íizoh, “Diyin báhooghandi oodlą’ dóó ééhózin t’áadoo nihaadaaasyáágóó … , yii’néłígíí chahałheełgóne’ dahjineeshjį́į́d … nahalin doo ńt’éé.“ 9 Díí éí nihee ádin díí iiná t’áásáhí bii’ yiidááłgo, adziil bee’ééhózinii dóó ahódiilzééh Diyin bighan góne’ bee háda’iisdzíí’ yę́ę t’áágééd.
K’ad bééhaahááh “Bóhólníihii bich’į’ ná yahahóót’i’ doo“ áko Bi’Ii’sizį́ hózhó nihił hólǫ́ǫ doo dóó Bí nayizléí “bee aho’deelzééhgo nitsahákees.“ 10
Tsiłkéí, elders quorum, Relief Society binaat’áanii, dóó nihik’is dóó nihilah diyingo nihíkáá’ andaajahígíí nihikáá’ adadoolwoł, nibishop doodaii’ branch president ayóó’ánihóníigo nihoo’ish doo.
Diyin bighan ntsaa’ígíí k’ad doo ąą ádaat’éí da doodaii’ t’óó hónizahígi’ ąą ádaat’é. President Nelson dóó nihí bił nideinishígíí, diyin bighan nts’aahígíí dádadidoolkał hódooniidgo “nihándanitł’ah“ dóó “yéigo baa danihíne’.“ President Nelson na’ádiłkidgo yaa ákoniidzį́į́’, “Diyin Yá Yáłti’í Joseph Smith lá ha’át’íísh bidideeshniił? Brigham Young, Wilford Woodruff dóó t’áá át’é Diyin Yá Yádaałti’ii, ńléí Thomas S. Monsonjį’ ha’át’íísh dabidideeshniił?“ 11
K’ad, éí diyin bighan ntsaa’ígíí hazhóó’ígo dóó baa ahééhwiindzingo ąą’andaalnééh éí ahooláago ahił’ídlį́ dóó diyingo a’ílyé bá.
Diyin bighan ntsaa’ígíí chin hąąh ádingo yahaná’ádááh, éí doo ni’ kólyaa da. Díí nihił ch’íhnishaah, dying bighan ntsaa’ígíí bii’yah adoohaałgo bee nihá ahoot’i’go doodaii’ doo bee nihá ahoot’i’go bik’eh yaa aná’ádaah t’áá ndaałtsoos áko diyingo atiin bikáá’ nihidziilgo deiyínóhkaah doo.
Kóhoot’éédą́ą́’ k’adę́ę́ iihááhgo Sister Rasband dóó shí New Zealandi tsíłkéí t’áá sáhí ndaakai’ígíí lą’ígo bich’į’ hadiidzihgo anihi’dool’a’. Diyin bighan ntsaa’ígíí doo baa ahónít’i’ da; Hamiltondi si’ánígíí éí ánalnééh, áádóó Aucklandi Diyin bighan ntsaa’ígíí éí t’ahdii doodlishgo biba’. Ákot’ée ndi, diyin bighan ntsaa’ígíí bik’eh yah’a’iildééh ániid ándoolnííł doodaii’ indá baa dadooltsosígíí nihá ádadoolnííł bidííniidgo shiyi’di bił hoone’.
Azhą́ diyin bighan ntsaa’ígíí doo yahadeidoołtsos da ndi, Bóhólníihii yidááhdóó doo chin daabąąhgóó dóó yiká adoojahgo hasht’e’ádadoolzin doo. Chin hąąh adingo diyin bighan ntsaa’ígíí bik’eh yahadoodááł njiłtsoosgo éí Chíídį́į́’ bits’ą́ą́ haa áháyą́, háálá Bóhólníihii hwe’iiná bidziil dooleełgo bich’į’ kójiilaa, dóó Ii’sizį́ Diyinii hół hólǫ́ǫ doogo bee háha’oodzíí’.
Diyin bighan ntsaa’ígíí biyi’ ndeilnish nihizází ndeilkaah dóó bizhí’ ada’ool’įįł bich’į’ hasht’e’deilne’go yah adahii’nííł. Diyin bighan ntsaa’ígíí doo ąą ádaat’ée da ndi, t’ahdii nihizází ndeilkaah. Diyin God Bi’Ii’sizį́ Diyinii nihijéí dabiyi’go, nihí, bá ndeilnishgo, bá nsiidzíígo “Bóhólníihii bich’į’ bá yahahóót’i’.“
Diyin Báhooghan Ntsaa’ígíí Bik’ih Naat’áanii nishlį́ néédą́ą́’, Diyin yá yáłti’í Gordon B. Hinckley díí diyin bizaad biyi’dóó Bóhólníihii Nauvoo Diyin Bighan Ntsaa’ígíí yaa yálti’go sidíts’ą́ą́’; “Diyin bighan ntsaa’ígíí binaanish, dóó t’áá át’é naanish nihaadiní’ánígíí, t’áá náás doo ni’kónééhgóó bił hoolzhizh doo, dóó yéígo óht’į́, dóó yéigo anóht’é, dóó hada’íínoł’ní, dóó nihinaanish naakidi anáł’įįh, dóó bee nihik’ihojidoodlííłígíí doo nihits’ą́ą́’ yoo’adoolnííł da, ní T’áá Ałtsoní bee Bóhólníihii.“ 12
Diyin bighan ntsaa biyi’ nihinaanishígíí éí hool’áago bee nihik’ihojídlíhígíí bídéét’i’. T’áá ániid bee nanihi’diskáá’. Bóhólníihii diyin bighan ntsaa’ígíí biyi’ ndeilnishgo nihik’idiilníí’ “yéígo ádeit’į́ígo, … yéigo ádaniit’éego, dóó hada’ííníílníigo.“ 13 Díí bik’ehgo “Bóhólníihii bich’į’ shá yahahóót’i’ doo.“ Diyin bibééhaz’áanii yéigo bee híniináá doo, diyin bighan ntsaa’ígíí biyi’ bee ahada’deet’ą́ yéigo hadeilzíídgo, dóó Bóhólníihii yee yaa nanihinitinígíí baa ahééh niidzingo dóó diyin bighan ntsaa’ígíí ałtso ąą’ándaalyaajį’ hada’ííníílníi doo.
Bóhólníihii “naakidí“ biká íít’į́ yee nihiyik’ihdiilnihgo, yéigo diyin k’ehgo deiyínóhkááh Nihiłní. Háálá kót’éego ááha’ní, diyin bizaad hózhǫ́ ndeilkaah doo, nihizází ndeilkaah doo, dóó nihe’oodlą́ bee sodiilzin áko Bóhólníihii bighan ayóó adeiyíniiníigo diyin bighan yahadookahígíí bee bił dahodiilnih, bił haijéhígíí íiyisíí bił hodiilnih.
Bóhólníihii Bihastóí Naakits’áadah nishłį́įgo bee nihik’ihojideeshdliił Diyin k’ehgo woháłígíí naakidi ół’į́įgo, NihiTaa’ God dóó Jesus Christ báhodínósinígíí nihidziilgo ánihi’didoolnííł dóó hózhǫ́ Ii’sizį́ Diyinii nihoolǫ́ǫsgo nihił bééhodoozį́į́ł, diyingo aha’dinoht’ą́ baa ahééh nohsin doo dóó ahozhdiilzééh baa ákodínóóhsįįłgo “Bóhólníihii bich’į’ ná ahóót’i’ doo.“ Jesus Christ bízhi’ bináhjį’, amen.