Dau Cudru Vakamalua
Me vakalougatataki kemuni na Turaga ka vakauqeti kemuni mo ni kua ni dau cudrucudru.
Kemuni na taciqu lomani mai na veivanua ko ni dui tu kina, eke ena Vale ni Koniferedi se ena dua na vale ni Lotu yawa sara e wasawasa sa dua na ka totoka ni rawa me keimami vosa yani ena Vale ni Koniferedi ka sa rawa ni ko ni rogoca na ka keimami tukuna mai na dua na vanua yawa sara vakataki Cape Town, mai Sauca Aferika.
Au sa digitaka ena bogi nikua meu na vosa ena iulutaga na cudru. Au raica ni oqo e vaka me na matalia, ia au kila ni sa kena gauna.
E dua na vosa vakaibalebale e tiko ena Veiyalayalati Makawa e kaya, “Sa vinaka cake o koya sa berabera ni cudru ka ca na tamata qaqa; ko koya talega sa lewa na yalona vei koya sa kaba e dua na koro” (Ai Vola ni Vakaibalebale 16:32).
Na gauna eda dau cudru kina, eda na sotava na leqa. Na sala ni cudru ka dau yavalata na noda bula, sa ikoya na ivakaraitaki ni yalo cudrucudru. Au doudou meu tukuna ni lewe levu vei ira na curu tu e valeniveivesu era tu e kea ni ra a cakava e dua na ka ena gauna era cudru tu kina. Ena dela ni nodra cudru katakata era vosavosa ca, era sa sega ni tauri ira rawa, ka vakavuna me yaco eso na ka rerevaki, tini sara ki na laba. E a yaco ga ena dua na gauna lekaleka sara, ia e tarava mai na veiyabaki ni veivutuni bera.
Oqo na italanoa kei Charles W. Penrose. O koya e a curuvou ki na Lotu ka laki kaulotu ki Igiladi me 11 na yabaki. Na gauna e sa cegu mai kina sa mai volitaka eso na nona iyau me sauma kina na nona ivodovodo ni lako ki Saioni. Eso vei ira na lewenilotu ka vakaraici koya tu ena nona bula era kaya ni vakayagataka tiko na iyau ni Lotu.
E vakararawataki sara ga ena ka oqo, ka vakavuna na nona lako ki na nona vale, cabe ki na tabarua, dabe sobu ka vola na veiqaqana, me vaka o ni sa kila tu. (Raica Karen Lynn Davidson, Our Latter-day Hymns: The Stories and the Messages [1988], 323.):
School thy feelings, Oh my brother;
Train thy warm, impulsive soul.
Do not its emotions smother,
But let wisdom’s voice control.
School thy feelings; there is power
In the cool, collected mind.
Passion shatters reason’s tower,
Makes the clearest vision blind… .
School thy feelings; condemnation
Never pass on friend or foe,
Though the tide of accusation
Like a flood of truth may flow.
Hear defense before deciding,
And a ray of light may gleam,
Showing thee what filth is hiding
Underneath the shallow stream.
School thy feelings, Oh my brother;
Train thy warm, impulsive soul.
Do not its emotions smother,
But let wisdom’s voice control.
(“School Thy Feelings,” Hymns, naba 336)
Ena vica na yabaki sa oti au a cakacaka tu ena ena dua vei ira na sala ni sitima ni vanua. Tayabe wavoki voli e kea e dua na kena vakailesilesi. Au a kerei koya me tosoya e dua na kareti ki na dua tale na sala ni qiqi. E tubu nona dra. E viritaka sobu na nona isala ka butubuturaka, ka vosavosa ca me vaka e dua na dausoko. Au tucake tu e kea ka mai dredrevaka na nona ivukivuki vagonegonea. Ni raica niu dredrevaki koya tiko, sa mai dredrevaka talega yani na nona lialia. Sa qai curu vakusakusa yani ena ivakasaribariba ni idini, vodoka yani ki na kareti lala ka tokitaka ki na kena ikelekele e lala.
Au nanuma e dua na tikina mai na Dauvunau: “Me kakua ni kusarawa na yalomu me cudru: ni sa tikoga na cudru e lomadra na lialia”(Na Dauvunau 7:9).
Na cudru sa ikoya na tina ni veika kece ena laki basika kina na veika ca.
Au kotiva mai na niusipepa ena mataka e dua na italanoa ka tekivu vakaoqo:
“E sivia na veimama ni kai Amerika ka dodonu me ra marautaka na ika 25 ni yabaki ni nodra a vakamau me tekivu mai na yabaki 2000 era sa veisere, veibiu, se dawai ni se bera ni ra yacova na yabaki namaki o ya.” (Sam Roberts, “Most U.S. Marriages Don’t Get to Silver,” Deseret Morning News, 20 ni Sepi., 2007, t. A1).
E dina ni dawai e sega ni rawa ni da tarova, ia na veisere kei na veibiu e rawa.
Ena levu sara na gauna e vu ni veisere na cudru. Erau veivinakati e dua na tagane kei na dua na yalewa, me vaka era dau kaya: ni rau veiraici sa dua na ka e totoka, sa qai sega tale ni dua me rawa ni vakababa; erau sa vaqara na ilavo me voli kina na nodrau mama daimani; erau sa mani vakamau. Mai soko maravu tu yani na waqa—o ya, ena dua ga na gauna. Sa qai tekivu basika na veika somidi ka laki vakavuna sara na veivakacacani, na veika lalai wale sara sa vakalevutaki me vaka e dua na kui ni veidusi; erau mai kasere yani, yaco sara na veibiu, basika sara na mosi vakakina na yalo ca ka laki tini sara ki na veisere.
Oqo na ka e sa yaco tu vakawasoma ena udolu vaka udolu na kisi. Sa ka vakaloloma, me vaka au sa kaya oti, na vua wiwi ni cudru.
Au nanuma na noqu vakawati. E a sa mate na noqu itokani tawamudu ena tolu veimama na yabaki sa oti. Ia keirau bula vata voli mai ena 67 na yabaki. E sega niu vakasamataka rawa me dua na gauna me keirau a veivala kina. O koya e dau salavata kei au ka sa vosa ena veivanua kece keirau lakova, ka dau kerea na kena bulataki na vosota, yaloyalovinaka kei na yalololoma,
E dua na vola lailai tabaki ka lako mai vei au ena vica na yabaki sa oti e vakaoqo na ka e kaya:
Ena dua na gauna e a vosavakacacataki e dua na tamata ena dua na niusipepa, ka sa mani gole me laki taro ivakasala vei Edward Everett Hale se cava me cakava. Kaya o Everett, ‘Kua ni cakava e dua na ka! Veimama ni tamata era volia na niusipepa era sega ni raica na itukutuku. Veimama vei ira era raica, era sega ni wilika. Veimama vei ira era wilika era na sega ni kila. Veimama vei ira era kila tiko era sega ni vakabauta. Veimama vei ira era vakabauta, era sega sara tu ga ni wilika me dua na ka.” (“Sunny Side of the Street,” Nove. 1989; raica talega Zig Ziglar, Staying Up, Up, Up in a Down, Down World [2000], 174).
Lewe levu e dau vakalevulevuya e dua na ka e lailai wale sara na kena ibalebale. Dau rawarawa sara na noda vakaleqai. Ena dau marau tu ga na tamata ena dau sega ni kauwai ena ka ca e tukuni baleti koya ni rogoca ga ka gole tani sara.
Na loma ca, kevaka e sega ni wali, ena rawa ni vakavu tauvimate. Me vaka e dua na mate mosi ena rawa ni taura taucoko sara ga na noda gauna kei na vakasama. E a vola vakaoqo o Guy de Maupassant ena dua na itukutuku me vakatautauvatataka.
E tarai Master Hauchecome ni a lako ki tauni ena siga ni makete. E tauvi koya voli na mate ni batabata, ka ni nona taubale yani oqori e raica sara e dua na tiki ni wa e lutu koto. E mani cuva yani me tomika ka biuta sara ki na nona taga ni tarausese. E raici koya vinaka tu mai ni cakava na ka oqo na kena meca, o la na daucaka idabedabe.
Ena gauna vata qori sa ripotetaki kina vua na turaga ni koro ni dua na ivola e tiko e loma eso na ilavo e lutu e tauni ka sa yali tiko. Sa qai siqemi ni ka e a cuvara o ya o Hauchecome me tomika sa ikoya na ivola o ya ka sa mai beitaki sara ni o koya e sa taura tiko. E bataka sara ga vakaukauwa o koya na veibeitaki o ya. Vakayacori e dua na vakatatara ena nona taga ka qai kune ga kina na tiki ni wa, ia na veivakacacani e a vakayacori vua e sa vakaleqai koya sara ga ka sa vaka me sa curuma tu na nona bula. Veivanua kece e lakova e talanoataka kina. E sa vaka me veivakatotogani voli ka ra sa cati koya kecega kina na tamata. E vakavu ca sara ga vua.
“Sa malumalumu sobu tikoga mai na nona vakasama, ni ena mua ni vula o Tiseba, sa mai davo voli ga yani vakadua ena nona idavodavo.
“Sa qai mai mate ena itekivu ni Janueri ka sa ruru voli ga ena mosi ni sa vakarau ciba ni se bataka voli ga na nona kaya,
“ ‘E dua ga na [tiki] ni wa—lailai, [tiki] ni wa. Raica, qo [Kemuni na Turaganikoro.]’” Raica “The Piece of String,” http://www.online-literature.com/Maupassant/270/.)
Na italanoa e talanoataki ni ra vakataroga tiko na dauvolaitukutuku e dua na tamata ena nona siganisucu. E sa qase sara mai o koya. Era tarogi koya se a cakava rawa vakacava.
E sauma, “ena gauna keirau a vakamau kina kei watiqu keirau a sa duavata ni kevaka me dua na gauna keirau na veivala kina, me dua vei keirau me na biuta na vale. Au vakadeitaka ni noqu bula balavu e baleta na noqu dau ceguva wasoma na cagi bulabula e tautuba ena loma ni gauna taucoko ni noqu bula vakawati.”
Na cudru ena rawa ni vakadeitaki ena so na tikina. E tukuna o Jisu ena ivolanikalou ni vakasevi ira tani na dauveimau ilavo ena vale ni soro, a kaya, “A noqu vale ena vakatokai me vale ni masu, ia dou cakava me nodra qara na daubutako” (Maciu 21:13). Ia me vaka ni sa tukuni e vuqa era saqata ka kailavaka ka yaco kina me cudru sega ni lewai rawa.
Ia oqo, kemuni na taciqu lomani, meu tinia au kerei kemuni mo ni qarauna na nomuni cudru mo ni dau vakaraitaka na matadredredre ka na kauta tani na cudru, vakayagataka na vosa ni loloma kei na vakacegu, vakavinavinaka kei na vakarokoroko. Kevaka mo ni cakava qo, ko ni na sega ni veivutunitaka. Ena taqomaki na nomuni bula ni vakawati. Ko ni na marau sara vakalevu. Ko ni na cakava sara e levu na veika vivinaka. Ko ni na sota kaya talega na vakacegu ka uasivi sara.
Me vakalougatataki kemuni na Turaga ka vakauqeti kemuni mo ni kua ni dau cudrucudru, se yalo ca ena sala cava ga, ia mo ni dau dolele yani ena veitokani, na dau vakavinavinaka kei na loloma. Sa noqu masu malumalumu oqo, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.