Wase 25

Na Sucu i Jisu Karisito: “iTukutuku Rekitaki Dina”

“Ena vakacava na itukutuku totoka oqo? Eda sa vakatara li me curuma ka vakatulewataka na noda bula? Eda sa ciqoma li ena kena ibalebale taucoko ka sega na vakatitiqa?”

Na Bula nei Joseph Fielding Smith

Ena Siganisucu ni yabaki 1971, e a lako yani e dua na dauvolaitukutuku me laki vakatarogi Peresitedi Joseph Fielding Smith kei ira na nona matavuvale. E vakaoqo na ka e a vakaraitaka na dauvolaitukutuku baleta na bula nei parofita:

“Na Siganisucu e dua na gauna duatani vei Peresitedi Joseph Fielding Smith. Sa dua na siga me baleta na matavuvale kei na siga ni veivakananumi. Ia, ena kena veta sara e cake, vei Peresitedi Smith, na Siganisucu sa nodra siga ga na gone.

“‘Au nanuma ni ka duadua au dau taleitaka baleta na Siganisucu sai ira na gonelalai,’ e kaya o Peresitedi Smith, ena nona sa keveta voleka sara vua e dua na makubuna yalewa.

“Ni dabe toka vua e dua na iVola Tabu levu vakaiyaloyalo kei na rua na makubuna yalewa, o Shanna McConkie, yabaki 4 kei Sherri, yabaki 2, sa qai tekivu o, Peresitedi Smith me cereka na tabana yadua, ni talanoataki tu kina na nona sucu na Karisito. E dede toka na nodratou vakaraica toka na tabana e tiko kina na iyaloyalo mai na vale ni manumanu. E ratou a veiyaloni sara vakavoleka o Peresitedi Smith kei rau na goneyalewa lalai. …

“A marautaki ira vakalevu e vuqa na vulagi ni matavuvale o Peresitedi Smith ena gauna ni marau ni Siganisucu. ‘Na Siganisucu sa gauna mera na dau tuvata kina na matavuvale,’ e a kaya.”¹

Vei Peresitedi Smith, na Siganisucu sa gauna ni kena vakananumi na bula, veiqaravi, kei na Veisorovaki ni iVakabula. Ni sauma na kadi ni vakanuinui vinaka ena Siganisucu ka ciqoma mai vei ira na lewe ni Lotu, e kaya kina: “Au vakavinavinaka vei ira era dau vakau kadi mai ni Siganisucu. Au okata me ivakaraitaki ni loloma ka ivakananumi ni sucu ni iVakabula, o koya eda vakaliuca ka qaravi koya tiko ni sa iliuliu ni lotu. Na nona itukutuku sa baleta na vakacegu kei na yalovinaka. Oqo na noqu gagadre vei ira kece na noqu itokani ena veivanua.” ²

Ena Tiseba ni 1970, a tabaka kina o Peresitedi Smith e dua na itukutuku ni Siganisucu vei ira na lewe ni Lotu ena veiyasai vuravura taucoko. E vakaoqo e dua na tikina, a kaya o koya:

“Au kidavaki kemuni ena Siganisucu oqo, ena loloma kei na kauwai ka masu vei Tamada Tawamudu me wanonovi kemuni ena loloma veivueti ka sovaraka mai vei kemuni na Nona loloma levu.

“Ena gauna oqo ni sa levu na ivalavala ca, ni sa levu na veivakacacani e vuravura, ni sa carubi tu na ivalu kei na irogorogo ni ivalu, eda na gadreva na veivakacegui, ni nona veituberi kei na veimaroroi na Turaga.

“E dodonu meda kila tiko ni dina sa tu na leqa kei na veika rarawa e dau yacovi keda, ia, na Turaga e sa vakatulewa tikoga ena veika ni noda bula ka kevaka meda na talairawarawa tiko ena nona ivunau ka dinata sara na Nona lawa, ena vakalougatataki keda nikua ena gauna sara ga oqo, ka na solia vei keda na bula tawamudu kei na bula ena Nona matanitu ena gauna sa bera mai. …

“… Au sa masu me yaco ena Siganisucu oqo kei na veigauna kece sara, meda na vakaliuca tu ga ena noda bula na Luve ni Kalou ka rawata mai na vakacegu ena sega ni solia rawa tale e dua.” ³

rane/lamb of god, 1/5/04, 4:51 PM, 8C, 7653x10653 (339+483), 150%, paintings, 1/12 s, R74.8, G64.7, B79.0 — Kevaka me tukuni wasoma, ena “sega ni rawa ni na madra mai se vakacava na levu ni kena tukuni” na italanoa ni sucu ni iVakabula.

iVakavuvuli nei Joseph Fielding Smith

Na italanoa ni sucu ni noda Dauveivueti sa bau tasereki vinaka sara ga me rawarawa vei keda.

Ena sega ni dua na italanoa e totoka se me na vakayavalata na yalo me tautauvata kei na italanoa cecere na kena ibalebale me vaka na sucu ni noda Dauveivueti. Ena sega ni dua na vosa me cavuta na tamata ena rawa ni veisautaka se vakaikuritaka na totoka ni kena rawarawa. Ena sega ni makawa mai, se na mani tukuni vakavica vata, kei na kena dau tokaruataki ena noda veivalevale. Meda sa vakananuma mada me vaka ni da a tu vata voli kei ira na ivakatawa ni sipi ni ra vakaraici ira tiko na sipi ena bogi o ya. Oqo o ira na tamata yalomalua ka ra se sega ni vakayalia na vakabauta e a tu mai vei tamadra, ka se bera ni kaukauwa na yalodra me vakataki ira na nodra iliuliu na Jiu ena gauna ni nona bula naTuraga, ni kevaka me va o ya, ke a sega ni ra rairai vei ira na agilosi kei na nodra itukutuku lagilagi. Meda tokaruataka mada na italanoa veivakayavalati oqo.

“A sa so na ivakatawa ni sipi ena vanua o ya era sa tiko mai na vanua veico a ra veivuke mera vakatawa na sipi ena bogi.

“Ka raica sa dua na agilosi ni Turaga sa rairai vei ira, a sa cila vakavolivoliti ira na iukuuku ni Turaga, a ra sa rere vakalevu.

“A sa kaya vei ira na agilosi, dou kakua ni rere, raica au sa kauta mai vei kemudou e dua na itukutuku vinaka mo dou reki vakalevu kina kei ira kecega na tamata.

“ Ni sa sucu vei kemudou ena siga oqo ena koro i Tevita, na iVakabula ko Koya na Karisito na Turaga.

“ Ia, oqo na kena ivakatakilakila vei kemudou, dou na kunea na gone sa viviraki vua na isulu ni gone, a sa davo ena nodra tikina na manumanu.

“A ra sa lewe vuqa na kai lomalagi era sa tiko kaya vakasauri na agilosi a ra sa vakavinavinaka vua na Kalou ka kaya,

“Sa nona na Kalou na vakarokoroko ena veiyasana e cake sara, a sa veivinakati rawa ko ira e vuravura a sa lomani ko ira na tamata.

Ia ni ra sa lako tani mai vei ira ko ira na agilosi ki lomalagi, era sa kaya vakai ira na ivakatawa ni sipi. Me datou mai lako ki Peceliema me raica na ka oqo sa qai yaco, o koya sa vakatakila mai vei kedatou na Turaga.

“A ra sa lako vakatotolo yani, a ra sa kunei Meri kei Josefa kei na gone sa davo ena nodra tikina na manumanu.” [Luke 2:8–16.]

Ena dua beka li ena wilika na ka oqo ka na sega ni tarai koya na yalomalumalumu ka qai vakayavalati ena dina ni italanoa? ⁴

E dina ga ni o Jisu Karisito e Luvena na Kalou, e a lako mai ki vuravura me vaka e dua na gone ka qai tubucake ena loloma me yacova ni sa qai ciqoma o Koya na kena taucoko.

Au vakabauta ni o keda kece eda sa kila ni o Jisu Karisito ga o Jiova, o Koya ka a kauti ira mai na Isireli ena gauna i Eparama kei Mosese me tekivu sara ga mai vei Atama. Ni o Jiova se o Jisu Karisito, ena nona itutu ni bulavakayalo e a rairai vua na Taci Jereti kei na nona sucu mai me vaka e dua na gone e vuravura qo ka tubucake me laki qase.⁵

Jesus Christ at age twelve in the temple at Jerusalem during the Feast of the Passover. A group of learned Jewish doctors are gathered around Christ. The doctors are expressing astonishment at the wisdom and understanding of the young Christ. (Luke 2:41-50) — Ni a se gone o Jisu e a rawata na kila ka ena nona vulica na ‘vosa ena vosa kei na vunau ena vunau.”

Na noda iVakabula e a Kalou tu ni bera ni mai sucu e vuravura ka kauta vata mai kei koya na itutu o ya ena nona yaco mai. E a dua tu na Kalou ko koya ena nona a sucu mai e vuravura me vaka ga mai liu. Ia me vaka na ivakarau ni bula eke e dodonu me tekivu me vaka ga e dua na gonelailai me rawata na tubucake me vakalailai eke ka vakalailai e kea. Kaya o Luke “e tubucake ko koya ena vuku kei na yagona talega a sa vinakati koya vakalevu cake tikoga na Kalou kei ira talega na tamata.” [Luke 2:52.] Vola vakaoqo o Joni “a sa tubucake tiko ena nona iukuuku,” ia e dodonu me tosocake “me yacova ni sa rawata na nona iukuuku taucoko.” [V&V 93:13.] …

E tukuni ni bera ni yabaki 12—e a vakagalui ira na loya kei na vunilawa ena valetabu—ni sa vulica e levu sara na ka me baleta na bisinisi nei Tamana [raica na Luke 2:46–49]. Na kila oqo ena lako mai vei koya ena ivakatakila ena nodra veituberi na agilosi se ena dua tale na kena sala. Ia na kila oqo, me vaka na ivakarau ni bula oqo, me na lako mai vakalalai ena veigauna. Ena sega tale na lomatarotaro, ni o koya ena veitaratara tikoga kei na Tamana Vakalomalagi.

… “E a tubucake o Jisu kei ira na tacina, ka sa vakaukauwataki, ka waraka na Turaga me yacova na gauna sa na tekivu kina na nona veivakalotutaki. Sa qai veiqaravi ena rukui tamana, ka sa sega ni vaka e so tale na tamata ka na sega talega ni rawa ni na vakavulici; ni sega ga ni ganita me dua tale na tamata me na vakavulici koya. Ni sa oti e levu sara na veiyabaki sa qai roro voleka mai na nona gauna ni veivakalotutaki. [Joseph Smith Translation, Maciu 3:24–26.]

Na ka e tukuna na noda Turaga ni sega ni rawa me cakava e dua na ka e sega ni cakava na Tamana sa kena ibalebale ni sa vakatakilai ga mai vua na ka e a sa cakava oti na Tamana [raica na Joni 5:19–20]. Sega ni vakabekataki, ni o Jisu e a lako mai ki vuravura, me vakataki keda sara ga ena veika ena gadrevi vei keda—o koya e sa guilecava kece sara ga, ka sa na gadrevi me na vulica lesu kece tale ka tubu cake tu ga vakalalai. Na nona guilecava, se na kena kau laivi na veika e a dau kila tu mai liu, sa ivakaraitaki ni na gadrevi talega vakakina vei keda, me na vakataucokotaki kina na bula vakatamata eda donumaka tiko oqo.

Na iVakabula e a sega ni taucoko mai na kena itekivu, ia ni sa mai vakayago ka sa tucaketale sa tu kece vua na kaukauwa mai lomalagi kei vuravura. Dina ga ni o koya e dua na Kalou, ka ni o koya e Luve ni Kalou, tiko vua na kaukauwa kei na dodonu, me bulia na vuravura kei na so tale na vuravura, ia eso ga na ka e se sega ni tu vua ka a sega ni ciqoma me yacova ni sa tucaketale mai na mate. Ni o koya e sega ni tu vua na taucoko me yacova ni sa tucaketale na yagona mai na mate.⁶

E a lako mai eke o Jisu Karisito me mai vueti keda mai na mate vakayago kei na mate vakayalo.

E a lako mai eke o Jisu me mai vakayacora na ilesilesi ka a soli taumada vua ni bera ni buli na vuravura. E dau tukuni tu ena ivolanikalou o koya me “na Lami ka a vakamatei mai na vakatekivu kei vuravura.” [iVakatakila 13:8.] E a bole o koya me lako mai, ena Taucoko ni Gauna, me vueti ira na tamata mai na lutu ena yaco mai ni sa ivalavala ca taumada o Atama.

… Sai Jisu duadua na tamata e a sucu mai ki vuravura ka sega na tamana vakayago. Na Tama ni yagona e Tama talega ni Yalona, ka Tamadra taucoko sara na yalo ni tamata. E rawata na bula tawamudu mai vua na Tamana, ka rawata na kaukauwa mai vei tinana ni o tinana e vakayago. E rawata na nona dra mai vei tinana kei na tawa mate rawa mai vei Tamana. Na kaukauwa me solia na nona bula ka taura lesu tale, sa na rawa kina ni sauma na ivalavala ca nei Atama ka vueti ira kece na tamata mai na ibulubulu.⁷

Na vu ni nona lako dina mai o Jisu Karisito ki vuravura … me , imatai, mai vueti ira kece na tamata mai na mate vakayago, ka a kauta mai ki vuravura o Atama, ka ikarua, me mai vueti ira kece na tamata mai na mate vakayalo se na nodra vagalalataki mai matana na Turaga ena nodra na veivutunitaka ka bokoci ni ivalavala ca ka vosota yani vakadede me yacova na ivakataotioti ni gauna.⁸

Eda marautaka na sucu ni Luve ni Kalou ena keda maliwa na tamata.

Eda vakavinavinakataka na nona veisorovaki ena nona a vakadavea na Nona dra.

Eda vakavinavinaka ni da sa vueti mai na mate ka sa dolavi vei keda na katuba meda na rawata kina na bula tawamudu.

Eda masulaka na veivinakati e vuravura, na kena vakatetei na kosipeli, kei na kena cadra me qaqa tikoga na dina.

Eda kerei ira na luvena na Kalou ena veivanua kecega mera mai duavata kei keda ena qaravi ni veisaututaki e vuravura kei na rawati ni bula tawamudu ena bula sa bera mai [raica na V&V 59:23].⁹

Sa dodonu meda vakatara na italanoa ni sucu ni iVakabula me ukutaka ka me vakaliuci ena noda bula.

Ena [mataka ni Siganisucu] e so ena vakacuva na uluna ena vakarokoroko vua na Tama ni Rarama baleta na veivakalougatataki era sa ciqoma ena vuku ni nona vakararawataki na Luvena ka na vakawilika na italanoa vakatubu yalololoma ni nona vakacerecerei. E so tale ena vuku ni lailai ni veika era kila, kevaka me tiko vei ira e so na kila, baleta na dinau era biuta tu e matana na Luvena na Kalou, era na veimarautaki, sega ni ena yalo ni masumasu se vakavinavinaka, ia ena yalo velavela ni mateni, ka sega saraga kina na vakasama ni nona a mai sucu na Turaga kai Kalili. …

Ena rawa vakacava vua e dua sa wilika oti na italanoa ni sucu i Jisu Karisito me sega ni na gadreva me biuta laivi na nona ivalavala ca? Ena gauna oqo ena loma ni yabaki vei keda kece sara—na tui ena loma ni nona vale vakatui, kevaka mera se tikoga oqo na tui ena dui nodra vale vakatui, na dauteitei ena nona vale vakenani, o ira na vutuniyau kei na dravudravua vakatautauvata—mera vakarokoroko ka cuva vua sa sega na nona ivalavala ca, o koya ka a mai cabori me isoro baleti ira na wekana vakayago, ka sa dave na nona dra me baleta na isoro ni ivalavala ca. …

… Ena vakaevei li na italanoa totoka oqo? Eda sa vakatara li me ukutaka ka veiyalonitaka na noda bula? Eda sa ciqoma li ena kena ibalebale ka sega na lomatarotaro? Eda sa vakabauta dina li ni gone ka sa mai sucu me vakalewe oqo sa Luvena e duabau ga na Kalou? Sa dei tiko li na noda vakabauta baleta na nona inaki ka sa lomada dina meda na muri koya ena yalodina? Kevaka me sa vakabauta o vuravura ka yalodina ki na nona ivakavuvuli, ke a sega na tatawasewase ena leqa kei na ivalavala ca ena veitabagauna. … Sa levu sara era sa mai vakamuria na Luve ni Kalou ena vosa walega, ka lailai sara na qaravikalou ena yalodina ena nona ivakavuvuli.

E a tukutuku na agilosi ena bogi lagilagi o ya, ni sa kauta tiko mai na itukutuku ni reki me baleti ira kece na tamata [raica na Luke 2:8–10], ia o ira na tamata ena veivanua kece sara e vuravura, era sa bese ni ciqoma na veivakalougatataki ni itukutuku talei o ya. Era se bera tikoga ni vinakata mera kauta laivi na nodra ivalavala ca, mera vakamalumalumutaki ira ka solia na nodra bula ena vuku ni ivakavuvuli ni iVakabula. …

Au kerekere vakadua tale vei kemuni kece ena veivanua: Ni vuki tani mai na nomuni ivalavala tawakilikili ka mai qarava na Luve ni Kalou, mo ni vakabulai kina ena nona matanitu.¹⁰

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taro

Na cava o cakava mai vale mo vakananuma kina na iVakabula ena gauna ni Siganisucu? Na cava e rawa ni da vulica mai vei Peresitedi Smith baleta na ivakarau ni Siganisucu? (Raica “Na Bula nei Joseph Fielding Smith.”)
Na cava ena sega kina ni rawa me na “madra mai” kina na italanoa ni Sucu nei Jisu Karisito? (Raica na iwasewase 1.)
Railesuva na vosa nei Peresitedi Smith baleta na lako mai ki vuravura nei Jisu Karisito me vaka e dua na gonelailai ka mai sotava na dredre ni bula vakavuravura (raica na iwasewase 2). Na cava na nomu vakasama kei na cava o vakila ni ko vakasamataka na nona lomasoli na iVakabula me mai cakava na veika oqo?
Vakasamataka na isema ni nona sucu kei na Veisorovaki na iVakabula (raica na iwasewase 3). Mera na vukei ira vakacava na luvedra na itubutubu mera kila na veika oqo? Ena vakatulewataka vakacava na ivakarau ni Siganisucu na kila oqori?
Na cava e rawa ni da cakava meda vakatara kina na italanoa ni sucu ni iVakabula me “ukutaka ka vakatulewa ena noda bula”? (Raica na iwasewase 4.)

iVolanikalou Veisemati

Aisea 53; Luke 1:26–35; 2; 1 Nifai 11:8–23

Veivuke ni Veivakavulici

Ni vakayacori na veivosaki vakailawalawa ena “soli na galala me ra vakaitavi mai e na lesoni e lewe levu na tamata. E so na lewenikalasi era dau lomalomarua na vakaitavi, era na rairai vakaitavi e na iwasewase lalai ka madua se rere mera vakamacalataki ira e matadra na lewelevu” (Veituberi, Me iLutua ni Noda Bula, [1999], 196).