Ninnaweb’ li k’a’aq re ru a’in injunes

Xb’aan laj Elder Craig C. Christensen

Re lix Awa’b’ejil li Setenta

Chixtawb’al ru qajunes naq yaal lix evangelio li Jesukristo k’ojob’anb’il wi’chik naru na’ok reheb’ li q’axal nim ut q’axal sa li naqak’ul sa’ li yu’amej.

Ex was wiitz’in raarookex inb’aan, rajlal na’eek’asiik qach’ool xb’aan lix b’aanuhom ut lix k’anjel sa’ li tijonelil li Awa’b’ej Thomas S. Monson. Toje’, kipatz’man reheb’ junjunq aj tenq’anel sa’ li tijonelil, “K’a’ru li jwal chaab’il li neke’ril rik’in li Awa’b’ej Monson?” Jun reheb’ aj tenq’anel kijultiko’ re naq li Awa’b’ej Monson, sa’ lix ch’ajomil, kixk’e lix b’atz’uul reheb’ li ramiiw maak’a’ wan reheb’. Jun chik kijultiko’ re naq li Awa’b’ej Monson kixch’olaniheb’ naab’aleb’ li xmalka’an sa’ lix teep. Li rox ch’ajom kijultiko’ re naq ki’osob’tesink reheb’ naab’al li wankeb’ chiru chixjunil li ruchich’och’. Toja’ naq kixye jun reheb’, “Li k’a’ru jwal chaab’il li nawil rik’in li Awa’b’ej Monson, a’an lix kawil nawom xch’ool.”

Jo’kan, chiqajunilo ak xqee’ka lix sik’b’il ru xnawom xch’ool chirix li Kolonel Jesukristo ut lix k’eek’ookileb’ xch’ool chixtaaqenkil junelik lix hasb’ li Musiq’ej. Rik’in li junjunq li na’leb’ naxwotz, li Awa’b’ej Monson nokoxb’oq chixpaab’ankil li evangelio q’axal wi’chik ut chixsik’b’al ut chixkawresinkil lix nawom qach’ool chiqajunjunqal. Chijultiko’q eere li k’a’ru kixye sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in junjunq chihab’ chaq anajwan: “Re naq kawaqo ut re taqakuyeb’ chixjunil li wankilal li nokohe’xkelo sa’ jalb’ehinb’il b’e … , tento naq wan xnawom qach’ool qajunes. Maak’a’ naxye ma 12 chihab’ wan aawe ma 112 chihab’ wan aawe—malaj yalaq chihab’—naru taanaw aajunes naq yaal lix evangelio li Jesukristo.”¹

Us ta li waatin sa’ ewu a’in choq’ reheb’ li ch’ajom, li xb’eenil na’leb’ nink’ut, a’an choq’ reheb’ chixjunil. Re xsumenkil li raatin li Awa’b’ej Monson, tinpatz’ raj: Ma tento naq chiqajunjunqalo naqanaw qajunes naq yaal li evangelio? Ma tooruuq chixyeeb’al rik’in xkawil qach’ool naq li xnawom qach’ool tz’aqal qe laa’o qajunes? Ninye li raatin li Awa’b’ej Monson wi’chik: “Ninpaab’ naq jun kawil xnawom ch’oolej chirix aj Kolol qe ut lix evangelio, a’an … tatxkol chiru li maak ut li ink’a’ us chasutam. … Wi toj maak’a’ xnawom aach’ool chirix li k’a’aq re ru a’in, b’aanu li jo’ k’ihal na’ajman re taak’ul. Aajel ru choq’ aawe naq wan xnawom aach’ool aajunes, xb’aan naq xnawom xch’ool jalan chik li komon moko najt ta tatxk’am.”²

Ninnaweb’ li k’a’aq re ru a’in injunes

Chixtawb’al ru qajunes naq yaal lix evangelio li Jesukristo k’ojob’anb’il wi’chik naru na’ok reheb’ li q’axal nim ut q’axal sa li naqak’ul sa’ li yu’amej. Tento tootiklaq tana’ rik’in xpaab’ankil lix nawom xch’ool jalaneb’—chixyeeb’al, jo’ kixye li wiib’ mil saaj alalb’ej, “Moko nawiib’an ta qach’ool naq ke’xnaw li qana’ ”.³ A’an a’in jun chaab’il na’ajej re tiklak, a’b’anan tento tookab’lanq sa’ xb’een li k’ojob’ankil a’an. Re naq kawaq junaq sa’ li evangelio, maak’a’ naxq’ax xnimal ru xk’ulb’al ut xkawresinkil lix nawom xch’ool xjunes. Tento tooruuq chixyeeb’al, jo’ kixye laj Alma, “[Ninnaw] li k’a’aq re ru a’in injunes.”⁴

“Ut chan pe’ ru nekek’oxla naq ninnaw chirix lix yaalalil?” toj yoo chi aatinak laj Alma. “K’ehomaq reetal, ninye eere naq kʼeebʼil chinnaw xbʼaan lix Loqʼlaj Musiqʼ li Dios. Kʼehomaq reetal, kinkuy insaʼ ut kintijok kʼiila kutan re taaruuq tinnaw injunes li kʼaʼaq re ru aʼin. Ut anajwan ninnaw injunes naq yaal.”⁵

Nawaj rilb’al li k’a’aq re ru kiril lin yuwa’

Jo’ laj Alma, laj Nefi ajwi’ ki’ok xnawb’al li yaal xjunes. Chirix naq kirab’i li k’iila musiq’ejil aj na’leb’ kixk’ul lix yuwa’, laj Nefi kiraj xnawb’al li k’a’ru ak kixnaw lix yuwa’. Moko k’a’aj ta wi’ jun ch’ina patz’om—chi yaal kitz’okaak ut kichaqi re sa’ musiq’ej re xnawb’al a’in. Us ta “q’axal saaj”, kiwan “k’a’jo’ [xch’ool] chixnawb’al chirix lix muqmuukil na’leb’ li Dios.”⁶ Q’axal kiraj naq “[taaril], ut [taarab’i], ut [taanaw] chirix li k’a’aq re ru a’in, rik’in lix wankil li Santil Musiq’ej”.⁷

Naq laj Nefi “[k’ojk’o] chi k’oxlank sa’ [lix] ch’ool”, kixoke’ chaq “sa’ lix Musiq’ li Qaawa’ … toj sa’ xb’een jun li tzuul q’axal najt xteram”, b’ar wi’kipatz’man re, “K’a’ru nakawaj?” Lix sumehom moko ch’a’aj ta: “Nawaj rilb’al li k’a’aq re ru kiril lin yuwa’ ”.⁸ Xb’aan lix ch’ool aj paab’anel ut xk’eek’ookileb’ xch’ool, ki’osob’tesiik laj Nefi rik’in jun chaq’al ru k’utb’esihom. Kixk’ul jun xnawom ch’oolej chirix lix yo’lajik, lix yu’am, ut lix kamik chiru krus li Kolonel Jesukristo; kiril lix k’utunik lix Hu laj Mormon ut lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio sa’ roso’jikeb’ li kutan—chixjunil xb’aan li rajom chixnawab’al li k’a’aq re ru a’in xjunes.⁹

Li kixk’ul laj Nefi xjunes rik’in li Qaawa’, ke’kawresin re choq’ re li rahilal ut li ch’a’ajkilal li taanume’q wi’ moqon. Ke’tenq’an re chi xaqliik chi kaw xch’ool us ta neke’ch’a’ajko’k lix junkab’al. Kiru chixb’aanunkil xb’aan naq kixtaw xna’leb’ xjunes ut kixnaw chik xjunes. Ki’osob’tesiik rik’in xnawom xch’ool xjunes.

Chitz’aamanq re li Dios

Jo’ laj Nefi, li profeet aj Jose Smith a’an ajwi’ “q’axal saaj” naq “ki’eek’asiik li [raam] chi k’oxlak rik’in xtiikilal [xjolom]” chirix musiq’ejil yaalalil. Choq’ re laj Jose, a’an hoonal naq “ch’a’ajkilanb’il chi naab’al [xk’a’uxl]”, sutinb’il xb’aan xnimal li wech’ok-ib’ ut sachok na’leb’ chirix li paab’ank. Kiraj xnawb’al b’arwan li Iglees li yaal.¹⁰ Ki’eek’asiik xch’ool xb’aan li aatin a’in sa’ li Santil Hu, “wi junaq eere moko tz’aqal ta xna’leb’, chitz’aamanq re li Dios”,¹¹ kixq’e xch’ool xjunes chixtawb’al xsumehom ru li xpatz’om. Sa’ jun eq’la ch’ina-us ut na’ajnak ru sa’ li chihab’ 1820, ki’ok sa’ jun k’iche’ ut kixwiq’ib’ rib’ chi tijok. Xb’aan lix paab’aal ut xb’aan naq li Dios wan jun xnimal xk’anjel choq’ re, laj Jose kixk’ul jun xk’utb’esihom q’axal nim xwankil re li Dios Yuwa’b’ej ut li Ralal, li Jesukristo, ut kixtzol xjunes li k’a’ru teneb’anb’il sa’ xb’een.

Ma xeril jun k’utb’il eetalil sa’ li kixk’ul laj Jose li teeruuq chiroksinkil re xk’ulb’al malaj xkawresinkil lix nawom eech’ool? Laj Jose kixkanab’ naq li raatin li loq’laj hu ke’ok sa’ lix ch’ool. Kixk’oxlaheb’ chi anchal lix k’a’uxl ut kiroksiheb’ sa’ li wan wi’ a’an. Toja’ naq kixyal xb’aanunkil li k’a’ru kixtzol chaq. Li k’ikulman a’an li Xb’een K’utb’esink nim xloq’al—ut chixjunil li kichal chirix a’an. Li Iglees k’ojob’anb’il chi yaal sa’ xb’een li xb’eenil na’leb’ naq yalaq ani—jo’ ajwi’ jun al aj k’aleb’aal—taaruuq “chitz’aamanq re li Dios” ut tixk’ul xsumehom lix tij.

Jo’kan, k’a’ru jun li xnawom ch’oolej?

Rajlal naqab’i lix komon li Iglees neke’xye naq xnawom xch’ool, a’an li k’a’aq re ru reheb’ li mas nim xwankil. A’an jun loq’laj maatan k’eeb’il xb’aan li Dios li nachal qik’in sa’ xk’ab’a’ lix wankil li Santil Musiq’ej. A’an li tuqtuukil ut ch’olch’ookil nawom li naqak’ul naq nokotzolok, nokotijok, ut naqapaab’ li evangelio. A’an li eek’ahom re lix yaab’ li Santil Musiq’ej li yoo chixch’olob’ankil xyaalal chiru li qaam naq us li k’a’ru yooko.

Wan li neke’aatinak chirix jun xnawom ch’oolej naq a’an chanchan li kaxlan xam—lochlo malaj chupchu; wan xnawom aach’ool, malaj maak’a’. Chi yaal, jun xnawom ch’oolej a’an chanchan jun che’ li nak’iik chi timil. Junjunq reheb’ che’ q’axal ninqeb’ sa’ chixjunil li ruchich’och’ neke’tawman a’ li Parque Nactional Redwood sa’ li Estados Unidos saʼ xjayal li rokebʼ saqʼe. Naq xaqxkookat chixk’atq xtoonal li ninqi che’ a’in, jwal nasach aach’ool chixk’oxlankil naq kitikla jo’ jun ch’ina iyaj. Juntaq’eet lix nawom qach’ool. Us ta neke’tikla rik’in jun ch’ina musiq’ejil na’leb’, neke’ok chi nimank rik’in hoonal ut rik’in naq neke’ch’olaniik ut neke’xk’ul li musiq’ejil na’leb’ rajlal.

Moko ch’a’aj ta xpaab’ankil, jo’kan, naq li profeet aj Alma kixch’olob’ chanru taqach’olani xnawom qach’ool, kixjuntaq’eeta rik’in jun iyaj li na’ok chi nimank jo’ jun che’. “Wi nekek’e xn’a’aj”, kixye, “re taaruuq chi awmank jun li iyaj sa’ lee ch’ool, k’ehomaq reetal, wi a’an jun iyaj li yaal, malaj jun chaab’il iyaj, wi ink’a’ neketz’eq xb’aan xmaak’a’il lee paab’aal, … taa’ok chi siipook sa’ lee ch’ool; ut naq nekereek’a li siipook a’in, tex’ok chixyeeb’al sa’ lee ch’ool—Tento naq chaab’ilaq li iyaj a’in, malaj ut naq chaab’il li aatin, xb’aan naq na’ok chixnimob’resinkil li waam; relik chi yaal, na’ok chixkutanob’resinkil innawom, relik chi yaal, na’ok chi tamk xsahil choq’ we.”¹²

Rajlal, a’an a’in jo’ natikla jun xnawom ch’oolej: rik’ineb’ loq’laj ut ch’olch’o eek’ahom li neke’kutanob’resin ut neke’xk’ut chiqu naq yaal li raatin li Dios. A’b’anan, us ta jwal chaab’il li eek’ahom a’in, yal jun tiklajik a’an. Laa k’anjel chixnimob’resinkil xnawom aach’ool moko tz’aqlojenaq ta—jo’ chanchan naq maji’ natz’aqlok xk’iijik li nimla che’ naq xb’een namoq. Wi naqatz’eqtaana malaj naqakanab’ rilb’al li musiq’ejil na’leb’ li neke’chal sa’ li tiklajik, wi ink’a’ naqach’olaniheb’ rik’in xtzolb’al li loq’laj hu, li tijok, ut xsik’b’al xkomon li naqak’ul rik’in li Musiq’ej, li qeek’ahom te’isiik ut te’ch’inanq lix nawom qach’ool.

Jo’ kixye laj Alma: “A’bʼan wi nekekanabʼ rilbʼal li cheʼ, ut inkʼaʼ nekekʼoxla xchʼolaninkil, kʼehomaq reetal maajun xxeʼ tixchap; ut naq taachalq xtiqwal li saqʼe ut tixkʼat, rikʼin naq maakʼaʼ xxeʼ nachaqik, ut nekemichʼ ut neketzʼeq chaq.”¹³

Rajlal, lix nawom qach’ool te’nimanq jo’ chanchan naniman jun che’: timil timil, haye’ ink’a’ naqak’e reetal, ut rik’in rajlal xch’olaninkil rik’in xk’eek’ookil qach’ool. “A’b’an wi teech’olani li aatin”, kixyeechi’i laj Alma, “relik chi yaal, teechʼolani li cheʼ naq naʼok chi nimank, rikʼin lee paabʼaal, rikʼin xyalbʼal anchal eeqʼe, ut rikʼin kuyuk, ut teeril chi ubʼej li ruuchinihom, aʼan tixchap xxeʼ, ut kʼehomaq reetal, aʼanaq jun xtoonal li cheʼ li taanimanq choqʼ re li yuʼam li junelik taawanq.”¹⁴

Anajwan li hoonal; Anajwan li kutan

Lix nawom inch’ool laa’in kitikla naq xintzol ut xink’oxlaheb’ li tzol’leb’ neke’tawman sa’ lix Hu laj Mormon. Naq kixwiq’ib’ rib’ chixpatz’b’al rel li Dios sa’ tuulanil tij, li Santil Musiq’ej kixch’olob’ xyaalal chiru li waam naq yaal li yookin chirilb’al. Li nawom ch’oolej a’an ki’ok jo’ xk’ojob’ankil naab’al xkomon chik lix yaalalil li evangelio, xb’aan naq, jo’ kixk’ut li Awa’b’ej Monson: “Naq naqanaw naq yaal lix Hu laj Mormon, tento naq laj Jose Smith a’an chi yaal jun profeet ut naq kiril ru li Dios Yuwa’b’ej ut li Ralal, Jesukristo. Tento ajwi’ naq li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik sa’ roso’jikeb’ li kutan rik’in laj Jose Smith—jo’ ajwi’ lix k’ojob’ankil wi’chik li tijonelil re Aaron ut Melkisedek”.¹⁵ Toj sa’ li kutan a’an, naab’al li loq’laj hoonal xink’ul rik’in li Santil Musiq’ej li neke’xke chinnaw wi’chik naq li Jesukristo a’an aj Kolol re li ruchich’och’ ut naq yaal lix evangelio k’ojob’anb’il wi’chik. Wochb’een laj Alma, truuq tinye chi ch’olch’o naq ninnaw li k’a’aq re ru a’in injunes.

Ex inch’ajom wamiiw, anajwan li hoonal ut li kutan re xtzolb’al malaj xtawb’al wi’chik naq yaal li evangelio. Chiqajunjunqalo wan jun xnimal ru k’anjel. Re xtz’aqobresinkil li k’anjel a’an, ut re kolb’ilaqo chiru li ruchich’och’il wankilal li junelik wan sa’ qab’een, tento wanq qapaab’aal jo’ chanchan laj Alma, laj Nefi, ut li ch’ajom aj Jose Smith re xk’ulb’al ut xkawresinkil lix nawom qach’ool.

Jo’ li saaj aj tenq’anel li toje’ xinaatink chirix, jwal chaab’il nawil lix nawom xch’ool li Awa’b’ej Monson. A’an chanchan jun nimla che’ Redwood, a’b’an lix nawom xch’ool li Awa’b’ej Monson a’an ajwi’ kiniman chiru k’iila hoonal. Naru taqanaw qajunes, jo’ chanchan xb’aanuhom li Awa’b’ej Monson, naq li Jesukristo a’an aj Kolol re ut aj Tojol rix li ruchich’och’, naq laj Jose Smith a’an li profeet re li K’ojob’ankil wi’chik, a’an ajwi’ lix k’ojob’ankil wi’chik lix tijonelil li Dios. Wan qik’in li loq’laj tijonelil a’an. Chiqatzol li k’a’aq re ru a’in ut chiqanaweb’ qajunes, a’an lin tuulanil tij sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.