Wase 4

Vaqaqacotaki ka Maroroi na Matavuvale

“Sa lewa ni Turaga me vaqaqacotaki ka maroroi na tabana ni matavuvale.”

Na Bula nei Joseph Fielding Smith

A vakaraitaka o Peresitedi Joseph Fielding Smith, “Na matavuvale sa isoqosoqo bibi duadua ena gauna oqo se ena veigauna tawamudu.”¹ A sega tale ni dua na vanua me vakavulica vakamatata kina na ka oqo me vakataka na nona itikotiko, ni sa vakaraitaki vinaka tiko ni dua na tagane vakawati dauloloma, tama, ka tukanigone. E dina ga ni osooso sara vaka-iApositolo, e dau solia nona gauna ki na nona matavuvale, “ka me dolea lesu na siga eso a gole tu kina ena nona vakalevutaka cake na nona karoni iratou ni yaco yani i vale.”²

A tarogi kina ena dua na gauna, na ikarua ni wati Peresitedi Smith, o Ethel, “E rawa beka ni o tukuna e dua na ka baleta na turaga o sa kila tiko? Me vaka ni sa kila tiko ni vuqa vei ira na lewe ni Lotu era raica ni o watina e dau vakatulewa kaukauwa, ka sa mani kaya kina:

“ O tarogi au tiko meu tukuna na tagane au kila. Au dau nanuma tu ga ni gauna e dau gole kina o koya era na kaya na tamata, ‘E turaga vinaka dina, yalodina, dodonu, kei na veika tale eso.’ Era na tukuni koya me vaka era sa kilai koya tu kina na tamata; ia na tagane era nanuma tiko o ya e duidui sara mai na tagane au kila tiko. Na tagane au kila e tamata dauloloma, e watiqu lomani ka tama ka sa nona gagadre cecere ni bula o ya me vakamarautaka na nona matavuvale, ka dau guilecavi koya me sasagataka na ka oqo. O koya e dua na tagane e rawa ni me-a e dua na gone e masa me mocelutu, ka rawa ni talanoa vei ira na lalai ni ra vakarau moce, ka sega ni dau wale se osooso ka rawa ni yadra tiko ena bogi levu se yadra sara vakamataka me vukei ira na gone qase cake me wali na veiulutaga dredre ni vuli. Na tagane au kila ni yaco mai na tauvimate ena yadravi koya tiko vakavinaka e rarawa tiko ka na qaravi koya toka. Era na dau tagici tamadra ga, ka sa iwali ni nodra tauvimate ni ra kila ni sa tiko o koya. Na ligana ga sa vauca na mavoa, ka veivakayaloqaqataki na ligana vei ira era vakararawataki, ka voqa vakamalua na domona kaukauwa ena gauna era cala kina, me yacova ni ra sa marautaka mera cakava na ka ena marau kina o koya. …

“Na tagane au kila e sega ni kocokoco, sega ni kudru, e veinanumi, vakasama vakavinaka, lomasoli, ka cakava na veika kece ena nona kaukauwa me ka ni reki cecere sara na nodratou bula na nona daulomani. Oqori na tagane au kila.”³

Era wasea na luvei Peresitedi Smith na ivakaraitaki ni nona sasaga me vaqaqacotaka ka maroroya na nona matavuvale ka “me ka ni reki cecere na bula” vei iratou. Ena ivolatukutuku a vola e dua baleta na nona bula o Joseph Fielding Smith, ka rau kena ivukevuke kina o Joseph Fielding Smith Jr. kei John J. Stewart ka oka toka kina na bulago oqo: “A dua dina na siga marautaki vei ira na luvena mera raici Tata ni sa dara e dua na isulu ni vakasaqa ka tekivu me buli pai sara vakalevu. E dua vei ira na kena e dau taleitaka o ya na ikovu-vuanikau. A cakava ga na uto ni nona ikovu-vuanikau. Ia a cakava talega eso na mataqali pai: vaka-apolo, piji kei na papukeni. Sa laki yaco sara me dua na veivakatorocaketaki vakamatavuvale na nona caka pai oqo ni ratou sa muataki yani na gone ki na ilakolako oqo ka me ratou kauta mai na kena iyaya ni cakacaka kei na kedra gacagaca. Na kena tuituina vinaka, kei na veimateci ni iboi ni pai ni vavi toka ena ovani sa dua dina na auwa marautaki ni wawa kana. Sa yadravi sara tikoga na kedra vavi tiko, me ra kakua kina ni butadroka se qesa sara. Sa qai itavi nei Ethel me wakia eso na aisi kirimu caka ga e vale ka ra gole yani vakayadudua na gone mera wakiwaki aisi kirimu talega.”⁴

A kaya o Douglas A. Smith ni o koya kei tamana e rau “veimaliwai sara vakavinaka.” A tukuna kina na gauna eso rau a marautaka vata: “Keirau dau qito veivacu ena so na gauna, se raitayaloyalotaka ni keirau veivacu dina tiko. Au sega ni dau vacuki koya niu rokovi koya kau lomani koya ka sega ni vacuki koya. … E vaka ga na vacu cagi. Keirau dau qito jesi talega kau marau sara niu dau qaqa vua. Au raicalesu ka vakila ni rairai a vakarautaki tu mai.”⁵

E nanuma lesu o Amelia Smith McConkie: “Sa vaka e kani marau tale tu na tauvimate ni dau qaravi keitou sara kina vakavinaka o koya. … A vakamarautaki keitou ena nona vakatagitaka na sere ivakatagi vivinaka ena ponoqaramu makawa na Edison. Keitou marau ni sa dau danisi o koya ena sere ivakatagi se taubale wavoki ena rumu, ka dau tovolea me lagasere. … E dau kauta mai na moli lelevu totoka, ka kamica ka dabe toka ena idavodavo me civicivi, ka dau solia yadudua toka mai na tikina. E dau talanotaka vei keitou na nona gauna ni gone, se na veiqaravi nei tamana vua ena gauna e dau tauvimate kina. Kevaka e gadrevi vakakina e dau solia na masu ni veivakalougatataki.”⁶ E vakaraitaka talega o Amelia na ivakarau ni veivunauci nei tamana vei ira na luvena: “Kevaka e dua vei keitou ena gadrevi me vakadodonutaki baleta ni vakadrecike e dau tara ga na tabai keitou ka raica na matai keitou ena mosi ni yalo, ka kaya, ‘Au diva me ratou na vinaka na luvequ.’ Ena sega ni mana ke a yaco e dua na veimoku se dua tale na itotogi.⁷

Sa laki dewa sara vei iratou na makubuna na loloma kei na veikaroni e dau cakava o Peresitedi Smith vei iratou na luvena. A talanoataka kina o makubuna tagane o Hoyt W. Brewster Jr. na gauna a se kaulotu tiko kina, mai Netherlands, ni a laki tiko ena kena vakatabui na Valetabu e London England ena 1958. Ni sa veimurimuri yani kei ira na daukaulotu tale eso ki na rumu ni soqo, a raici kaya sara o tukana. A qai kaya kina o Hoyt: “A sega tale ni wawa, ni sa tucake mai vakasauri ena nona idabedabe ka laveta na ligana, meu gole yani vua. Ena gauna vata o ya au sa sega tale ni raici Joseph Fielding Smith, na Peresitedi ni Matabose ni iApositolo Le Tinikarua … ia e dua na tukaqu ni sa raica e dua vei ira na makubuna e daulomana vakalevu. Au sega tale ni wawa niu sa cariba tani mai ka vakatotolo yani ki na itutu e cake ka laki mokoti au sara ka reguci au e matadra na ivavakoso levu vakalou o ya. O ya vei au sa dua dina na gauna tabu cecere ka guilecavi dredre ena noqu bula.”⁸

iVakavuvuli nei Joseph Fielding Smith

Na matavuvale sa isoqosoqo bibi duadua ena gauna oqo se ena veigauna tawamudu.

Meu vakavotuya vei kemuni na kena sa rui bibi na isoqosoqo ni matavuvale ena ituvatuva raraba nei Tamada mai lomalagi. E dina sara, ni sa mai tauyavu na Lotu me na vukea na matavuvale kei ira na lewena mera rawata na bula vakalou.

Sa rui ka bibi dina na duavata ni matavuvale kei na dina ni matavuvale ki na kosipeli ni sa mai vagolea ko meca na nona cakacaka mera vakarusai na matavuvale ena noda itikotiko raraba. Ena veiyasana kecega sa ravuti tiko kina na itekitekivu ni bula dodonu ni matavuvale ni sa yavu tiko ni veika sa vinaka ka dokai ena bula oqo. … Na kena sa mai vakadonui raraba na lawa ni vakalutu e vuravura taucoko sa tukuna tiko na kena sa vakawaleni na bula sa vakalou oqo. Era sa kasere na matavuvale ena kena sa vakayagataki vakasivia na waigaga vakatabui kei na kena vakailowataki na waigaga vakadonui. Na nodra qai laki vakacacani na iliuliu mai vei ira e vuqa sara na itabagone e dau tekivu ga ena veibeci kei na talaidredre mai vale. …

Ni sa ravuti e dua mai na veika butobuto me tagutuva laivi na nona yavu ni matavuvale, sa qai ka bibi dina vei ira na itubutubu Yalododonu Edaidai mera maroroya ka vaqaqacotaka tikoga na nodra matavuvale. Era na tiko beka e vica wale na tamata yaloqaqa era rawa ni bula qaqa tiko ni sega mada ga na veitokoni ni matavuvale, ia e vuqa vei keda eda na gadreva na loloma, veivakavulici, kei na veiciqomi e lako mai vei ira e titobu na nodra veikaroni.⁹

Era tiko kina eso na dina ni gauna makawa ka ra na laki ka dina ena gugumatua kei vuravura, ka na sega ni veisautaka ke levu mada ga na veivakatorocaketaki. E dua vei ira oqo o ya na matavuvale (na isoqosoqo e tiko kina o tama, o tina, kei ira na gone) ni sa yavu ni veika kecega ena Lotu; ka dua tale, o ya na ivalavala ca ni valuta na bula vakamatavuvale e savasava ka bulabula ka sai ira, mai vei ira kece tale eso, era na yaco e muri mera tadrava yani vakabibi na veimatanitu era yaco kina. …

E ka bibi cake sara mai na ulutaga ni veivakacakacakataki se nodra vakaiyautaki na tamata o ya na ulutaga ni kena muataki tiko vakacava na bula ni matavuvale. Sa qai yaga ga vakalailai na revurevu ni veika kece tale eso, ia me tiko ga na itikotiko dina, ka mera cakava o ira era tara cake na itikotiko oqo na nodra dui itavi vakai ira.¹⁰

Family reading a book. — “Sa usutu ni kosipeli na matavuvale; e dodonu mena bulataki tiko ena matavuvale.”

E sega ni tiko e dua na isosomi ni matavuvale bula dodonu. Era na rairai sega beka ni kauwaitaki ena vuravura oqo, ia sa dodonu sara ka sa vinakati me yaco oqo ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Na matavuvale sa dua na isoqosoqo ena matanitu ni Kalou.¹¹

Na matavuvale sa isoqosoqo bibi duadua ena gauna oqo se ena veigauna tawamudu. … Sa lewa ni Turaga me vaqaqacotaki ka maroroi na isoqosoqo ni matavuvale. Era sa vakamasuti na tama mera taura na nodra itutu dodonu vaka-iliuliu ni vale. Era sa kerei na tina mera duavata ka tokoni ira na watidra ka mera sa rarama kivei ira na luvedra.¹²

Sa usutu ni kosipeli na matavuvale; e dodonu mena bulataki tiko ena matavuvale. Eke ga eda na ciqoma kina na veituberi cecere ka bibi sara ena noda vakasaqara meda tauyavutaka vakai keda na isoqosqo ni matavuvale tawamudu e tautauvata kei na matavuvale ni Kalou na Tamada.¹³

A tauyavutaka na Turaga na matavuvale me vosota yani ki na veigauna tawamudu.

Eda sa vulica, ni vakamau, sa dua na ivakavuvuli a tabaki tu mai liu ni bera ni tauyavutaki ko vuravura ka tekivutaki ena vuravura oqo ni bera ni qai oka mai kina ko mate. Rau a vakaroti na isevu ni noda itubutubu me rau vakatubukawa ka vakatawana na vuravura oqo. Sa salamuria kina na kena sa mai nakiti me sa tawamudu talega na isoqosoqo ni matavuvale. Mai na ituvatuva a vakarautaki me baleta na vuravura oqo sa mai yaco na lawa e kovuta tiko na vuravura vakasilesitieli oqo me sa kena yavu. Na cakacaka cecere ka lagilagi ni Turaga o ya mera “tucaketale mai na mate na tamata kecega ka rawata na bula tawamudu.” [Mosese 1:39.] Na sala duadua ga ena rawa ni caka kina oqo o ya ena vakamau kei na matavuvale, ni dina sara ni oqo ga na ivakaro tawamudu ena kedra maliwa era sa vakalou ka sa vakatu kina ena veivuravura tawayalani.¹⁴

Na ituvatuva e tuvai tiko ena Kosipeli me baleta na nodra qaravi na tamata ena vuravura oqo sa vaka sara na lawa e veiqaravi tiko ena matanitu ni Kalou. Ena rawa beka mo raitayalotaka e dua na ivurevure cecere ni rarawa ni vakatauvatani kei na nomu biu tu ena vuravura tawayalani ka sega tu na tamamu se tinamu se luvemu? Sa qai ka rerevaki sara, meda vakasamataka mada e dua na matanitu e sega tu kina na isoqosoqo ni matavuvale me kena yavu bibi, ka ra sega tu ni veikilai vakai ira na kena lewenivanua ka sega mada ga kina na veivinakati; ka sega kina na ivau vakamatavuvale e vauca vata na ilawalawa kece. Na ituvaki vakaoqo ena rawa ni veimuataki ga yani ki na dua ga na icavacava— na lomolomora kei na veivakarusai. E sega beka ni veiganiti meda vakabauta ni dina na veika vata ga oqo me baleta na matanitu ni Kalou? Kevaka e sega ena matanitu o ya, na isema vakamatavuvale, ka ra yaco na tagane kei na yalewa kece mera sa “agilosi” ka sega tu na wekadra dina, ni ra vakabauta tu e levu na tamata, ena rawa beka me dua na vanua ni marau— ko lomalagi?¹⁵

Ena valetabu ni Turaga, e rau na gole yani e dua na veiwatini me rau vauci se vakamau me baleta na gauna oqo kei na veigauna tawamudu. O ira na gone era sucu mai ena duavata oqori era sa luvei tama kei tina o ya sega walega ena bula oqo ia ena veigauna tawamudu talega, ka ra sa yaco mera lewe ni matavuvale ni Kalou mai lomalagi kei vuravura talega, me vaka e kaya o Paula [raica na Efeso 3:14–15], ka me kakua sara ni vorolaki na ituvatuva ni matavuvale oqo. ….

… O ira na gone era sucu mai vei ira oqo sa tu na nodra dodonu mera veimaliwai kei tamadra kei tinadra, ka sa nodrau itavi o tama kei tina ena mata ni Tamada Tawamudu mera dina vakai ira ka susugi ira cake na gone oqori ena rarama kei na dina, me rawa kina ena veigauna tawamudu sa roro tiko mai, mera sa dua na — matavuvale ena loma ni matavuvale cecere ni Kalou.¹⁶

E dodonu meda nanuma tiko, oi keda na Yalododonu Edaidai, e sega ni tiko e dua na isoqosoqo ni matavuvale [ni oti na mate] ena taudaku ni matanitu vakasilesitieli. Na isoqosoqo o ya sa baleti ira ga era sa gadreva mera muria tiko na veiyalayalati yadua kei na kena cakacaka kece eda sa kacivi kina meda ciqoma ena gauna eda bula voli kina ena bula vakayago oqo.¹⁷

Na matanitu ni Kalou e dua na matavuvale cecere. Eda vakatokai keda meda baraca kei na sisita. Vakaidina sara eda sa kawa vata kei Jisu Karisito ena vuku ni kosipeli i Jisu Karisito [raica na Roma 8:16–17], ka luvena tagane ka luvena yalewa na Kalou, ka sa noda na taucoko ni veivakalougatataki ni nona matanitu kevaka eda sa veivutuni ka maroroya tiko [na] ivakaro.¹⁸

Na inuinui ni bula tawamudu, oka kina na veivakaduavatataki tale ni lewe ni matavuvale ni sa tadu mai na tucaketale, e kauta mai ki na yalo na loloma cecere kei na veivinakati vaka-lewe ni matavuvale. Ena inuinui oqo, era sa gadreva kina na tagane vakawati mera lomani ira na watidra ena dua na loloma e kaukauwa ka savasava cake; ka sa vakakina vei ira na watidra yalewa mera lomani ira na watidra. Sa tubu cake tiko na nodra yalololoma kei na veikauwaitaki na itubutubu vei ira na luvena, ka ra sa dolea lesu mai na gone kivei ira ena ivau ni loloma kei na marau ka sega ni tagutuvi rawa.¹⁹

Eda na vaqaqacotaka ka maroroya na noda matavuvale ni so na noda gauna vata, veilomani vakai keda, ka bulataka vata tiko na kosipeli.

Na cakacaka taumada ni dua na itikotiko ni Yalododonu Edaidai o ya me raica mera cakacaka na lewe yadua ni matavuvale me tauyavutaki kina e dua na draki kei na ituvaki me rawa ni ra tubu cake taucoko yani mera tamata uasivi sara. Kivei ira na itubutubu, ena gadrevi mera solia na nodra gauna kei na kaukauwa ka sega walega ni nodra vakarautaka na veika vakayago era gadreva na luvedra. Sa kena ibalebale oqo vei ira na gone, mera qarauna na nodra rawa ni muataki yani ki na kocokoco.

O vakayagataka beka e levu na gauna me rawa ka kina na nomu matavuvale kei na itikotiko me vaka ga o dau sasagataka kina na rawa ka vakatamata ka vakacakacaka? O sa vakayagataka tiko beka na nomu kaukauwa veivakavoui vinaka ki na isoqosoqo bibi duadua ena itikotiko raraba— na matavuvale? Se okati tu na nomu veimaliwai ena nomu matavuvale me dua na tiki ni gauna, sega ni saumi ena bula oqo? E dodonu vei itubutubu kei luvena me rau vakaliuca tiko na itavi ni matavuvale me rawa ni laki bula vakalagilagi kina na matavuvale.²⁰

Family walking around the Atlanta Georgia Temple — “Ni sa mai tauyavu na Lotu me na vukea na matavuvale kei ira na lewena mera rawata na bula vakalagilagi.”

Na itikotiko … sa ivolau era na tarai cake kina na itovo ni tamata ka na vakatau tiko na ivakarau era sa tauyavutaki kina ena nodra veimaliwai tiko na itubutubu kei ira na gone. Ena sega ni rawa me yaco na itikotiko ena kena sa namaki tiko kina vakavo ga ke vakayacori tiko na veimaliwai oqo ena itovo dodonu. Ena kena yaco tiko se sega, ni sa dina sara, ena vakatau tiko vei ira na itubutubu kei na gone, ia e vakabibi ga vei ira na itubutubu. Mera vakayacora na nodra vinaka taucoko.²¹

“Sobo, lako tani ka laivi au mada, kua ni vakaosoosotaki au,” e kaya vei luvena yalewa yabaki tolu e dua na tina e qarava tiko vakatotolo, ena nuiqawaqawa e dua na cakacaka ni vale. … Era sucu vata kaya mai na gone yadudua ituvaki vinaka na gagadre me veivuke ka sega na dodonu vei itubutubu me kudruvaka. Ena sega ni dau yaco rawa na veicudruvi ena cakacaka ni vale ni veivuke na tamata yadua ena cakacaka, kei na veimaliwai ena kena vakayacori na itavi oqo e dau yaco mai na veitokani kamica e rawa ni sotavi.

Kevaka meu tukuna mada e dua na ka au nanuma eda luluqa tiko kina vakalevu na itubutubu, sai koya na noda kilai ira vakayalololoma na luveda. Bula vata kei ira na gone; ka vakamuria na nodra ilakolako. …Me da kila na veika kece era malele tiko kina na gone, ka mo dau veiyaloni kei ira.²²

Eda sa saga tiko meda tukuna vei ira na itubutubu na kena gadrevi mera dau vakarorogo vakalevu vei ira na gone, ka me tiko na gauna ni yalo ni kosipeli ena nodra itikotiko, me levu cake na duavata ka me levu cake na vakabauta; me vakalevu cake na itavi vakalotu, mera bula vakayalo na tama; ka vakakina, vei ira na tina, ka vakalevu cake na vakavulici ni kosipeli ena itikotiko.²³

Eda kaya kina vei ira na itubutubu ena Lotu: Mo ni veilomani sara vakai kemuni mai na yalomuni taucoko. Maroroya na lawa ni tiko savasava ka bulataka na kosipeli. Susugi ira cake mai na luvemuni ena rarama kei na dina; vakavulica vei ira na dina veivakabulai ni kosipeli; ka cakava na nomu itikotiko me lomalagi ena vuravura oqo, na vanua ena dau tiko kina na Yalo ni Turaga ka vakatikori na valavala dodonu ena yalodra na lewenilotu yadua.²⁴

Sa noqu masu ni na solia vei keda na Tamada Vakalomalagi na kaukauwa meda yacova rawa na keda ituvaki dina. Au sa vakatikora na nona Yalotabu ena nodra itikotiko ni Lotu, me rawa ni kune kina na loloma kei na lomavata. Me sa maroroya ka bula vakalagilagia na Tamada na noda matavuvale.²⁵

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taro

Ni ko sa wilika na italanoa era tiko ena “Bula nei Joseph Fielding Smith,” vakasamataka mada ena rawa vakacava me idusidusi ni nomu bula na nona ivakaraitaki o Peresitedi Smith. Vakasamataka na sala eso o rawa ni vakatorocaketaka vakai iko na kena vaqaqacotaki na veimaliwai vakamatavuvale.
Vakasamataka mada na bibi ni matavuvale me vaka e tuvanaki tiko ena iwasewase e 1. Na cava o sa cakava tiko mo viribaita na nomu matavuvale mai na veivakauqeti butobuto kei vuravura?
E tukuna o Peresitedi Smith “na inuinui ni bula tawamudu, oka kina na veivakaduavatataki tale ni lewe ni matavuvale ni sa tadu mai na tucaketale” (iwasewase e 2). E veivakauqeti vakacava na inuinui oqo ki na nomu veimaliwai kei na lewe ni matavuvale?
Ena iwasewase e 3, a taroga kina o Peresitedi Smith e tolu na taro e vakarise yalo. Sauma na taro oqo ena nomu vakasama. Ni ko sa wilika oti na iwasewase oqo, vakasamataka mada na veisau ko rawa ni cakava ena nomu bula ka na rawa me vakatorocaketaka na veimaliwai ena nomu itikotiko.

iVolanikalou Veisemati

Vakaibalebale 22:6; 1 Nifai 8:37; V&V 88:119; 93:40–50}; raica talega “Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba”

Veivuke ni Veivakavulici

“Kerei ira na vakaitavi mera digitaka e dua na iwasewase [ni iwase] ka wilika vakanomodi. Sureti ira mera vakailawalawa yarurua se yatolu ka ra digitaka na iwasewase vata ga ka veivosakitaka na veika era sa vulica” (mai na draunipepa e vii ni ivola oqo).