T’áá ákogi ánt’é dóó jóoba’ ayóó ííni’ní doo a’oh ánt’éego niDiyin God bił yí’ash
T’áá akoníit’é yiłníi ałtsoní k’é bidii’ní. Nihí t’áa akót’éii Diyin God bił íil’į́į bił hojóoba’go bił yíit’ash. Nihí t’áa akót’éii diné nááná ła’ jóoba’ bee ayóó’íiníi’ní.
Jesus Christ bikéé’ yíikai, dóó Íił-Káadi Da’oodlą́níi, nihí bídaniitáh—dóó bídaniitáh nihi’di’ní—hazhó’í anlééh dóó hazhó’í bee ánt’é.1 nihí shįį ádanoozíí’, shí gi’át’áo, “Shiísh ałtso ádáashłiił?“ Doodáo “hait’áosh shí bíínísh ghah doo, ’áko Dyin God ił hózhó doo niníti’ góne’ bił kééhonisht’į́į doo’?“2
Aha’deet’ą́ Sąnídi báyáłti’í Micah díí yee na’ídéełkid: “Ha’íí bee Bóhólníihii bitsijį’ ndeeshááł, dóó hódahgo Diyin God nitsijį’ yaa ádeeshnííł?“3 Micah dlodilchóo bąąhí bá nááhaníihíísh bíighah dadoolééł níigo: “Bóhólníihii dimíil yázhí deenísts’aa’ yaa bił hózhóo doo, doodáo naaznáá dimíil Yázhí yee … ak’ah danilį́įgo? Shíísh ałtsé yizhchíi bich’į’ kódeeshłííł … shigáál bibąąhí?“4
Doo da ha’ní. Yá’at’éeh ál’į́į doo bídáaghah da. Yisdáá’aldééh doo bik’éh azláa da.5 Doo lą’í náádahaaznii’ Micah níníi doo ádooníił da bąąhí ałtsó bik’éh níilyée da. T’áá nihí íit’į́įgo, Diyin God bił kénáhoniit’į́nígíí doo bíiníighah da.6
Azhé’é Diyiníi dóó Jesus Christ yee nihik’idajídlíí t’áákéedgo doo bíighah da, doo ałtsoní ádiilníił da doodáo doo ładíilníił da. Hane’ yá’ádaat’éhii, biní’ii, éí biniinaa eíí át’é dóó Jesus Christ bináhjį’ nihí bíiníighan.7 Dine’é ałtso ats’íís ninéedę́ę́’ Diyin God jóoba’ii yee hááhidóokah, Jesus Christ daazts’ą́ dóó Náadiidzá bináhjį’.8 Dóó Diyin God bich’į’ nihijéí konádzáo, ii’sizíi ninéedę́ę́’ hááhidiikah ałtso bá hólǫ́ “[Jesus] Christ Nina’ídláii bináhjį’ … Hane’ Yá’at’éhii bibee haz’áanii dóó bibe’ áda’ool’įįł bik’edahoníil’į́įgo.“9 Nihí asdzíih bii’dę́ę́’ ni’i’yáago Diyin God bidáagi nihchin ádingo dóó níiltólóo yidíizįįł. Micah nílį́įgo, “[God] nił yit’į́ áyiilaa, hastįį nílį́į, ná yá’át’éhii, dóó Bóhólníihii haa nít’é nó’ní, Ndi t’áá ákogi ánt’é dóó jóoba’ ayóó ííni’ní doo a’oh ánt’éego niDiyin God bił yí’ash?”10
Micah nihijéí Diyin God bich’į’ kółéeh dóó yisdáá’adááh baa’ídáahgo táá’ ałhidadíiti’go ał’į́ biyi’. Al’į́ t’áá akót’é al’į́ nínii Diyin God bił t’áa akót’é dóó diné nááná ła’ bił. Nihí t’áa akót’éii Diyin God bił íil’į́į bił hojóoba’go bił yíit’ash. Nihí t’áa akót’éii diné nááná ła’ jóoba’ bee ayóó’íiníi’ní. Áko t’áá ákogi ánt’é íil’į́ yee’ díí bąą íiyisíí áha’ní ayóó át’é áłtsé dóó naaki bibee haz’áanii, “ałtso nijéí bee Diyin God ayóó íin’ní, dóó ałtso nigáál bee, dóó níne’ ałtso bee … [dóó] aají bighaníi ayóó íini’ní,”11
Áko t’áá ákogi ánt’é íil’į́dóó jooba’ bee Diyin God bił yí’asht’áá hanéehee’ nihi bąąhí biyi’ hádiilníh, Bí yee níkwíiz’ą́ bii’ yiidááł, dóó t’áá akót’ée bił ída’iil’į́įł.12 Diné t’áá ákogi át’į́į ła’ bąąhí Diyin God yich’į’, Yił aha’diit’ááh, dóó yee yił aha’díist’ą́ yoodláago yigááł. Diné t’áá ákogi át’į́į bąąhí yits’ąą dah diigááh dóó Diyin God yich’į’, Yił aha’diit’ááh, dóó yee yił aha’díist’ą́ yoodláago yigááł.
Christ náádiidzáago Nephi dine’é yaa niyá, Bí eíí Moses bibee haz’ą́ baa yí’nil yę́ę bitsésk’eh ályaaígíí yee yił hóolne’ Bí yíhóolne’ t’áádoo “ádaał’iní … náá’iiniih dóó … didilgo ádaał’iní” kodóó, ndi ádaał’I “ajéí yisk’is dóó ii’sizį́ yiníiłní.” Bí dó’ aa yidini’ą́, “Dóó háiida bijéí yisk’is dóó bii’sizį́ yiníił yee shaa niyáo, bi lá kǫ’ dóó Diyin Ii’sizį́ bee yidéesįįł.”16 Nihí nihaa yilyééh dóó tó bee nihi’dilzíih doo Diyin Ii’sizį́į chói’į́, nihí Diyin Ii’sizį́į áłahjį’ nihił hólóogo nihił hózhó dóó ałtsoní yinánhiniłtiníi eíí nihí ádeil’į́,14 hait’áo Diyin God aníi’ohgo bił yíit’ash.
Jesus Christ bąąhí dóó ii’zisį́ ninéedóó yisdáádoodááł yá nááhaaznii’go ałtso bijéí daask’isíi dóó bii’sizį́ yiníłii bich’į’ kólyaa.15 Bijéí yisk’is dóó bii’sizį́ yinííł nilį́įgo t’áá akwíijį́ ádaana’íikąąh dóó Azhé’é Diyiníi dóó Jesus Christ beníilt’é diidlééł bináaniitáh. Akwíi’níiłgo, nihí Yisdá’iiníiłii nił tólí e’éł’į́, na’áłzííh, dóó bits’e’ nihaayilééh. Nihí t’áá ákogi íit’į́ dóó Diyin God jooba bee bił yíit’ashgo; Azhé’é Diyiníi dóó Jesus Christ aa hojóoba’ ayóó ó’ó’ní bee bóhwiil’ááh.
Diyin God hojóoba’ yaa bił hózhó dóó chóo’į́ doo yijoołáa da. Micah bizaad bii’, “Níish hai Diyin God nináhalin, bąąhí yóó iidíi’aah, … eíí nihi nihaa jiidoobááł,” dóó “ałtso íidooltłił … ni’iidzííh tónleel bitł’áah góyaa.”16 Diyin God gi’át’áo aa hojóoba’ ayóó óo’nóo yee’ bił ałk’íiz dine’é bił t’áá ákogi ájit’é dóó atíjíł’į́.
Dine’é t’áá atíjíł’įngo yá’at’ééh yee’ ch’ét’ą́ azée’ nihálin Hillel Asizíi, Jew ayóó íiłta’go Christ neeznádiin áłtsé nááhaidáá’ naaghá. Hillel ba’íłta’í ła’ bi’díił’á Torah ayóó nanitl’ahígíí—Moses ashdla’ bináaltsoos 613 bibee ndahaz’áaniigo dóó rabi ńdayíizoh biłgo. Hillel ba’íłta’í haa’íyee’ Torah hazhó’í baa hwólne’ t’áá ła’íjí nijáád bee sínzíijį’ eíí Hillel yił ní. Hillel daats’í łahjí doo bijáád yee yíizíih da ndi yaa hwódooní yee lą́ asłíí’. Leviticus doo hahóolne’, konóo, “Ni doo k’éédidíi’níił da, dóoni’ “nidine’é ba’áłchíní bik’ijį’ sinił’án dadoo, ndi ninaagóó dabighan ayóó i’díin’nínígi ádanił’į́.”17 Hillel tsíiłgo alch’į’ kóyiilaa: “Jó ni eíí ni’į́į, t’áá ninaagóó dabighan akó nił’íní. Díí Torah t’áá at’é bii’; łahjį’ t’óó yaa ndahalne’. Akwǫ́ǫ dinááh dóó naníłkaah.”18
Áłahjį’ t’áá akógi íit’į́įgo diné bił ndéilnishii aa hojóoba’í ayóó íi’ní. Baa nisókees lą’í nááhaidáá’ ałch’į’ yajílti’go tsíiłgo hodi’nél’į́į́hgi Johns Hopkins Hospital nléí Baltimore, Maryland, United states biyi’. Ła’ bidi’nel’į́į, Hastįį Jackson, ayóó ba’áhwiinit’į́, ayóó k’énóo azee’ ál’į́įgi adáanishíí béé dahósin. Bí nigéidę́ę’ dikwíidi shį́į́ azee’ ál’į́įgi bi’díiltsood tódiłhił-baah dadóol’a’íi bánal’į́įgo. Díí niyáoo, hastįį Jackson azee’ ál’į́įgi nadzá konít’éii eíí tódiłhił-bąą zid niicháá bi’doo’níid.
Niilníishj́i’ hóolzhishgo, Dr. Cohen, ayóó náalnish dóó ayóó beehó’dólzin, hastįį Jackson nááyinéeł’íí’ dóó bíne’dii t’áá azee’ ál’į́į góne’ sidá diinííd. Dr. Cohen íiłní Dr. Jones, azee’ íił’iní bitsésk’eh ch’élníshii, Hastįį Jackson yidóoltsoł dóó azee’ baa nanikáah doo.
Dr. Jones yee’ ólta’ baa ha’níihgi íiłta’ dóó ni’nílta’ bik’ijį’ doole’é baa ajółta’íi bee ch’íjilnish. Díí yéego bináhoniltin t’áa bił doo lą’í awósh da, jo’éí Dr. Jones doo akot’éegoo nát’ą́ą́’ haadzíí’. Tł’éego ashdla’ ałkéé’ diné dabi’díiltsóodgo, asdzáá yéego Dr. Cohen yich’į’ ák’iyálti’. Asdzáá doo ákot’ée da bí yee’ hastįį Jackson t’óó ahayói akéé’álkid bíighahjį’ baa áhashyą́ą doo ní bí éiyá t’áabí ák’iidiit’ą́ǫ ákot’é níigo.
Dr. Cohen éí t’áadoo íits’a’í yéego hééhoyíiłníí’. Bí adíiniid, “Dr. Jones, ni azee’ íił’níní dine’é baa áhayą́ sililíí’ dóó náádidoodáałgi bina’ánish. Ni doo azee’ íił’níní t’óó ánihwiyi’aah biká da. Jó áł ąą’ át’é doo nił bééhózingóó, ni áadoo biniiyé hóo díí k’ad bínidi’yíil’ááh.” Díí ałch’į’ ha’oodzíí’ bik’ijį’, Dr. Jones yéego hastįį Jackson azee’ ál’į́į góne’ sidáago.
Hastįį Jackson koshdę́ę́’ ájidin. T’áá áłah Dr. Jones dóó Dr. Cohen yóó át’áo náashnish. Ndi ła’ hásh tl’áayáo asdzáá bínabidi’niltiníi, Dr. Jones hazhó’í bił ch’ínat’ą́ t’áá ákogi at’į́į, jooba’ ayóó óo’ní, dóó hastįį Jackson t’áá bánihwiit’áahí baa áhayą́.19
Lą’í nidáahaijį’, shí eíí benáshníhgo ayóó shiká análwo’. Jooba’ ayóó óo’ní yiłníi eíí nihí doo t’óó Diyin God jooba’ nihich’į’ kwóyiilaa ayóó íinii’ní; nihí Diyin God eíí diné jooba’ yich’į’ kódayiilaa. Dóó Bíbee ééhóziníi bikéé’ yíikah. “Diyin God bich’į’ ałtso aheníilt’é,”20 dóó t’áá aníiltso ii’sizį́ nihiká adóolwoł dóó nánhidóołzíh íizin. Bóhólníihii adíiniid, “t’áadoo diné bitsi’ hólóníi ła’ atsísgo iinóhsiní, doodáo hastįį ła’ doo nááná ła’ hatsígo ánisht’é dinóodzį́įł da,”21
Jesus Christ éí ha’íí ááha’ńí t’áá ákogi at’į́į dóó jooba’ ayóó óo’ní yee tádiiyá. Bí yéé dahósin nda’síhii, hazhó’í yił tádookai dóó k’é deiłní. Bí Diyin God bibee haz’ą́ baa hózhóogo dilzin yee na’néeztą́ą́’ dóó diné ha’ólní ádeile’ doo iiná bich’į’ nahwíiłnái doo yánihwii’áah da. Bí ga’ dine’é ła’ ha’íí biká i’doolwol daaníníi t’áá adadóhní yidíiniid.22 T’ááwóh t’áá ákogi áshisht’é níi doo bił akót’ée da dóó t’ah akót’é.23
Christgi ániit’ée doogo, diné t’óó t’áá akógiat’é, t’áá áłah Diyin God dóó ła’ dine’é hazhó’í yił nidáalnish. Diné saad dóó íił’į́ yee t’áá ahwigi át’éhii dóó yaa ákoníziníi eíí ła’ łahgo át’áo yinéł’į́ dóó yoodláo doo biniinaa há ahwíinit’į́ dóó k’é t’ąą’ kojisín da. Diné t’áá ákogi át’éi “lá doo háiida bił bééhózingo doo akót’éégóó yaa hodóolní, ndi hináo hóozyéelgo”24 ahił kééhat’į́.
Christgi ániit’ée dáo, diné jóoba yee ayóó’ó’ó’ní. Dine’é jóoba’ ayóó’áyó’níníi doo ándahwii’áah da; diné bił baa dahojóoba’í, doo ałtso bee hólóníi agháago; yiká ahijééh, ké deilní, dóó t’áá akót’áo yił ndáalnish. Díigi ádaat’éi ałtsoní ayóó ádayó’ní dóó ałhaa dajóoba, azhą ał’ąą dine’é ádanóolnin, háayá, nilį́, nahaghá yidiiyá, k’ad asdzáá doodáo hastįį nishłį́, dóó haadoo dine’é, doodáo nilíigo yizhch’į́. Díigi ádaat’éi Christ yiláahgo ayóó’ó’ó’ní.
Christ beníilt’ée doogo, Christ níidzįįh,25 Bí jóoba’go bił yi’ásh, Bí íiniziníi hainitá, dóó Bí aha’deet’ą́ deidóhsin. Diné Diyin God yił jóoba’ yikáhíi Azhé’é Diyin dóó Jesus Christ bá áyiilaa yéé daalníigo.
Shíísh ádaashle’íi bíighah? Ha’íísh dó’ ts’ídá áashłiił doo? Díidí nida’ídikid hait’áo nihí í’diilńíiłgi agháago díí iiná bii’ baa nihił dahózhǫ́ dóó ahool’áo bídadéeti’. Yisdá’iiníiłii doo yisdáá’ádaah t’áadoo t’óó bik’ín dáahalí nihwó’ní. Nihí aha’díit’ą́ baa hasti’ ádeilyaa bik’ijį’, nihí dah hazhó’í “yii dáłę́ę bi’óhdiidlééł” dóó Diyin God hinánii bits’á diidááł.” Áko nihí ts’ídá “ha’ádiilzííd dóó áłahjį’ sodíilzin” bee “na’í’nítaah bits’ą́ą néiidáh.”26
Ndi t’áá ákohgo, nihiZhé’é Diyiníi dóó Jesus Christ nihits’íís bii’ yiidááł doo nihá yidinóołtł’ah da, áadi índa nihíísh t’áá ałtsoní íiyaago yisdáádiit’ash dóó haat’é diidlééh. T’áá áłah doo da’síilziih yá kandóokah dahígíí yinízin jo’éí nihí baa ńda’íisiikąn, sid nahalíngo baa nitsídeikees eíí doo ńdoozíh da,27 doodáo bááh danhíne’ nihí dan eíí náádadiníigoh.
Nihí bee náás yii dáłíi ńdaníil’į́. Nihíł bééhodóoziił “eíí bee iiná íilníłii [áko ádeit’į́įgo] yíiká Diyin God íinizínii lá bik’ehgo”28 nihí t’áá ákogi ánt’éego, jóoba’ ayóó ííni’ní dóó a’oh ánt’éego niDiyin God bił yí’ash. Nihí bee hadii’nééh Azhé’é Diyiníi dóó Jesus Christ yee ádaat’éii nihi bee ádaniit’é, dóó nihí ayóó áda’ahíiníi’ní.
Nihí díidi ádaał’į́įgo, nihí aha’deet’ą́ bik’eh woháał dóó bee nididoolééł “Diyin God hool’áágóó yił kéédahat’į́įgo bił hózhǫ́.”29 Nihigáál Diyin God bitsádinílííd bigásh doo gish dóó iiná doo ninti’ be’adinídíín biłgo.30 Ní lá ił hózhǫ́ agháago nii’ha’didoobį́į́ł.31 T’áá aaníigo ádishní, Diyin God eíí hiná dóó Jesus eíí Christ, nihi Yisdá’iiníiłii dóó Niná’idlá nilį́. Nizhoni ya’? Jesus Christ bízhi’ bináhjį’, áamen.