Na Kaukauwa ni Matabete
E sega ni sa tiko ena matabete na kaukauwa e dodonu me tu kina ka na sega tikoga ni vakakina me yacova na gauna sa vakadeitaki kina ena veimatavuvale na kaukauwa ni matabete.
Au vosa kivei kemuni na tama ni veimatavuvale kei na veimatavuvale ni Lotu ena veivanua taucoko.
Ena veiyabaki sa oti a tekivu kina na veisoli itukutuku ena veidusimaki nei Peresitedi Harold B. Lee. Ena gauna o ya a kaya kina vakaoqo o Peresitedi Thomas S. Monson: “Ena gauna oqo, eda sa vakaiyaragi ka vorata na veimataqali ivalavala ca lelevu, na ilawaki, kei na veika ca era sa bini tu e matada… . Na ituvatuva ni ivalu ka da vala kina me da vakabula na yalo ni tamata e sega ni noda. E [yaco mai] ena nona veivakauqeti kei na ivakatakila na Turaga.”1
Ena veiyabaki ni veisoli itukutuku oqori, sa veisautaki kina na suitu ni veiqaravi ni Lotu. Na lewenivuli kece sara ga sa vakavoui. Sa tuvalaki vou tale na lalawa kei na nodra veisemati na veimataisoqosoqo. Na vosa bibi ena veiyabaki oqori ni veisoli itukutuku kei na veisau o ya na matabete.
A vosa talega o Peresitedi Monson me baleti Kitione, e dua na qaqa ena Veiyalayalati Makawa. A digitaki o Kitione me liutaka na mataivalu kaukauwa ni Isireli, e udolu vakaudolu. Ia mai vei ira kece oqori, a digitaka ga o koya e 300 na tagane.
E talei na ivakarau ni nona veidigitaki o Kitione. Ni ra gunu wai na tamata ena dua na waidrodro, e vuqa era na “cuva sobu … me ra gunu.” O ira oqori era sega ni digitaki. E vica era a takiva na wai e ligadra ka gunu, ka ra veiraiyaki toka ga. O ira oqo era digitaki.2
Eda bula donumaka na gauna ni ivalu [kei na] irogorogo ni ivalu, kei na tavuki ni vanua ena veiyasana e vuqa.”3 Me vaka sa parofisaitaki oti, “na vuravura taucoko [ena] yavavala,”4 ka ni sa “lako voli ena loma ni vanua ko Setani.”5 Sa segata tikoga ko Setani me vakarusa na ka kecega e vinaka ka dodonu.6 Sa ikoya ko Lusefa, ka a biu tani mai na iserau ni Kalou.7 Ena veika kece oqori, e vinaka tu na noda raica na veika e tiko mai liu.
A qaqa na mataivalu lailai nei Kitione baleta, me vaka e tukuni, “a ra sa tu na tamata yadua ena nona tikina.”8
Na “iotioti ni gauna”9 oqo a dolavi ena nodrau rairai mai na Tamana kei na Luvena vua na gonetagane ko Josefa Simici.10 Tarava nona vakaraitaka na agilosi o Moronai vei Josefa na vanua e bulu tu kina na peleti ka tu kina na iVola i Momani.11 A soli vei Josefa na kaukauwa me vakadewataki ira.12
Ena gauna ni vakavakadewa erau a wilika o Josefa kei Oliver Cowdery me baleta na papitaiso. Erau a masulaka me rau kila na ka me rau cakava.13 A qai rairai vei rau mai kea e dua na agilosi italai, ko Joni na Dauveipapitaiso. A solia vei rau na Matabete i Eroni, “na nodra cakacaka na agilosi dauveiqaravi, na vunautaki ni ivakavuvuli ni veivutuni kei na papitaiso ena tabadromuci e wai me bokoci kina na ivalavala ca.”14
O iratou na iapositolo o Pita, Jemesa, kei Joni, o iratou eratou a dau voleka vua na Turaga ena Nona veiqaravi, eratou a rairai tarava mai ka solia vei Josefa kei Oliver na matabete cecere,15 se na “Matabete Tabu, me vaka na iLesilesi ni Luve ni Kalou.”16 Na matabete, e vakamacalataka na ivolanikalou, me vakayaca vei Melikiseteki, na bete levu dokai ka a dau sauma vua ko Eparaama na ikatini.17
Sa yaco oqo me nodratou veivakadonui. Ena vuku ni matabete, sa rawa kina vei iratou me ratou yacova na kaukauwa kecega ni lomalagi. Eratou a vakaroti me ratou kauta yani na kosipeli ki na veimatanitu kecega.18
E sega ni se bau rawarawa ena dua na gauna na bulataki ni kosipeli i Jisu Karisito. A sega ni rawarawa ena gauna a bula tiko kina o Koya, a sega talega ni rawarawa ena veigauna taumada ni Lotu. Era a sotava na Yalododonu na veivakararawataki kei na veisaqasaqa e sega ni tukuni rawa.
Sa oti qo e 180 na yabaki mai na gauna a vakalesui mai kina na matabete. Ena gauna oqo sa voleka ni yacova na 14 na milioni na lewenilotu. Ia, eda se dua na tikina lailai sara ni vakatauvatani kei na bilioni na tamata e tu e vuravura. Ia o keda sa ikeda tikoga, ka da kila na veika eda kila, ia me da lako yani ka vunautaka na kosipeli.
Sa vakamatatataka na iVola i Momani ni na sega ni lewe levu cake na keda iwiliwili. Ia sa tu vei keda na kaukauwa ni matabete.19
E vola ko Nifai na parofita, “Au sa raica na isoqosoqo ni lotu ni Lami ni Kalou, ia era sa lewe lailai ga … ; ia au raica ni ra sa tu talega e vuravura taucoko ko ira na isoqosoqo lewe ni lotu ni Lami, ko ira na nona tamata yalo savasava na Kalou, ia sa lailai walega na lewena e delai vuravura.”20
E kaya o Peresitedi Joseph Fielding Smith, “Ena tukuni beka … ni da vica walega ni vakatauvatani kei … na vuravura, ia eda na vakatauvatani beka kei na leveni ka tukuna na iVakabula, ka na qai vakalevenitaki [se laveti] kina ko vuravura taucoko.”21
E rawa vei keda ena kena gauna me vaka dina kina ena vakauqeti ni kawatamata kece. Ena kilai se o cei o keda kei na cava eda vakavuna. Ena rairai sega beka ni dua kina na vakanuinui; ena so na gauna e dau dredre; e sega walega ni rawa ia sa vakadeitaki tu ni da na qaqa ena ivalu vata kei Setani.
Ena vica na yabaki sa oti au a vosa kina ka kena ulutaga na “Na Ka me Kila na iTalatala Qase Kece Sara: Me Taumada ena iVakavuvuli ni Veiliutaki Vakamatabete.” E muri, ni sa vakarau tabaki, au qai veisautaka na kena iulutaga me vakaoqo: “Na Ka me Kila na iTalatala Qase Kece Sara—kei Ira Na Marama Talega.”22
Au okati ira na marama baleta ni sa rui bibi sara me ra kila na tamata kecega na veika e namaki vei ira na turaga. Vakavo ga kevaka eda okati ira na tina kei na luvedra yalewa kei na ganeda —o ira oqo era dau vakauqeti ira na watidra, tamadra, luvedra tagane, kei na ganedra—eda na sega ni rawa ni toso. Era na vakayalia na matabete na kaukauwa levu kevaka era vakawaleni na marama.
Na matabete sa ikoya na dodonu kei na kaukauwa sa solia na Kalou vua na tamata e vuravura me cakacaka ena Vukuna.23 Ni vakayagataki vakadodonu na dodonu ni matabete, era na cakava na matabete na veika ena cakava ko Koya kevaka a tiko eke.
Eda sa vinaka sara tiko ena kena veisoliyaki tiko na dodonu ni matabete. Na dodonu ni matabete sa voleka ni tiko ena veivanua kecega. Sa tu na veikuoramu ni italatala qase kei na bete levu e vuravura raraba. Ia sa totolo sara na kena veisoliyaki tiko na kaukauwa ni matabete. E sega ni sa tiko ena matabete na kaukauwa e dodonu me tu kina ka na sega tikoga ni vakakina me yacova na gauna sa vakadeitaki kina ena veimatavuvale na kaukauwa ni matabete me vaka na kena dodonu.
A kaya vakaoqo o Peresitedi Harold B. Lee: “E vaka me matata vei au ni sega ni dua na digidigi e tu ki na Lotu—ka sega ni se bau vakakina ena dua na gauna—ia me vakalevutaka ga na ka e rawa ni cakava me vukea kina na matavuvale ena kena vakayacori na kena itavi vakalou, e sega walega ni baleta ni oqori na lewa mai lomalagi, ia sa baleta talega ni oqori ga na cau vakaibalebale duadua e rawa ni da cakava vei ira na noda itabagone—me veivuke ena kena vakavinakataki na bula ena veivuvale ni Yalododonu Edaidai. E dina ni ra sa ka bibi na noda veiparokaramu kei na sasaga vakamataisoqosoqo, oqo e sega ni dodonu me vakaisosomitaka na vuvale; e dodonu me ra tokona na vuvale.”24
E tukuna o Peresitedi Joseph F. Smith na veimalanivosa oqo me baleta na matabete ena vuvale: “Ena vuvale na vakatulewa e dau nona tikoga na tama, ia na veika kece ni vuvale kei na matavuvale e sega tale ni dua na dodonu e levu cake. Me vakamacalataki na ivakavuvuli oqo, ena basika beka kina e dua na ka. Ena so na gauna ena dau yaco ni ra na kacivi na italatala qase me ra veiqaravi ena vukudra na lewe ni dua na matavuvale. Vei ira na italatala qase oqori era na tiko beka kina na peresitedi ni iteki, iapositolo, se o ira sara mada ga ena mataveiliutaki taumada ni Lotu. E sega ni dodonu ena veigauna vakaoqori vua na tama me tu ga e muri ka namaka me ra liutaka na kena qaravi na cakacaka vakalotu bibi oqori na italatala qase. E tiko e kea na tama. Sa nona dodonu ka nona itavi me vakatulewa. Sa dodonu vua me digia o koya me veilumuti, kei koya me cabora na masu, ka sega ni dodonu me nanuma baleta ni ra tu e kea na vakaitutu vakatulewa ena Lotu me sa kau tani kina mai vua na nona dodonu me vakatulewa ena kena qaravi na veivakalougatataki ni kosipeli o ya ena nona vuvale. (Kevaka e yali tiko na tama, sa dodonu me na kerea na tina vua na iliuliu vakatulewa me veiliutaki.) Na tama e vakatulewa ena teveli, ena masu, ka veidusimaki ena veika e baleta na bula ni nona matavuvale veitalia o cei e tiko kina.”25
Ena gauna ni iValu mai Vietnam, a vakayacori eso na soqoni bibi me baleti ira na lewe ni Lotu ka ra kacivi ena veiqaravi vakaivalu. Ni oti e dua na soqoni vakaoqori e Chicago, au a tucake tikivi Peresitedi Harold B. Lee ni tukuna mai e dua na Yalododonu Edaidai gone ni gade tiko me laki sikovi iratou na nona vuvale ni oti sa na lako sara yani ki Vietnam. A kerei Peresitedi Lee me vakalougatataki koya.
Au kurabui, ni kaya vakaoqo o Peresitedi Lee, “E dodonu me vakalougatataki iko na tamamu.”
Ena rarawa, e kaya vakaoqo na gonetagane o ya, “Ena sega ni kila na tamaqu me solia vakacava na veivakalougatataki.”
E sauma o Peresitedi Lee ka kaya, “Lako ki vale, noqu tagane, ka tukuna vei tamamu ni o sa lako ki valu ka vinakata mo ciqoma e dua na veivakalougatataki vakatama mai vua. Kevaka e sega ni kila na kena icakacaka, tukuna vua ni o na dabe ena idabedabe. E rawa ni tucake tu e dakumu ko koya ka biuta na ligana ki ulumu ka tukuna na ka ga e yaco mai.”
A lako yani na sotia gone oqo ena rarawa.
Rauta ni oti e rua na yabaki keirau a sota tale. Au sega ni nanuma rawa evei na vanua. A vakananumi au ena veika a yaco ena gauna o ya ka kaya, “Au a cakava ga na veika a tukuni vei au. Au vakamacalataka vei tamaqu niu na dabe ena idabedabe ka dodonu me biuta na ligana e uluqu. A vakasinaiti keirau ruarua na kaukauwa ni matabete. Sa ikoya oqori na kaukauwa kei na veitaqomaki ena veivula dredre o ya ni ivalu.”
Ena dua tale na gauna au a tiko ena dua na koro levu vakayawa. Ni oti e dua na koniferedi keitou a tabaki ira ka vakatikori ira tiko eso na iliuliu. Ni sa oti, a kerea na peresitedi ni iteki, “E rawa beka ni tou tabaka e dua na cauravou sa vakarau tiko ki na kaulotu me italatala qase?” Na kena isau, na io.
Ni lako mai na cauravou, a yalovi iratou e tolu na turaga me ratou lako mai ka tu talega ena nona tabaki.
Au raica sara mai muri e tu kina e dua ka rau matavata kei na gonetagane oqo, kau taroga, “O ya beka na tamamu?”
E kaya na cauravou, “Io.”
Au kaya, “Ena tabaki iko o tamamu.”
A veiba, “Ia au sa kerea oti tu e dua tale na turaga me tabaki au.”
Au kaya, “Cauravou, ena tabaki iko na tamamu, o na qai bula tiko mo vakavinavinaka vua na Turaga ena vuku ni siga oqo.”
Qai lako mai liu o tamana.
Sa vinaka ni a sa italatala qase. Kevaka a sega, ke a yaco ga me vakakina ena gauna ga o ya! Ena mataivalu era na vakatoka o ya me ivakavinavinaka ni buca ni ivalu. Ena so na gauna e dau yaco na veika vakaoqo ena Lotu.
E sega ni kila o tama me tabaki luvena vakacava. Au a biuta na ligaqu e tabana ka dusimaki koya ena gauna ni cakacaka vakalotu o ya. Ni sa oti, sa italatala qase na cauravou. Qai yaco e dua na ka talei. E veisau vakadua, erau veimokomoko o tama kei luvena. E matata ni a se bera ni bau yaco vakadua na ka o ya.
Na tuturu ni wainimata nei tamana, a kaya, “Au a mani sega ni tabaki ira na luvequ tagane tale eso.”
Vakasamataka mada na veika cava soti tale ena rawa kevaka a tabaki koya e duatani tale, ke dua sara mada ga na iApositolo.
Ni sa tu e vuravura raraba na matabete, eda kacivi ira na italatala qase kei na bete levu yadua, o ira kece e tu vei ira na matabete me ra tu me vaka na mataivalu lailai ka qaqa lewe 300 nei Kitione, ena nodra dui vanua. Sa dodonu vei keda ena gauna oqo me da vakayadrata vei ira yadua na italatala qase kei na bete levu, ena veikuoramu kei na ilawalawa, vakakina vei ira na tama ni veivuvale na kaukauwa ni matabete nei Koya sa Kaukauwa Sara.
Sa kaya na Turaga ni “veika malumalumu e vuravura ena vakamalumalumutaka na veika sa kaukauwa ka qaqa.”26
E tukuna talega ko Nifai na parofita me baleta na “kaukauwa ni Lami ni Kalou, ni sa curumi ira na lewe ni lotu ni Lami, kei ira talega na nona tamata ni veiyalayalati na Turaga ka ra sa veiseyaki tu e delai vuravura” ka kaya ni “ra sa vakaiyaragi ena yalododonu kei na lagilagi levu ni nona kaukauwa na Kalou.”27
Eda gadreva na tamata kecega. O ira na oca na malumalumu se vucesa kei ira sara mada ga era sa vesuki tu ena nodra sa kila tu na nodra cala sa dodonu me ra vakalesui mai ena veivutuni kei na veivosoti. Sa rui lewe levu na tacida ena matabete era bula tu ena ruku ni nodra dodonu kei na nona nanamaki na Turaga.
Sa dodonu me da toso ki liu, ka yalodei ena kaukauwa vakalou ni matabete. Sa ivurevure ni igu kei na veivakayaloqaqataki me da kila o cei o keda kei na veika e tu vei keda kei na veika e dodonu me da cakava ena nona cakacaka o Koya sa Kaukauwa Sara.
Sa kaya na Turaga, “Raica koi Au na Turaga, au na vakayacora na noqu yalayala kevaka dou sa muria na noqu ivakaro; ia kevaka dou sega ni muria na noqu ivakaro dou na sega ni rawata na ka sa yalataki.”28
Na vuvale e sega kina na matabete me na vakatawai ka qaravi mai na veikuoramu ni matabete. Ena iwalewale oqo, ena sega kina ni vakuwai e dua na vuvale ena loma ni Lotu mai na dua na veivakalougatataki.
Ena vica na yabaki sa oti eratou soqoni vata e dua na matavuvale ena yasa ni nona idavodavo e dua na marama qase lailai ni Denmark. E tiko kina na luvena tagane uabula, dau muri lomana. Ena vica na yabaki sa oti sa mai vakaitikotiko kina e vale.
E vakamamasu ena luluvu, “Nau, mo bula mai. Nau e sega ni rawa ni o sa mate.” E kaya, “Nau, e sega ni rawa ni o lako. Au na sega ni laivi iko mo lako.”
E rai cake na tina lailai oqo vua na luvena tagane ka kaya ena vosa vaka-Denmark cacavukavuka, “But ver is yo powah?”—evei na nomu kaukauwa?
E kaya ko Paula:
“[Eda] sa tara cake ena nodra yavu na iapositolo kei na parofita, ia sai koya ko Jisu Karisito sa kena ivakadei ena tutu ni vale;
“O koya sa sema vata kina na vale taucoko a sa tubu cake kina me valetabu ni sa tu vata kei na Turaga:
“O koya dou sa vakatataki vata talega kina me vale ni Kalou ni sa tiko kina na Yalo Tabu.”29
Eda sega ni taroga se na qaqa na cakacaka ni Turaga. Sa dodonu me da cokovatataka na noda sasaga kece sara ka vakaduavatataki keda.
Sa tu vei keda na dodonu ni matabete. Ena veika kece eda sa veivosakitaka ka cokonaka, sa noda itavi ena gauna oqo me da vakayadrata na kaukauwa ni matabete ena Lotu. Na dodonu ena matabete e yaco mai ena veitabaki; na kaukauwa ena matabete e yaco mai ena noda yalodina ka bula talairawarawa ena vakarokorokotaki ni veiyalayalati. Ena vakalevutaki ena noda cakacakataka ka vakayagataka na matabete ena buladodonu.
Ena gauna oqo, kemuni na tama, au na tataunaka vei kemuni na veika bibi me baleta na nomuni veikacivi. Sa tu vei kemuni na kaukauwa ni matabete ka vakadodonu mai vua na Turaga me taqomaki kina na nomuni vuvale. Ena yaco mai ena so na gauna ni ka duadua ga e rawa ni veitaqomaki ki na nomuni matavuvale mai na sasaga ni meca sa ikoya na kaukauwa oqori. Ko ni na ciqoma na veidusimaki ni Turaga ena isolisoli ni Yalo Tabu.
E sega ni vakacacana tiko na meca na noda veisoqoni vaka-Lotu—rairai e vagauna ga. Ena veigauna, eda sa galala tu me da soqoni ena gauna ga eda vinakata kina ka sega ni dua na ka e vakacacana. Ia o koya kei ira era dau muri koya era na sega ni cegu ena nodra bololaka tiko na itikotiko kei na matavuvale.
Na icavacava ni veiitaviqaravi kece sara ena Lotu sa ikoya me ratou na bula marau ena nodratou vale e dua na tagane kei na watina kei ira na luvena, me ra taqomaki mai na ivakavuvuli kei na lawa ni kosipeli, ka vauci vata ena veiyalayalati ni matabete tawamudu.
Na lawa kece kei na ivakavuvuli kei na kaukauwa, na vakabauta, na cakacaka vakalotu kece sara kei na veitabaki, na veiyalayalati kece, na ivunau kece kei na sakaramede yadua, na ivakasala yadua kei na veivakadodonutaki, na veivauci, na veiqaravi—na veika kece oqori sa ulumatua ni kedra inaki me ra vakavinakataki sara na tamata yadua kei na matavuvale, ni sa kaya kina vakaoqo na Turaga, “Oqo na inaki kei na lagilagi ni noqu cakacaka—me tucake tale mai na mate na tamata kecega ka rawata na bula tawamudu.”30
Au wasea noqu ivakadinadina ena kaukauwa ni matabete a soli ki na Lotu me taqomaki keda ka dusimaki keda. Ni sa tiko vei keda oqori, e sega ni da rerevaka na veigauna sa bera mai. Na rere sa ikoya na veibasai ni vakabauta. Me da toso ki liu, vakadeitaka ni Turaga ena qarauni keda, vakabibi ena matavuvale. Au wasea noqu ivakadinadina me baleti Koya ena yaca i Jisu Karisito, emeni.