Na Vakabauta, Matavuvale, Veika Dina, kei na Vuana

Elder M. Russell Ballard

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

Kemuni na taciqu kei na ganequ, vakatekivu mai na ika 150 ni yabaki ni ivakananumi ena 1997, sa dua na ka na levu ni vakatataro era yaco tiko mai me baleta na Lotu. Na gagadre levu ni kila vakaoqo e veivakauqeti tiko kina na noda tubucake vakalewe levu, ka vakakina na Qito ni Vuravura ena Vulaililiwa (Winter Olympics) e yaco eke e Salt Lake City, kei na veika lelevu vakavuku era sa kilai tiko kina e vuqa na noda lewenilotu.

Au kila ni vakatataro vakaoqo e sega walega ni vagolei duadua ga ki na Lotu, ia kivei kemuni na lewenilotu yadua. E sega ni ka rawarawa me dua e vakamacalataka na veika raraba me vaka na Lotu se dua na ka talei me vaka na kosipeli vakalesuimai kivei ira na tamata e lailai sara se sega na ka era kila baleti keda. Na veitaro mada ga me baleta e dua na ka ena rawa ni dredre na kena saumi baleta ni veitaro yadua e semati tale ki na veitaro tale eso. Na taro eda dau rogoca vakawasoma e rawarawa toka ga ka vakaoqo: “Vakamacalataka mada vakalailai vei au na nomuni Lotu.” Na ulu ni vosa eke na “vakalailai.” Era sega ni kerea tiko mai, “Tukuna mai vei au na veika kece o kila ka qai talai ira mai eso me ra mai tukuna na veika kece.”

Sa ka dina sara, ni o keda eda na ciqoma na nodra gagadre vakaoqo o ira na tamata, ka vuqa vei ira era na vinakata me ra vakavulici vakalevu ena noda ivakavuvuli kei na vakabauta vakalotu. Oqo na vuna era sa kaulotu tiko kina ena gauna oqo e sivia na 53,000 na daukaulotu tudei ena nodra qaravi ira vakaira e vuravura taucoko.

Ia me da nanuma tiko ni tiko na duidui ni gagadre dina kei na via kila wale tu ga. Ena so na gauna eso na tamata era via kila ga na Lotu. O ira era lomatarotaro tiko mai vakaoqo sa gadrevi me ra kila na itukutuku taucoko e matata ka dodonu eda na vakaraitaka yani koi keda sara ga na lewenilotu me ra kakua tale kina ni laki vakarogoca mai na itukutuku raraba se mai tautuba na isau ni taro e sega ni taucoko, veimama tu ga, se itukutuku lasu. Na kena yaco vakalevu na veilecayaki kei na itukutuku lasu me baleta na Lotu sa vaka me da beitaki keda ga kina ena vuku ni da sega ni lako yani ka laki vakamacalataki keda vakadodonu kei na noda vakabauta vakalotu.

Na Komiti ni Veika Raraba kau cakacaka tiko kina sa vulica rawa ni sa gadrevi dina me vakaraitaki yani vakamatata, ka vakarawarawa kivei ira era lomatarotaro tiko na itukutuku taumada e rawarawa me baleta na Lotu edaidai. Meu wasea mada vei kemuni eso na ka keitou sa raica ena veivuke kina. Ko na rairai vinakata beka mo vakarautaka e dua na lisi ni veika bibi mo laki veiwasei kina me baleta na noda vakabauta vakalotu kivei ira na nomu itokani kei ira o kila ena veimatalotu tale eso. Ena veivuke beka vei kemuni, ka vakakina vei au, meu na vakarautaka e dua na draunipepa era tiko kina na ivakamacala raraba ni Lotu edaidai ka soli vata yani kei na dua na ilavelave ni Yavu ni Vakabauta.

Oqo e va na iulutaga ka na vukea e dua edaidai me kila na ulu ni ivakavuvuli taumada ni Lotu. Ena veiulutaga yadua e va oqo, era tiko kina eso na ivakamacala rawarawa au raica ni na veivuke sara. Tovolea mo raitayaloyalotaka mada ni sa rogoca se wilika tiko e dua na tamata e sega sara tu mada ga ni kila e dua na ka baleti keda. Oqo na iulutaga e va ka tukuna tiko na veika dina, vakabauta, matavuvale kei na vua ni kosipeli vakalesuimai.

Veika dina

Eso na veika dina ka ra oka kina oqo.

iMatai, “Momani” e yaca buli ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Era dau vakatokai talega na lewenilotu me ra“Momani,” “Yalododonu Edaidai,” se “YDS.” Na vosa “Yalododonu” e kena ibalebale na “lewenilotu.”
iKarua, A vakalesuimai na Lotu ena 1830 ena vualiku kei Niu Ioka ka digitaki o Josefa Simici me isevu ni kena parofita ka peresitedi. Edaidai e tiko na kena valenivolavola liu e Salt Lake City ka kena parofita tiko edaidai o Peresitedi Gordon B. Hinckley.
iKatolu, Ena gauna oqo sa sivia na 13 na milioni na iwiliwili ni lewenilotu ena 176 na veimatanitu kei na veivanua eso. E rauta ni 6 na milioni vei ira oqo era tiko e Amerika, ka da sa ikava tiko kina ni lotu Vakarisito levu duadua e Amerika. Me vaka ga ni sa dua tiko vei ira na lotu Vakarisito e tubu cake tiko vakatotolo e vuravura, eda sa tara tiko kina ena veisiga yadua ni cakacaka e dua na valenilotu. Era sauma na lewenilotu na nodra ikatini, o ya e 10 na pasede ni kedra isau, ka yaco rawa kina na cakacaka vakaoqo kei na parokaramu tale eso.
iKava, Era veiliutaki vakalotu vei ira na lewenilotu o ira na lewenilotu era bole ka sega ni saumi. Era veiqaravi na tagane kei na yalewa ena veitutu ni veiliutaki era sa lesi kina.
Kena ikalima, Era vakaitavi talega na Momani ena buturara ni politiki kei na matanitu (me kena ivakaraitaki e Amerika, era lewe 16 na lewenilotu era tiko ena Congress, mai na yasana ruarua ni isoqosoqo vakapolitiki.) Era sa vakailesilesi talega na lewenilotu ena itutu cecere ka rokovi ena bisinisi, qaravi ni bula, lawa, vuli, itukutuku raraba, qito, kei na veivakamarautaki.

Vakabauta

Tarava, era gadreva tu na tamata me ra kila e dua na ka e baleta na noda vakabauta me vaka ni da sa Vakarisito eda vakayavunibula tudei. Me ikuri ni Yavu ni Vakabauta sa dodonu me da vakamatatataka:

Keimami vakabauta ni sa ka tawamudu na yalo ni tamata, ni Kalou sa Tama ni yaloda, ka da rawa ni lesu Vua ni oti na mate.
Keimami vakabauta ni ko Jisu Karisito sa noda iVakabula na tamata yadua ka keimami sa saga tiko me keimami vakatotomuri Koya kei na Nona ivakavuvuli. Keimami dau vakananuma na solibula ni veisorovaki ena lotu ena Sigatabu, e vakataka na vakaivotavota ena sakaramede ena veimatalotu tale eso. Keimami duavata kei ira era lotu Vakarisito ka ra vakabauti Jisu Karisito ni sa Luvena na Kalou ka sa iVakabula ni kawatamata kecega. E vuqa era lotu Vakarisito era sega tu ni kila ni da tautauvata vinaka tu ena veiyavu eso. A vakavulica o Josefa Simici ni ko Jisu Karisito sa iusutu ni noda vakabauta, kei na veika kece tale eso sa muri Koya ga. (Joseph Smith, Elders’ Journal, July, 1838, t. 44). Na yaca ni Lotu oya “Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai.
Keimami vakabauta ni lotu taumada a tauyavutaka o Jisu sa mai yali ka sa vakalesui tale mai ena noda gauna oqo. Sa vakalesui tale mai na matabete, na lewa sa soli vei ira na tagane me ra cakacaka ena yaca ni Kalou, kei na kena cakacakatabu vakalotu ni veivakabulai ka me ra veiliutaki vei keda o ira na iapositolo kei na parofita.
Keimami vakabauta ka vakayagataka na iVolatabu, na Veiyalayalati Makawa kei na Veiyalayalati Vou.
Ka keimami vakabauta na iVola i Momani kei na veivola tale eso ni ivolanikalou e tokona ni sa dina na iVolatabu ka vakadinadinataka na cakacaka ka sa vakalou na Karisito kei na kena sa yaco tikoga na ivakatakila ni Kalou kivei ira na tamata. Sa ka dina sara, ni iVola i Momani sai koya “E Dua Tale na iVakadinadina kei Jisu Karisito.”

Matavuvale

Na kena e tarava o ya ni sa ka vinaka vei ira na tamata me ra na kila na kena sa yaco tiko na matavuvale me iusutu tiko ni noda ivakavuvuli kei na noda bula raraba. Me tokaruataki, sa na veivuke sara na ivakamacala e rawarawa kivua e dua e se bera tu ni kila ka dau vakataroga tiko beka na bibi eda biuta tiko ena matavuvale.

Era tutaka vakaukauwa na Momani na nodra matavuvale ni sa yavu taumada ni Lotu kei na itikotiko. E titobu sara na noda veiyalayalati ki na bula vakamau (oqo na nodrau duavata e dua na tagane kei na yalewa). Na vakamau veikaruwani, a yalani toka ga na kena vakayacori taumada, ena gauna ni painia ni Lotu, ka sa mai tagutuvi ena 1890, ka sa oti oqo e 117 na yabaki.
Sa rawa vei ira na matavuvale kei na tamata yadua, era lewenilotu se sega, me ra mai lotu ena Sigatabu ena noda loma ni valenilotu. Eda na laki sokalou vata kina, ka veivakasalataki mai na ivolanikalou.
Era sa vakayaloqaqataki na Yalododonu Edaidai me ra dau “lotu vakamatavuvale” ena veimacawa, o ya ena bogi ni Moniti. Oqo na gauna tudei ka vakarautaki vinaka vei ira na itubutubu me ra tuberi ira na luvedra ena yavunibula ka veivakamarautaki vakaira. Eda na sureti ira era sega ni da lotu vata me ra vakayacora na ka oqo ena nodra veimatavuvale.
Sa tu ena Lotu na veiparokaramu vakamataisoqosoqo ni marama, itabagone, kei ira na gone me veitokoni ki na matavuvale. Na veiparokaramu oqo era vakarautaka na veika eso me vakataka na ivakasala vakalotu, na itavi me baleta na veiqaravi Vakarisito, qito, drama, sere kei na vakatagi, kei na Sikauti.
Ka sa tu talega na veika bibi baleti ira na lewe ni matavuvale tale eso, na tuva kawa, kei na itukutuku ni matavuvale, vakarautaki o ira na gone kei na qase me ra kila tiko vakavinaka na nodra yavu, kawa, kei na nodra vakataukenitaki. Na cakacakatabu vakalotu e cecere duadua sai koya na veika e baleta na noda matavuvale, kivei ira era bula tiko kei ira sa mate, ka so vei ira na cakacakatabu vakalotu oqo ena vakayacori ga ena noda valetabu.

Vuana

Ia oqo, ke sa yaco me dua e sa kila e vica na veika dina me baleti keda ka yaco me sa kilai keda vakavinaka sara ena noda vakabauta kei na bibi ni matavuvale, sa qai voqa kina na vosa ni iVakabula “dou na kilai ira ena vuadra” (Maciu 7:20; vakamatatataki). Na Lotu, se dua ga na gacagaca ni bula oqo, sa dodonu sara me ra na kilai ga ena vuadra se itinitini ni veika era cakava tiko. Oqo e vica na ivakaraitaki ka yavutaki mai na dua na vakadidike e Amerika. Ia era na via tautauvata kei na kena era cakava tiko o ira era lotu Momani, e vuravura taucoko, (oqo sa baleti ira talega era sa lotu tiko kei ira era dau curuma tiko na valetabu):

E dua vei ira na vuana o ya na bula balavu. E laurai ena vakadidike ni o ira era lotu Momani era bulabula cake ka balavu na yabaki ni nodra bula mai na kena e yaco raraba tiko. Ena 1833 a vakatakila na Turaga kivei Josefa Simici na“Vosa ni Vuku” ni sai koya o ya na sala me balavu ka ituvaki vinaka tu kina na noda bula vakayago.
iKarua, o ira era sa vakamau ena valetabu ka curuma tiko vakawasoma e lailai sara na nodra veisere mai na kena e vakayacori tiko ena veivanua ena vuravura taucoko.
iKatolu, eda rawata rawa na ivakatagedegede ni vuli e torocake mai na kena e rawati raraba tiko ena veivanua.
iKava, e sivia na 70,000 na lewenilotu era bole tiko ka ra qaravi ira ga vakaira me ra cakacaka veiqaravi ena loma ni 18 ki na 24 na vula ena veivuke raraba vakamatatamata, ena ilesilesi ena Lotu, kei na kaulotu tudei e vuravura raraba.
Ka kena ikalima, eda tutaka vakaidina na kena vakayacori me da bula rawati keda tiko kei na noda vakabauta na cakacaka vakaukauwa. Eda vakauqeti me da cuqena na veiqaravi ena loma ni noda itikotiko raraba kei na noda vukei ira na tani. E tomana tikoga na Lotu na nona cau tiko vakailavo, iyauqaqa, kei na cakacaka ki na veivuke raraba vakamatatamata e veiyasai vuravura ka oka kina na levu ni auwa vakacakacaka era vakayacora o ira na lewenilotu era veivuke ki na samaki kei na veivakacokotaki ni oti e dua na tavuki ni vanua.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, ena gauna osooso oqo kei vuravura, au sa raica kina e vuqa na tamata era sa sega ni wilika se malele ki na vica na veika bibi ena dua ga na gauna. Se cava ga na ka o sa digitaka mo vakayagataka mo tukuna kina na veika me baleta na Lotu vei ira na nomu itokani kei ira o kila, mo vola ga, dikeva lesu na kena dodonu, ka me lekaleka toka ga ka rawarawa.

Ena kena sa tubu cake tikoga na Lotu kei na kena sa levu tikoga mai na vakatataro mai vei ira na tani sa tu kina oqo e matada e dua na gauna totoka me da sema vata yani kei ira, veitokani vata kei ira, ka solia vei ira na itukutuku dodonu. Ia sa na rawa me yaco talega kina na veilecayaki levu ka so na gauna ena saqati mai, kevaka me da vakatarai ira na tani me ra tukuni keda vakailasu kei na veika eda vakabauta dina tu ke da sega ni vakatakilataka o keda.

Sa kena ivakarau, me ra sega ni dau veivakaleqai o ira era sa veikilai tiko kei ira na noda lewenilotu. Ia era milioni vakamilioni era sega ni duavata kei ira na noda lewenilotu. Au sa nuitaka tiko ni ko ira era kila ga vakalailai na Lotu era na saga me ra kilai keda vakavinaka sara. Au sa nuitaka ni ra na veiyaloni kei ira na noda lewenilotu ka sega ni vakalewai keda ena vuku ni itukutuku lasu era a kaburaka wavoki tiko o ira era sega tu ni kila na ka dina ka so na gauna mai vei ira era nakita dina me ra veivakacalai se vakacacana na keda irogorogo.

Sa rawa mo ni veivuke eke oi kemuni na lewenilotu me na mana kina na cakacaka oqo ni kena dedeki ka wasei yani vei ira na tani na itukutuku vakarautaki e tiko ena Yavu ni Vakabauta kei na veika vakaoqo o ya na veika dina, vakabauta, matavuvale kei na vua ni kosipeli.

Sa dodonu me da nanuma tale tikoga ni so na gauna na sala vinaka duadua ga me da sauma kina na nodra vakatataro na tamata sai koya mai na itovo sara ga ni noda bula, mai na noda veivakararamataki ni bula marau ena kosipeli, na veika eda cakava vei ira na tani, kei na noda vakamuria tiko ena yalodina na ivakavuvuli nei Karisito.

Kivei ira era gadreva me ra vulica vakalevu cake mai na itukutuku au sa solia oqo, sa rawa me ra sureti mai oi rau na daukaulotu me rau laki vakavulici ira ena ivakavuvuli mai na wase e 3 ni Vunautaka Na Noqu Kosipeli. Era kila vakavinaka tu na daukaulotu na isau ni taro e vuqa era na vakataroga ka muataki ira me ra saumaki mai ka papitaiso.

Oqo na kena gauna kivei keda kece sara me da lako yani ka tukuna vei ira na tani na keda itukutuku dina. Me vakarautaki na veika dina rawarawa me vakataka na kena au sa mai vakamacalataka tiko vei kemuni nikua ka me da vukei ira yani era lomatarotarotaka tiko na veika lalai me baleta na Lotu ka ra gadreva me ra kila vakalevu cake na kosipeli sa Vakalesuimai.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, mo ni kakua ni dau madualaka na vakaraitaka na nomuni ivakadinadina ena yalodina kei na loloma. Ena sega ni rawa ni cakitaki na kaukauwa ni ivakadinadina ni tamata yadua ka sa dau veivakayavalati dina vei ira na tamata na gagadre me ra kila vakalevu cake. Au kila ni dina na veika oqo kau sa laiva vei kemuni na noqu ivakadinadina bula niu sa kila ni sa lotu dina na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.