Maabʼatzʼunle li kʼaʼaq re ru loqʼ

Xb’aan laj Elder Larry S. Kacher

Re li Setenta

Tz’ilomaq rix lee b’aanuhom naq teepaatz’ eerib’: “Ma xaqxooqeb’ chi kaw lin b’aanuhom sa’ lix ch’och’el lix evangelio li Jesukristo?”.

Ex was wiitz’in, li qab’aanuhom sa’ li yu’am a’in naab’al rilom chiru xb’eresinkil li qayu’am. Wankeb’ li wankilal ilb’ileb’ jo’ ajwi’ moko ilb’ileb’ ta ru li neke’xyal xjalb’al li qab’aanuhom. Oob’ chihab’ chaq anajwan xintzol li na’leb’ a’in, sa’ jun hoonal li ink’a’ jwal us raj choq’ we.

Xkohin rochb’een lin junkab’al ut li qamiiw aran Omán; xoo’ok chi hilank chire li palaw aran chire li Océano Índico. B’ab’ayaq qawulajik, xNellie, li qako’ li waqlaju chihab’ wan re, xpatz’ wi naru chi numxik b’ar wi’ nak’utun b’ab’ay li samahib’. Naq xwil li ha’ kaw b’ayaq li roq xinye re naq tinxik laa’in xb’een wa, xb’aan naq xink’oxla naq maare xiwxiw li ha’ kaw roq.

Chirix naq xinnumxik junpaat, xinb’oq li wixaqil chi kaw re tixye we ma xinwulak b’ar wi’ wan li samahib’. Xinxsume ut kixye: “Ak xaq’ax chaq”. Ink’a’ xink’e reetal, naq xinkana chi chapcho sa’ xkawil roq li ha’¹ ut yoo inkelonkil sa’ xyi li palaw.

Ink’a’ chik xinnaw k’a’ru tinb’aanu. Li k’a’ru xink’oxla a’an naq tinq’ajq ut tinxik chi numxik toj chire li palaw. Moko us ta li na’leb’ a’an. Ink’a’ xintaw k’a’ru tinb’aanu. Xoso’ lin metz’ew ut li ha’ yoo chinjukunkil sa’ xyi li palaw. Ut li q’axal xyib’al ru, li wixaqil, li xkanab’ rib’ chiru li xinb’aanu, ak xinxtaaqe.

Ex was wiitz’in, xink’o’xla naq maare ink’a’ tinkole’q ut naq, xb’aan lin b’aanuhom, taakamq aj raj wi’ li wixaqil. Chirix naq xinyal inq’e ut naq kink’ul inchoxahil tenq’ jo’ ninpaab’, li qoq kixtoch’ li poq rub’el li ha’ ut xooru chi q’ajk rik’ineb’ li qamiiw ut li qako’.

Li yu’am arin nujenaq rik’in kaw roq ha’—wan reheb’ a’an chaab’ileb’ ut wan chik ink’a’. Li Awa’b’ej Spencer W. Kimball kixk’ut naq sa’ li qayu’am wan li metz’ew nim xwankil jo’ chanchan li palaw². Li metz’ew a’an tz’aqal yaal. Maajun wa taqaye naq maak’a’eb’.

Tin’aatinaq eerik’in chirix jun li kaw roq ha’, jun li choxahil kaw roq ha’ li kiwulak jo’ jun li osob’tesihom sa’ lin yu’am. Laa’in li jalb’il xch’ool sa’ li Iglees. Naq maji’ xin’ok sa’ li Iglees, li jwal kiwaj sa’ lin yu’am a’an li kilok sa’ li saqb’ach, jo’kan naq, xinraqe’ sa’ li secundaria ut xkohin aran Europa xb’aanunkil a’an. Chirix wiib’ oxib’ po naq kiweek’a naq tz’aqal re ru lin yu’am, kiweek’a naq tinxik. Sa’ li hoonal a’an moko kintzol ta rix b’ar tawi’ nachal li eek’ahom a’an, a’b’an kinye naq tinb’aanu. Xinwulak aran Provo, Utah rik’ineb’ junjunq li wamiiw li, jo’ laa’in, a’aneb’ komon sa’ jalanq jalanq paab’aal.

Naq wankin aran Provo, xinnaweb’ ru naab’aleb’ li neke’xk’am lix yu’ameb’ jwal jalan chiru li we. Xweek’a naq xwaj wank sa’ xyanqeb’, ut ink’a’ xinnaw k’a’ut. Sa’ xtiklajik ink’a’ xink’e xwankil li week’ahom a’an, a’b’an sa’ junpaat xintaw tuqtuukilal ut ink’ojob’ankil maajun wa xweek’ahom. Xin’ok xq’alunkil jun li ak’ kaw roq ha’ li xk’e innawom chirix jun aj rahonel Choxahil Yuwa’b’ej ut chirix li Ralal, Jesukristo.

Xkub’e inha’ rocb’eeneb’ li wamiiw sa’ 1972. Li ak’ kawil roq ha’ li xinsik’ ru xtaaqenkil, lix evangelio li Jesukristo, xk’ut lin b’e ut xyaalal lin yu’am. A’b’anan, moko isinb’il ta chiwu li ch’a’ajikilal. Chixjunil ak’ choq’ we. Wan naq xweek’a naq sachsookin ut sachso inna’leb’. Li patz’om ut li ch’a’ajkilal xe’chal chaq rik’ineb’ li wamiiw jo’ ajwi’ rik’in lin junkab’al.

Tento tinsik’ k’a’ru Tinb’aanu. Junjunq reheb’ lix patz’omeb’ xinxk’e xka’pak’inkileb’ inch’ool ut insachik. Jwal aajel ru li tinb’aanu. B’ar raj tinxik xsik’b’al li sumenkil? Naab’aleb’ xe’ajok xk’utb’al naq yib’ ru lin b’e—“li ha’ nachal ka’pak’al”, xe’raj wisinkil sa’ li kaw roq ha’ re tuqtuukilal li xinwulak wi’ choq’ re xk’eeb’al xnimal xsahil inch’ool. Xintzol sa’ xtikaljik naq taawanq “chixka’pak’alil chixjunil li k’a’aq re ru” ut lix aajelil ru li k’anjelak choq’ we ut ink’a’ xkanab’ankil li xtaql lin ch’ool sa’ ruq’eb’ jalan chik³.

Xinpatz’ wib’: “K’a’ut naq tinkanab’ li k’a’ru xk’amok chaq xnimal xk’ojob’ankil inch’ool?” Jo’ kixjultika li Qaawa’ re laj Oliver Cowdery: “Ma ink’a’ kinye tuqtuukilal re aak’a’uxl chirix li na’leb’ a’an?” ⁴ Chanchan chik li xinnume’ wi’. Jo’kan ut xinq’aj, rik’in jun teneb’ahom jwal nim sa’ inb’een, re jun aj rahonel Choxahil Yuwa’b’ej, reheb’ li loq’laj hu, ut eb’ li wamiiw.

Toj chi jo’kan, toj wan lin patz’om ink’a’ xinru chixsumenkil. Chan ru naq tinsume ru lin sachik nachal? Sa’ xna’aj xkanab’ankil naq te’xpo’ lin tuqtuukilal ut xsahil inch’ool li kiwulak sa’ lin yu’am, xinjach wib’ rik’ineb’ ut xinkanab’ wib’ naq, sa’ xhoonal li Qaawa’, A’an tixk’utb’esi chiwu chixjunil li k’a’aq re ru. Xintaw saqen sa’ li raatin laj Jose Smith: “K’ehomaq reetal, laa’ex toj kok’alex ut ink’a’ nekexru chixkuyb’al chixjunil li k’a’aq re ru anajwan; tento texk’iiq sa’ li usilal ut sa’ xnawb’al li yaal” ⁵. Ut xinsik’ ru ink’a’ xkanab’ankil li xinnaw naq yaal xb’aan xtaaqenkil ut ink’a’ nawb’il ru, jun “li ha’ nachal ka’pak’al” chi kaw. Jo’ kixk’ut li Awa’b’ej N. Eldon Tanner, xintzol “naq jwal chaab’il xna’leb’ ut chaab’il li winq a’an naq naq naxk’ulub’an li yaal re li Evangelio… ut naq naxk’ulub’an rik’in paab’aal li wale’… maji’ naxtaw ru”⁶.

Ma naraj naxye a’an naq maak’a’ na’ajej re xtz’ilb’al rix chi anchalil ch’oolej? Patz’omaq re li saaj li kisik’ok sa’ li santil k’iche’ naq kiraj xnawb’al b’arwan reheb’ chixjunil li iglees taa’ok wi’. Chapomaq li Tzol’leb’ ut Sumwank sa’ lee ruq’, ut chenaw naq naab’al re li k’utb’esiman sa’ li tz’iib’ a’in musiq’anb’il a’an xb’aan xsik’b’al sa’ tuulanil li yaal. Jo’ kixtaw la Jose Smith, “wi wan junaq eere yoo chi majelo’k xna’leb’, chixtz’aamaq re li Dios, li nak’ehok chi naab’al… ut taak’ehe’q re”⁷. Naq naqab’aanu li patz’ok chi anchal ch’oolej ut xsik’b’al lix choxahil sumenkil, naqatzol “chi junjunqil li raqal, chi junjunqil li na’leb’”⁸ naq naniman li qanawom ut li qachaab’il na’leb’.

Li patz’om moko a’an ta, “ma wan naa’jej re li tz’ilok chi maak’a’ b’alaq’ ut chi anchal ch’oolej?”, a’b’an “b’ar tinsik’ li yaal naq wan li patz’om?” “Ma tz’aqal chaab’ilaqin re tinchap wib’ rik’in li k’a’ru ninnaw naq yaal naq nachal li patz’om?” Ninye xyaalal naq wan jun li choxahil tenq’—jun li nanawok re chixjunil li k’a’aq re ru, sa’ xraqik toj sa xtiklajik. Choq’ re a’an li k’a’aq re ru wankeb’ anajwan⁹. Eb’ li loq’laj hu neke’xch’olob’ xyaalal naq A’an “ink’a’ nab’eek chiru li yokotzinb’il b’e… chi moko naxjal rib’ rik’in li k’a’ru xye”¹⁰.

Sa’ li b’eek a’in sa’ ruchich’och’ maajun wa taqak’oxla naq li qab’aanuhom ka’ajwi’ qe laa’o. Toje’ chaq xk’ulun sa’ li wochoch jun li saaj. Xweek’a jun li chaab’il musiq’ rik’in a’b’an xink’e reetal naq moko rajlal ta nawulak sa’ li Iglees. Xye we naq kik’i sa’ jun li junkab’al b’ar wi’ neke’xyu’ami li evangelio tojo’ re naq lix yuwa’ kixq’et ru lix na’, li ke’wulak wi’ xjachb’al rib’ ut kixb’aanu naq eb’ li ras te’xpatz’i rix li Iglees ut ke’el. Xyot’e’ lin ch’ool naq yookin chi aatinak rik’in li saaj yuwa’b’ej a’in, rik’in naq lix yuwa’ moko us ta li kixb’aanu, anajwan yoo chixk’iiresinkileb’ lix kok’al chi maak’a’ li rosob’tesihom lix evangelio li Jesukristo.

Ninnaw ru jun chik li winq li jun sut kiwan jo’ tiikil komon re li Iglees. Wan lix patz’om chirix junjunq li tzol’leb’ ut sa’ xna’aj xpatz’b’al re li Choxahil Yuwa’b’ej ki’ok xsik’b’al xk’amb’al xb’e sa’ jalan chik na’ajej. Li raam kixjalb’ehi rib’ naq yoo chixsik’b’al sa’ xyanq lix nawomeb’ li winq. Maare lix q’etq’etil kisaho’, chiru junpaat, a’b’an ki’isiik chiru xwankil li choxa¹¹. Sa’ xna’aj xtawb’al li yaal, kixtz’eq lix nawom xch’ool ut kixb’eelaheb’ naab’aleb’ re lix junkab’al.

Eb’ li wiib’ chi winq a’in ke’kana chi chapcho sa’ li ha’ nachal ka’pak’al moko nak’utun ta ut kixb’eelaheb’ naab’al chirixeb’.

Jo’kan ut nink’oxla rix laj LaRue ut xLouise Miller, eb’ lix na’ xyuwa’ li wixaqil, us ta ink’a’ xe’wulak chi wank naab’al li k’a’ru re, xe’xsik’ ru xk’utb’al chiruheb’ lix kok’al li tzol’leb’ saq ru re li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik ut xyu’aminkil rajlal kutan re lix yu’ameb’. Naq xe’xb’aanu xe’rosob’tesi li ralal xk’ajol rik’in li ru li evangelio ut li royb’eninkil li junelik yu’am.

A’aneb’ ke’xk’ojob’ sa’ lix junkab’al jun li eetalil b’ar wi’ naloq’oniman li tijonelil, b’ar wi’ numtajenaq li rahok ut li sahil wank, ut b’ar wi’ lix b’eenileb’ na’leb’ li evangelio neke’b’eresin re lix yu’ameb’. Sa’ junajil li xLouise ut laj LaRue xe’xk’ut li k’a’ru naraj naxye xyu’aminkil li yu’am li wan jo’ reetalil li Jesukristo. Eb’ li ralal xk’ajol xe’ru rilb’al chi saqen ru b’arwan li kawil roq ha’ re li yu’am tixk’am chaq tuqtuukilal ut sahil ch’oolejil, ut eb’a’an xe’xsik’ ru a’an. Jo’ chanru kixk’ut li Awa’b’ej Kimball: “Wi naru naqayiib’… jun li kaw roq ha’ ut re junelik li taab’eeq toj sa’ li b’ar wi’ nokowulak sa’ li qatiikil yu’am, laa’o ut eb’ li qakok’al toowakliiq rub’el li iq’ nachal junpak’al re ch’a’ajkilal, rahil ch’oolejil, [ut] aaleek” ¹².

Ma aajel ru li naqab’aanu? Ma ka’ajwi’ qik’in li rilom? Ma qajuch’um junaq li qab’e chi tiik sa’ li kaw roq ha’ re li junelikil evangelio k’ojob’anb’il wi’chik?

Jo’q’ehaq wan jun li jalam-uuch nataaqen we. K’a raj ru xk’ulman sa’ li kutan a’an re septiembre, naq yooko chi hilank chire li palaw re li Océano Índico, wi xinye raj re lin ko’ xNellie: “Hehe’, numxin toj b’ar wan wi’ li samahib’ ”? Malaj wi xinxtaaqe raj naq xinril xb’aanunkil ut ink’a’ raj xru chaq chi numxik re sutq’iik? Ut wi tento raj tinwanq rik’in lin nawom naq lin b’aanuhom xb’aanu naq a’an taak’ame’q xb’aan li ha’ nachal ka’pak’al sa’ xyi li palaw re naq ink’a’ chik taaq’ajq chaq?

Ma aajel ru li kawil roq ha’ li naqataaqe? Ma aajel ru li nak’utman rik’in li qab’aanuhom?

Li qaChoxahil Yuwa’ xoorosob’tesi rik’in li maatan re li Santil Musiq’ej re toxb’eeresi sa’ li qab’aanuhom. Kixyeechi’i qe li musiq’anb’il ut k’utb’esinb’il na’leb’ wi saq li qayu’am re xk’ulb’al. Nekexinb’oq naq teeroksi li maatan a’in ut teetz’il rix lee b’aanuhom naq teepatz’ eerib’, “Ma xaqxooqeb’ chi kaw lin b’aanuhom sa’ lix ch’och’el lix evangelio li Jesukristo?”. Nekexinb’oq xyiib’ankil li aajel ru, maare nim malaj kach’in, re naq teenaw naq teek’ul li osob’tesihom maak’a’ roso’jik re lix k’uub’anb’il na’leb’ li Choxahil Yuwa’b’ej choq’ eere ut reheb’ li ani nekera.

Ninch’olob’ xyaalal naq li Jesukristo a’an laj Kolol qe ut aj Tojol ix. Ninch’olob’ xyaalal naq li sumwank naqab’aanu rik’in a’an nim xloq’al ut sant. Maajun wa taqayal xb’atz’unlenkil li k’a’aq re ru loq’¹³. Toowanq taxaq chi tiik junelik, nintz’aama sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.