Li qak’anjel sa’ junjunqal

Xb’aan laj Elder Hugo E. Martinez

Re li Setenta

Lix rahom li Jesukristo tento raj tixk’am qab’e re taqak’e reetaleb’ lix majelaleb’ li ani tooruuq chixtenq’ankileb’.

Sa’ lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan nak’ehe’ li qana’aj ut li qosob’tesinkil re tenq’ank. Chalen chaq naq’ laa’in jun komon, ak xintenq’an chaq chi naab’al paay ru. Jo’ rajlal kixye li Hermano Udine Falabella, xyuwa’ laj Elder Enrique R. Falabella: “Li natenq’an a’an wan rajb’al li us; li ink’a’ natenq’an, maak’a’ na’ok wi’”. A’an li aatin taqak’e sa’ qak’a’uxl ut sa’ li qaam.

Naq ninsik’ xk’amb’al inb’e chiru lin k’anjel, nintaw xk’ojob’ankil inch’ool naq najultiko’ we chanru naq li Kolonel naril li junjunq ut li junkab’al. Lix rahom ut li rilob’aal li Kolonel rik’in li junjunq nak’ehok we chixnawb’al naq lix k’anjel wan rilom rik’in jo’k’ihal xtzaq li junjunq li ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’, ut lix aajelil ru xnawb’al chi yaal naq lix evangelio li Jesukristo naxb’eresi ut naxkawob’resi li junjunq.

Sa’eb’ li Loq’laj Hu naqil:

“Chijultiko’q eere, nim lix loq’aleb’ li aamej sa’ rilob’aal li Dios…

“Ut wi taa’uxq naq texk’anjelaq chixjunil lee kutan… ut teek’am chaq yal ta jun chi aamej wik’in, k’a’jo’aq xnimal xsahil eech’ool rochb’een a’an sa’ li rawa’b’ejihom lin Yuwa’ ” ¹.

Li junjunq chi aamej jwal nim xloq’al choq’ re li Dios. Rik’in naq laa’o li ralal xk’ajol, nokoru chi wank jo’ chanru a’an².

Lix rahom li Jesukristo tento raj tixk’am qab’e re taqak’e reetaleb’ lix majelaleb’ li ani tooruuq chixtenq’ankileb’. Lix tzol’leb’ li Qaawa’ Jesukristo neke’xk’ut li qab’e. A’an a’an lix tiklajik li qak’anjel sa’ junjunqal: Xnawb’al k’a’ru aajel ru ut chirix a’an tenq’ank. Jo’ chanru kixye li Hermana Linda K. Burton, Awa’b’ej re li Komonil re Tenq’ank, “Xb’een wa tatilo’q, toja’ naq tattenq’anq” ³.

Li Awa’b’ej Thomas S. Monson a’an jun li nimla eetalil re li xb’eenil na’leb’ a’in. Sa’ enero re 2005 kixjolomi jun li ch’utub’aj-ib’ re aj jolominel sa’ li tijonelil aran Puerto Rico, ut kixk’ut chanru li Kolonel ut lix moos neke’tenq’an sa’ li qak’anjel chi junjunqal. Chirix naq xraqe’ li ch’utam a’an xchaq’al ru, li Awa’b’ej Monson ki’ok xk’eeb’aleb’ xsahil xch’ool chixjunileb’ laj jolominel sa’ li tijonelil li wankeb’ aran. Toja’ naq kiril jun reheb’ a’an li yoo chirilb’al chixjunil li yoo chi k’ulmank chi najt, xjunes

Li Awa’b’ej Monson ki’el sa’ xyanqeb’ li ch’uut, xko’o toj b’ar wi’ wan li hermano ut kiraatina. José R. Zayas, kitoch’e’ xch’ool, kixye naq a’an jun li sachb’a-ch’oolej naq kiwulak b’ar wi’ wan a’an, jo’ xsumenkil lix tij a’an ut li rixaqil xYolanda ke’xb’aanu rub’elaj li ch’utam a’an. Kixseraq’i re li Awa’b’ej Monson naq jun li rixqa’al jwal yaj ut kixye re naq wan jun li hu re li rixaqil choq’ re, li kixtaqla re naq tixk’e re. Li Hermano Zayas ak kixye re li rixaqil naq ink’a’ taaruq chixq’axtesinkil, xb’aan naq li awa’b’ej jwal laatz’aq ru. Li Awa’b’ej Monson kirab’i ut kixpatz’ li hu, ut kiril sa’ hasb’. Chirix a’an kixk’uula sa’ lix b’oox ut kixye re naq tixb’aanu li naxpatz’.

Chi jo’kan, li Qaawa’ Jesukristo kixtoch’ lix yu’ameb’ li junkab’al a’an rik’in lix moos. Nink’oxla naq li raatin li Kolonel sa’ li jaljookil ru aatin re laj chaab’il samaritano jwal us choq’ qe: “Ayu ut jo’kan ajwi’ chab’aanu laa’at.”⁴.

Sa’ li 21 xb’e li po septiembre re 1998, li kaq-sut-iq’ Georges kiwulak aran Puerto Rico ut naab’al li kixt’an. Li Hermana Martinez, li qako’kal oob’eb’, ut laa’in xqakol qib’ chiru li nimla hab’ ut li iq’ sa’ li qochoch. Ab’anan, xoowan wiib’ xamaan chi maak’a’ li ha’ ut chi maak’a’ li kaxlan xam.

Naq x’oso’ li ha k’uulanb’il, jwal ch’a’aj xsik’b’al reeqaj. Maajun wa neke’sach sa’ inch’ool eb’ li hermano li xe’xk’e qe li jwal ajb’il ru ha’, chi moko eb’ li hermana li xe’k’anjelak chiqu rik’in li rahok.

Laj Germán Colón xwulak toj sa’ li qochoch rik’in jun li nimla b’oot rik’in ha’ sa’ lix b’eeleb’aal ch’iich’. Xye naq xb’aanu xb’aan, sa’ li raatin, “Ninnaw naq wankeb’ eekok’al toj kok’eb’ li te’raj li ha’ ”. Wiib’ oxib’ kutan chik chirix a’an, eb’ li Hermano Noel Muñoz ut Herminio Gomez xe’xk’e sa’ jun li nimla kamion oxib’ lix na’aj li ha’ nujenaq. Ink’a’ naqoyb’eni naq xe’wulak sa’ li qochoch ut xe’xnujob’resi chi ha’ chixjunil lix na’aj qaha’ wan, ut xe’xb’oqeb’ ajwi’ li qech kab’al xk’ulb’aleb’ xha’.

Xsumeek li qatij rik’ineb’ lix k’anjel sa’ junjunqal. Li ruheb’ li oxib’ chi hermano a’an xk’utb’esi lix rahom li Jesukristo choq’ qe ut lix k’anjeleb’—naraj naxye, lix k’anjeleb’ sa junjunqal—moko ka’aj ta wi’ li ha’ xe’xk’am chaq sa’ li qayu’am. Choq’ re li junjunq li ralal malaj rixqa’al li Dios aajel ru xnawb’al naq wankeb’ li komon neke’k’oxlan re ut neke’raj naq us wanqeb’.

Ninch’olob’ xyaalal naq li qaChoxahil Yuwa’ ut li Qaawa’ Jesukristo neke’xnaw qu chiqajunjunqal. Xb’aan a’an, te’xk’e qe li k’a’ru aajel ru chiqu re naq taawanq li qahoonal re xtawb’al li qanimajwal choxahil. Sa’ ajwi’ li b’e a’an, A’aneb’ te’xk’e li komon re tohe’xtenq’a. Chirix a’an, a’ yaal chanru nokok’anjelak chiru a’an, tooruuq chi k’anjelak ut chixtenq’ankileb’ li ani te’xk’utb’esi chiqu naq taqatenq’a.

Chi jo’kan li Qaawa’ Jesukristo taawulaq rik’ineb’ chixjunil li ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’. Li Chaab’il aj Ilol Karneer tixxokeb’ chixjunil lix karneer. Tixb’aanu chi junqal, a’ yaal jo’ chanru te’roksi li xtaql xch’ool, chirix naq te’rab’i lix yaab’eb’ xkux lix moos ut xk’ulb’al li xb’eresihom. Xb’aan a’an te’xnaw ru li xyaab’ xkux ut te’xtaaqe. Li k’anjel sa’ junjunqal a’in aajel ru re xpaab’ankil li qasumwank re li kub’iha’.

Jo’kan ajwi’, li qachaa’bil eetalil jo’ jun aj k’anjel chiru li Jesukristo a’an li qachaab’il k’utum chiruheb’ li ani aj-ik’in tooruuq chixwotzb’al lix evangelio. Naq taqate li qe ut taqawotz li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik re li Jesukristo, noko’ok choq’ “Xmoos”, b’ar wi’ taqach’olaniheb’ li oveej sa’ lix wa’leb’aal pim ut lix karneer sa’ lix korral”⁵; noko’ok jo’ li “q’uneb’ xmetz’ew ut li moko nim ta xna’leb’eb’” ⁶, “lee ras eeriitz’in chik teesik’ choq’ ruuchil li kar”⁷.

Li qatenq’ ut li qak’anjel sa’ junjunqal moko ka’aj ta wi’ reheb’ li yo’yookeb’ anajwan. Naru ajwi’ naqab’aanu li k’anjel reheb’ li kamenaq—choq’ re li wankeb’ sa’ xna’ajeb’ li musiq’ej ut chiru lix yu’ameb’ arin ink’a’ xe’ru chixb’aanunkil li sumwank re kolb’a-ib’ re lix evangelio li Jesukristo. Naru naqatz’iib’a ajwi’ sa’ li qahu ut chixk’uub’ankil li resilal li qajunkab’al re xq’ajsinkil li raameb’ li yo’yo rik’ineb’ li kamenaq—jo’ ajwi’ xq’ajsinkil li raameb’ li yo’yo rik’ineb’ li ak numenaqeb’ chaq. A’an xchapb’al li qajunkab’al rik’ineb’ li tasal tenamit, sa’ junajil maak’a’ roso’jik. Naq naqab’aanu, noko’ok’ jo’ aj “kolonel … sa’ xb’een li tzuul Sion” ⁸.

Laa’o wan li qahoonal re k’anjelak sa’ li ruq’ A’an. Naru naqab’aanu sa’ li qasumlajik, sa’ li qajunkab’al, rik’ineb’ li qamiiw ut rik’in li qakomon. A’an ut li qak’anjel sa’ junjunqal jo’ tz’aqal aj k’anjel chiru li Jesukristo.

“Chixjunileb’ li tenamit talaje’ch’utub’aaq chiru; ut taarisi li jun ch’ol sa’ xyanqeb’ li jun ch’ol chik, jo’ laj k’aak’alenel ketomq narisiheb’ li karneer sa’ xyanqeb’ li chib’aat.

“Ut tixk’eheb’ li karneer sa’ xnim uq’, ut eb’ li kok’ chib’aat sa’ xtz’e.

“Toja’ naq li Rey tixye reheb’ li wanqeb’ sa’ xnim uq’: Kimqex, laa’ex osob’tesinb’ilex xb’aan lin Yuwa’, eechanihomaq li nimajwal wankilal kawresinb’il choq’ eere chalen chaq sa’ xk’ojlajik li ruchich’och’.

“Xb’aan naq xintz’okaak chaq, ut xineek’e chi wa’ak; xchaqik we, ut xek’e wuk’a’; xinsik’ wochochnal, ut xineek’ul sa’ lee rochoch;

“Xint’usq’i, ut xineetiqib’; xinyajer, ut xineerula’ani; xinwank sa’ tz’alam, ut koxineeril chaq.

“Toja’ naq te’chaq’oq li tiikeb’ xch’ool: Qaawa’, jo’q’e tab’i’ xatqil chi tattz’okaaq, ut xatqak’e ta chi wa’ak? malaj xatqil chi taachaqiq aawe, ut xatqak’e ta chi uk’ak?

“Jo’q’e tab’i’ xatqil chi maak’a’ aawochochnal, ut xatqak’ul ta qik’in? malaj chi t’ust’uukat, ut xatqatiqib’ ta chaq?

“Jo’q’e tab’i’ xatqil chi yajat malaj sa’ tz’alam, ut koxatqil ta chaq?

“Ut li Rey tixye reheb’: Relik chi yaal ninye eere naq jo’ ch’inal jo’nimal xeb’aanu chaq reheb’ lin kok’ iitz’in a’in q’axal kok’eb’, we laa’in xeb’aanu chaq”⁹.

Choruuq taxaq xb’aanunkil, a’in lin tij, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo. Amen.