Wase 11

Dokai ni iDola ni Matabete Vakalesuimai vei Josefa Simici

“Au gadreva meu kaya ena gauna oqo—vakadodonu ka vakaukauwa—ni tu vei keda na matabete tabu kei na idola ni matanitu ni Kalou era tu oqo. Era kunei wale ga ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai.”

Na Bula nei Joseph Fielding Smith

A tukuna o Peresitedi Joseph Fielding Smith: “E tu vei au na vakanuinuitaki ni ka dina ni vakalou na veiqaravi nei Parofita Josefa Simici. Au sega vakadua ni vakatitiqataka ni Turaga a susugi koya cake ka solia vua na ivakatakila, ivunau, dolava na lomalagi vua, ka kacivi koya me tucake tu ena ulu ni itabagauna lagilagi oqo.”¹ A semata vata o Peresitedi Smith na “vakanuinui ni ka dina” vata kei na doka ena vakarokoroko me baleta na idola ni matabete a vakalesuimai vua na Parofita o Josefa. E veigauna kece e dokai ira ka tokoni ira era taura tu na idola, ka vakasalataki ira na lewe ni Lotu kece me tu tale ga vei ira na veidokai vaka ko ya. A kaya, “Na tamata yadua e sa digitaki vakamatau me veiliutaki ena dua na kena levu cava ga ena Lotu e dodonu me vakarokorokotaki ena nona ilesilesi.”²

Ena dua na gauna nona a veiqaravi tiko vaka iApositolo o Joseph Fielding Smith, na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua era a vakaitavi ena dua na veivosaki balavu me baleta e dua na taro dredre. A vakamacalataka o Elder Smith e dua na vakanananu kaukauwa me baleta na ka oqori. Ena dua na siga o Peresitedi Herber J. Grant, nona a se Peresitedi tiko kina ena Lotu, a lako ki na valenivolavola nei Elder Smith. A vakamacalataka o Peresitedi Grant ni oti nona vakasamataka ena masumasu na ka o ya, a vakila ena veivakurabuitaki me vakatututaka e dua na kena icakacaka me duidui mai na nona rai o Elder Smith. Vakasauri ga a vakaraitaka o Elder Smith na nona veitokoni baleta na vakatutu nei Peresitedi Grant. E muri, a qai kaya, “Noqu vakanananu sa ikoya, ena nona kaya na Peresitedi ni Lotu ni Turaga e sa vakaraitaka vua se vakauqeti koya me cakava e dua ga na ka, ena taucoko kina na noqu tokoni koya ena ka o ya.”³

A solia na veitokoni vata ga o Joseph Fielding Smith kivei ira kece sara na nona iliuliu ni matabete, e sega wale ga ni Peresitedi ni Lotu. Me kena ivakaraitaki, a kacivi o Nathan Eldon Tanner me veiqaravi vaka e dua na lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua ena Okotova 1962. Ni oti e dua na yabaki, a kacivi me dua na Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada, ka sa vakatikori koya ena dua na itutu ni veiliutaki mai vei Peresitedi Smith, ka a Peresitedi ni Kuoramu ni Le Tinikarua. E muri a qai vakamacalataka o Peresitedi Tanner na nona vakavinavinaka me baleta na veitokoni mai vei Peresitedi Smith: “Ena noqu a kacivi ki na Mataveiliutaki Taumada, e dina ga ni o koya a dua na lewe ni Le Tinikarua qase cake ka sa vakaitutu tu kina me sivia e limasagavulu na yabaki, a vakaraitaka nona veidokai cecere baleti au ena itutu o ya ka solia vei au na taucoko ni nona veitokoni kei na nuidei.”⁴

O Peresitedi Smith a rokovi ira tale ga na iliuliu ni matabete ena nona tabanalevu. Ena nona a veiqaravi tiko ena lewe ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, a kaya:“E sega vei au na dodonu … meu papitaisotaka e dua na luvequ ke sega ni taumada noqu lako vei bisopi ena tabanalevu au tiko kina ka taura nona veivakadonui, baleta ni taura tu o koya na idola ni tabanalevu o ya kau tiko kina me vaka niu lewenilotu. E se sega vakadua niu papitaisotaka e dua vei ira na luvequ … vakavo ga keu a lako vei bisopi ka taura nona veivakadonui meu cakava na cakacaka vakalotu o ya ka vakadeitaki ira me ra lewe ni Lotu.”⁵

iVakavuvuli nei Joseph Fielding Smith

Na idola ni matabete sa ikoya na kaukauwa kei na lewa me dusimaka na cakacaka ni Turaga e vuravura.

E tiko na kedrau duidui na ciqomi ni vakaitutu ena matabete kei na ciqomi ni idola ni matabete. Oqo e dodonu me matata noda kila. …

… Ena nodra taura na matabete o ira kece na turaga ka ra a lesi ena dua na itutu, ia era tu o ira era kilai tani, se veidusimaki, vakatulewa, vakatikori kivei ira era sa kacivi me ra veiliutaki. Na veivakatulewa oqo era sa vakatokai me idola.⁶

Na idola ni [Matabete] sa ikoya na dodonu ni mataveiliutaki; sa i ira na kaukauwa kei na vakatulewa me liutaka ka dusimaka na veika kece sara ni Turaga e vuravura. O ira era taura tu e tu vei ira na kaukauwa me ra liutaka ka vakatulewataka na ivakarau e dodonu kivei ira kece tale eso me ra veiqaravi ena matabete.⁷

Ena nodra vakaitavitaki na turaga mai vua e dua ka taura tu na idola oqo, sa na qai dodonu kina na nodra cakacaka. Na veika era cakava oqori sa ikoya ena vauci ka vakadonui ena Lotu ruarua e vuravura kei na lomalagi.⁸

Na Turaga sa tala mai na italai tabu mai na Nona iserau me vakalesuimai na idola ni matabete.

Eda vakabauta ni oti e dua na gauna balavu ni butobuto, sega ni vakabauta, kei na lakotani mai na dina ni savasava kei na taucoko ni va-Karisito, ena nona vuku tawa yalani na Turaga e sa vakalesuya tale mai kina ki vuravura na taucoko ni kosipeli tawamudu.

Eda kila ni o Josefa Simici sa ikoya na parofita; ka rau a rairai vua na Tamana kei na Luvena ena vulaitubutubu ni 1820 me tosoya ena iotioti ni kosipeli ena itabagauna oqo; ni a vakadewataka na Ai Vola i Momani mai na isolisoli kei na kaukauwa ni Kalou; ni a ciqoma na idola kei na kaukauwa mai vei ira na agilosi ka ra talai mai ena kena inaki sara ga oqo; ka ni qai vakaraitaka vua na Turaga na ivunau ni veivakabulai.⁹

E sega ni vakila na Turaga e dua tale na cakacaka vakalotu se ivakarau, kevaka mada ga a caka se vakayacori ena yacana, vakavo ke sa ikoya sara ga na lomana ka cakava e dua e sa ciqomi ka vakatarai me nona dauniveiqaravi. Sa ikoya na vuna oqori a vakatala mai na nona iserau na italai tabu kivei Josefa Simici kei ira tale eso, me vakalesuitalemai na veika e sa kautani mai na vuravura, na taucoko mada ga ni kosipeli, kei na taucoko kei na idola ni matabete.¹⁰

Na idola ni matabete era sa vakalesuimai. A sega ni veirauti ni o Joni na Dauveipapitaisotaki a lako vata mai kei na idola ni Matabete i Eroni, kei Pita, Jemesa, kei Joni vata kei na idola ni Matabete i Melikiseteki, mai na ivalavala dodonu a tuvalaki kina na Lotu, ia e dodonu me dua na idola kei lomalagi kei na vakalesuimai ni idola ka ra taura kece tu na parofita ka ra a liutaka tu na itabagauna oqo mai na gauna nei Atama lako sobu mai ki na gauna nei Pita, Jemesa, kei Joni. O ira na parofita oqo era lako vakayadua mai ka solia vei Josefa Simici na lewa ka a taura tu na parofita.¹¹

Study sketch with grid for Melchizedek Priesthood restoration. Peter, James and John are ordaining a kneeling sandy haired Joseph while Oliver, dressed in brown kneels at the side. — Ena nodratou a solia o Pita, Jemesa, kei Joni na Matabete i Melikiseteki kivei Josefa Simici kei Oliver Cowdery, eratou a vakatikora tale ga na idola ni matabete.

Na idola kece ni itabagauna taucoko me ra kau mai ena kena ituvatuva dodonu me vakayacori kina nodra vosa na parofita kei na inaki ni Turaga ena kena vakalesui tale na taucoko ni vakalesuitale mai na veika kece sara. O koya gona na tama ni dua na matavuvale vakatamata, na imatai ni tamata ena vuravura, o Atama, a lako mai, ka lako vata mai kei na nona kaukauwa. A lako mai o Mosese, kei ira tale eso. O ira kece na parofita e tu vei ira na idola era lako mai ka vakatikora nodra lewa. … E sega vei keimami na tikinisiga ena gauna eso vei ira na vakatulewa oqo era a vakatakilai, ia ena nona volavola na Parofita o Josefa Simici kivei ira na Yalododonu e Nauvoo me baleta nodra vakabulai na mate, me vaka eda sa volaitukutukutaka tu ena wase 128 ni Vunau kei na Veiyalayalati [tikina e 17–21], ni o ira kece na parofita oqo era a lako vata mai kei na nodra idola ena itabagauna eda sa bula tiko kina oqo.¹²

Ni oti na kena tuvalaki na Lotu a vakarota na Turaga kivei ira na Nona Yalododonu me ra tara vakaoti na Nona vale. Era sega sara ga ni bau vakila na Yalododonu na kena bibi, ka sega vakadua ni bau lako ki cakacaka me tara na vale o ya, sa cudruvi ira na Turaga [raica na V&V 95:1–4]. Ni oti na nodra cudruvi era sa tekivu cakacaka ena nodra igu taucoko e dina ga ni ra sa rui dravudravua ia era sa tara na Kirtland Temple. Na cava na inaki ni kena tara? Me vaka ni dua na vanua tabu e rawa me lako mai kina o Jisu Karisito, na vanua e rawa kina Vua me talai ira mai kina na Nona italai, na parofita, vata kei na nodra idola ni vakatulewa. … Eda kila ni lewe tolu na parofita cecere ni gauna makawa era taura tu na idola bibi era a lako mai ena ika 3 ni siga ni Epereli ena yabaki 1836.

O Mosese na imatai ni parofita me lako mai ena gauna o ya [raica na V&V 110:11]. A solia vei Josefa Simici kei Oliver Cowdery na idola ni nodra vakasoqoni vata mai na Isireli. … A vakasoqoni ira vata mai na Isireli, kei na nona sa sega ni rawa me vukea nodra taukena na qele, ia e se tiko ga vua na idola me baleta na soqoni vata mai. A lako mai vei Pita, Jemesa, kei Joni ena ulunivanua ka vakatikori vei iratou na idola vata ga me baleta na vakasoqoni vata mai na Isireli ena siga era a bula kina. A vakau kivua na Parofita o Josefa Simici kei Oliver Cowdery me rau vakatikora na idola ni vakasoqoni vata mai na Isireli ena itabagauna ni taucoko ni gauna. …

A lako mai o Elias ni oti nona solia o Mosese nona idola ka kauta mai na kosipeli ni itabagauna ka bula tu kina o Eparama [raica na V&V 110:12]. Na veika kece era lako mai ena itabagauna o ya, na veivakalougatataki era a soli kivei Eparama, na yalayala era a soli ki na nona kawa era qai muri mai, era na vakalesui kece tale mai, kei Ilaija, ka taura tu na idola ni itabagauna o ya, a lako mai.

Ia o Ilaija, na iotioti ni parofita ka taura tu na idola ni kaukauwa ni veivauci ni Isireli makawa, a lako mai ka vakatikora na kaukauwa o ya, na kaukauwa ni veivauci [raica na V&V 110:13–16]. Eso na lewe ni Lotu era sa veilecayaki ena nodra vakasamataka ni o Ilaija a lako vata mai kei na idola ni papitaisotaki ira na mate se na veivakabulai vei ira na sa mate. Na idola nei Ilaija era cecere sara mai na kena oqori. Era sa idola ni veivauci, kei na idola ni veivauci oqori era bibi me baleti ira na bula ka bibi tale ga me baleti ira era sa yalodra me ra veivutuni.¹³

O Ilaija na parofita … a vakatikora vei rau o [Josefa Simici kei Oliver Cowdery] na kaukauwa ni veivauci, na kaukauwa ni vakayagataki na matabete me vauca e vuravura ka vauci mai lomalagi.¹⁴

[Na] kaukauwa ni veivauci e sitabataki ena veivakadonui mai na veicakacaka vakalotu ka sa vakayacori ena Lotu oqo ka vakabibi cake sara o ira era vakayacori ena valetabu ni Turaga.¹⁵

A painting by Dan Lewis showing Elijah in a white robe, standing by a window inside the Kirtland Temple and talking to Joseph Smith and Oliver Cowdery. — Ena Valetabu mai Kirtland, a rairai o Ilaija kivei Josefa Simici kei Oliver Cowdery ka vakatikora vei rau na idola ni veivauci.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, sa ikoya oqo e dua na itabagauna veivakurabuitaki. O ira kece na itabagauna tale eso era yaco me dua na tikina. Na vakatulewa kece, na kaukauwa kece, era sa tiki ni itabagauna eda bula tiko kina oqo. Sa noda na madigi ena noda vakayagataka na veivakalougatataki oqo mai na noda yalodina.¹⁶

Au gadreva ena gauna oqo meu kaya—vakadodonu sara ka vakaukauwa sara—ni tu vei keda na matabete tabu kei na idola ni matanitu ni Kalou era tiko eke. Era kune wale ga ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai.¹⁷

Na Peresitedi ni Lotu e taura tu na idola kece ni Lotu.

Ena dua na gauna lekaleka ni bera nona mate, na Parofita o [Josefa Simici] a vakatikora vei iratou na Le Tinikarua na iApositolo—ka ra tiki ni ikarua ni kuoramu ena Lotu—na idola taucoko kei na cakacaka vakalotu taucoko kei na matabete e yaga vei ira me ra taura me rawa kina ni tosoi na cakacaka cerecere ka lagilagi oqo ni nodra vakabulai na tamata e vuravura taucoko.¹⁸

Na matabete oqo kei na idola oqo …e sa soli kivei ira na tamata yadua ka sa vakatikori me dua na lewe ni Matabose ni Le Tinikarua. Ia me vaka ni tu vei ira na dodonu me ra peresitedi, e rawa wale ga me ra vakacakacakataki taucoko sara mai vei ira na iapositolo qase cake ni Kalou e vuravura, ka sa i koya na peresitedi talega ni Lotu.¹⁹

Na Peresitedi ni Lotu e taura tu na idola kece ni Lotu. … Sa vakatabakiduataki vua na kaukauwa ni Matabete. E taura tu o koya na idola taucoko ni kena veimataqali, me baleta na itabagauna ni Taucoko ni Gauna. Na idola taucoko ni itabagauna taumada era a sa vakatakilai mai, ka sa taukena kece tu.²⁰

E dodonu meda rokovi ira era sa lesi mai vua na Peresitedi ni Lotu ka sa solia tu vei ira o koya na idola ni vakatulewa.

[Na Peresitedi ni Lotu] e tu vua na dodonu me lesia ka vakasuka na vakatulewa ena nona vakasamataka ni sa dodonu ka ciqoma na veivakauqeti me cakava vakakina.²¹

Nanuma tiko ni dua wale ga na tamata ena dela ni vuravura oqo e taura tu na kaukauwa ni veivauci ni matabete, ka rawa vua me lesia na kaukauwa o ya kivei ira eso tale, ka rawa me ra cakacaka ka vauci e vuravura ka ni sa dodonu, me vaka na nona vakatara vakakina; ni sa tauralesu, sa sega tale ni dua na tamata me rawa ni qai vakayagataka na kaukauwa o ya.²²

E sega ni rawa vua e dua na tamata me vakaitavi ka solia na veivakalougatataki ni valetabu ke sega ni lesi vua me vakayacora me vaka e solia vua na Peresitedi ni Lotu. E sega ni rawa vua e dua na tamata me vakaitavi ena itavi cava ga ena Lotu oqo ke sega na ivalavala dodonu e salavata kei koya ena cakacaka oqori, ka sa rawati mai na kaukauwa kei na idola e taura tu na Peresitedi ni Lotu. … Kevaka me ena lewa dodonu ena idola ka taura tu na peresitedi ni lotu e kaya ni so na madigi sa dodonu me tauri lesu mai vei ira na tamata, sa na sega ni dua na tamata ena tu vua na lewa me vakaitavi ena kena soli na veimadigi kilai vakaoqori. Kevaka me tovolea e dua na tamata me vakayacora, na cakacaka ena sega ni dodonu, kei na tamata e tovolea me vakaitavi ena saumitaro ki na itikotiko ni veilewai ni Kalou, kevaka era sega ni saumitaro ena Lotu, era na kunei ni ra talaidredre. …

… Ena nodra sikova na iteki o Saioni o ira na iapositolo se so tale na turaga ka ra sa lesi me ra qarauna eso na ka e gadrevi me vakayacori e kea, era cakava ena dodonu ni veilesi, se vakatulewa, ka lesi kivei ira mai vua na Peresitedi ni Lotu. Na ivakavuvuli vata ga oqo e vakayagataki ena kena ivakarau lailai ena veiiteki kei na veitabanalevu.²³

Na tamata yadua e sa digitaki vakamatau me veiliutaki ena sala cava ga ena Lotu e dodonu me rokovi ena nona veikacivi. Ena gauna e sa tabaki kina e dua na turaga ki na tutu vakabisopi, sa soli vua na idola ni mataveiliutaki ni tabanalevu e vakaitavitaki koya kina ka dodonu me rokovi ena nona veikacivi mai vei ira vakayadua na lewe ni tabanalevu, se ena itutu cava ga e vakaitavi kina e dua na tamata. E tautauvata oqori vua na peresitedi ni iteki, na peresitedi ni dua na kuoramu, se veika cava ga. Me kena ivakaraitaki se ibalebale ni ka oqo eda vulica eke ni sega ni dua na tama e tu vua na dodonu, e dina ga ke taura tu na itutu ni Matabete i Melikiseteki, me papitaisotaka e dua vei ira na luvena ka sega ni se taura taumada mai na veivakadonui mai vua na nona bisopi. Ni sa ciqomi na veivakadonui, sa qai vakatarai na tama me cakava na cakacaka vakalotu oqori me baleta na luvena. Kevaka e dua na tama e vakatulewataka vakaikoya ga me vakayacora e dua na papitaiso, se me tabaka na luvena tagane, ka sega ni taura taumada na veivakadonui mai na vakailesilesi veiliutaki ena tabanalevu se iteki, se cava ga e vakayacora, ni taura tu na idola ni vakatulewa, sa na yaco kina vua me cala. A yaco oqo vua e dua na iapositolo vaka kina na italatalaqase ena dua na tabanalevu. Na Peresitedi ni Lotu mada ga ena sega vakadua ni vakasamataka me cakava e dua na mataqali ka vakaoqo ke sega ni raica taumada na bisopi ni nona tabanalevu se peresitedi ni nona iteki kei na vakatulewa ka sa lesi kivua na bisopi se peresitedi ni iteki.²⁴

Na duavata ni domodra o ira era taura tu na idola ni matanitu era na dusimaki keda e veigauna ki na vanua e vinakata na Turaga meda tiko kina.

Au nanuma ni dua na ka dodonu me matata vinaka sara tiko ena noda vakasama. E sega ni Peresitedi ni Lotu, e sega ni Mataveiliutaki Taumada, e sega ni duavata na domo ni Mataveiliutaki Taumada kei na Le Tinikarua me ra na liutaki ira na Yalododonu me ra lakosese se soli ivakasala ki vuravura me veibasai ki na vakasama kei na loma ni Turaga.

E dua na tamata e rawa me lutu tani mai na dina, se kaukauwa na nona vakanananu, se soli ivakasala ka sega ni veisotari vata kei na veika e nakita na Turaga. Ia na domo ni Mataveiliutaki Taumada kei na duavata ni domodra eso tale ka ra taura tu na idola ni matanitu era na dusimaki ira vakawasoma na Yalododonu kei na vuravura ena gaunisala oqori na vanua e vinakata na Turaga mera tiko kina. …

Au vakadinadinataka ni kevaka meda na rai ki na Mataveiliutaki Taumada ka muria nodra ivakasala kei na veidusimaki, ena sega ni dua na kaukauwa e vuravura me na rawa me tarova se veisautaka na noda ilakolako vaka dua na lotu, ka ni da tamata ka dodonu meda rawata vakayadudua na vakacegu ena bula oqo ka vakaivotavota ena lagilagi tawamudu ena bula sa bera mai [raica na V&V 59:23].²⁵

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taro

Na sala cava e rawa meda muria kina na ivakaraitaki nei Peresitedi Smith ena noda tokoni ira era taura tu na idola ni matabete? (Raica “Na Bula Nei Joseph Fielding Smith.”)
Ena vukei iko vakacava na iwasewase e 1 mo kila na duidui ni taura tu na itutu ni matabete, kei na taura tu na idola ni matabete? Na cava na vuna o nanuma kina ni sa rui bibi na duidui oqori?
Na veisala cava soti o sa vakalougatataki kina ena idola ni matabete ka sa vakalesuimai ki vuravura? (Raica na iwasewase e 2.)
Na sala cava o nanuma ni rau vaqaqacotaka kina na Lotu na ituvatuva erau vakamacalataki ena iwasewase e 3 kei na 4? Era vaqaqacotaki vakacava na lewe ni Lotu vakayadudua?
Na cava soti o vakila ena nomu vakasamataka na vosa nei Peresitedi Smith me baleta na duavata ena kedra maliwa na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua? Ena gauna cava o sa bau ciqoma kina na veidusimaki mai na nodra “duavata ni domodra”? (Raica na iwasewase e 5.)

iVolanikalou Veisemati

Maciu 16:13–19; Cakacaka 3:21; V&V 21:4–6; 27:5–13; 65:2; 128:8–21; 132:7

Veivuke ni Veivakavulici

“Ena yaco beka … ena so na gauna ni o na sega ni kila na isau ni dua na taro. Kevaka e yaco oqo, kaya ga ni o sega ni kila. O na vinakata beka mo kaya ni o na tovolea mo raica na kena isau. Se o na vinakata beka mo sureti ira na gonevuli me ra vaqara na kena isau, ena nomu solia vei ira na gauna ena dua tale na lesoni me ra tukuna kina na veika era sa vulica” (Veituberi, Me iLutua ni Bula[1999], 73).