Xk’ulub’ankil li Evangelio chi sa sa’ qach’ool
Xb’aan li Awa’b’ej Dieter F. Uchtdorf
Xkab’ aj Tenq’ aj K’ehol Na’leb’ sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil
K’ehomaq eerib’ chiru lix wankilal chi kolok aj Jesukristo; paab’omaq lix chaq’rab’ ut lix taqlahom. Sa’ jalan chik aatin—k’ulub’a li evangelio chi sa sa’ eech’ool.
Ex inraarokil komon ixq, li waamiiw ut osob’tesinb’il xtzolom li Jesukristo. Nimanb’il wu chi wank sa’ eeyanq naq naqatikib’ jun chik jolomil ch’utub’aj-ib’ re Lix Paab’aal li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Sa’eb’ li xamaan chalkeb’ re li Xb’eenil Awa’b’ejil tixch’utub’ rib’ rik’ineb’chixjunil li Jolomil aj B’eresinel ut li jolomil k’anjenel ch’uut. Xkomon li ch’utam re li qajolomil ch’utub’aj-ib’ te’uxmanq sa’ sabado ut domingo chal re. K’a’jo’ ninb’antioxi re li Awa’b’ej President Thomas S. Monson, lix profeet li Dios sa’ qakutankil, naq kixpatz’ we naq tinwanq jo’ reetalil li Xb’eenil Awa’b’ejil naq tinwaatinaheb’ li komon ixq sa’ li Iglees.
Naq xink’oxla k’a’ raj ru tinye, ink’oxlahom xkoheb’ rik’ineb’ li ixq li ke’xtoch’ inyu’am ut kinixtenq’a chi numtaak sa’ xb’eeneb’ lix ch’a’ajkilal li yu’amej. Ninb’antioxi re lin na’chin li k’iila chihab’ chaq anajwan kixk’e xch’ool chixk’amb’al xjunkab’al sa’ jun ch’utam Mormon re li loq’laj wa’ak. Ninb’antioxi re li Hermana Ewig, jun cheekel xmalka’an aj Aleman; lix k’ab’a sa’ ingles naraj naxye “Hermana Maak’a’ Roso’jik”. Rik’in xnimal lix kawil xch’ool, a’an li jun li kixk’e li chaab’il b’okb’al re lin na’chin. Jwal ninb’antioxi re lin na’ li kixk’am xb’eheb’ kaahib’ li ralal xk’ajol chiruheb’ lix ch’a’ajkilal li Xkab’ Nimla Pleet re li Ruchich’och’. Nink’oxla ajwi’ lin rab’in, li wi, ut li tasal tenamit re ixq aj paab’anel li toj te’chalq.
Ut, chi yaal, junelik tinb’antioxi re li wixaqil, Harriet, li kixchap inch’ool sa’ inch’ajomil, kiriiqa li iiq q’axal nim sa’ li qajunkab’al jo’ na’b’ej, xaxqo chink’atq jo’ ixaqilb’ej, ut naxraheb’ li qalal qak’ajol ut li qi. A’an li metz’ew sa’ li qochoch, sa’eb’ sahil kutan jo’ ajwi’ rahil kutan. A’an naxsahob’resi xch’ooleb’ chixjunileb’ li neke’xnaw ru.
Chirix chixjunil, ninb’antioxi eere laa’ex, numtajenaq xk’ihaleb’ li ixq aj paab’anel sa’ chixjunil li ruchich’och’ li naab’al neke’xb’aanu re xwaklesinkil lix awa’b’ejihom li Dios. Ninb’antioxi eere lee b’aanuhom maak’a’ rajlankileb’ re xwakesinkileb’ xch’ool, xch’olaninkileb’, ut rosob’tesinkileb’ chixjunileb’ li wanqeb’ chesutam.
Xrab’in li Dios
Sa inch’ool chi wank sa’ xyanqeb’ naab’aleb’ xrab’in li Dios. Naq naqab’icha li b’ich “Laa’in jun ralal li Dios”, li raatinul li b’ich na’ok sa’ li qaam. Xk’oxklankil li yaal ‘ain—naq laa’o ralal xk’ajol jun choxahil na’b’ej yuwa’b’ej1—nokoxnujob’resi rik’in qanawom chirix b’ar xoochal, li k’a’ru ajb’il choq’ qe, ut b’ar tooxik.
Chaab’il lix k’oxlankil naq junelik laa’at jun ralal li Dios. Li na’leb’ a’in tatxtenq’a chiru li hoonal mas ra ut mas ch’a’aj sa’ laa yu’am ut tixwaklesi aach’ool chixb’aanunkil chaq’al ru k’anjel. A’b’anan, nim xwankil chixjultikankil naq li wank jo’ xrab’in choxahil na’b’ej yuwa’b’ej moko nak’ule’k ta chi moko nasache’k ta. Anajwan ut chi junelik laa’at jun xrab’in li Dios. Nim xk’oxlahom choq’ awee laa Choxahil Yuwa’, a’b’an li choxahil na’ajej xatchal wi’junes rib’ ink’a’ naxk’e awee jun choxahil eechanihom. Li Dios xatxtaqla arin re xkawresinkil aawib’ choq’ re jun kutan jwal chaab’il wi’chik chiru li truuq taak’oxla.
Chaq’aleb’ ru li osob’tesink yeechi’inb’il xb’aan li Dios reheb’ aj paab’anel. Junjunq reheb’ a’an “li k’ojarib’aal, li awa’b’ejihom, li taqlanelil, li wankilal, li awa’b’ejil, chixjunil li taqenaq ut kub’enaq”.2 Ut re xk’ulb’al a’ li osob’tesink a’in, mas naraj wi’chik chiru naq yal wan jun qamusiq’ejil hu re yo’lak malaj jun hu li naxye “Laa’in jun ralal li Dios”.
A’b’anan chan ru taqak’uleb’?
Li Kolonel ak kixsume li patz’om a’in sa’ qakutan:
“Wi ink’a’ nekekuy xpaab’ankil lin chaq’rab’ ink’a’ nekexru chixtawb’al li loq’alil a’in.
“Xb’aan naq laatz’ li okeb’aal, ut ka’ch’in ru li b’e li nak’amok sa’ li taqenaqil loq’al. …
“… Chek’ul ut lin chaq’rab’.”3
Xmaak a’in, noko’aatinak chirix xbehinkil xb’ehil li wank jo’ aj tzolom.
Noko’aatinak chirix xpaab’ankil lix chaq’rab’ li Dios.
Noko’aatinak chirix xk’ulub’ankil li evangelio chi sa sa’ li qach’ool, chi anchal li qa’chool, li qametz’ew, li qak’a’uxl, ut li qaam.
Li Dios naxnaw k’a’ruhaq li ink’a’ naqanaw laa’o.
A’b’an, choq’ junjunq qe, wan naq xpaab’ankil lix chaq’rab’ li Dios ink’a’ naxsahob’resi li qach’ool. Chi yaal ninye: wan naq naqak’oxla naq wankeb’ tana’ junjunq li chaq’rab’ li ch’a’aj malaj b’ayaq ajwi’ xsahil xpaab’ankil—eb’ li chaq’rab’ li naqil jo’ chanchan naq jun ch’ina’al naril jun paay chi tzakemq li ink’a’ nawulak chiru. Naqak’uxuxi ruuch li qe ut naqamin ku chixb’aanunkil re naq tooruuq chi xik chi ub’ej toj jalan chik chi k’a’aq re ru li sa chiqu xb’aanunkil.
Maare chiruheb’ hoonal a’in yooko chixpatz’b’al, “Ma tento naq taqapaab’ chixjunileb’ lix chaq’rab’ li Dios”?
Moko ch’a’aj ta insumenkil li patz’om a’in:
Nink’oxla naq li Dios naxnaw k’a’ruhaq li ink’a’ naqanaw laa’o! Li k’a’ru li naxq’ax ru li tooruuq chixtawb’al ru! Li qaChoxahil Yuwa’ a’an jun li junelikil winq ut xk’ulahom, xnawom, ut xseeb’al ru q’axal numtajenaq xninqaleb’ ru chiru li qe.4 Moko ka’aj ta wi’ a’an, A’an ajwi’ junelik aj rahonel, aj toq’ob’anel-u, ut naxjayali jun k’anjel: xk’eeb’al chi uxmank li qakolb’al chiru li kamk u li qayu’am chi junelik.5
Sa’ jalan chik aatin, A’an moko ka’aj ta wi’ naxnaw li k’a’ru q’axal us choq’ aawe; A’an k’eeb’il rib’ chi anchal xch’ool chirajb’al naq taasik’ li k’a’ru q’axal us choq’ aawe.
Wi nakapaab’ a’in sa’ laa ch’ool—wi nakapaab’ chi yaal naq lix nimla k’anjel li qaChoxahil Yuwa’ a’an xtaqsinkil ut xnimankil xloq’al li ralal xk’ajol ut naq A’an tz’aqal naxnaw chanru xb’aanunkil—ma ink’a’ chaab’il xpaab’ankil ut xtaaqenkil lix chaq’rab’, jo’kan ajwi’ li mas ch’a’ajeb’ xpaab’ankil? Ma ink’a’ taasaho’q qach’ool chirix li saqen naxk’e re xk’amb’al qab’e chiru li q’ojyin ut ch’a’ajkilal re li yu’amej? A’an naxk’ut li b’e nasutq’i sa’ li qachoxahil ochoch! Naq nakasik’ xbehil li qaChoxahil Yuwa’, nakak’ojob’ jun choxahil k’ojleb’aal choq’ re aachaab’ilob’resinkil jo’ jun xrab’in li Dios li tatrosob’tesi chiru chixjunil laa yu’am.
Jun raqal li qach’a’ajkilal a’an, nink’oxla laa’in, naq naqak’oxla naq tz’aptz’ookeb’ chixjunileb li osob’tesink re li Dios sa’ jun nimla choql sa’ choxa, ut naq k’eek’o xch’ool naq ink’a’ tixk’eheb’ qe wi ink’a’ taqapaab’ junaq taqlahom jwal ch’a’aj li kixk’ojob’ A’an. A’b’anan moko jo’ka’in ta eb’ li chaq’rab’. Chi yaal, li qaChoxahil Yuwa’ rajlal yoo chixhoyb’al li osob’tesink sa’ qab’een, a’b’anan li qaxiw, li wiib’ank ch’oolej, ut li qamaak li, jo’ jun paraguas, neke’xram chiqu li osob’tesink a’in.
Lix chaq’rab’ a’aneb’ raarookil b’eresihom ut choxahil tenq’ re xtz’apb’al li paraguas, re naq rajlal tooruuq chik’ulb’al li choxahil osob’tesink li junelik yookeb’ chi t’ane’k sa’ qab’een chanchan li hab’.
Tento taqak’e reetal naq lix chaq’rab’ li Dios moko ka’aj ta wi’ jun nimla tzool chi chaab’il na’leb’. Maawa’eb’ na’leb’ re xb’alaq’inkil li yu’am malaj chaab’il yeehom neke’tawman sa’ internet. A’aneb’ choxahil na’leb’, chalenaqeb’ rik’ineb’ junelkil yaal, k’eeb’il re xk’amb’al “li tuqtuukilal sa’ li ruchich’och’ a’in ut li junelik yu’am sa’ li ruchich’och’ toj chalel”.6
Jo’kan naq wan li truuq taasik’. Chi junpak’al, wan xna’leb’ li ruchich’och’ li junelik yoo chi jalo’k ut moko nawb’il ta li rajom. Chi junpak’al chik, wan raatin li Dios choq’ re li ralal xk’ajol—lix junelikil chaa’bil na’leb’ li Dios, lix yeechi’ihom, ut lix raarokil b’eresihom choq’ re li sutq’iik rik’in li Dios sa’ lix loq’al, lix rahom, ut lix nimal ru.
Laa’at tatsik’ok re!
Aj Yo’ob’tesihom re li palaw, li samahib’, ut li chahim maak’a’ rajlankileb’ yoo chixye’bal li ruq’ aawe sa’ kutan a’in! Yoo chixq’axtesinkil aawe lix b’eresihom choq’ re li sahil ch’oolejil, li tuqtuukilal, ut li junelik yu’am.
Re xk’ulb’al li nimla osob’tesink a’in, tento taatuulanob’resi aawib’, tatpaab’anq, taak’ul sa’ aab’een lix k’ab’a’ li Kristo, taasik’ a’an rik’in laa waatin ut laa b’aanuhom, ut chi kaw aach’ool “[tat]xaqliik jo’ ah yehol nawom chirix li Dios sa’ chixjunil hoonal, ut sa’ chixjunil li k’a’aq re ru, ut sa’ chixjunil li na’a’jej [tat]wanq wi’ ”. 7
LiK’a’ut naq toopaab’anq.
Naq ak nakataw ru lix yaalail chan ru wan li Dios ut lix chaq’rab’, taataw ajwi’ ru chan ru wankat ut k’a’ut naq wankat sa’ ruchich’och’. Rik’in a’in, najalo’k li rajom laa ch’ool chixtaaqenkileb’ li chaq’rab’, ut na’ok jo’ rajom laa ch’ool xk’ulub’ankil li evangelio chi sa sa’ aach’ool.
Qayehaq, eb’ li neke’ril li xik sa’ Iglees sa’ domingo jo’ jun xtenq’ankil chixnimob’resinkil lix rahom choq’ re li Dios, neke’xtaw tuqtuukilal, neke’xwaxklesi xch’ool li ras riitz’in, neke’xsik’ li Musiq’ej, ut neke’x’ak’ob’resi rajom chixtaaqenkil li Jesukristo te’xk’ul osob’tesink q’axal ninqeb’ chiruheb’ li yal neke’xik sa’ Iglees chi hilank. Ex komon ixq, q’axal aajel ru naq tooxik sa’ Iglees sa’ domingo, a’b’anan nink’oxla naq li qaChoxahil Yuwa’ mas naril li qapaab’aal ut lix jalb’al li qak’a’uxl chiru rajlankileb’ li wankeb’ sa’ chutam.
Wahi’ jun chik na’leb’:
Jun na’b’ej li maak’a’ xb’elom li wan wiib’ lix kok’al kiyajer. Moko najt ta chik chirix a’an, ke’yajer lix kok’al. Xch’olaninkileb rib’ ut xch’olaninkileb’ ajwi’ lix kok’al jwal ch’a’aj chiru li saaj na’b’ej. Jo’kan naq li rochoch li junelik mesunb’il chi us ki’ok chi tz’ajniik. Ke’naab’alo’ li t’ikr li tento taapuch’e’q, li mul, ut jalan chik chi k’a’aq re ru.
Naq kixtaw rib’ sa’ ch’a’ajkil rik’ineb’ xkok’al li yookeb’ chi yaab’ak—ut a’an ajwi’ kiraj ok chi yaab’ak—kitoche’ li rokeb’aal li rochoch. A’aneb’ lix ixq aj ula’aninel. Ke’ril naq ra xch’ool li saaj na’b’ej. Ke’ilok chi sa’ li rochoch. Ke’rab’i xyaab’ lix kok’al.
Anajwan, wi li komon ixq a’in ke’raj xb’aanunkil li ula’anink re li po yal re xyeeb’al naq b’aanuman, maare te’xk’e raj b’ayak xtz’aqemk, te’xye raj naq ra xch’ooleb’ naq ma’ani li saaj na’b’ej sa’ xch’utam li Komonil re Tenq’ank sa’ xamaan xnume’, ut “Ye qe wi wan k’a’ruhaq truuq tatqatenq’a wi’!” chanqeb’ raj re. Chirix a’an te’xik raj chi sa sa’ xch’ooleb’, xk’oxlankil naq ak xe’xb’aanu li ula’anink choq’ re li po.
Us naq ink’a’ kik’ulman jo’ a’in, eb’ li komon ixq a’in tz’aqaleb’ xtzolom li Kristo. Ke’xk’e reetal li k’a’ru kiraj li na’b’ej ut rik’in xseeb’al ut xnawom ke’ok chi k’anjelak chiru . Ke’mesun, ke’xkutanob’resi li kab’l, ut ke’xb’ok jun ramiiw li kixk’am tz’aqemk choq’ re li junkab’al. Naq ak ke’xchoy lix k’anejl ut xkoheb’, ke’xkanab’ li saaj na’b’ej rik’in xya’aleb’sa’ ru—xya’aleb’ ru xb’aan li sahil ch’oolejil ut rahok.
Chalen chaq sa’ li hoonal a’an, li k’a’ru kixk’oxla li saaj na’b’ej chirix lix k’anjel li ixq aj ula’aninel. “Ninnaw”, chan, “naq laa’in moko k’a’aj ta wi’ jun k’anjel tz’iib’anb’il sa’ junaq tzool re li k’a’ru tento taab’aanumank.”
Hehe’, eb’ aj ixq aj ula’aninel tento te’ula’anink rajlal po, chixjultikankil ajwi’ naq li k’a’ut q’axal aajel ru sa’ li k’anjel a’in—xraab’al li Dios ut li ras riitz’in.
Naq naqak’oxla naq lix chaq’rab’ li Dios ut li k’a’ru naqab’aanu re xwaklesinkil lix awa’b’ejihom yal k’a’ruhaq sa’ jun tzool li tento taab’aanumanq, ink’a’ naqataw ru k’a’ru li wank jo’ aj tzolom. Naqasach li nimank li nachal rik’in xpaab’ankil lix chaq’rab’ li qaChoxahil Yuwa’ chi sa sa’ qach’ool.
Ink’a’ na’ajman naq ra li b’eek sa’ xb’ehil li wank jo’ aj tzolom. A’an “ki’ wi’chik chiru chixjunil li k’a’ru ki’ ”.8 Maawa’ junaq iiq li na’aalob’resin qe. Li wank jo’ aj tzolom naxwaklesi li qamusiq’ ut naxseeb’a li qach’ool. Nokoxmusiq’a rik’in li paab’aal, li yo’onihom, ut li tz’aqal rahok. Naxnujob’resi li qamusiq’ rik’in saqen sa’ xk’ehil li q’ojyin ut tuqtuukilal sa’ xk’ehil li rahil ch’oolejil.
Naxk’e qe xwankilal li choxahil ut sahil ch’oolejil li ink’a’ na’oso’.
Xk’ulub’ankil li Evangelio chi sa sa’ qach’ool
Ex inraarookil komon ixq sa’ li evangelio, wi waqxaqib’chihab’ wan awee malaj 108, wan jun na’leb’ nawoyb’eni naq nakataw ru ut nakanaw:
Raab’ilat.
Raab’ilat xb’aaneb’ laa choxahil na’b’ej yuwa’b’ej.
Aj Yo’ob’tesinel Maak’a’ Roso’jik ut Wan chi Junelik li kixyo’ob’tesi li saqen ut li yu’amej naxnaw aawu! Yoo chaak’oxklankil.
Hehe’, li Dios nakatxra sa’ kutan a’in ut junelik.
Naxnaw laa ch’a’ajkilal. Naxk’e reetal naq nakattijok chiru rik’in x’anchalil aach’ool ut aayo’onihom. Naxnaw chirix li hoonal naq kilaj aapaab’aal a’b’anan toj xatpaab’ank—sa’ ajwi’ li hoonal naq kichal li raak’ab’il li q’oyjin. Naxnaw li rahil yot’e’k nakanumsi. Naxnaw lix yot’ik aach’ool chirixeb’ li hoonal xatmaakob’ wi’ malaj xatsach’ek wi’. A’b’anan toj nakatxra.
Li Dios naxnaw ajwi’ chirix laa chaab’il b’aanuhom; us ta kok’eb’ chaawu, A’an naxk’e reetal ut nasaho’ xch’ool rik’in chixjunjunqaleb’. Nakatxra xb’aan naq nakatenq’aheb’ laa was aawiitz’in. Nakatxra xb’aan naq nakawiiqa li riiqeb’ laa was aawiitz’in—us ta ak yookat chik’amb’al laa we ajwi’.
Naxnaw chixjunil chawix. Nakatril chi saqen ru—Naxnaw anihat chi tz’aqal. Ut A’an nakatxra—anajwan ut junelik!
Ma nakak’oxla naq li Dios naxk’e reetal ma q’axal chaab’il laa t’ikr, laa wismal, malaj lix b’onol li rixi’ij laa wuq’? Ma nakak’oxla naq aaloq’al chiru li Dios najalo’k a’ yaal jo’ chanru laa tib’el malaj jarubeb’ awiim neke’taaqenk awee? Ma nakak’oxla naq li ch’ina-usal malaj chaab’ilal chiruheb’ jalaneb’ chik aajel li ru chiru li Jun li kiyo’ob’tesink re chixjunil li k’a’ru wan?
A’an nakatxra, moko ka’aj ta wi’ xmaak anihat anajwan, a’b’an xmaak ajwi’ naq truuq tat-ok ut taawaj tat-ok jo’ junaq li wan xnimal loq’al ut saqen.
Mas wi’chik chiru truuq taak’oxla, A’an naraj naq taak’ul li na’ajman choq’ aawe—li sutq’iik sa’ laa choxahil ochoch chi nimanb’il aawu.
Ninch’olob’ xyaalal naq re xb’aanunkil a’in tento taqamayeja li qajom rahok eechej ut qajom moko us ta sa’ xb’een li artaal re mayejak ut tenq’ank. Ex komon ixq, k’ehomaq eerib’ chiru lix wankilal chi kolok aj Jesukristo; paab’omaq lix chaq’rab’ ut lix taqlahom. Sa’ jalan chik aatin—k’ulub’a li evangelio chi sa sa’ eech’ool.
Lin tij a’an naq te’reek’a jun ak’ob’resinb’il ut nimanb’il xraqal li chaq’al ru xrahom li Dios sa’ lee yu’am; naq te’xtaw li paab’aal ut xaqxookilal re xtzolb’al lix chaq’rab’ li Dios, re xk’eeb’aleb’ xloq’al sa’ lee ch’ool, ut re xpaab’ankil li evangelio chi sa sa’ eech’ool.
Ninyeechi’i naq teeb’aanu a’an, teechaab’ilob’resi eerib’, teetaw—anihex chi tz’aqal. Teetaw ru chi yaal li k’a’ru naraj naxye li wank jo’ jun xrab’in li Nimajwal Dios, lix Qawaa’ chixjunil li tiikilal. Chirix a’in ninch’olob’ xyaalal ut nink’anab’ jun osob’tesink sa’ eeb’een jo’ jun xApostol li Qawaa’, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.