Eb’ li musiq’ejil sut-iq’

xb’aan li Elder Neil L. Andersen

re lix Molameb’ li Kab’laju chi apostol.

Meekanab’eb’ li sut-iq’ chekelonkil taq’a. A’in lee kutan laa’ex—re texxaqliiq chi kaw jo’ xtzolom li Qaawa’ Jesukristo.

Nink’e xsahil eech’ool anajwan, ut mas wi’chik laa’ex li saaj komon sa’ li ch’utub’aj-ib’ kab’l a’in, ut sa’ chixjunil li ruchich’och’. Laa’ex jun sik’bil ru tasal tenamit, ut wan choq’ eere li waatin.

K’iila chihab’ chaq anajwan, naq xoowan sa’ rochocheb’ qakomon sa’ Florida, kikub’e jun sut-iq’ chi moko najt ta qik’in. Kiwan jun li ixq li wan rochoch sa’ jun trailer, ut ki’ok a’an sa’ li baño re xkolb’al rib’. Ki’ok chi chiq’ank li rochoch. Chirix junpaat, a’an xrab’i xyaab’ xkux li rech kab’al chixyeeb’al, “Arin wankin sa’ li kab’l.” Naq ki’el chaq sa’ li baño, kisach xch’ool chixtawb’al naq kitaqsiik chaq lix trailer ut kik’ame’ xb’aan li sut-iq’, ut xkana chi xaqxo, sa’ xb’een lix kab’l li reech kab’al.

Ex saaj komon, li ruchich’och’ ink’a’ taanach’o’q rik’in li Xkab’ Xk’ulunik li Kolonel chi ch’anch’o. Sa’eb’ li loq’laj hu naxye naq “Chixjunil li k’a’aq re ru taawanq chi choqinb’il.”¹ Laj Brigham Young kixye, “Xk’utb’esiman chiwu sa’ xtiklajik li Iglees a’in, naq li Iglees taanimank, taa’usaaq, taak’ihanq ut taahelmanq, ut a’ yaal jo’ naxhel rib’ li evangelio, taawakliiq xwankil laj Satanas.”²

Li mas xiwxiw wi’chik chiruheb’ li hiik ut li pleet³ li yeeb’il resil naq taawanq, a’an li musiq’ejil sut-iq’, li naru chemich’b’al chaq sa’ lee musiq’ejil k’ojlajik, ut chixkanab’ankil lee musiq’ sa’ li b’ar maajo’q’e raj xek’oxla, ut wan naq ink’a’ ajwi’ teek’e reetal naq xexk’ame’.

Li sut-iq’ li mas ra, a’an li aaleek xb’aan laj tza. Li maak junelik wanjenaq sa’ li ruchich’och’, a’b’anan maajun wa wanjenaq chi k’utk’u, chi atawanb’il, ut chi k’ulub’anb’il jo’ anajwan. Wan jun li nimla wankilal li taach’anab’anq re li sut-iq’ re li maak. A’an li jalb’a-k’a’uxlej.

Moko chixjunil ta li sut-iq’ taachalq xb’aan li taab’aanu laa’at. Wan li nachal xb’aan li k’a’ru ink’a’ us xb’aanu jalan chik, ut wan li nachal yal xb’aan naq wanko sa’ li ruchich’och’ a’in.

Jo’ saaj winq, li Awa’b’ej Boyd K. Packer kiyajer rik’in li sikiirk, jun nimla yajel. Naq li Elder Dallin H. Oaks wuqub’ chihab’ xyu’am, xkam lix yuwa’ sa’ raxkamk. Naq toj saaj li hermana Carol F. McConkie, li wan sa’ li jolomil awa’b’ejil reheb’ li saaj ixq, xe’xjach rib’ lix na’ xyuwa’. Te’chalq li ch’a’ajkilal sa’ aab’een, a’b’anan wi nakakanab’ aawib’ chiru li Dios, te’xkawresi laa paab’aal.

Sa’ k’iche’, eb’ lix toonal li che’ li neke’niman b’ar wi’ wan li iq’, kaweb’ wi’chik xmetz’ew neke’kana. Naq na’apun li iq’ chiru li ch’ina che’, wiib’ paay li k’a’ru nak’ulman. Xb’een, mas wi’chik naniman ut nachamo’ lix xe’. Xkab’, lix che’il na’ok chi jalmank, ut lix toonal ut li ruq’ naniman xkawil ut mas wi’chik naru chi eek’ank chiru li iq’. Eb’ li kawil xe’ ut uq’ej neke’xkol rix li che’ chiru li iq’, li junelik taasutq’iiq wi’chik.⁴

Laa’at q’axal raab’ilat wi’chik xb’aan li Dios chiru jun xtoon li che’. Laa’at li ralal malaj lix rab’in. A’an xk’e xkawil aamusiq’ re taakuy li sut-iq’ re li yu’am a’in. Eb’ li sut-iq’ taak’ul sa’ laa saajil, jo’ li iq’ chiru jun xtoonal li che’ naq naniman, naru chixnimob’resinkil lix metz’ew laa musiq’, ut tatxkawresi choq’ reheb’ li chihab’ li toj te’chalq.

Chan ru nakakawresi aawib’ choq’ re laa sut-iq’? “Chijultiko’q eere ... a’ sa’ xb’een lix saqoonaq laj Tojol qix, a’an li Kristo, li Ralal li Dios, naq tento teek’e eek’ojob’ankil; re naq jo’q’e tixtaqla laj tza lix kawil iq’, ... lix tzimaj sa’ li sut iq’, ... naq chixjunil lix saqb’ach ut lix kawil kaq-sut-iq’ taatenoq sa’ eeb’een, maak’a’aq xwankil chekelonkil taq’a...sa’ xk’ab’a’ li saqoonaq li kab’lanb’ilex wi’.”⁵ A’in laa kolb’al sa’ li sut-iq’.

Li Awa’b’ej Thomas S. Monson xye: Junxil li k’a’ru k’ulub’anb’il sa’ li iglees naxk’am rib’ rik’in xk’ihal li k’ulub’anb’il sa’ li qatenamit, a’b’an anajwan wan jun chamal jul li najachok qe rik’ineb’, ut yoo chi nimank li ru.”⁶ Li jul a’in, choq’ re junjunq, naxwaklesiheb’ li kawil musiq’ejil sut-iq’. Inyehaq eere chan ru naq na’ux a’in.

Jun po chaq anajwan, li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju xe’xtaqla jun li hu rik’ineb’ laj b’eresinel sa’ li Iglees sa’ chixjunil li ruchich’och’. A’an naxye: “Li jalok li na’ux sa’ xchaq’rab’il li tenamit ink’a’ naxjal, ut ink’a’ naru chixjalb’al, li chaq’rab’ kixxaqab’ li Dios. Li Dios naraj naq taqaxaqab xwankil ut taqapaab’ lix taqlahom, maak’a’ naxye k’a’ru li napaab’aman sa’ li tenamit. Lix chaq’rab’ re saqru ch’oolej ch’olch’o ru: ka’ajwi’ us li laq’ab’ank-ib’ naq jun winq ut jun ixq sumsuukeb’ chiru li chaq’rab’ jo’ b’eelomej ut ixaqilb’ej. Naqatz’aama cheru naq teenumsi wi’chik li tzol’leb’ wan sa’ “Li Junkab’al: Jun Jek’inb’il Aatin re li Ruchich’och’.”⁷

Us ta nanajto’ li ruchich’och’ rik’in lix chaq’rab’ li Qaawa’ re saqru ch’oolej, laa’o ink’a’. Li Awa’b’ej Monson kixye: “Laj Kolol reheb’ li winq kixye naq us ta A’an wan sa’ li ruchich’och’, moko re ta li ruchich’och’. Laa’o ajwi’ wanko sa’ li ruchich’och’, a’ut moko reho ta li ruchich’och’ wi naqatz’eqtaana li b’alaq’il na’leb’ ut tzol’leb’, ut nokokana sa’ xpaab’ankil li k’a’ru xoxtaqla wi’ li Dios.”⁸

Us ta wankeb’ li jolomil tenamit ut li kristiaan li xe’xjal xyaalalil li sumlaak, li Qaawa’ ink’a’ xb’aanu. Sa’ xtiklajik li Qaawa’ kixtikib’ li sumlaak wan wi’ jun winq rik’in jun ixq—laj Adan ut li xEva. A’an kixk’uub’ naq lix k’anjel li sumlaak maawa’ yal re taawanq xchaab’ilal ut xsahileb’ xch’ool li ak xe’ninqan; wan xk’anjel li nim wi’chik, a’an re xk’eeb’al xna’aj re te’k’iresiiq ut te’ch’oolaniiq li kok’al. Eb’ li junkab’al a’aneb’ choxahil b’ihomal.⁹

K’a’ut naq toj yooko chi aatinak chirix a’in? Jo’ kixye li Apostol aj Pablo, “Ink’a’ naxik qach’ool chirix li k’a’aq re ru na’ilmank, chirix b’an li ink’a’ na’ilman.”¹⁰ Jo’ lix Apostol li Qaawa’ Jesukristo, teneb’anb’il sa’ qab’een xk’utb’al lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios choq’ reheb’ li ralal xk’ajol, ut xyeeb’al li k’a’ru taa’uxmanq wi taaq’etmanq lix taqlahom.

Toja’ junjunq kutan xin’aatinak rik’in jun saaj ixq aj Estados Unidos. A’in li raatin:

“Sa’ li chihab’ xnume’, eb’ li wamiig xe’ok chixyeeb’al chiru li internet li k’a’ru neke’xk’oxla chirix li sumlaak. Wankeb’ naab’al li neke’k’ulub’ank re xsumlajik li winq rik’in winq ut ixq rik’in ixq, ut wan junjunq li saaj komon re li iglees li xe’xxaqab’ xwankil a’an. Laa’in maak’a’ xinye.

“Xink’e inch’ool naq tinch’olob’ xyaalal li k’a’ru ninpaab’ chirix li sumlaak, rik’in k’oxlanb’il aatin.

“Rochb’een injalam-uuch, xink’e’ sa’ inna’aj sa’ internet li aatin, ‘Nink’ulub’a li sumwank wan wi’ jun winq ut jun ixq.’ Sa’ junpaat xin’ok chixk’ulb’al li aatin. ‘Laa’at aj q’etq’et.’ ‘Yookat chi raqok aatin.’ Jun xye we naq chanchanin aj eechal re li loq’b’il moos. Ut jun lin komon li xwan choq’ kawil komon sa’ li iglees xtaqla we li aatin a’in: ‘Tento tat-ok sa’ li kutan wanko wi’. Li ruchich’och’ ak xjal rib’, ut tento taajal aawib’ laa’at.’

“Ink’a’ xinwech’ok rik’ineb’,” chan, “a’ut xinkanab’ li waatin chi k’utk’u.”

Sa’ roso’jik xye: “Wan naq jo’ kixye li Awa’b’ej Monson, ‘Taa’ajmanq xaqliik aajunes.’ Nawaj raj naq jo’ saaj winq ut ixq tooxaqliiq raj sa’ komonil sa’ xpaab’ankil li Dios ut li raatineb’ lix yo’yookil profeet.”¹¹

Junelik naqak’oxlaheb’ li ani aalenb’ileb’ chiratawankil reech winqilal malaj reech ixqilal. A’an jun sut-iq’ q’axal kaw. Nawaj xch’olob’ankil inrahom choq’ reheb’ li nekeyale’ xpaab’aal chi jo’kan ut neke’kana chi xaqxo sa’ xpaab’aankil lix taqlahom li Dios!¹² A’ut tento naq taawanq xchaab’ilal qach’ool choq’ re chixjunileb’, maak’a’ naxye k’a’ru neke’xb’aanu ut k’a’ru neke’xpaab’.¹³

Li Kolonel kixk’ut naq ink’a’ yal taqaraheb’ li neke’rahok qe, jo’kaneb’ ajwi’ li neke’wech’ok qe ut toj reetal li neke’hob’ok qe. A’an kixye, “Wi laa’ex nekeraheb’ ka’ajwi’ li neke’rahok eere, k’a’ru eeq’ajkamunkil teek’ul? ...Ut wi nekek’e xsahilaleb’ xch’ool ka’ajwi’ lee ras eeriitz’in, k’a’ put chik ru nekeb’aanu?”¹⁴

Li Profeet aj Jose Smith kixye naq tento taqab’aanu weent naq ink’a’ taqaq’etq’eti qib’, ut naq chiqanimob’resi li qach’ool chiruheb’ li winq ut ixq toj reetal naq “taqaj xk’amb’aleb’ sa’ xb’een li qatel.”¹⁵ Sa’ lix evangelio li Jesukristo, maak’a’ xna’aj li eetz’unk, li hob’ok, malaj li xik’ ilok.

Wi wan aapatz’om chirix li na’leb’ k’eeb’il xb’aaneb’ laj jolominel re li Iglees, patz’ wan rik’in laa na’ aayuwa’, ut rik’ineb’ laj k’amol b’e. Na’ajman ru li metz’ew li nachal rik’in xpaab’ankileb’ lix profeet li Qaawa’. Li Awa’b’ej Harold B. Lee kixye: “Ka’ajwi’ naru xkolb’al qib’ jo’ komon sa’ li iglees ... wi naqatzol ab’ink chiru li aatin ut taqlahom tixk’e li Qaawa’ rik’in xtz’uumal re lix profeet. ... Taawanq li na’leb’ li taa’ajmanq wi’ aakuyum ut aapaab’aal. Maare ink’a’ taawulaq chawu li taayeemanq. ... Maare jalanaq wi’ rik’in li k’a’ru nakak’oxla laa’at chirix li tenamit ut chirix li sahil wank ... maare maawa’aq lix na’leb’eb’ laa komon. A’b’anan wi nakawab’i li na’leb’ a’an chanchan x’el chaq sa’ xtz’uumal re li Qaawa’ ... ‘li rokeb’aal xb’alb’a ink’a’ taanumtaaq sa’ aab’een, ut li Dios tixjek’i chaq chawu li wankilal re q’ojyin...’ (Tz ut S 21:6).”¹⁶

Jun chik nimla kolb’a-ib’ chiruheb’ li sut-iq’, a’an lix Hu laj Mormon.

Naq toj saaj winq li Awa’b’ej Henry B. Eyring, kiq’axon rochb’een lix junkab’al sa’ jun nimla tenamit. Sa’ xtiklajik ink’a’ xwulak chiru, ut maak’a’eb’ li ramiig. Ink’a’ sa nareek’a rik’ineb’ li wankeb’ sa’ lix tzoleb’aal. Yoo chaq chi tiklaak li sut-iq’. K’a’ru kixb’aanu a’an? Kixk’e x’anchalil xch’ool sa’ lix Hu laj Mormon, ut kiril xsa’ k’iila sut.¹⁷ Moqon chik, li Awa’b’ej Eyring kixye, “Nawuulak chiwu sutq’iik sa’ lix Hu laj Mormon, b’ar wi’ nin’uk’ak chi naab’al ut chi kok’ aj xsa’.”¹⁸ “A’an li esil q’axal nim xwankil li tz’iib’anb’il qik’in chirix li Jesukristo.”¹⁹

Li Qaawa’ xk’e aawe jun chik na’leb’ re tatkanaaq chi xaqxo, jun li musiq’ejil maatan li kaw wi’chik chiru lix sut-iq’ laj tza! A’an kixye, “Xaqlinqex sa’eb’ li na’ajej sant, ut mex’eek’asiik.”²⁰

Naq saajin chaq laa’in, yal oxlaju li santil ochoch ke’wan sa’ li Iglees. Anajwan 142 chik wan. Lix k’ihaleb’ li komon sa’ li Iglees nach’ chik wankeb’ rik’in jun li santil ochoch. Li Qaawa’ xk’e re lee tasal tenamit naq taaruuq tex’ok sa’ lix santil ochoch chi mas wi’chik chiru k’a’ruhaq chik chi tasal tenamit chalen chaq sa’ xtiklajik li ruchich’och’.

Ma wanjenaqat sa’ li santil ochoch, chi wan saqi t’ikr chawix, re xb’aanunkil aran li kub’iha’? K’a’ru xaaweek’a? Naru na’eek’aman li santilal sa’ li santil ochoch. Lix tuqtuukilal li Kolonel naxch’anab’eb’ li sut-iq’ re li ruchich’och’.

Li k’a’ru nakaweek’a sa’ li santil ochoch naxk’ut li k’a’ru tento raj taaweek’a sa’ laa yu’am.²¹

Sik’ xtawb’aleb’ laa na’ch’in ut laa yuwa’ch’in ut eb’ laa wech alal li xe’wan xyu’am xb’een wa chawu. K’am lix k’ab’a’eb’ sa’ li santil ochoch.²². Naq nakataw aana’leb’ chirixeb’ laa xe’ aatoon, taawil aran li k’a’ru na’ux sa’ li yu’am, li sumlaak, li kok’al, li tiikilal nab’aanuman, ut wan ajwi’ naq taawil li k’a’ru ink’a’ taa’ajmanq b’aanumank.²³

Moqon chik sa’ li santil ochoch tattzoloq chirix lix Yo’obtesinkil li ruchich’och’, chirix li na’leb’ sa’ xyu’ameb’ laj Adan ut li xEva, ut li mas nim wi’chik xwankil, chirix li qaKolonel Jesukristo.

Ex saajil was wiitz’in, k’a’jo’ naq nekexqara, nekexqak’oxla, ut nokotijok cherix. Meekanab’eb’ li sut-iq’ chekelonkil taq’a. A’in lee kutan laa’ex—re texxaqliiq chi kaw jo’ xtzolom li Qaawa’ Jesukristo.²⁴

K’ehomaq chi mas kaw wi’chik lee k’ojlajik sa’ xb’een li saqoonaq re lee Kolonel.

K’uulahomaq chi mas tz’aqal chik sa’ lee raam lix yu’am ut li na’leb’ kixk’ut.

Taaqehomaq chi yalb’il chik eeq’e lix b’aanuhom ut lix taqlahom.

K’ulumak chi mas chik lix rahom, li ruxtaan ut li rusilal, ut li kawil maatan kixk’e sa’ xtojb’al rix li maak.

Naq nekeb’aanu, ninch’olob’ chi yaal eere naq teeril k’a’ru xyaalaleb’ li sut-iq’—a’aneb’ li yalok-ix, li aaleek, li jalok b’e, ut li ch’a’ajkilal li te’tenq’anq eere chi k’ihank. Ut wi tiik eech’ool naq te’nume’q li chihab’, ninch’olob’ chi yaal eere naq li k’a’ru nekek’ul tixk’ut chiru lee ch’ool k’iila sut naq li Jesus a’an li Kristo. Li musiq’ejil saqoonaq rub’el eeroq kaw taawanq, ut ink’a’ taa’eek’anq. Taasaho’q eech’ool naq li Dios xexxk’ojob’ arin re textz’aqonq sa’ xkawresinkil li b’e choq’ re lix sutq’ijik li Kristo sa’ xloq’alil.

Li Kolonel kixye, “Ink’a’ texinkanab’ eejunes...tinchalq wi’chik eerik’in.”²⁵ A’in lix yeechi’ihom eere. Laa’in ninnaw naq tz’aqal yaal li naxyeechi’i. Ninnaw naq yo’yo A’an, sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.