Nanuma Tiko O Cei O Iko!
E sega ni tiko e dua tale na ka rairai totoka cake me vakataka e dua na goneyalewa sa vakararamataki ena rarama ni Yalo, ka nuidei tu ka yaloqaqa ka bula marau baleta ni bula dodonu tiko.
Eda sa luvena yalewa na Tamada Vakalomalagi. E lomani keda, ka da lomani Koya.1 Au yalo vakacegu ka vakavinavinaka meu mai tu e matamuni. Sa vakalougatataki au na Turaga ena dua na rarama ni kila se o cei o iko kei na vuna o mai tiko kina e vuravura ena gauna oqo. E lomani kemuni na Turaga, kau kila ni ko ni lomani Koya. E kilai levu e matamuni, ena nomuni itovo savasava, ena nomuni digitaka na dodonu, ni ko ni yalodina tiko mo ni bula dodonu ka savasava tikoga.
Eda sa mai wasea vata tiko e vuqa na veigauna talei vakayalo. Eda sa wasea tiko na noda ivakadinadina ena veikeba ni yakavi, e na valenilotu kei na yasanibuka. Eda sa vakatakatari ena bukawaqa ni noda vakabauta. Eda sa kabata rawa na veiulunivanua ka vakarewataka na veidrotini koula—mai Brazil ki Bountiful—sa vakadinadinataki tiko kina na noda yalodina e titobu tu e lomada meda bula dodonu ka bula kilikili tikoga meda curuma na valetabu. Eda sa masu tiko, wilika na iVola i Momani ka matadredredre tiko ena veisiga, ka da sa cakacaka vata tiko kei ira na tinada, buda, kei ira na iliuliu, ena noda Torocake Yadudua. Ia eda se qai tekivu tiko!
Oqo e dua na gauna cecere meda tiko kina e vuravura ka dua vei ira na goneyalewa. E se koyakoya tikoga na noda rai. Sai koya meda bula kilikili meda vakayacora ka maroroya na veiyalayalati tabu ka ciqoma na cakacaka vakalotu ni valetabu. Sai koya qori na noda inakinaki cecere! Eda sa qai tomana tiko kina meda liutaka na vuravura meda lesu ki na bula dodonu—meda lesu ki na tiko savasava kei na savasava ni ivakarau e vinaka. Eda na tomana tiko meda gugumatua ena veivukei vakai keda meda “tudei… ena vanua tabu”2 ka ciqoma, kila, ka vakararavi vua na Yalo Tabu.
Eda na tukuni Karisito tikoga, rekitaki Karisito, meda kila kina oi keda yadua na ivurevure cava meda vakasaqara me bokoci kina na noda ivalavala ca.3 E dina, eda na tudei tikoga se vakacava sara na cava e na ravuti keda baleta ni da sa kila ka vakadinadinataka ni “uluvatu ni noda iVakabula, sai koya na Karisito, na Luve ni Kalou, [me da] tara na [noda] yavu … , na yavu oqo ena sega ni bale rawa.”4
Na ivakasala ni Turaga vei Josua sa Nona ivakasala vei kemuni na “tabagone lagilagi”5 nikua. “Mo kaukauwa ka qaqa; mo kakua ni rere, se yalolailai: ni sa tiko vata kei iko ko Jiova na nomu Kalou ena veiyasana kecega ko sa lako kina.”6 O ni sega ni tiko duadua! O na rairai Yalododonu Edaidai duadua beka ga ena nomu koronivuli se nomu ilawalawa veitokani se ena nomu matavuvale, ia, o sega ni tiko duadua. Sa rawa mo na vakararavi ena kaukauwa ni Turaga. A kaya kina o Josua vei ira na Isireli, “Ni vakasavasavataki kemuni: ni na kitaka na cakacaka mana eso ko Jiova e na kemuni maliwa e na mataka.”7 O ya na veikacivi nei Josua me ia na lesu ki na bula dodonu, ka da sa kacivi tiko kina nikua. Ena sega ni rawa meda cakava na cakacaka sa soli ka vakarautaki vei keda vakavo ga ke tiko vei keda na kaukauwa kei na yalonuidei e lako mai ena kena bulataki e dua na bula dodonu.
Sai kemuni na goneyalewa vakabauta cecere. Ko ni a kauta tiko mai na nomuni vakabauta ni ko ni tadu mai ki vuravura. E vakavulica vei keda o Alama ni ena bula taumada ko ni a vakaraitaka kina na nomuni “vakabauta kei na [nomuni] gugumatua.”8 Ko ni a vala ena nomuni vakabauta kei na ivakadinadina me taqomaki kina na ituvatuva sa vakarautaka na Kalou. Ko ni a kila ni sa vinaka na ituvatuva, ka rawa vua na iVakabula me cakava na veika sa tukuna me na vakayacora— baleta ko ni a kilai Koya! Ko ni a tucake vata tu kei Koya ka maqusa ena madigi mo ni lako mai ki vuravura. O ni sa kila na veika sa lavaki tiko vei kemuni. O ni sa kila ni na dredre ia ko ni a nuidei tiko ni na sega walega ni ko ni rawata na nomuni ilesilesi vakalou, ia ko ni na vakayacora talega e so na veisau. Ko ni sa “tamata digitaki io ko ni sa vakarautaki tu mo ni lako mai ena iotioti ni tabagauna, ka mai tura na yavu ni dua na cakacaka levu ka veivakurabuitaki, raica sa okati talega kina na tara ni vale tabu kei na cakacaka vakalotu e vakayacori kina.”9
Ia oqo o ni sa yaco mai mo ni cakava na veika o ni sa lesi tu ka vakarautaki mai kina. Niu raici kemuni yani ena bogi nikua, au vakasamataka de sai koya beka oqo na kedra irairai na nodra itokani goneyalewa na cauravou yaloqaqa nei Ilamani! Eda sega ni kurabui ni sa valuta sara tiko vakaukauwa o Setani na kemuni yavu dina kei na nomuni bula dodonu. Ena qaqa o koya kevaka mo ni na yalolailai, luluqa mai, vagolei tani, vakataotaki se tagutuvi mo ni kilikili mo ni dusimaki mai vua na Yalo Tabu se curuma na valetabu vakalou ni Turaga.
Oi kemuni na goneyalewa ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, ni nanuma tiko se o cei o kemuni! Ko ni sa digitaki. Ko ni sa luvena yalewa na Kalou. Mo ni kakua ni dua na itabagoneyalewa ka lomavinakataka nona sa rauta toka ka yaloqaqa mo ni laurai ka kilai mo ni “tucake ka rarama mai, io me cila yani na nomudou rarama me ivakaraitaki vei ira na veimatanitu.”10 Ena saga o vuravura mo vakabauta ni ko ni sega ni dua na ka—ni ko ni ka ni gauna makawa ka dredre me tarai. E vosa tiko o vuravura vei kemuni ena domo e vaqaseqasea, ka kosakosa mo ni “vakatautaka tu ga,” “tovolea na ka kecega,” “cakava ka marautaka.” Ena kena veibasai, e dau vakasolokakana na Yalo Tabu ena domo lailai ka vinaka ka sureti kemuni tiko na Turaga mo ni “yalodina ka caka dodonu, kakua ni domona na iyau vakavuravura, [ka] nanuma tiko na [nomuni] veiyalayalati.”11
Au dau taleitaka na italanoa kei luvei Tui Louis Na Ika 16 mai Varanise baleta ni kilai koya vakavinaka tu. Ni se cauravou, a tauri vakaukauwa mai vei ira na tamata ca era a vuaviritaki tamana, na tui. Era kila tu na tamata oqo ni kevaka era na vakarusa na yalona, ena sega ni rawa me laki tui. E ono na vula era a vakayacora vua na veika ca taucoko sara ia a sega ni yalolailai kina. Era kidroa kina o ira na tamata ca, ni ra sa cakava taucoko vua na ka ca kecega, ka ra tarogi koya na vuna e yaloqaqa tiko ga kina. A sauma ga mai vakarawarawa. A kaya, “au na sega ni rawa meu soro vei kemudou, niu a sucu mai meu tui.”12
Me vakataka na luveni tui, ko ni a sucu mai ena nomuni dodonu vakaranadi. Sa tiko vei kemuni yadua na isolisoli vakalou. “Sai kemuni dina na luvena yalewa vakaranadi na Tamada mai Lomalagi.”13 Ko ni a sucu mai mo ni mai ranadi.
Niu se vuli tiko ena Brigham Young Univesiti, au vulica kina na cava na ibalebale dina mo dua na ranadi. E a soli vei au e dua na madigi talei, meu laki sotava na parofita, o Peresitedi David O. McKay vata kei na so tale na gonevuli. Sa tukuni vei au meu dara na noqu vinivo totoka duadua ka me keimami na lako tiko vakamataka lailai ki Huntsville, mai Utah, ki na itikotiko ni parofita. Au na sega ni guilecava rawa na ka au sotava. Ena gauna keimami sa curu yani kina ki vale, au vakila na yalo e kovuta tu na itikotiko o ya. Keimami a dabe wavokiti koya na parofita ena loma ni vale. A dara toka o Peresitedi McKay e dua na sutu vulavula ka dabe tikivi koya toka o watina. A kerea me keimami vakamacalataki keimami. Niu tu yani, a dodoka mai na ligana ka keirau lululu, kau tukuna vua na noqu bula kei na noqu matavuvale, ka wanonovi au matua sara o koya.
Ni sa oti, a dabe tale ka taura na ligai watina ka kaya, “Kemuni na goneyalewa, au gadreva oqo mo ni sotavi noqu ranadi.” Sa dabe tikivi koya toka o Emma Ray McKay, na watina. E dina ga ni sega ni dara tiko e dua na isala ni ranadi tatalivaliva ena daimani, se dabe toka ena idabedabe vakaranadi, ia au kila ni o koya e dua dina na ranadi. E nona isala vakaranadi na vulavula ni drau ni uluna, ka ramase me vaka na vatu talei na yaloka ni matana savasava. Ni rau talanoataka tiko o Peresitedi kei Sisita McKay na nodrau matavuvale kei na nodrau bula, e laurai ni rau veilomani vakalevu ena nodrau veitauri liga toka. E ramase mai matadrau na reki. Na totoka kei Sis. McKay e sega ni rawa me voli. E tadu mai ena veiyabaki ni vakasaqara na isolisoli totoka duadua, o ya me vuli vinaka, vakasaqarai na kila ka ena vuli kei na vakabauta. E tadu mai na veiyabaki ni cakacaka kaukauwa, ni vosota tiko ena yalodina, ena rarama ni rai, vakanuinui, kaukauwa, kei na yaloqaqa, ena gauna dredre. E tadu mai ena nona yalodina ka sega vakadua ni vakataratutu kei na nona nuitaki tikoga mai vei watina, nona matavuvale, vaka kina na Turaga.
Ena siga o ya ni donumaka na vula ikelikeli mai Huntsville, Utah, a vakavotui kina vei au niu sa kawa dina vakalou, kau vulica kina na ka kau sa vakatoka tu oqo me “totoka e titobu” —na mataqali totoka e ramase mai loma ki tautuba. Oqo na totoka e sega ni rawa me boroi, me buli ena veisele, se voli mai. Oqo na mataqali totoka e sega ni taqusi rawa. Oqo na totoka vakayalo. Na totoka titobu e tadu mai na bula dodonu. Oqo na totoka rawati mai na tiko savasava kei na yalo savasava. Oqo na mataqali totoka o ni na raica vei ira na yalewa bula dodonu me vakataki ira na tinamuni kei bumuni. Oqo na totoka e rawati mai na vakabauta, veivutuni kei na rokovi ni veiyalayalati.
E vakabibitaka tiko vakalevu o vuravura na irairai totoka vakayago ka na saga o koya mo ni vakabauta mo ni vakataka na kedra irairai na yalewa totoka ena mekasini. E tukuna vei kemuni na Turaga ni duatani na kemuni totoka yadua. Ni ko bula dodonu, tiko savasava ka yalo savasava , na kemuni totoka mai loma ena laurai e matamuni. E dau kaya o tukaqu, “Ni ko bula volekata na Kalou kei na Nona loloma vakalou tawayalani, ena sega ni gadrevi mo tukuna, ni na laurai e matamu.”14 Ni ko sa kilikili me dau tiko vata kei iko na Yalo Tabu, ko na yalodei tiko ka na ramase mai na kemu totoka mai loma. O koya gona “mo qarauna me savasava tikoga na nomu vakanananu; io ena taucoko sara kina na nomu vakabauta ena mata ni Kalou; [ka] … na sala vata kei iko na Yalo Tabu … .”15
Eda sa vulica oti ni “isolisoli ni Yalo Tabu … e vakamataliataka na kila vakavuku, vakalevutaka, vakarabailevutaka, vakatetea ka vakasavasavataka na gagadre kei na dodomo vakayago … E vakauqeta na bula dodonu, yalololoma, lomavinaka, vakacegu, rakorako kei na loloma. E tara cake na totoka, ituvaki kei na irairai ni dua na tamata.”16 Oqo e dua na ka vuni totoka cecere! Oqori na totoka au a raica ena itikotiko ni dua na parofita. Ena siga o ya au vulica ni totoka au a raica vei Sisita McKay sai koya ga na totoka ka bibi duadua ka totoka duadua talega ka na tawamudu.
E tarogi keda vakatitobu sara o Alama meda vakasamataka mada oqo: “Sa vakararamataki kemudou tikoga na iserau ni matana?”17
Se qai oti toka ga oqo na nodra a gole mai ki noqu valenivolavola e dua na ilawalawa goneyalewa. Ni sa oti na nodra veisiko, a kaya ena mata tagitagi e dua na goneyalewa, “Au nanuma ga niu sega ni rairai totoka. Au dau vakawaleni au tu ga. Ia edaidai, niu lako sivita na iloilo ena nomu valenivolavola, au raica yani, kau sa totoka dina! ” O koya e a rairai totoka baleta ni sa vakararamataka na matana na Yalo. A raici koya me vaka e raici koya na Tamada Vakalomalagi. Sa vakararamataki na matana ena Nona iserau. Oqori na totoka titobu.
Kemuni na goneyalewa, ni raica na iloilo ni tawamudu. Mo ni nanuma tiko o cei o kemuni! Raici iko me vaka e raici iko na Tamada Vakalomalagi. Ko ni sa ka digitaki. Sa ka vakamarama na nomuni sucu mai. Ni kakua ni vakawalena na nomuni itutu vakalou. Ko ni sucu mai mo ni mai ranadi. Mo ni bula mo ni kilikili ka curuma na valetabu ka ciqoma kina na “ka kecega sa tu vei [Tamana].”18 Vakalevutaka na totoka e titobu. E sega ni tiko e dua tale na ka rairai totoka cake me vakataka e dua na goneyalewa sa vakararamataki ena rarama ni Yalo, ka nuidei tu ka yaloqaqa ka bula marau baleta ni bula dodonu tiko.
Mo ni nanuma tiko, ni ko ni luvena yalewa na Tamada Vakalomalagi. E lomani kemuni vakalevu sara ka tala mai kina na Luvena me vakaraitaka vei kemuni na sala mo ni bula kina, me rawa mo ni lesu tale Vua ena dua na siga. Au vakadinadinataka ni ko volekata yani na iVakabula, sa na rawa kina ena vuku ni Nona Veisorovaki tawayalani mo na veivutuni, veisau mo savasava, ka ciqoma na kena irairai e matamuni. Ena Nona Veisorovaki sa na rawa kina mo ni kaukauwa ka yaloqaqa ka tomana tiko mo ni vakarewataka na nomuni drotini ni bula dodonu. Sai kemuni na koula. Sai kemuni na drotini!
Ia oqo, au sa mai tinia ena vosa ni Turaga kivei keda yadua, na Luvena yalewa talei: “Ia, … ko sa marama digitaki kau sa lesi iko.”19 Ko sa yalodina ka caka dodonu… . Mo kakua ni domona na iyau vakavuravura… . Nanuma tiko na [nomuni] veiyalayalati ko sa cakava … Mo muria tikoga na noqu vunau, ko na rawata kina na isala ni yalododonu.”20 Au sa vakadinadinataka na veika oqo ena yaca tabu ni noda iVakabula, o Jisu Karisito, emeni.