Ma maawa’o tab’i’ aj lemoox chiqajunilo?

Xb’aan laj Elder Jeffrey R. Holland

re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Us ta b’ihomo malaj neb’a’o, tento “taqab’aanu jo’ ch’inal jo’ nimal naru” naq wan ani naraj xtenq’ankil.

Ch’ina-us li nab’aanuman chik sa’eb’ li jolomil ch’utub’aj-ib’. Bien hecho, Eduardo.

Sa’ jun hoonal q’axal sachol ch’oolej re lix k’anjel sa’ li ruchich’och’, li Jesus kixaqli sa’ li ch’utleb’aal sa’ lix tenamit Nazaret ut kixye li aatin a’in li yeeb’il chaq’ xb’aan laj Isaias jo’ profeet, jo’ chanru naq tz’iib’anb’il sa’ lix hu laj Lukas: “Lix Musiq’ li Qaawa’ wank sa’ inb’een, xb’aan naq xinxyul re xyeeb’al li evangelio reheb’ li neb’a’; xinxtaqla chaq chixk’irtesinkileb’ li yot’b’ileb’ xch’ool, chixpuktesinkil resil li kolb’a ib’ reheb’ li wankeb’ sa’ tz’alam, ut chirach’ab’ankil li rahob’tesinb’ileb’.”¹

Chi jo’kan li Kolonel kitikla xyeeb’al resil chi k’utk’u lix k’anjel jo’ li Mesias. A’b’anan li raqal a’in naxk’ut ajwi’ xyaalal naq sa’ li b’e li taawulaq sa’ lix mayej re xtojb’al rix li maak ut sa’ li wakliik chi yo’yo, li xb’een xk’anjel li Jesus jo’ li Mesias, a’anaq rosob’tesinkileb’ li neb’a’, jo’ ajwi’ li neb’a’eb’ sa’ musiq’ej.

Chalen chaq sa’ xtiklajik lix k’anjel, maaka’ch’in naq li Jesus kixraheb’ li neb’a’ ut li ch’a’ajkilanb’ileb’. A’an kiyo’la sa’ rochoch wiib’ reheb’, ut kiniman sa’ xyanqeb’ naab’al chik. Maak’a’ mas naqanaw chirix lix yu’am sa’ li ruchich’och’, a’ut jun sut kixye, “Eb’ li yak wankeb’ xjob’ sa’ pek ut eb’ li xul li neke’rupupik wankeb’ xsuk, ab’an li K’ajolb’ej maak’a’ wank re b’arwi’ tixsotob’ lix jolom.”² Nak’utun naq laj Yo’ob’tesihom re li choxa ut li ch’och’ “ut chixjunil li k’a’aq re ru wan chi sa’”³ kiwan, chirix naq kiniman, chi maak’a’ rochoch.

Chalen chaq sa’ xtiklajik li ruchich’och’, li neb’a’il a’an jun ch’a’ajkilal q’axal nim reheb’ li winq. Naxk’am chaq li rahilal re li tz’ejwalej, a’ut k’a’jo’ wi’chik naq naru naxrahob’tesi li musiq’ej ut li k’a’uxlej. Rik’in tana’ a’in, li nimla Kolonel maajun chik b’oqok naxk’e qe li naq’axok re naq tootz’aqonq rik’in a’an sa’ risinkil li iiq a’in sa’ xb’een chaq li tenamit. Jo’ chaq li Jehovah, kixye naq kaw tixraq aatin chirix lix junkab’al laj Israel, xb’aan naq “li maq’b’il chiruheb’ li neb’a’ wan sa’eb’ lee rochoch.”

“K’a’ put ru nekeye,” chan a’an, naq nekejori chi tenb’il lin tenamit, ut nekeke’i li rilob’aaleb’ li neb’a’?”⁴

Laj tz’iib’ahom re li hu Proverbios kixye chi q’axal wi’chik saqen ru: “Li natawasink li neb’a’, naxmajewa laj Yoob’tesihom re” ut “li natz’apok xxik chiru xyaab’ li neb’a’, ink’a’ ajwi’ taatenq’aaq naq tixpatz’ usilal.”⁵

Sa’ li kutan a’in, lix Iglees li Jesukristo maji’ naxb’aanu jun chihab’ xk’ojlajik wi’chik naq li Qaawa’ kixtaqlaheb’ li komon naq “te’rileb’ li neb’a’ ut ... li maak’a’eb’ wan re, ut texk’anjelaq re xk’eeb’al xtenq’ankileb’ re naq ink’a’ te’xk’ul rahilal.”⁶ K’ehomaq reetal xkawil li aatin, “ink’a’ te’xk’ul rahilal.” A’an li aatin naroksi li Dios naq aajel ru xpaab’ankil.

Rik’in naq q’axal ch’a’aj lix maak’a’il li juntaq’eetalil wan sa’ li ruchich’och’, k’a’ru naru tixb’aanu jun chi winq malaj jun chi ixq? Li Kolonel ajwi’ kixk’e xsumenkil. Naq ok re chi q’axtesiik ut chi kamsiik chiru krus, naq li xMaria kixyul xjolom li Jesus rik’in jun li tertookil b’an choq’ reheb’ li kamenaq, laj Judas Iskariote kixye naq ink’a’ us, ut “kixkawil’aatina.”⁷

Li Jesus kixye:

“K’a’ut naq nekech’i’ch’i’i? Chaab’il k’anjel xb’aanu.

”Xb’aanu jo’ ch’inal jo’ nimal xru xb’aanunkil.”⁸

“Xb’aanu jo’ ch’inal jo’ xnimal xru xb’aanunkil”! A’an tz’aqal li na’leb’! Jun aj tz’iib’anel xpatz’ jun sut re li Madre Teresa aj Calcutta chirix lix k’anjel re xtenq’ankileb’ li neb’a’ sa’ li tenamit a’an. Kixye naq q’axal k’i rajlankileb’ li neb’a’, ut maak’a’ yoo chi uxmank rik’in xk’anjel. Li ch’ina ixq kixsume naq lix k’anjel moko re ta li ajlank, re b’an li rahok. Us ta k’a’jo’ xk’ihaleb’ li ani ink’a’ naru chixtawb’al, a’an kixye naq kiru chixpaab’ankil li taqlahom re xraab’al li Dios ut li ras riitz’in rik’in xtenq’ankileb’ li ani naru chixtawb’al, rik’in jo’ nimal li wan re. “Li naqab’aanu a’an yal jun tz’uqul sa’ li palaw,” chan a’an sa’ jalan chik kutan. “A’b’anan wi ink’a’ naqab’aanu, maak’a’aq li jun tz’uqul a’an sa’ li palaw.”⁹ Laj tz’iib’anel a’an kixk’e reetal naq li Kristianil maawa’ jun k’anjel re ajlank. Kixk’oxla naq wi q’axal nim chik li sahil ch’oolej wan sa’ choxa junaq aj maak tixjal xk’a’uxl, chiruheb’ li b’eleelaju ro’k’aal tiikeb’ xch’ool li moko aajel ta chik ru naq te’xjal xk’a’uxeb’, maare li Dios ink’a’ nak’oxlak chirix li porcentaje.¹⁰

Chan ru naru taqab’aanu “jo’ nimal jo’ ch’inal naru chiqu?”?

Xb’een wa, jo’ kixye li rey aj Benjamin, naru taqakanab’ xramb’al li k’a’ru qe rik’in xk’oxlankil naq eb’ li neb’a’ xe’xk’am chaq xrahil sa’ xb’eeneb’. Maare yaal naq junjunq xe’yiib’ank re tz’aqal lix ch’a’ajkilal, a’b’anan ma ink’a’ jo’kan xqab’aanu chqajunil? Ma maawa’ xb’aan a’an naq li rey a’in aj uxtaan naxpatz’, “Ma maawa’o tab’i’ aj lemoox chiqajunilo?”¹¹ Ma ink’a’ naqatz’aama chiqajunil li qatenq’ankil, li qayo’onihom, ut xsumenkil ru qatij? Ma ink’a’ naqatz’aama chiqajunil xkuyb’al li ink’a’ us xqab’aanu ut li ch’a’ajkilal xqayiib’? Ma ink’a’ naqapatz’ chiqajunilo naq li usilal tixk’e reeqaj li qamajelal, naq li uxtaan tixq’ax ru li tiik ruhil na’leb’ choq’ qe laa’o? Xb’aan ajwi’ a’an naq li Rey aj Benjamin kixye naq naqataw risinkil li qamaak rik’in tz’aamank chiru li Dios, li naxsume ru rik’in xtoz’ob’ankil qu, a’ut nakana qik’in li risinkil li qamaak naq naqatoq’ob’a ruheb’ li neb’a’ li neke’tz’aaman qe laa’o.¹²

Rochb’een li k’anjelak rik’in uxtaan choq’ reheb’, tento ajwi’ tootijoq chirixeb’ li neke’raj xtenq’ankil. Jun ch’uuteb’ laj Tzoramita, li ke’ile’ xb’aaneb’ li ras riitz’in jo’ “li tz’ajnil” ut jo’ “li tz’aj natz’eqman,”—a’an tz’aqal li naxye sa’ li hu—ke’isiik chaq sa’ lix ch’utleb’aal “xmaak xyib’al ru li raq’eb’.” Laj Mormon kixye naq “neb’a’eb’ jo’ chanru li k’a’aq re ru re li ruchich’och’; ut neb’a’eb’ ajwi’ sa’ xch’ooleb’”¹³—wiib’ chi na’leb’ li ka’ch’in chik ma junelik wankeb’ chi ch’utch’u. Eb’ laj k’amol aatin, laj Alma ut laj Amulek, ke’xye reheb’ li ke’tz’ektaanaak xb’aan xyib’al ru lix t’ikr naq maak’a’ naxye li k’a’ru ramb’il chiruheb’ xb’aan jalan, junelik te’ruuq chi tijok—sa’ xch’och’eb’ ut sa’ rochocheb’, sa’ xjunkab’aleb’ ut sa’ xch’ooleb’.¹⁴

A’b’an reheb’ ajwi’ li jun ch’uut a’in li xe’tz’eqtaanaak, laj Amulek kixye: “chirix naq [xextijok], wi neketz’eqtaana [laa’ex] li maak’a’ k’a’ru re, ut li t’ust’u, ut ink’a’ nekerula’ani li yaj ut li ch’a’ajkilanb’il, ut ink’a’ nekek’e xkomon li k’a’ru eere wi wan , reheb’ li ani te’ajoq ru—ninye eere, ... maak’a’ xyaalal lee tij, ut maak’a’ na’ok wi’ eere, ut chanchanex eb’ laj ka’pak’al-u, li neke’tz’eqtaanank re li paab’aal.”¹⁵ Rik’in kawil aatin naxjultika qe naq us ta b’ihomo malaj neb’a’o, tento “taqab’aanu jo’ ch’inal jo’ nimal naru” naq wan ani naraj xtenq’ankil.

Anajwan, re naq ink’a’ teek’oxla naq yookin chixpatz’b’al li xninqal ru chaq’rab’il k’anjel choq’ reheb’ li neb’a’ yal re sa taqeek’a, malaj naq yookin chixyeeb’al naq chaab’il k’anjel li lemoxnik, inyehaq eere naq laa’in ninxaqab’ xwankil li sak’ahil, li tenq’ank-ib’, ut li chaab’ilal chi k’anjelak chi mas wi’chik chiru anihaq chik chi winq malaj ixq. Junelik tento taqatenq’a qib’ xb’een wa chiru xpatz’b’al qatenq’ankil rik’in jalan. Jo’kan ajwi’, ink’a’ ninnaw chan ru naq li junjunq eere tento tixb’aanu lix teneb’ankil choq’ reheb’ li ink’a’ neke’xtenq’a rib’, malaj li ink’a’ neke’ru chixb’aanunkil. Ninnaw b’an naq li Dios naxnaw, ut a’an texxtenq’a ut tixk’am eeb’e sa’ xb’aanunkil li uxtaanal k’anjel jo’ xtzolom wi chi anchal eech’ool yookex chirajb’al, ut chi tijok, ut chixsik’b’al chanru xpaab’ankil jun li taqlahom li xk’e k’iila sut qe.

Nekek’e reetal naq yookin chi aatinak chirix li ch’a’ajkilal sa’ li qatenamit li moko ka’ajwi’ natawman sa’ xyanqeb’ li komon sa’ li iglees. Moko ch’a’aj ta xtenq’ankil li qech komonil; chixjunil li tz’aqaleb’ xkawilal tento te’xpaab’ li chaq’rab’ re li kuyuk sa. Laj Isaias kixtz’iib’a:

“Ma maawa’ a’in li kuyuk sa’ nawaj laa’in? ...

“Ma maawa’ naq taawotz laa wa rik’in li natz’okaak, ut naq taak’e rochochnaal li neb’a’ li maak’a’ rochoch, naq taak’e xb’aatal li maak’a’ raq’ ... ? [naq taaq’ix] xk’aamal li rahob’tesink, ut [taawach’ab’] li tawasinb’ileb’?”¹⁶

Ninch’olob’ xyaalal li sachb’a-ch’oolej, re musiq’ej ut re li yu’am a’in, li te’chalq rik’ineb’ li neke’paab’ank re li chaq’rab’ re li kuyuk sa’. Ninch’olob’ xyaalal naq wan li sachb’a-ch’oolej li xchal wik’in laa’in. Relik chi yaal, jo’ kixtz’iib’a laj Isaias, laa’in wan naq xintz’aamank sa’ kuyuk sa’, ut li Qaawa’ xye, “we’kin.”¹⁷ Chisaho’q eech’ool sa’ li loq’laj k’anjel a’in rajlal po, ut k’ehomaq jo’ nimal li naru cheru sa’ lee mayej re kuyuk sa’, ut sa’ chik li mayej choq’ re li tenq’ank, li tzolok, ut li misioneer. Ninyeechi’i eere naq li Dios taawanq choq’ aj k’ehonel eere, ut eb’ li neke’k’uluk xtenq’ankil sa’ eeruq’ te’xye chi junelik naq usilanb’il eek’ab’a’. Ka’ch’in chik ma jun million chi komon xe’tenq’aak sa’ li chihab’ xnume’ xb’aaneb’ li mayej re kuyuk sa’, li k’anjelanb’il xb’aaneb’ li chaab’il obispo ut li awa’eb’ej re li Komonil re Tenq’ank. Naab’aleb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan li yookeb’ chi b’antioxink.

Ex was wiitz’in, sa’ xyeeb’al li aatin a’in, tento chiwu xyeeb’al chi ch’olch’o naq wan li osob’tesink xink’ul sa’ inyu’am li ink’a’ xink’anjelak chixk’ulb’al ut ink’a’ ink’ulub’ xk’ulb’al, re tz’ejwalej ut re musiq’ej. Jo’ laa’ex, wan naq laa’in xwan ink’a’uxl chirix li tumin, a’b’anan maajo’q’e xinwan sa’ neb’a’il, ut ink’a’ ninnaw k’a’ru neke’reek’a li neb’a’. Jo’kan ajwi’, ink’a’ ninnaw k’a’ut naq jalan jalanq li qayo’lajik, lix kawilal li qoq quq’, li naxk’e rib’ chiqu chirix li tzolok ut li b’ihomal sa’ li yu’am a’in, a’b’anan naq nawil li neb’a’il li wan sa’ xyanqeb’ naab’al, ninnaw naq jo’kanaqin raj laa’in wi ta maawa’ xb’aan rusilal li Dios.¹⁸ Ninnaw ajwi’ naq us ta maare maawa’in aj ilol re was wiitz’in, laa’in reech winqilal li was wiitz’in, ut naq “rik’in naq k’iila usilal xink’ul, tento sa’ inb’een k’ehok.” ¹⁹

Ut chirix a’in, nawaj xyeeb’al jun aatin chirix li Awa’b’ej Tomas Spencer Monson. Laa’in ak xin’osob’tesiik chixnawb’al ru li winq a’in chiru 47 chihab’, ut toj reetal tinkamq junelik taajultiko’q we naq ki’ok sa’ li avion re sutq’iik chaq Alemania Oriental b’ar kiwan wi’ naab’al li neb’a’il, chi maak’a’ xxaab’, xb’aan naq ink’a’ ka’ajwi’ xk’e chaq lix traje ut eb’ lix kamiis, xk’e ajwi’ tz’aqal li xaab’ sa’ roq. “K’a’jo’ xchaq’al ru sa’ xb’eeneb’ li tzuul [ut sa’eb’ li aeropuerto] li roqeb’ laj yehol resil li chaab’il esilal, li napuktesin resil li tuqtuukilal.”²⁰ Mas wi’chik chiru anihaq chik nawb’il ru inb’aan, Li Awa’b’ej Monson junelik naxb’aanu chixjunil li naru chiru, choq’ re li xmalka’an ut li maak’a’ xyuwa’, li neb’a’ ut li rahob’tesinb’il.

Sa’ jun k’utb’esinb’il aatin re li Profeet aj Jose Smith sa’ 1831, li Qaawa’ kixye naq eb’ li neb’a’ te’ril lix awa’b’ejihom li Dios chi chalk re xkolb’aleb’ “rik’in wankilal ut nimla loq’alil.”²¹ Chiqatenq’a chixtz’aqob’resinkil ru li profeetil aatin a’in, ut choochalk rik’in wankilal ut xnimal xloq’al li wank choq’ komon sa’ lix tz’aqal li Iglees li Jesukristo, ut chiqab’aanu jo’ ch’inal jo’ nimal naru re xkolb’al li ani nokoru, chiru li neb’a’il li naxchapeb’ chi preexil ut nasachok re lix yo’onihomeb’, nintz’aama sa’ lix uxtaanil k’ab’a’ li Jesukristo, amen.