Potutusi
Lesona 24: Tuua Navu ma le Savaliga i Sisifo


Lesona 24

Tuua Navu ma le Savaliga i Sisifo

Folasaga

I lalo o le taitaiga musuia a Polika Iaga, na faamaeaina e le Au Paia le fausia o le Malumalu o Navu, lea na latou osia ai ni feagaiga paia ao lei amataina la latou malaga fita i lo latou nuu fou i le Mauga Papa. O nei feagaiga o le malumalu na saunia ai le Au Paia i le malosi ma musumusuga ao latou feagai ma faigata i luga o le ala. I le avea ai ma mautofi o le talatuu o nei Au Paia faatuatua, e mafai ona tatou aoao mai a latou faataitaiga ma saunia le ala mo isi e olioli ai i faamanuiaga o le talalelei.

Faitauga Faaopoopo

  • Gordon B. Hinckley, ““Faamaoni i le Faatuatua,”,” Liahona, Iulai 1997, 80-83

  • M. Russell Ballard, “E Leai se Mea e Fefefe ai i le Faigamalaga,” Liahona, Iulai 1997, 73-75.

  • (Church History in the Fulness of Times Student Manual, lom. 2[Tusi lesona a le Church Educational System, 2003], 302–14, 329–36.

Fautuaga mo le Aoaoina Atu

Faamaeaina o le Malumalu i Navu

Ata
Malumalu o Navu
Ata
Malumalu o Navu Ilinoi

Faaali atu se ata o le uluai Malumalu o Navu, pe faaaoga se ata o le Malumalu fou o Navu Ilinoi (tagai Tusi Ata o le Talalelei [2009], nu. 118). Tau atu i tamaiti aoga faapea ina ua tuua e le Au Paia o Aso e Gata Ai Navu, na faaleagaina le malumalu na latou fausia i le afi i le 1848 ma toeitiiti lava faasoloatoa ma le eleele e se afa fulifao i le 1850. I nai tausaga e 50 mulimuli ane, sa fausia se malumalu fou na foliga tutusa lelei ma le uluai malumalu ma na faapaiaina ia Iuni 2002.

Faamatala atu ina ua maea le maliu faamaturo o Iosefa Samita, na galulue le Au Paia i lalo o le taitaiga a le Korama a Aposetolo e Toasefululua e faauma le uluai Malumalu o Navu i le vave e mafai ai. Faaali atu fuaitau nei ma valaaulia se tamaitiiti aoga e faitau leotele. Valaaulia le vasega e matauina osigataulaga a le Au Paia na faia i le fausiaina o le MalumMalumalu o Navu:

“E silia ma le 1,000 alii na ofoina atu le aso lona sefulu uma lava e galulue ai. O Luisa Decker, o se teineitiiti, sa ofo na faatauina atu e lona tina ana ipu saina ma se ie moega aulelei e avea ma ana saofaga i le malumalu. O isi Au Paia o Aso e Gata Ai na tuuina atu solofanua, taavale solofanua, povi, ma vao e fesoasoani i le fausia o le malumalu. O tamaitai o Navu na fai atu i ai e foai atu a latou sefulu sene ma pene mo tupe o le malumalu” (O lo Tatou Tupuaga: O se Talafaasolopito Otooto O Le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai [1996], 59).

O Elizabeth Terry Kirby Heward na tuuina atu le meatotino lava e tasi na tatau ona ia tuuina atu—le uati a lona toalua, e lei leva atu ona maliu. “Na ou tuuina atu e fesoasoani i le Malumalu o Navu ma mea uma e mafai ona ou faasaoina ma ni nai tala mulimuli na i ai ia te au i le lalolagi, lea na maua ai le aofai e toeitiiti lava $50” (upusii i Carol Cornwall Madsen, In Their Own Words: Women and the Story of Nauvoo [1994], 180).

Faamatala atu ona o le faateleina o sauaga o le Au Paia ma taufaamatau mai fili o le Ekalesia, na faasilasila mai ai e taitai o le Ekalesia ia Setema 24, 1845, o le a tuua e le Au Paia Navu i le tautotogo a sau. Fesili atu i tamaiti aoga:

  • E faapefea i lou manatu ona ono aafia taumafaiga a le Au Paia e faauma le malumalu i le filifiliga e tuua Navu?

Faamatala i tamaiti aoga e ui lava na iloa e le Au Paia o le a latou tuua Ilinoi, na faateleina a latou taumafaiga e faauma le malumalu ae lei tuua. Na faapaiaina potu i totonu o le malumalu ao faaumaina ina ia mafai ona faia sauniga i le vave e mafai ai. Ae lei maliu le Perofeta o Iosefa Samita, na ia faia sauniga o le faaeega paia o le malumalu i se vaega toalaiti o alii ma tamaitai. Ia Tesema 10, 1845, o nei alii ma tamaitai na amata ona faia sauniga o le malumalu i isi tagata i totonu o potu ua faapaiaina o le malumalu. Valaaulia se tamaitiiti aoga e faitau leotele parakalafa nei e lua, lea e faamatalaina ai taumafaiga a le Au Paia ma o latou taitai e faamautinoa ua maua e le toatele e mafai ona mauaina sauniga o le malumalu ae lei tuua Navu:

Mai le 1844 i le 1846, na avea e Peresitene Polika Iaga ma Aposetolo e Toasefululua le faamaeaina o le Malumalu o Navu ma se faamuamua silisili. Na faia faaeega paia ma faamauga iina e tusa lava pe lei maea le fausaga. Na saunoa Peresitene Polika Iaga (1801–77), “O lena le naunautaiga e pei ona molimauina e le Au Paia ina ia maua sauniga o le malumalu, ma o lo matou naunautaiga foi lena ia i matou, ina ia faataunuuina ia sauniga mo i latou, o lea sa ou tuuina atu ai au atoa i le galuega a le Alii i le Malumalu i le po ma le ao, e le sili atu i le fa itula e moe ai, i lona averesi, i le aso, ma alu i le fale e faa-tasi i le vaiaso.” (i le History of the Church, 7:567).

I le faaopoopo atu i alii na galulue i le malumalu, “e tolu sefulu ono tamaitai na avea ma tagata faigaluega o sauniga i le Malumalu o Navu, na galulue faasoloatoa i le ao ma le po i le taimi o le taumalulu o le 1845-1846 e fai sauniga i le toatele na mafai ae lei amataina le faigamalaga. ‘Na ou faigaluega i le Malumalu i aso uma e aunoa ma se malolo seia oo ina tapuni,’ na manatua e Elizabeth Ann Whitney, se tasi o le toatolu o le tolu sefulu-ono. ‘Na ou tuuina atu au lava, lou taimi ma le manatu atoa i lena misiona.’ E faitau taseni tamaitai na tataina lavalava ma saunia meaai ia na lagolagoina ai faaletino le galuega maoae” (Carol Cornwall Madsen, “Faith and Community: Women of Nauvoo,” i le Joseph Smith: The Prophet, The Man, lo. Susan Easton Black ma Charles D. Tate Jr. [1993], 233–34).

Faamatala atu i le va o Tesema 10, 1845 ma Fepuari 7, 1846—le aso na amata ai e le Au Paia ona tuua mo la latou faigamalaga i sisifo—pe a ma le 5,615 le Au Paia na maua sauniga o le faaeega paia i le Malumalu o Navu ma le tele o aiga na faamauina iina.

  • O a ni mea e mafai ona tatou aoao mai i osigataulaga a le Au Paia e faamaea le malumalu, e tusa lava pe ua latou iloa o le a vave ona latou tuua Navu? (E mafai e tamaiti aoga ona faailoa mai ni mataupu faavae eseese, e pei o mea nei: Mauaina o sauniga o le malumalu e tauia lava mo a tatou taumafaiga amiotonu uma lava ma osigataulaga. Mafaufau e tusi lenei mea i le laupapa mo le faamamafaga.)

  • O a auala e te manatu o le mauaina o sauniga o le malumalu na ono saunia ai i latou na tuua Navu mo la latou malaga e sili atu ma le afe maila e saili le sulufaiga i le Iunaite Setete i sisifo?

Ina ia fesoasoani e tali lenei fesili, faaali atu fuaitau nei mai ia Sister Sarah Rich and Elder Robert D. Hales o le Korama a Aposetolo e Toasefululua, ma fai i se tamaitiiti aoga e faitau leotele:

Ata
Sara Rich

“A na le seanoa le faatuatua ma le iloa sa faaee mai i o matou luga i lena malumalu e ala i le uunaiga ma le fesoasoani a le Agaga o le Alii, semanu e faapei la matou malaga o se tasi e oso puna i le pogisa” (Sarah Rich, upusii i Afafine i Lou Malo: O le Talafaasolopito ma le Galuega a le Aualofa [2011], 30).

Ata
Elder Robert D. Hales

“Na faamauina faatasi o ni aiga o tatou tuaa paionia i Navu. O a latou feagaiga na osia ma le Alii i le Malumalu o Navu o se puipuiga mo i latou i le taimi o la latou malaga i sisifo, e pei ona i ai mo i tatou taitoatasi i le taimi nei ma i o tatou olaga atoa. …

“Mo nei Au Paia anamua, o lo latou auai i sauniga o le malumalu e taua tele i a latou molimau a o latou feagai ma faigata, o tagata faatupu faalavelave feita, o le tutuli ese mai fale mafanafana i Navu, ma le malaga umi ma faigata i luma atu. Sa faaeeina i latou i le mana i totonu o le malumalu paia. Sa faamauina le tane ma le ava o le tasi i le isi. Sa faamauina fanau i o latou matua. O le toatele o i latou na toesea tagata o o latou aiga i le ala ona o le oti, ae na latou iloaina e le o le iuga lea mo i latou. Sa faamauina i latou i totonu o le malumalu mo le faavavau atoa” (Robert D. Hales, “O Faamanuiaga o le Malumalu,” Liahona, Fep. 2014, 4).

Fesili atu i tamaiti aoga:

  • O a taunuuga o le mauaina o sauniga o le malumalu e uluai Au Paia o Aso e Gata Ai ia na faamalosia e fai le faigamalaga i sisifo? (Ao faasoa mai tali a tamaiti aoga, fesoasoani ia i latou ia malamalama i le mataupu faavae lenei: E mafai e sauniga o le malumalu ona saunia i tatou i le puipuiga ma le malosi pe a tatou feagai ma taimi faigata ma le fili.

  • Na faapefea e le tapuai i le malumalu ona puipuia ma faamalosia oe po o nisi e te iloa i taimi o faigata?

Uunaia tamaiti aoga e mafaufau loloto i mea latou te ono fai e maua atili ai le puipuiga ma le malosi e ala i le tapuai i le maota o le Alii.

Mataupu Faavae ma Feagaiga 136

O faatonuga a le Alii ia i latou na malaga i sisifo

Ata
faafanua, Solo Atu i Sisifo o le Ekalesia

Valaaulia tamaiti aoga e sue i Faafanua o le Talafaasolopito o le Ekalesia, nu. 6, O le Solo Atu i Sisifo o le Ekalesia,” ma fai ia i latou e faasino mai Navu ma Uinita Kuata. Faamatala atu faapea ona o le tetele o timuga ma le le lava o meaai, o le Au Paia na tuua Navu ia Fepuari 1846 na alu le fa masina o faimalaga i le malaga e 300-maila i le isi itu o Aioua. I lenei taimi, e silia ma le 500 alii o le Au Paia o Aso e Gata Ai—na avea ma vaega na taua o le Au Tau a Mamona—na faalogo i le valaau a Peresitene Polika Iaga e saini i le Autau a le Iunaite Setete e auauna atu i le taua a le Iunaite Setete ma Mekisiko. O nisi alii na faatasi atu i ai a latou ava ma fanau. O la latou auaunaga o le a maua ai se tupe e fesoasoani i tagata matitiva o le Ekalesia ia mafai ai ona malaga i sisifo, ae o le tele o aiga na tuua e aunoa ma ni tane ma tama mo se vaega o la latou malaga i sisifo. Mo nei mafuaaga, na naunau ai taitai o le Ekalesia e faaauau i sisifo i Mauga Papa seia oo i le tautotogo o le 1847. Na faamautu le Au Paia i se nofoaga na latou faaigoaina o Uinita Kuata. O iina na maua ai e Polika Iaga le faaaliga o loo i Mataupu Faavae ma Feagaiga 136.

Valaaulia ni nai tamaiti aoga e feauauai i le faitauina leotele mai o le Mataupu Faavae ma Feagaiga 136:1–5. Fai i le vasega e mulimuli i le faitauga, ma vaavaai mo mea na faatonuina ai e le Alii sa Iareto ia faia ina ia saunia mo le faaauauina o la latou faigamalaga i sisifo.

  • Na faapefea ona faatulagaina vaega? E faapefea i lou manatu ona fesoasoani lenei faatulagaga i le Au Paia i la latou malaga?

  • E faapefea ona tutusa lenei faatulagaga ma le auala ua faatulaga ai le Ekalesia i le aso? (A uma ona tali mai tamaiti aoga, atonu e te manao e tusi le upumoni lenei i le laupapa: E faatulaga e le Alii Lana Au Paia i vaega ina ia mafai e tagata taitasi ona taitaia ma tausia lelei.)

  • O a mea ua fautua mai e le fuaiupu 4 e uiga i le ala e maua ai e le Au Paia le malosi ia latou taumafaiga e ausia le finagalo o le Alii?

Tofi tamaiti aoga e suesue le leoa le Mataupu Faavae ma Feagaiga 136:6-11, ma vaavaai mo auala na faatulaga ai le Au Paia ina ia tausia e le tasi manaoga o le isi ma fesoasoani i e matitiva ma le tagolima i le malaga i sisifo. A uma se taimi talafeagai, mafaufau e fai atu fesili nei e taitai ai le talanoaga:

  • O a upu ma fuaitau i fuaiupu 6-11 ua tau maia le ala na tausia ai e le Au Paia le tasi ma le isi ma i latou na le tagolima? (E mafai foi ona e faamamafa atu le upu “saunia” i fuaiupu 6, 7 ma le 9. O lenei mea o le a taulai atu ai i le tomai faalesuesuega i tusitusiga paia o le aoao e iloa mea e tau soo mai.)

  • E tusa ai ma le fuaiupu 11, o a folafolaga a le Alii i e saili e fesoasoani i isi ma saunia le ala mo i latou? (Ao tali mai tamaiti aoga, tusi le mataupu faavae lenei i le laupapa:O le a faamanuia e le Alii i tatou pe a tatou fesoasoani i isi ma saunia le ala mo i latou.)

  • O ai na fesoasoani e saunia le ala mo oe e olioli ai i faamanuiaga o le talalelei? O a mea na latou faia e saunia ai le ala mo oe?

Atonu e le manao e faamatala atu faapea o le upu paionia e mafai ona faamatalaina o se tasi e alu atu i luma e saunia pe tatala le ala mo isi e mulimuli atu ai, o lona uiga o i tatou uma lava e mafai ona paionia i nisi auala. Tuu atu i tamaiti aoga e mafaufau loloto i mea e mafai ona latou faia e fesoasoani ai i isi ma saunia le ala mo i latou e olioli ai i faamanuiaga o le talalelei. Valaaulia ni nai tamaiti aoga e faasoa mai o latou manatu. Tuu atu le molimau faapea e finagalo le Alii ia i tatou ia taumafai i o tatou olaga atoa e fesoasoani e saunia le ala mo Ana fanau taitasi ina ia maua le talalelei ma toe foi atu e nonofo faatasi ma Ia.

Faamatala atu o le Au Paia na usitai i le poloaiga a le Alii e fesoasoani le tasi i le isi ma saunia le ala mo i latou e mulimuli mai ia i latou. O le vaega muamua o paionia na tuua Uinita Kuata ia Aperila 5, 1847. Na latou malaga i le silia ma le 1,000 maila ma taunuu i le Vanu o Sate Leki i le faaiuga o Iulai 1847. Ia Iulai 24, 1847, na ulufale atu ai Peresitene Polika Iaga i le vanu ma maua le faamaoniga faapea ua maua e le Au Paia lo latou aiga fou.

Faaali atu le saunoaga lenei a Elder William R. Walker, o se Fitugafulu faamalolo, ma fai i se tamaitiiti aoga e faitau leotele:

Ata
Elder William R. Walker

“E tusa lava pe o oe o se tupuaga o paionia pe leai, o le talatuu o paionia Mamona o le faatuatua ma le ositaulaga, o lou talatuu lena. O le talatuu tautupu o le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai” (“Ia Tutumau i Faatuatuaga,” Ensign po o le Liahona, Me 2014, 97).

  • Aisea e te manatu ai e taua mo tagata taitasi o le Ekalesia ona malamalama faapea o “Le talatuu o le faatuatua o Paionia Mamona ma le ositaulaga” o lo latou talatuu, e tusa lava po o le a lo latou tupuaga?

  • O a auala e mafai ai e le aoaoina e uiga i le malaga a paionia Mamona ona uunaia tagata Mamona i le aso ia latou taumafaiga e auauna atu i isi ma fesoasoani ia i latou i la latou malaga e toe foi i le Tama Faalelagi?

Faaali atu le faamatalaga lenei mai ia Peresitene Gordon B. Hinckley (1910–2008), ma fai atu i se tamaitiiti aoga e faitau leotele:

Ata
Peresitene Gordon B. Hinckley

“Ua tatou i ai i aso nei ua maua ni taui ona o taumafaiga maoae [a paionia]. Ou te faamoemoe ua tatou maua le loto faafetai. Ou te faamoemoe o tauave i o tatou loto se lagona loloto faafetai mo mea uma sa latou faia mo i tatou. …

“Ou uso e ma tuafafine pele e, ua matua faamanuiaina lava i tatou! E maeu le matagofie o lo tatou tofi! Ua aofia ai le taulagaina, puapuagatia, oti, tofa mamao, faatuatua ma le malamalama ma le molimau i le Atua le Tama Faavavau ma Lona Alo le Alii toetu o Iesu Keriso. …

“Ua tatou faamamaluina i latou na muamua atu ia i tatou pe a tatou auauna lelei i le galuega o le upumoni” (“Faamaoni i le Faatuatua,” Liahona, Me 1997, 80–83).

Faamanatu i tamaiti aoga faapea o tagata uma o le Ekalesia ua faamanuiaina i isi na saunia le ala mo i latou e olioli ai i faamanuiaga o le talalelei. Uunaia tamaiti aoga e mafaufau i mea latou te ono saunia mo isi, e aofia ai lo latou tupuaga, ia ola faatuatua ma usiusitai i le Tama Faalelagi ma Iesu Keriso.

Faitauga a Tamaiti Aoga

Lolomi