Laj Jose Smith

xb’aan laj Elder Neil L. Andersen

re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Li Jesukristo kixsik’ ru jun winq sant, jun winq tiik, re taab’eresinq re xk’ojob’ankil wi’chik lix tz’aqalil li evangelio. Kixsik’ ru laj Jose Smith.

Naq kirula’ani li Profeet aj Jose Smith naq wuqlaju chihab’ xyu’am, jun li anjel kixb’oq xk’ab’a’ laj Jose ut kixye naq a’an, aj Moroni, a’an jun aj k’amol esil taqlanb’il chaq chiru li Dios, ut naq li Dios wan jun k’anjel tixk’e chixb’aanu. K’oxlahomaq k’a’ru kixk’oxla laj Jose naq li anjel kixye re naq taawanq lix k’ab’a’ “choq’ chaab’ilal ut choq’ maa’usilal sa’ xyanqeb’ chixjunil li tenamit, junkab’al, ut aatinob’aal.”¹ Maare kiril li anjel naq sachso xch’ool laj Jose, xb’aan naq kixye wi’chik naq a’an usaatinanb’ilaq ut maa’usaatinab’ilaq sa’ xyanqeb’ chixjunil li teepal.²

Laj Jose kixtz’iib’a: “k’a’jo’ xjalanil naq jun li al moko nawb’il ta ru ... taak’oxlamanq naq tz’aqalaq ta xwankil re taawaklesimanq ... xnimal li rahob’tesink ut li hob’ok.”³

Us ta kiniman li rahok choq’ re laj Jose, kiniman ajwi’ li xik’ ilok. Naq waqxaqlaju xka’k’aal chihab’ xyu’am, kikamsiik xb’aan jun teep chi winq, 150 rajlankileb’, li b’onb’ileb’ li ru.⁴ Us ta kiraqe’ xyu’am li Profeet, toja’ yoo chi tiklaak li chaab’ilal ut maa’usilal li taayeemanq chirix.

Ma nasach qach’ool naq maa’usilanb’il? Chirix li Apostol aj Pablo xyeeman naq wax ru ut naq sachso xna’leb’.⁵ Chirix li qaraab’il Kolonel, li Ralal li Dios, ke’xye naq junes wa’ak, junes uk’ak naxb’aanu, ut naq wan aj tza rik’in.⁶

Li Qaawa’ kixye re laj Jose k’a’ru li tixk’ul:

“Eb’ lix maril li ch’och’ te’patz’oq chirix laa k’ab’a’, ut eb’ li maak’a’eb’ xna’leb’ tate’xse’e, ut li xb’alb’a taajosq’ob’resinq chawix;

“A’ut li saqeb’ ru xch’ool, ut li chaab’ileb’ xna’leb’, ut li tiikeb’ li raam, ut li saqeb’ ru xyu’am, te’xsik’ li na’leb’, ut li wankilal ut li osob’tesink chi rajlal rub’el laa wuq’.”⁷

K’a’ut naq li Qaawa’ naxkanab’ li maa’usilank chixtaaqenkil li chaab’il? Xb’een wa, naq nawech’man li k’a’ru re li Dios, li ani neke’sik’ok re li yaal tento te’xsik’ xsumenkil lix patz’omeb’ chi wiq’wo.⁸

Laj Jose Smith a’an li Profeet re lix k’ojlajik wi’chik li evangelio. Lix musiq’ejil k’anjel kitikla naq ke’xk’ut rib’ li Yuwa’b’ej ut li K’ajolb’ej, ut chirix a’an k’iila choxahil ula’aniik kixk’ul. Kiwan choq’ k’anjeleb’aal sa’ ruq’ li Dios sa’ xk’eeb’al chi k’utmank eb’ li loq’laj hu, li tzol’leb’ li sachenaq chaq, ut li tijonelil chi k’ojob’anb’il wi’chik. Rik’in naq xnimal ru lix k’anjel laj Jose, aajel ru naq ink’a’ yal took’oxlanq chirix; na’ajman ajwi’ naq jo’ laj Jose, “Taqapatz’ re li Dios.”⁹ B’ar wi’ wan li musiq’ejil patz’om, na’ajman li musiq’ejil sumenk li nachal rik’in li Dios.

Wankeb’ li neke’tz’eqtaanank re li k’anjel li k’ojob’anb’il wi’chik yal rik’in naq ink’a’ neke’xpaab’ naq eb’ li anjel neke’raatinaheb’ li winq sa’ li ruchich’och’. Ink’a’ naru, chankeb’, naq jun li anjel kixq’axtesi perel ch’iich’ oro ut naq ke’jaltesiman ru rik’in lix wankil li Dios. Rik’in xmaak’a’il li paab’aal, sa’ junpaat neke’xtz’eqtaana li raatin laj Jose, ut wan junjunq li neke’xye maa’us aj esil chirix lix yu’am ut neke’xmaa’usila lix ch’ool.

Naraho’ qach’ool naq junaq li junxil x’oxloq’i chaq laj Jose naxkanab’ lix paab’aal ut na’ok chixmaa’usilankil li Profeet.¹⁰

“Li tzolok chirix li Iglees ... chiru rilomeb’ li ani xe’kanab’ank re,” kixye li Elder Neal A. Maxwell jun sut, “chanchan aatinak rik’in laj Judas re xtawb’al xyaalal li Jesus. Junelik eb’ laj q’etol paab’aal mas wi’chik naq neke’xk’ut xch’ooleb’ a’an chiru li k’a’ru xe’el wi’ chaq.”¹¹

Li Jesus kixye, “Cherahaqeb’ li xik’ neke’ilok eere ut chextijoq chirixeb’ li neke’rahob’tesink eere.”¹² Chiwanq xchaab’ilal qach’ool choq’ reheb’ li neke’xwech’ rix laj Jose Smith, rik’in xnawb’al sa’ li qach’ool naq laj Jose kiwan choq’ xprofeet li Dios, ut chik’ojob’aaq qach’ool rik’in naq chixjunil a’in ak yeeb’il chi junxilaj xb’aan laj Moroni.

K’a’ru taqaye re junaq li yoo chi sik’ok chi anchal xch’ool, ut wan xk’a’uxl chirix li k’a’ru ink’a’ us xrab’i malaj xril chi tz’iib’anb’il chirix li Profeet aj Jose Smith? Us ajwi’ naq wankeb’ li neke’patz’ok chi tiik ut chi anchaleb’ xch’ool.

Wi napatz’man ma yaal naq ink’a’ us xch’ool laj Jose, naru naqaye li raatineb’ k’iila mil li ke’xnaw ru, ut ke’wan xch’ool chixq’axtesinkil lix yu’ameb’ choq’ re li k’anjel li kixtikib’. Laj John Taylor, li kipuub’aak kaahib’ sut xb’aan li teep chi winq li ke’kamsink re laj Jose, mokon kixye: “Ninch’olob’ chiru li Dios, eb’ li anjel ut eb’ li winq, naq laj Jose a’an chaq jun winq chaab’il, tiik, ut saq ru xyu’am—... ut naq lix ch’ool tz’aqal tiik us ta xjunes malaj chiruheb’ lix komon, ut naq kiwan ut kikam jo’ jun xwinq li Dios.”¹³

Naru naqaye reheb’ li neke’sik’ok chi anchaleb’ xch’ool naq li Internet moko naxtz’il ta rix k’a’ru li yaal ut k’a’ru ink’a’, ut naq wan li aatin, us ta naq’unb’esin ch’oolej, li moko yaal ta.

Junjunq chihab’ chaq anajwan kiwil jun aatin sa’ li revista Time li kixye resil naq xtawman jun li hu, tz’iib’anb’il xb’aan laj Martin Harris, wan wi’ li esil li jalan wi’ rik’in li yeeb’il xb’aan laj Jose Smith chirix chan ru naq xtaw li perel ch’iich’ re lix Hu laj Mormon.¹⁴

Junjunq komon xe’el chaq sa’ li Iglees sa’ xk’ab’a’ li hu a’an.¹⁵

Toq’ob’aal ru naq sa’ junpaat xe’el. Junjunq po chik chirix a’an, eb’ laj tz’ilol tz’iib’ xe’xtaw, ut li winq li xpak’ok chaq re xch’olob’ xyaalal, naq yal b’alaq’ li hu a’an.¹⁶ Wan naq naru nakapatz’ ma yaal li nakawab’i sa’ li noticias, a’ut maamin na’ajman naq taawiib’anq aach’ool chirix li raatineb’ lix profeet li Dios.

Us naq taqaye re laj sik’onel naq junjunq aatin chirix laj Jose, us ta yaal, naru naq nak’utman chi isinb’il chaq sa’ li kutan ut li na’ajej kiwan wi’ a’an.

Li Elder Russell M. Nelson xk’ut xyaalal li na’leb’ a’in. A’an xye: “Yookin chaq chi k’anjelak jo’ aj k’ehol na’leb’ re li jolomil tenamit re Estados Unidos chirixeb’ li yajel aran Atlanta, Georgia. Chirix li ch’utam naq yooko chiroyb’eninkil li taxi re tooxik sa’ li aeropuerto, xinyokla sa’ li pach’aya re reek’ankil b’ayaq xq’ixnal li saq’e, rub’elaj naq tinsutq’iik sa’ li saqb’ach aran Utah. ... Moqon xink’ul sa’ correo jun jalam-uuch isinb’il chaq chi najt xb’aan jun li winq, wankin wi’ chi yokyo. Rub’el li jalam-uuch naxye, ‘Jun aj k’ehol na’leb’ re li jolomil tenamit sa’ li Centro de Enfermedad.’ Yaal li jalam-uuch, ut yaal li aatin, a’ut ki’oksiman li yaal re b’alaq’ink.”¹⁷ Ink’a’ naqatz’eqtaana li k’a’ru naqanaw naq yaal, rik’in naq wan k’a’ru maji’ naqataw ru.

Naru naqaye re laj sik’onel naq laj Jose moko xjunes ta naq ki’ula’aniik xb’aaneb’ li anjel.

Eb’ laj yehol nawom re lix Hu laj Mormon ke’xtz’iib’a: “Naqaye chi tiik ru li qaatin, naq jun lix anjel li Dios kikub’e chaq sa’ choxa, ut ... kiqak’e reetal ut kiqileb’ li perel ch’iich’.”¹⁸ Wankeb’ chik naab’al li xooru raj chixyeeb’al li raatineb’.¹⁹

Li ani nasik’ok chi anchal xch’ool, us raj naq taaril lix k’iijik li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik, jo’ ruuchinihom lix k’anjel li Qaawa’ rik’in xtz’uumal re li Profeet.

Anajwan wan numenaq veintinueve mil li ch’utam ut ochenta y ocho mil chi misionero li yookeb’ chixk’utb’al li evangelio sa’ chixjunil li ruchich’och’. K’iila millon chi aj Santil Paab’anel neke’xsik’ xtaaqenkil li Jesukristo, xb’aanunkil li chaab’ilal sa’ xyu’ameb’, xtenq’ankileb’ li neb’a’, ut xk’eeb’al lix hoonal ut lix seeb’al re xtenq’ankileb’ li ras riitz’in.

Li Jesus kixye:

“Junaq chaab’il che’ ink’a’ naruuchin li ink’a’ us, chi moko naru naq li ink’a’ usil che’ chaab’il ta li ru tixk’e.

“Rik’in li te’ruuchin teenaweb’ ru.”²⁰

Eb’ li na’leb’ a’in neke’ru chi q’unb’esink ch’oolej, a’b’anan li ani nasik’ok chi anchal xch’ool tento naq ink’a’ ka’ajwi’ tixchap rib’ chiruheb’ a’an sa’ xsik’bal li yaal.

Li junjunq chi aj paab’anel naraj ru xnawb’al rik’in li musiq’ej chirix lix choxahil k’anjel ut lix ch’ool li Profeet aj Jose Smith. Yaal a’in choq’ re li junjunq tasal tenamit. Wankeb’ li patz’om li aajel ru naq li Dios taasumenq re.

Naq xinwan sa’ jun viaaj, jun li ex-misionero xinraatina chirix jun li ramiig li xsach xpaab’aal sa’ xk’ab’a’ junjunq na’leb’ xrab’i chaq chirix li Profeet aj Jose Smith. Xe’aatinak junjunq sut, ut li ex-misionero chanchan x’ok chi wiib’ank xch’ool b’ayaq rik’in li aatinak xe’xb’aanu chaq.

Laa’in xinyo’oni naq taaruuq a’an chixkawresinkil li ramiig, a’ut xin’ok chi k’oxlak chirix lix nawom xch’ool a’an. Ex was wiitz’in, inyehaq jun aatin eere: ink’a’ naru neketenq’a lee ras eeriitz’in wi moko xaqxo ta eepaab’aal laa’ex.

Wiib’ oxib’ xamaan chaq xin’ok sa’ jun avion re tinxik Sudamerica. Laj k’anjenel sa’ li avion xk’ut chiqu li na’leb’ chirix xkolb’al qib’. “Ink’a’ mas nak’ulman” chan qe, “a’ut wi taa’elq li iq’ sa’ li avion, taateeliiq jun tehelal sa’ xb’een eejolom, ut te’t’ane’q li k’oj re oxygeno. Wi nak’ulman a’in, kelo li k’oj chiru laa wu. K’e chiru la wu’uj ut laa we. K’e xk’aamal chirix laa jolom, ut tuqub’ li k’oj wi na’ajman.” Chirix a’an xye: “K’e reetal naq taak’e tz’aqal la k’oj xb’een wa chiru xtenq’ankil anihaq chik.”

Li k’a’ru ink’a’ us yeeb’il chirix li Profeet aj Jose Smith taanimanq naq nokonach’ok rik’in li xkab’ xk’ulunik li Kolonel. Ink’a’ taach’anaaq lix b’ach’ik li yaal ut li b’alaq’ik. Te’wanq ani sa’ lee junkab’al ut sa’ xyanqeb’ lee ramiig li te’raj xtenq’ankil eerik’in. Aajel ru anajwan naq teetuqub’ lee musiq’ejil k’oj re oxygeno, re texruuq chixtenq’ankileb’ li ani yookeb’ chi sik’ok re li yaal.²¹

K’iila paay chan ru naq nachal xnawom xch’ool li junjunq chirix li Profeet aj Jose Smith. Naru nachal naq wiq’wookat chi tijok re xpatz’b’al re li Dios naq tixk’ut sa’ aach’ool naq a’an tz’aqal profeet. Naru nachal naq nakawil li raatin li Profeet chirix li xb’een k’utb’esink. Takanaaq jun xnawom aach’ool sa’ laa waam naq nakawil xsa’ lix Hu laj Mormon k’iila sut. Naru nachal naq nakaye lix nawom aach’ool chirix li Profeet, malaj naq wankat chi xaqxo sa’ li santil ochoch ut nakak’e reetal naq rik’in xtz’uumal re laj Jose Smith kik’ojob’aman wi’chik sa’ ruchich’och’ li santil wankilal re tz’apok.²¹ Rik’in paab’aal ut x’anchalil aach’ool, taanimanq lix nawom aach’ool chirix li Profeet aj Jose Smith. Maare tatt’aqaaq b’ayaq xb’aan xka’ch’inal li ha’ li taakutmanq chi ka’pak’al, a’b’an maajo’q’e na’ajman naq tixchup xxamlel laa paab’aal.

Reheb’ li ani saaj li yookeb’ chirab’inkil li aatin a’in, malaj li te’ril chi tz’iiba’nb’il sa’ li kutan chalel, nink’e jun eeb’oqb’al: Sik’omaq jun xnawom eech’ool chirix li Profeet aj Jose Smith. Lix yaab’ eekux chitz’aqonq sa’ xtz’aqob’resinkil ru li raatin laj Moroni naq taayeemanq chaab’ilal chirix li profeet. A’in wiib’ li na’leb’ naru teeb’aanu: Xb’een, tawomaq li aatin sa’ lix Hu laj Mormon li nekereek’a ut nekenaw naq tz’aqal yaal. Chirix a’an yehomaq reheb’ lee komon malaj lee ramiig sa’ jun q’ojyin re junkab’al, sa’ seminario, malaj sa’ jun ch’utam re saaj winq malaj saaj ixq, ut yehomaq xyaalal naq laj Jose kiwan choq’ k’anjeleb’aal sa’ ruq’ li Dios. Chirix a’an, ilomaq li raatin li Profeet aj Jose Smith sa’ li Q’ol Nim Xtz’aq, malaj sa’ li ch’ina hu a’in, li wan anajwan sa’ 158 chi aatinob’aal. Naru neketaw chiru internet sa’ LDS.org, malaj rik’ineb’ li misionero. A’an li raatin laj Jose chirix li k’a’ru tz’aqal kik’ulman. Ilomaq chi kok’ aj xsa’. Maare naru teeyaab’asi li raatin laj Jose Smith ut teechap lix yaab’ eekux chiru ch’iich’, ut teerab’i chi kok’ aj xsa’ ut teewotz rik’in lee ramiig. Rab’inkil li raatin li Profeet rik’in tz’aqal xyaab’ eekux naru naxk’am chaq lix nawom eech’ool li nekesik’.

Xninqaleb’ ru ut chaab’ileb’ li kutan chalel. Li Awa’b’ej Thomas S. Monson xye: “Li nimla k’anjel a’in ... ink’a’ taaraqe’k xik chi uub’ej, re xjalb’al ut rosob’tesinkil li yu’amej. ... Maajun wankilal sa’ li ruchich’och’ naru chixramb’al lix k’anjel li Dios. Maak’a’ naxye k’a’ru nachal, taaxik chi uub’ej li nimla k’anjel a’in.”²³

Laa’in ninch’olob’ xyaalal eere naq li Jesus a’an li Kristo, laj Kolol qe ut laj Tojol qix. A’an kixsik’ ru jun winq sant, jun winq tiik, re taab’eresinq re xk’ojob’ankil wi’chik lix tz’aqalil li evangelio. Kixsik’ ru laj Jose Smith.

Ninch’olob’ naq laj Jose Smith a’an chaq jun winq tiik xch’ool ut saq ru xyu’am, jun xtzolom li Qaawa’ Jesukristo. Li Dios Yuwa’b’ej ut li Jesukristo, li Ralal, ke’xk’ut rib’ chiru. A’an kixjaltesi ru lix Hu laj Mormon rik’in lix maatan ut lix wankil li Dios.

Naq taqil qib’ toj chirix li tz’apleb’ t’ikr re li kamk, taqataw ru chi ch’olch’o lix loq’laj b’oqb’al ut lix choxahil k’anjel li Profeet aj Jose Smith. Sa’ li kutan a’an li moko najt ta, laa’in ut laa’ex ut k’iila millon chik taqil, ut “Nawb’ilaq ru yalaq b’ar laj Jose.” ²⁴ Sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.