មេរៀនទី ២៥ ៖ សង្គ្រាមនៅយូថាហ៍ និង ការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ

មេរៀនទី ២៥

សង្គ្រាមនៅយូថាហ៍ និង ការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ

សេចក្តីផ្តើម

អំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៨៥០ ភាពតានតឹង និងទំនាក់ទំនងយល់ច្រឡំរវាងពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយ និងពួកមន្ដ្រីរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកបាននាំឲ្យមានសង្គ្រាមយូថាហ៍ឆ្នាំ ១៨៥៧–៥៨ ។ នៅខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៨៥៧ ពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយមួយចំនួននៅក្នុងដែនដីរដ្ឋយូដាហ៍ភាគខាងត្បូង និងសមាជិកនៃពួកអន្ដោប្រវេសន៍ក្រុមរទេះសេះនៅតាមផ្លូវរបស់គេទៅរដ្ឋកាលីហ្វរញ៉ាបានមានជម្លោះ ហើយពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយដែលត្រូវបានជំរុញដោយកំហឹង និងភាពភ័យខ្លាច បានគ្រោង និងសម្លាប់ជនអន្ដោប្រវេសន៍ប្រហែលជា ១២០ នាក់ ។ ភាពសាហាវយ៉ង់ឃ្នងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ពេលនេះថាជាការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ ។

ការអានពីសាវតា

Richard E. Turley Jr., « The Mountain Meadows Massacre » Ensign, ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០០៧ ទំព័រ ១៧–២១ ។
« សន្តិភាព និង អំពើហិង្សាក្នុងចំពោះ ពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយនៅសតវត្សរ៍ទី ១៩ » ប្រធានបទដំណឹងល្អ នៅគេហទំព័រ lds.org/topics ។
ហិនរី ប៊ី អាវរិង « 150th Anniversary of Mountain Meadows Massacre » ថ្ងៃទី ១១ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០០៧ mormonnewsroom.org/article/150th-anniversary-of-mountain-meadows-massacre ។

យោបល់សម្រាប់ការបង្រៀន

ភាពតានតឹងបានដែលកើតឡើងរវាងពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយជំនាន់ដើម និងរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក

សូមផ្ដល់ដល់សិស្សម្នាក់ៗនូវច្បាប់ចម្លងនៃ ក្រដាសចែកមួយច្បាប់ដែលមាននៅចុងបញ្ចប់នៃមេរៀននេះ ។ សូមឲ្យសិស្សម្នាក់អានឮៗនូវក្រដាសចែកនៃកណ្ឌដែលមានចំណងជើងថា « ការកើនឡើងនៃភាពតានតឹងបាននាំឲ្យមានសង្គ្រាមរដ្ឋយូថាហ៍ » ។

ក្រដាសចែក ៖ សង្គ្រាមនៅយូដាហ៍ និងការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ

ប្រសិនបើអ្នកជាពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយម្នាក់នៅឆ្នាំ ១៨៥៧ ហើយបានឮថា កងទ័ពដ៏ធំមួយក្រុមនឹងមកដល់ទីក្រុងរបស់អ្នក តើអ្នកអាចនឹងមានការបារម្ភអ្វីខ្លះ ? ( សិស្សអាចលើកឡើងថា ពួកបរិសុទ្ធត្រូវបានបណ្ដេញយ៉ាងព្រៃផ្សៃចេញពីរដ្ឋអូហៃអូ មិសសួរី និងអិលលីណយ ហើយមនុស្សជាច្រើនបានបាត់បង់របស់ដ៏មានតម្លៃ និងដីធ្លី ហើយអ្នកខ្លះត្រូវបានគេសម្លាប់ ឬបានស្លាប់ក្នុងអំឡុងពេលបៀតបៀនទាំងនេះ ។ ដំណឹងនៃការមកដល់របស់កងទ័ពបានបណ្ដាលឲ្យពួកបរិសុទ្ធខ្លះបារម្ភថា ព្រឹត្តិការណ៍បែបនោះក៏អាចនឹងកើតឡើងនៅក្នុងរដ្ឋយូដាហ៍ដែរ ) ។

សូមឲ្យសិស្សម្នាក់អានឮៗនូវក្រដាសចែកនៃកណ្ឌដែលមានចំណងជើងថា « ការរៀបចំការពារបូរណភាពដែនដី » ។

ជម្លោះបានកើតឡើងរវាងពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយមួយចំនួន និងសមាជិកនៃពួកអន្ដោប្រវេសន៍ក្រុមរទេះសេះ

សូមបង្ហាញ ផែនទីដែលស្រដៀងទៅនឹងផែនទីដែលបង្ហាញនៅទីនេះ ឬសូមគូសវានៅលើក្ដារខៀន ។

សូមឲ្យសិស្សម្នាក់អានឮៗនូវក្រដាសចែកនៃកណ្ឌដែលមានចំណងជើងថា « ជម្លោះជាមួយនឹងសមាជិកនៃពួកអន្ដោប្រវេសន៍ក្រុមរទេះសេះ » ។

សូមឲ្យសិស្សគិតអំពីពេល ដែលពួកគេបានជួបនឹងជម្លោះជាមួយនឹងមនុស្សផ្សេងទៀត ឬមនុស្សមួយក្រុម ។ សូមឲ្យសិស្សម្នាក់អាន នីហ្វៃទី ៣ ១២:២៥ ឮៗ ។ សូមឲ្យសិស្សផ្ទៀងតាម រកមើលគោលការណ៍មួយដែលព្រះយេស៊ូវបានបង្រៀន ដែលអាចដឹកនាំយើង នៅពេលយើងជួបនឹងភាពតានតឹងជាមួយនឹងអ្នកដទៃ ។

តើអ្នកគិតថា វាមានន័យដូចម្តេចក្នុងឃ្លា « ព្រមព្រៀងជាមួយនឹងអ្នកដើមចោទអ្នកជាប្រញាប់ » ?

ដើម្បីជួយសិស្សឲ្យយល់ពីអត្ថន័យនៃឃ្លានេះ អ្នកអាចសុំឲ្យសិស្សម្នាក់អានឲ្យឮៗនូវសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ខាងក្រោមដោយអែលឌើរ ដេវីឌ អ៊ិ សូរិនសិន នៃពួកចិតសិបនាក់ ៖

« ព្រះអង្គសង្គ្រោះបានមានព្រះបន្ទូលថា ‹ ព្រមព្រៀងជាមួយនឹងអ្នកដើមចោទអ្នកជាប្រញាប់ … › ដូច្នេះទ្រង់បានបញ្ជាយើងឲ្យដោះស្រាយនូវទិដ្ឋភាពខុសគ្នារបស់យើងឲ្យបានរហ័ស មិនដូច្នោះទេកំហឹងមួយគ្រានោះនឹងកើនឡើងទៅជាហិង្សាខាងរាងកាយ ឬសតិអារម្មណ៍ ហើយយើងបានជាប់ក្នុងកំហឹងរបស់យើង » ( « Forgiveness Will Change Bitterness to Love » Ensign ឬ លីអាហូណា ខែ ឧសភា ឆ្នាំ ២០០៣ ទំព័រ ១១ ) ។

តើអ្នកនឹងសង្ខេបការបង្រៀនរបស់ព្រះអង្គសង្គ្រោះនៅក្នុង នីហ្វៃទី ៣ ១២:២៥ ដោយរបៀបណា ? ( នៅពេលសិស្សឆ្លើយតប សូមសរសេរគោលការណ៍ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងអ្វីដូចតទៅនៅលើក្ដារខៀន ៖ បើយើងដោះស្រាយជម្លោះជាមួយនឹងអ្នកដទៃតាមរបៀបរបស់ព្រះអម្ចាស់ នោះយើងអាចចៀសវាងពីឥទ្ធិពលដែលនាំឲ្យមហន្ដរាយដោយការទាស់ទែងគ្នា ) ។
តើអស់អ្នកដែលបានគ្រោងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់សមាជិកក្រុមរទេះសេះ អាចអនុវត្តគោលការណ៍នេះដោយរបៀបណា ?

សូមឲ្យសិស្សម្នាក់អានឮៗនូវក្រដាសចែកនៃកណ្ឌដែលមានចំណងជើងថា « ការកើនឡើងនៃការប្រឈមមុខ » ។

តើអ្នកដឹកនាំសាសនាចក្រទីក្រុងសេដា គួរតែបានធ្វើអ្វីខ្លះ នៅពេលវិល្លាម ដេម បានប្រឹក្សាដល់ពួកគេកុំឲ្យប្រើក្រុមជីវពល ? តើការបដិសេធការប្រឹក្សានាពេលនោះ បានដឹកនាំពួកគេឲ្យធ្វើអ្វីខ្លះ ? ( បន្ទាប់ពីសិស្សបានឆ្លើយតប សូមសរសេរនូវគោលការណ៍ដូចខាងក្រោមនៅលើក្ដារខៀន ៖ ប្រសិនបើយើងមិនព្រមស្ដាប់តាមការប្រឹក្សាឲ្យធ្វើអ្វីដែលត្រូវទេ នោះយើងនឹងកាន់តែមានចិត្តស្រាលក្នុងការជ្រើសរើសអ្វីដែលមិនល្អ និងកាន់តែមានបាប ) ។ អ្នកក៏អាចបង្ហាញដែរថា មានចំណេះដឹងជាប្រព័ន្ធនៃក្រុមប្រឹក្សាទាំងឡាយដែលគ្រប់គ្រងសាសនាចក្រ ) ។

សូមឲ្យសិស្សពីរបីនាក់ឆ្លាស់វេណគ្នាអានឮៗពីក្រដាសចែកនៃកណ្ឌដែលមានចំណងជើងថា « ការវាយប្រហារលើជនអន្ដោប្រវេសន៍ » ហើយសូមឲ្យសិស្សរកមើលរបៀបដែលអ្នកដឹកនាំទីក្រុងសេដា បានបន្ដជ្រើសរើសធ្វើបាប បន្ទាប់ពីមិនស្ដាប់តាមការប្រឹក្សាដែលពួកគេបានទទួល ។

តើមានអ្វីជាលទ្ធផលមកពីការសម្រេចចិត្តរបស់អ្នកដឹកនាំទីក្រុងសេដាដើម្បីមិនគោរពតាមការប្រឹក្សារបស់វិល្លាម ដេម ដែលជាមេបញ្ជាការជីវពល ?
នៅចំណុចនេះ តើជម្រើសណាខ្លះ ដែលជាទំនួលខុសត្រូវរបស់អស់អ្នកដែលបានធ្វើការវាយប្រហារទាំងនោះ ? ( ពួកគេអាចសារភាពពីអ្វីដែលពួកគេបានធ្វើ និងបានទទួលលទ្ធផលនានា ឬពួកគេអាចព្យាយាមលាក់កំបាំងនូវបទឧក្រិដ្ឋ និងអំពើបាបទាំងឡាយ ) ។

សូមឲ្យសិស្សសញ្ជឹងគិតអំពីសំណួរខាងក្រោមនេះ ៖

តើអ្នកធ្វើអ្វីខ្លះ នៅពេលអ្នកធ្វើអ្វីមួយខុស ? តើអ្នកសារភាពពីអ្វីដែលអ្នកបានធ្វើខុស និងបានទទួលលទ្ធផលនានា ឬតើអ្នកព្យាយាមលាក់បាំងនូវអំពើបាបទាំងនោះតាមរយៈការបោកបញ្ឆោត ?

ពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយខ្លះបានគ្រោង និងបានសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ

សូមពន្យល់ថា សមាជិកសាសនាចក្របានពាក់ពន័្ធនៅក្នុងការវាយប្រហារជនអន្ដោប្រវេសន៍នេះ បានជ្រើសរើសដើម្បីព្យាយាមលាក់បាំងអំពើបាបរបស់ពួកគេ ។ សូមឲ្យសិស្សក្នុងថ្នាក់ស្ដាប់រកអ្វីដែលបានកើតឡើងដែលជាលទ្ធផលនៃការសម្រេចចិត្តនេះ នៅពេលសិស្សឆ្លាស់វេនគ្នាអានឮៗពីក្រដាសចែកផ្នែក ដែលមានចំណងជើងថា « ការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ » និង « លទ្ធផលសោកនាដកម្ម » ។

សូមពន្យល់ថា ជម្រើសរបស់ពួកអ្នកដឹកនាំ និងអ្នករស់នៅជាបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយខ្លះនៅក្នុងដែនដីរដ្ឋ យូថាហ៍ភាគខាងត្បូង បានដឹកនាំឲ្យមានសោកនាដកម្មនោះការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកដឹកនាំសាសនាចក្រ និងអ្នកដឹកនាំដែនដីនៅក្នុងទីក្រុងសលត៍ លេក បានដោះស្រាយជម្លោះជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋតាមរយៈការនិយាយ និងការចរចារដោយសន្ដិភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៥៨ ។ អំឡុងពេលនៃជម្លោះនេះ —ដែលក្រោយមកត្រូវបានហៅថា សង្គ្រាមរដ្ឋយូថាហ៍ — ពួកទាហានសហរដ្ឋ និងពួកជីវពលរដ្ឋយូថាហ៍បានប្រឡូកនឹងសកម្មភាពនៃការឈ្លានពាន ប៉ុន្ដែមិនដែលចូលរួមក្នុងចម្បាំងឡើយ ។

តើអ្នកនឹងសង្ខេបជម្រើសដែលបាននាំទៅរកការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូដោយរបៀបណា ?
តើគោលការណ៍អ្វីខ្លះ ដែលយើងអាចរៀនពីសោកនាដកម្មនេះ ? ( សិស្សអាចរកឃើញគោលការណ៍ផ្សេងៗដូចខាងក្រោមនេះ ៖ ការជ្រើសរើសដើម្បីលាក់បាំងអំពើបាបរបស់យើងអាចនាំយើងទៅប្រព្រឹត្តអំពើបាបកាន់តែធ្ងន់ជាងនេះទៀត ។ ការជ្រើសរើសដើម្បីលាក់បាំងអំពើបាបរបស់យើងអាចនាំមកនូវការសោកស្ដាយ និងការរងទុក្ខ ) ។

សូមបញ្ជាក់ប្រាប់ដល់សិស្សថា ប្រសិនបើពួកគេបានចាប់ផ្ដើមដើរលើផ្លូវខុស និងផ្លូវនៃអំពើបាបហើយ នោះពួកគេអាចការពារមិនឲ្យមាននូវការឈឺចិត្ត និងការសោកស្ដាយនាពេលអនាគតបាន ដោយការបែរទៅរកព្រះអម្ចាស់ និងការប្រែចិត្តពីអំពើបាបរបស់ពួកគេ ។

សូមឲ្យសិស្សម្នាក់អានឮៗនូវក្រដាសចែកនៃកណ្ឌដែលមានចំណងជើងថា « ថ្នាក់ដឹកនាំសាសនាចក្របានរៀនពីការសម្លាប់រង្គាល » ។

សូមពន្យល់ថា ដោយសារពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយក្នុងតំបន់មួយចំនួន បានទទួលខុសត្រូវលើការគ្រោង និងការអនុវត្តក្នុងការសម្លាប់រង្គាលនៅលើភ្នំម៉េដូ នោះប្រជាជនខ្លះបានអនុញ្ញាតឲ្យហេតុការណ៍នេះជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានលើការគិតអំពីសាសនាចក្រទាំងមូលរបស់ពួកគេ ។

ហេតុអ្វីបានជាវាសំខាន់ដើម្បីដឹងថា ការធ្វើខុសរបស់សមាជិកសាសនាចក្រខ្លះ មិនបានសម្រេចដល់សេចក្ដីពិតពេញលេញទាំងមូលនៃដំណឹងល្អ ?

សូមឲ្យសិស្សម្នាក់អានសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ខាងក្រោមដោយប្រធាន ហិនរី ប៊ី អាវរិង នៃគណៈប្រធានទីមួយ ដែលមាននៅក្នុងក្រដាចចែកផ្នែក ដែលមានចំណងជើងថា « ខួបរំឭកទី ១៥០ នៃការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ » ។

តើយើងអាចឆ្លើយតបយ៉ាងណា នៅពេលយើងរៀនពីគំរូនានា នៅពេលដែលមានសមាជិកសាសនាចក្រខ្លះខកខានមិនបានរស់នៅស្របតាមការបង្រៀនរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ?

សូមឲ្យសិស្សមនាក់អាន ហេលេមិន ៥:១២ ឮៗ ។ សូមឲ្យសិស្សក្នុងថ្នាក់ផ្ទៀងមើលតាម រកមើលអ្វីដែលយើងអាចធ្វើបានដើម្បីអភិវឌ្ឍ និងរក្សាទីបន្ទាល់របស់យើង ដើម្បីពេលណាយើងជួបនឹងគ្រាលំបាកនានា ដូចជានៅពេលយើងរៀនពីគំរូនៃសមាជិកសាសនាចក្រដែលបានខកខានមិនបានរស់នៅស្របតាមការបង្រៀនរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ នោះសេចក្ដីជំនឿរបស់យើងនឹងមិនដែលរង្គោះរង្គើឡើយ ។

ស្របតាម ហេលេមិន ៥:១២ តើយើងអាចធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីអភិវឌ្ឍ និងរក្សានូវទីបន្ទាល់របស់យើងឲ្យបានគង់វង្ស ? ( នៅពេលសិស្សឆ្លើយតប អ្នកអាចនឹងចង់សរសេរគោលការណ៍ដូចខាងក្រោមនៅលើក្ដារខៀន ៖ យើងអាចអភិវឌ្ឍទីបន្ទាល់ដ៏រឹងមាំទាំងឡាយ ដោយការសាងសង់សេចក្ដីជំនឿរបស់យើងនៅលើគ្រឹះរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ) ។

ដើម្បីចង្អុលបង្ហាញពីគោលការណ៍នេះ សូមបង្ហាញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ខាងក្រោម និងសូមឲ្យសិស្សម្នាក់អានវាឮៗ ៖

« ជេម សេនឌើរ គឺជាចៅទួតប្រុសរបស់… ដែលជាក្មេងម្នាក់ដែលបាននៅរស់ពីការសម្លាប់រង្គាល [ ហើយក៏ជាសមាជិកម្នាក់នៃ សាសនាចក្រផងដែរ ] ។ … បងប្រុស សេនឌើរ .. បានមានប្រសាសន៍ថា ការដឹងពីដូនតារបស់លោកថាត្រូវបានគេសម្លាប់នៅក្នុងការសម្លាប់រង្គាល ‹ មិនបានប៉ះពាល់ដល់សេចក្ដីជំនឿរបស់ខ្ញុំនោះទេ ដោយសារវាផ្អែកលើព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ មិនមែនលើមនុស្សនៅក្នុងសាសនាចក្រនោះទេ › » ( Richard E. Turley Jr., « The Mountain Meadows Massacre » Ensign ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០០៧ ទំព័រ ២១ ) ។

តើសេចក្ដីជំនឿរបស់យើងទៅលើព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ អាចពង្រឹងដល់យើងយ៉ាងណា នៅពេលយើងរៀនពីគំរូនានា នៅពេលដែលមានសមាជិកសាសនាចក្រខ្លះខកខានមិនបានរស់នៅស្របតាមការបង្រៀនរបស់ព្រះអង្គសង្គ្រោះ ?
តើអ្នកបានធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីជួយដល់ខ្លួនអ្នកឲ្យសាងសេចក្ដីជំនឿរបស់អ្នកនៅលើគ្រឹះរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ?

សូមថ្លែងទីបន្ទាល់អំពីសារសំខាន់នៃការរស់នៅតាមការបង្រៀនរបស់ព្រះអង្គសង្គ្រោះ និងការផ្អែកសេចក្ដីជំនឿរបស់យើងទៅលើទ្រង់ និងដំណឹងល្អរបស់ទ្រង់ ។ សូមឲ្យសិស្សសញ្ជឹងគិតអំពីរបៀបដែលពួកគេអាចសាងសេចក្ដីជំនឿរបស់ពួកគេឲ្យបានកាន់តែប្រសើរឡើងនៅលើគ្រឹះរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ និងដើម្បីអាចដាក់គោលដៅមួយដើម្បីធ្វើដូច្នោះ ។

ការអានរបស់សិស្ស

« សន្តិភាព និង អំពើហិង្សាក្នុងចំពោះ ពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយនៅសតវត្សរ៍ទី ១៩ » ប្រធានបទដំណឹងល្អ នៅគេហទំព័រ lds.org/topics ។

សង្គ្រាមនៅយូថាហ៍ និង ការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ

មូលដ្ឋាននៃការស្ដារឡើងវិញ— មេរៀនទី ២៥

ការកើនឡើងនូវភាពតានតឹងបាននាំទៅរកសង្គ្រាមនៅយូថាហ៍

បីឆ្នាំក្រោយពីអ្នកត្រួសត្រាយនៃពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយដំបូងគេបានមកដល់ជ្រលងភ្នំសលត៍ លេក នោះរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋបានរៀបចំដែនដីយូថាហ៍ និងបានចាត់តាំង ព្រិកហាំ យ៉ង់ ជាអភិបាលរដ្ឋទីមួយលើដែនដីនេះ ។ នៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ ១៨៥៧ ថ្នាក់ដឹកនាំពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយជាច្រើនបានឮពីពាក្យចចាមអារ៉ាមថា រដ្ឋាភិបាលសហពន្ធ័អាចដកព្រិកហាំ យ៉ង់ ហើយជំនួសអភិបាលថ្មីនៃដែនដីរដ្ឋ យូថាហ៍ដែលមានខ្នងបង្អែកដោយទាហានសហពន្ធ័ជាច្រើននាក់ ។ នៅថ្ងៃទី ២៤ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ១៨៥៧ ប្រធាន ព្រិកហាំ យ៉ង់ បាននៅជាមួយនឹងក្រុមពួកបរិសុទ្ធមួយដែលកំពុងប្រារព្ធខួបរំឭកលើកទី ១០ នៃការមកដល់របស់ពួកគេនៅក្នុងជ្រលងភ្នំសលត៍ លេកនេះ នៅពេលលោកបានទទួលការបញ្ជាក់អំពីដំណឹងពីមុននោះថា កងទព័មួយក្រុមកំពុងមកកាន់ទីក្រុង សលត៍ លេក ។

កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន មានការមិនយល់ព្រម និងការខ្វែងគំនិតគ្នាដែលបន្សល់ទុកនូវការកើនឡើងនូវភាពតានតឹងរវាងពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយ និងពួកមន្ដ្រីរាជការនៃរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋ ។ ពួកបរិសុទ្ធចង់បានអ្នកដឹកនាំដែលពួកគេបានជ្រើសរើស ហើយបានបដិសេធនូវការចាត់តាំងរបស់សហពន្ធ័ ដែលមិនបានឲ្យតម្លៃដល់ពួកគេ ហើយដែលអ្នកខ្លះមិនបានស្មោះត្រង់ ពុករលួយ និងគ្មានសីលធម៌សោះឡើយ ។ ពួកមន្ដ្រីសហពន្ធ័ខ្លះបានជឿថា សកម្មភាព និងឥរិយាបថរបស់ពួកបរិសុទ្ធមានន័យថា ពួកគេកំពុងស្ថិតក្នុងការបះបោរប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋ ។

ប្រធានសហរដ្ឋ ជេម ប៊ូខាណាន បានបញ្ជូនកងទព័ប្រមាណជា ២៥០០ នាក់ទៅកាន់ទីក្រុងសលត៍ លេក ដើម្បីអមដំណើរអភិបាលរដ្ឋថ្មីមួយប្រកបដោយសុវត្ថិភាពទៅរដ្ឋយូថាហ៍ ហើយដើម្បីបង្រ្កាបដល់ការបះបោរដែលមាននៅក្នុងចំណោមពួកបរិសុទ្ធ ជាអ្វីដែលលោកបានគិតនោះ ។ ការសម្រេចចិត្តនេះត្រូវបានធ្វើឡើងដោយគ្មានព័ត៌មានត្រឹមត្រូវអំពីស្ថានការណ៍នៅក្នុងរដ្ឋ យូថាហ៍ឡើយ ( សូមមើល Church History in the Fulness of Times Student Manual, បានកែសម្រួលលើកទីពីរ [ Church Educational System manual ឆ្នាំ ២០០៣ ] ទំព័រ ៣៦៨–៧១ ) ។

ការរៀបចំដើម្បីការពារបូរណភាពដែនដី

នៅក្នុងទេសនកថាដល់ពួកបរិសុទ្ធ ប្រធាន យ៉ង់ និងអ្នកដឹកនាំសាសនាចក្រផ្សេងទៀតបានចាត់ទុកកងទ័ពដែលនឹងមកនោះថាជាសត្រូវ ។ ពួកគេបានភ័យខ្លាចថា ពួកកងទ័ពនោះអាចនឹងបណ្ដេញពួកបរិសុទ្ធចេញពីរដ្ឋយូថាហ៍ ដូចដែលពួកគេធ្លាប់ត្រូវបានគេបណ្ដេញចេញពីរដ្ឋអូហៃអូ មីសសូរី និងអិលលីណយពីមុនមក ។ ប្រធាន យ៉ង់ ដែលបានសុំឲ្យពួកបរិសុទ្ធសន្សំទុកគ្រាប់ធញ្ញជាតិជាច្រើនឆ្នាំមក បានផ្ដល់ការណែនាំថ្មីរបស់លោកដើម្បីឲ្យពួកគេនឹងមានអាហារបរិភោគ ប្រសិនបើពួកគេត្រូវរត់គេចពីកងទ័ពនេះ ។ ក្នុងនាមជាអភិបាលរដ្ឋយូថាហ៍ លោកក៏បានដឹកនាំឲ្យក្រុមជីវពលដែនដីរៀបចំការពារដល់បូរណភាពទឹកដីដែរ ។

ជម្លោះជាមួយពួកអន្ដោប្រវេសន៍ក្រុមរទេះសេះ

ក្រុមរទេះសេះ ដែលធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ បានធ្វើដំណើរមកភាគខាងលិចពីរដ្ឋអាកាន់សាស ទៅកាន់រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា បានចូលមករដ្ឋ យូថាហ៍ ចំពេលដែលពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយកំពុងរៀបចំការពារដែនដី ប្រឆាំងនឹងការមកដល់នៃកងទ័ពរបស់សហរដ្ឋ ។ សមាជិកនៃក្រុមរទេះសេះខ្លះបានរសាប់រសល់ ដោយសារតែពួកគេពិបាកនឹងទិញគ្រាប់ធុញ្ញជាតិដែលត្រូវការជាខ្លាំងពីពួកបរិសុទ្ធ ដែលត្រូវបានណែនាំឲ្យរក្សាគ្រាប់ធុញ្ញាជាតិនោះទុក ។ ជនអន្ដោប្រវេសន៍នោះក៏បានមានជម្លោះជាមួយនឹងពួកបរិសុទ្ធ ដែលមិនចង់ឲ្យសេះ និងសត្វគោជាច្រើនរបស់ពួកក្រុមរទេះសេះនេះប្រើប្រាស់អាហារ និងធនធានទឹកដែលពួកបរិសុទ្ធត្រូវការសម្រាប់សត្វរបស់ពួកគេផ្ទាល់ដែរ ។

ទំនាស់បានផ្ទុះឡើងនៅទីក្រុងសេដា ជាទីតាំងចុងក្រោយគេនៅក្នុងរដ្ឋ យូថាហ៍តាមដងផ្លូវទៅកាន់រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា ។ ការប្រឈមមុខជាច្រើនបានកើតឡើង រវាងសមាជិកនៃក្រុមរទេះសេះខ្លះ និងពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយ ។ សមាជិកនៃក្រុមរទេះសេះខ្លះបានគម្រាមកំហែងថានឹងចូលរួមក្នុងកងទ័ពរដ្ឋាភិបាលដែលកំពុងតែចេញដំណើរមកប្រឆាំងនឹងពួកបរិសុទ្ធ ។ ទោះបីជាមេបញ្ជាការនៃក្រុមរទេះសេះនេះបានស្ដីបន្ទោសដល់ដៃគូរបស់លោកដោយសារបានធ្វើការគម្រាមកំហែងទាំងនេះក្ដី ក៏អ្នកដឹកនាំទីក្រុងសេដាខ្លះ និងអ្នករស់នៅទីនោះបានចាត់ទុកថាជនអន្ដោប្រវេសន៍នេះជាសត្រូវដែរ ។ ក្រុមរទេះសេះនេះបានចាកចេញពីទីក្រុងក្រោយពីបានមកដល់តែត្រឹមប្រហែលមួយម៉ោងប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្ដែប្រជាជន និងអ្នកដឹកនាំខ្លះនៅទីក្រុងសេដា បានចង់ដេញតាម និងដាក់ទោសដល់មនុស្សទាំងឡាយដែលបានមើលងាយដល់ពួកគេ ។

ការប្រឈមមុខគ្នារាលដាលកាន់តែធំឡើង

ដោយសារពួកបរិសុទ្ធទាំងនេះមិនបានដោះស្រាយនូវជម្លោះរបស់ពួកគេជាមួយនឹងជនអន្ដោប្រវេសន៍តាមរបៀបរបស់ព្រះអម្ចាស់ នោះស្ថានការណ៍នេះបានក្លាយទៅជាកាន់តែធ្ងន់ទៅៗ ។ អ៊ីសាក ហេត ជាអភិបាលក្រុងសេដា ជាវរសេនីយត្រីជីវពល និងជាប្រធានស្ដេក បានស្នើសុំការអនុញ្ញាតពីមេបញ្ជាការជីវពល ដែលបានរស់នៅក្បែរផារ៉ូវាន់ ឲ្យកោះហៅជីវពលឲ្យជួយបង្ក្រាបពួកអ្នកមើលងាយពីក្រុមរទេះសេះ ។ មេបញ្ជាការជីវពលឈ្មោះ វិល្លាម ដេម ជាសមាជិកសាសនាចក្រម្នាក់បានប្រឹក្សានឹងអ៊ីសាក ហេត កុំឲ្យខ្វល់ច្រើនពីសម្ដីគម្រាមរបស់ជនអន្ដោប្រវេសន៍នោះធ្វើអ្វី ។ ជាជាងស្ដាប់តាមការប្រឹក្សានេះ អ៊ីសាក ហេត និងអ្នកដឹកនាំទីក្រុងសេដាផ្សេងទៀតបានសម្រេចចិត្តទៅបញ្ចុះបញ្ចូលពួកឥណ្ឌាសាសន៍អាមេរិកាំងដើមក្នុងតំបន់ខ្លះឲ្យវាយប្រហារក្រុមរទេះសេះ និងទៅលួចគោរបស់ពួកគេ ដើម្បីជារបៀបមួយក្នុងការដាក់ទោសដល់ជនអន្ដោប្រវេសន៍នោះ ។ អ៊ីសាក ហេត បានសុំឲ្យចន ឌី លី ជាសមាជិកសាសនាចក្រក្នុងតំបន់ម្នាក់ និងជាវរសេនីយត្រី ដឹកនាំការវាយលុកនេះ ហើយបុរសទាំងពីររូបនេះបានគ្រោងដើម្បីទម្លាក់កំហុសលើពួកឥណ្ឌាសាសន៍អាមេរិកាំងដើមចំពោះទង្វើនេះ ។

ការវាយប្រហារលើជនអន្ដោប្រវេសន៍

អ៊ីសាក ហេត បានបង្ហាញគម្រោងវាយលុកក្រុមរទេះសេះនេះដល់ក្រុមប្រឹក្សាអ្នកដឹកនាំក្នុងតំបន់នៅក្នុងសាសនាចក្រ សហគមន៍ និងជីវពល ។ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាខ្លះបានមិនយល់ព្រមយ៉ាងដាច់អហង្ការចំពោះគម្រោងនេះ ហើយបានសួរ ហេត ថាតើលោកបានប្រឹក្សាជាមួយនឹងប្រធាន ព្រិកហាំ យ៉ង់ អំពីបញ្ហានេះហើយឬនៅ ។ ដោយបាននិយាយថា លោកមិនទាន់បានសួរនៅឡើយ លោកហេត ក៏បានយល់ព្រមបញ្ជូនសារទូតម្នាក់ គឺលោកជេម ហេសឡេម ទៅកាន់ទីក្រុងសលត៍ លេក អមដោយសំបុត្រមួយច្បាប់ពន្យល់ពីស្ថានការណ៍ និងសួរថាត្រូវតែធ្វើអ្វី ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី ដោយសារទីក្រុងសលត៍ លេក មានរយៈចម្ងាយប្រហែល ២៥០ ម៉ាយល៍ ( ៤០០ គីឡូម៉ែត្រ ) ពីទីក្រុងសេដា វាត្រូវការប្រហែលជាមួយសប្ដាហ៍ក្នុងការជិះសេះយ៉ាងលឿនដើម្បីទៅដល់ទីក្រុងសលត៍ លេក និងត្រឡប់មកទីក្រុងសេដាវិញដោយមានដំបូន្មានពីប្រធាន យ៉ង់ ជាមួយនឹងសារទូតនោះ ។

មុននេះបន្ដិច មុនពេលអ៊ីសាក ហេត បានបញ្ជូនសាររបស់លោកជាមួយនឹងសារទូត ថន ឌី លី និងពួកឥណ្ឌាសាសន៍អាមេរិកាំងដើមមួយក្រុមបានវាយលុកជំរុំក្រុមជនអន្ដោប្រវេសន៍នៅកន្លែងមួយដែលហៅថា ភ្នំម៉េដូ ។ លី បានដឹកនាំការវាយលុកនេះ ប៉ុន្ដែបានលាក់អត្តសញ្ញាណរបស់លោក ដើម្បីឲ្យវាមើលទៅមានតែពួកឥណ្ឌាសាសន៍អាមេរិកាំងដើមប៉ុណ្ណោះដែលបានពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងនេះ ។ ជនអន្ដោប្រវេសន៍ខ្លះត្រូវបានគេសម្លាប់ ឬរងរបួស ហើយអ្នកនៅសេសសល់បានបណ្ដេញពួកអ្នកវាយលុកពួកគេ ដោយបង្ខំលី និងពួកឥណ្ឌាសាសន៍អាមេរិកាំងដើមឲ្យដកថយ ។ ជនអន្ដោប្រវេសន៍បានទាញរទេះសេះរបស់ខ្លួនជារង្វង់ ឬក្រោលមួយយ៉ាងមាំភ្លាមៗដើម្បីការពារខ្លួន ។ ការវាយលុកពីរដងទៀតបានកើតឡើង អំឡុងពេលការឡោមព័ទ្ធក្រុមរទេះសេះបានប្រាំថ្ងៃ ។

នៅពេលមួយ ពួកជីវពលទីក្រុងសេដាបានដឹងថាមានជនអន្ដោប្រវេសន៍ពីរនាក់បានចេញពីក្រោលរទេះសេះនោះ ។ ពួកជីវពលបានបាញ់ពួកគេ ដោយបានសម្លាប់គេម្នាក់ ។ បុរសម្នាក់ទៀតបានរត់គេចផុត ហើយបាននាំដំណឹងនេះទៅដល់ជំរុំរទេះសេះថា មានបុរសស្បែកសពាក់ព័ន្ធនឹងការវាយលុកប្រឆាំងនឹងពួកគេ ។ ឥឡូវនេះ អស់អ្នកដែលបានគ្រោងការវាយប្រហារនេះត្រូវបានគេចាប់កលល្បិចរបស់ខ្លួនបាន ។ ប្រសិនបើជនអន្ដោប្រវេសន៍ត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យបន្ដធ្វើដំណើរទៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា នោះដំណឹងនេះនឹងរាលដាលថា ពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយបានទាក់ទងនឹងការវាយប្រហារលើពួកក្រុមរទេះសេះនេះ ។ ពួកអ្នករួមគំនិតក្បត់ បានខ្លាចថាដំណឹងនេះនឹងនាំឲ្យមានលទ្ធផលអវិជ្ជមានមកដល់ខ្លួនគេ និងប្រជាជនរបស់ពួកគេ ។

ការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ

នៅក្នុងបំណងដើម្បីរារាំងដំណឹងនេះកុំឲ្យរាលដាលថា ពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយបានចូលរួមនៅក្នុងការវាយប្រហារលើក្រុមរទេះសេះនេះ នោះអ៊ីសាក ហេត, ចន ឌី លី និងអ្នកដឹកនាំសាសនាចក្រក្នុងតំបន់ និងក្រុមជីវពលបានបង្កើតគម្រោងមួយដើម្បីសម្លាប់អ្នកនៅរស់ទាំងអស់ លើកលែងតែកូនក្មេងតូចៗប៉ុណ្ណោះ ។ ក្នុងការអនុម័តគម្រោងការនេះ ចន ឌី លី បានទៅដល់ពួកជនអន្ដោប្រវេសន៍ ហើយបាននិយាយថា ពួកជីវពលនឹងការពារពួកគេកុំឲ្យរងការវាយប្រហារផ្សេងទៀត ដោយនឹងជួយនាំពួកគេត្រឡប់ទៅកាន់ទីក្រុងសេដាវិញឲ្យមានសុវត្ថិភាព ។ នៅពេលពួកជនអន្ដោប្រវេសន៍បានដើរទៅកាន់ទីក្រុងសេដា ពួកជីវពលបានត្រឡប់ក្រោយ និងបានបាញ់ពួកគេ ។ ពួកឥណ្ឌាសាសន៍អាមេរិកាំងដើមខ្លះដែលបានចូលរួមនឹងពួកប្រជាជននោះបានរត់ចេញពីកន្លែងលាក់ខ្លួនមកដើម្បីជួយបាញ់បន្ថែម ។ មានជនអន្ដោប្រវេសន៍ប្រហែល ១៤០ នាក់ដែលបានចូលរួមនៅក្នុងក្រុមរទេះសេះនេះ តែមានតែកូនក្មេង ១៧ នាក់ប៉ុណ្ណោះដែលនៅរស់ ។

ពីរថ្ងៃបន្ទាប់ពីការសម្លាប់រង្គាលនោះ ជេម ហេលឡេម បានមកដល់ទីក្រុងសេដាដោយមានសារឆ្លើយតបរបស់ប្រធាន យ៉ង់ មកផង ដែលបានណែនាំឲ្យពួកអ្នកដឹកនាំក្នុងតំបន់ឲ្យអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមរទេះសេះនោះធ្វើដំណើរបន្ដទៀតដោយមានសន្ដិភាព ។ « នៅពេលហេត បានអានពាក្យរបស់ប្រធាន យ៉ង់ លោកបានយំដូចជាកូនក្មេងម្នាក់ ហើយអាចនិយាយចេញតែពាក្យ ‹ យឺតពេលហើយ យឺតពេលហើយ › » ( Richard E. Turley Jr., « The Mountain Meadows Massacre » Ensign ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០០៧ ទំព័រ ២០ ) ។

លទ្ធផលដ៏សោកសៅទាំងឡាយ

ការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ មិនត្រឹមតែបន្សល់ទុកនូវការស្លាប់របស់ជនរងគ្រោះប្រហែល ១២០ នាក់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្ដែវាថែមទាំងបណ្ដាលឲ្យមានការរងទុក្ខជាខ្លាំងផងដែរចំពោះកូនក្មេងដែលនៅរស់ និងសាច់ញាតិផ្សេងទៀតរបស់ជនរងគ្រោះទាំងនោះ ។ ពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយខ្លះបានទទួលយក និងបានថែទាំដល់កូនក្មេងនៃជនអន្ដោប្រវេសន៍ដែលបាននៅរស់ពីការសម្លាប់រង្គាលនោះ ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៥៩ ពួកមន្ដ្រីសហព័ន្ធបានទទួលសិទ្ធិអាណាព្យាបាលលើកូនក្មេងទាំងនេះ ហើយបានបញ្ជូនពួកគេត្រឡប់ទៅរកសាច់ញាតិរបស់គេនៅក្នុងរដ្ឋអាកាន់សាស ។ ពួកឥណ្ឌាសាសន៍អាមេរិកាំងដើមឈ្មោះផៃយូតក៏បានរងនូវការស្ដីបន្ទោសដ៏អយុត្តិធម៌ចំពោះបទឧក្រិដ្ឋកម្មនេះ ។

អ្នកដឹកនាំសាសនាចក្របានដឹងពីការសម្លាប់រង្គាលនេះ

« ទោះបីជាព្រិកហាំ យ៉ង់ និងអ្នកដឹកនាំសាសនាចក្រផ្សេងទៀតនៅក្នុងទីក្រុងសលត៍ លេក បានដឹងពីការសម្លាប់រង្គាលនេះភ្លាមៗបន្ទាប់ពីវាបានកើតឡើងក្ដី ក៏ការយល់ដឹងរបស់ពួកលោកអំពីទំហំនៃការពាក់ព័ន្ធរបស់ប្រជាជន និងព័ត៌មានលម្អិតដ៏អាក្រក់នៃបទល្មើសនេះបានមកបន្តិចម្តងៗក្នុងអំឡុងពេលដ៏យូរ ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៥៩ ពួកលោកបានដោះលែងការហៅរបស់ពួកគេដែលមាន ប្រធាន អ៊ីសាក ហេត និងអ្នកដឹកនាំសាសនាចក្រដែលមានតំណែងខ្ពស់ផ្សេងទៀតនៅក្នុងទីក្រុងសេដា ដែលបានរួមដៃនៅក្នុងការសម្លាប់រង្គាលនោះ ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៧០ ពួកលោកបានកាត់កាលអ៊ីសាក ហេត និងចន ឌី លី ចេញពីសាសនាចក្រ ។

« នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៧៤ ក្រុមចៅក្រមដ៏ធំនៃដែនដី បានដាក់ទោសបុរសចំនួនប្រាំបួនរូបចំពោះការរួមដៃរបស់ពួកគេនៅក្នុងការសម្លាប់រង្គាលនោះ ។ នៅទីបញ្ចប់ ពួកគេភាគច្រើនត្រូវបានគេចាប់ខ្លួនទោះបីជាមានតែលី ដែលត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ កាត់ទោស និងផ្ដន្ទាទោសចំពោះបទឧក្រិដ្ឋនេះក្ដី ។ បុរសដែលត្រូវបានតុលាការដាក់ទោសផ្សេងទៀតបានដាក់ជូននូវភស្ដុតាងរបស់រដ្ឋ [ បានសារភាពដោយស្ម័គ្រចិត្ត និងបានដាក់ជូននូវភស្ដុតាងប្រឆាំងនឹងកូនក្ដីផ្សេងទៀត ] ហើយអ្នកផ្សេងទៀតបានចំណាយពេលជាច្រើនឆ្នាំរត់គេចពីប្រព័ន្ធច្បាប់ ។ ពួកជីវពលផ្សេងទៀតដែលសម្លាប់យ៉ាងរង្គាលនេះ បានរស់នៅក្នុងជីវិតមួយនៅក្រោមអារម្មណ៍ជាប់ទោសដ៏អាប់អួរ និងបានមានបទពិសោធន៍យ៉ាងអាក្រក់ចំពោះអ្វីដែលពួកគេធ្វើ និងបានឃើញ » ( Richard E. Turley Jr., « The Mountain Meadows Massacre » Ensign ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០០៧ ទំព័រ ២០ ) ។

ខួបរំឭកលើកទី ១៥០ នៃការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ

ប្រធាន ហិនរី ប៊ី អាវរិង នៃគណៈប្រធានទីមួយបានមានប្រសាសន៍ ៖

« ទំនួលខុសត្រូវចំពោះ [ ការសម្លាប់រង្គាលនៅភ្នំម៉េដូ ] មានដល់អ្នកដឹកនាំក្នុងតំបន់នៃសាសនាចក្រនៃព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទនៃពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយ នៅក្នុងតំបន់ក្បែរភ្នំម៉េដូ ដែលបានកាន់តំណែងស៊ីវិល និងទាហាន និងលើពួកសមាជិកនៃសាសនាចក្រដែលធ្វើការនៅក្នុងការដឹកនាំរបស់ពួកគេ ។ …

« … ដំណឹងល្អនៃព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទដែល យើងប្រកាន់ ស្អប់ការសម្លាប់ដ៏ឃោរឃៅដល់បុរស ស្ដ្រី និងកូនក្មេង ។ តាមពិត វាបានគាំទ្រដល់សេចក្ដីសុខសាន្ត និង ការអភ័យទោស ។ អ្វីបានកើតឡើង [ នៅឯភ្នំម៉េដូ ] ជាយូរកន្លងមក ដោយការប្រព្រឹត្តរបស់ពួកសមាជិកនៃសាសនាចក្ររបស់យើង តំណាងឲ្យការដើរលើផ្លូវខុសដ៏ខ្លាំង និងមិនអាចដោះសារបានលើការបង្រៀន និងការដឹកនាំរបស់ពួកគ្រីស្ទាន ។ … គ្មានការសង្ស័យនៃភាពយុត្តិធម៌នៃសា្ថនសួគ៌ណា នឹងអាចដាក់លើការផ្តន្ទាទោសដ៏ត្រឹមត្រូវចំពោះអស់អ្នកដែលត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះការសម្លាប់រង្គាលនេះបានឡើយ ។ …

« … សូមឲ្យព្រះដែលគង់នៅលើស្ថានសួគ៌ ប្រទានពរដល់យើងរាល់គ្នា ដែលជាបុត្រា និងបុត្រីទ្រង់ ដើម្បីផ្ដល់កិត្តិយសដល់អស់អ្នកដែលបានស្លាប់នៅទីនេះ ដោយការបង្ហាញដល់គ្នាទៅវិញទៅមកនូវសេចក្ដីស្រឡាញ់ដ៏បរិសុទ្ធ និងវិញ្ញាណនៃការអភ័យទោសដែលព្រះរាជបុត្រាបង្កើតតែមួយគត់របស់ទ្រង់បានធ្វើបដិរូបកម្ម » ( « 150th Anniversary of Mountain Meadows Massacre » ថ្ងៃទី ១១ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០០៧ នៅគេហទំព័រ mormonnewsroom.org/article/150th-anniversary-of-mountain-meadows-massacre ) ។