ផ្លូវទៅកាន់ស៊ីយ៉ូន
អ្នកនិពន្ធរស់នៅរដ្ឋ តិចសាស ស.រ.អា ។
ទីក្រុង រិចម៉ន្ត រដ្ឋ មិសសួរី ថ្ងៃទី ២ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ១៨៦២
« ម៉ារី តើកូនមើលឃើញអ្វីខ្លះ ? » ម្តាយចុងរបស់ម៉ារី បាននិយាយដោយស្រទន់ពីលើគ្រែដោយកំពុងដេកឈឺ ។
ម៉ារី និយាយដោយមើលទៅក្រៅតាមបង្អួចថា « ការប្រយុទ្ធគ្នានោះហាក់បីដូចជាមកកាន់តែជិតហើយ » ។ សង្គ្រាមស៊ីវិលអាមេរិកកំពុងប្រយុទ្ធគ្នានៅចម្ងាយពីរបីគីឡូម៉ែត្រពីទីនោះប៉ុណ្ណោះ ។ សំឡេងបាញ់គ្នាឮកងរំពងពេញអាកាសតាំងពីព្រឹក ។ ម៉ារី បានងាកមើលទៅម្តាយចុងរបស់នាងវិញ ។ « កូនសូមទោស ។ កូនគិតថា យើងពុំអាចចេញពីផ្ទះដើម្បីទៅរកវេជ្ជបណ្ឌិតឡើយ » ។
« ខិតឲ្យជិតមក » ។ ម៉ារី បានអង្គុយនៅក្បែរគ្រែ ហើយបានចាប់ដៃរបស់ម្តាយចុងនាង ។ ម្តាយចុងរបស់ម៉ារីបាននិយាយដោយស្ងាត់ៗថា « ម៉ាក់ដឹងថាឪពុករបស់កូនពុំទាន់មានសុខភាពល្អនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែកូនត្រូវនាំយកគ្រួសារយើងទៅស៊ីយ៉ូន — ប្អូនប្រុសប្អូនស្រីរបស់កូន និងកូនភ្លោះ ។ ចូរកុំបណ្តោយឲ្យឪពុកកូនស្លាប់ឡើយ រហូតគាត់ទៅដល់ភ្នំរ៉កគីសិន ! សូមសន្យានឹងម៉ាក់មក ! »
ម៉ារីបានដឹងថាគ្រួសាររបស់នាងចង់ទៅទីក្រុង សលត៍ លេកយ៉ាងខ្លាំង ។ បន្ទាប់ពីពួកគេបានឮអំពីដំណឹងល្អ ហើយទទួលបុណ្យជ្រមុជទឹកមក ពួកគេបានចាកចេញពីប្រទេសអង់គ្លេសទៅចូលរួមពួកបរិសុទ្ធនៅទីក្រុងស៊ីយ៉ូន ។ ប៉ុន្តែតើវាអាចធ្វើទៅបានដែរឬទេ ? នាងបានក្រឡេកមើលទៅឪពុកនាង កំពុងអង្គុយដោយស្ងាត់ស្ងៀមនៅលើកៅអីរបស់គាត់ ។ បីឆ្នាំកន្លងមកនេះ ឪពុកនាងបានរងទុក្ខដោយការដាច់សសៃឈាមក្នុងខួរក្បាលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដែលធ្វើឲ្យគាត់ពិការមួយចំហៀងខ្លួនខាងឆ្វេង ។
ម៉ារីបានដកដង្ហើមវែង ។ នាងបានខ្សឹបថា « កូនសូមសន្យា » ។
មិនយូរប៉ុន្មាន ម្តាយចុងរបស់ម៉ារីបានស្លាប់ ។
នាព្រឹកបន្ទាប់មក ម៉ារីបានសម្រេចចិត្តថា វាដល់ពេលដែលត្រូវប្រាប់ឪពុកនាងអំពីការសន្យានោះ ។ នាងបានថ្លែងថា « កូនដឹងថាកូនមានអាយុតែ ១៤ ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែកូនត្រូវតែនាំគ្រួសាររបស់យើងទៅស៊ីយ៉ូនឲ្យបាន » ។ នាងបានឮសំឡេងកូនភ្លោះភ្ញាក់ឡើង ។ នាងបាននិយាយថា « កូនត្រូវទៅចំអិនអាហារពេលព្រឹកហើយ ។ ប៉ុន្តែសូមគិតអំពីរឿងនេះ » ។
ពីរបីថ្ងៃក្រោយមក ឪពុកបានហៅឈ្មោះរបស់ម៉ារី ។ គាត់បាននិយាយថា « អ្វីៗទាំងអស់បានរៀបចំរួចស្រេចហើយ » ។ សំឡេងរបស់គាត់នៅតែឮឡុលៗនៅឡើយ ដោយសារការដាច់សរសៃឈាមក្នុងខួរក្បាលនោះ ។ « ប៉ាបានលក់ដីរបស់យើង និងរ៉ែធ្យូងថ្មរបស់យើង ដើម្បីឲ្យយើងអាចទិញរទេះមួយ គោឈ្មោល គោញី និងគ្រឿងសម្ភារមួយចំនួន ។ ក្រុមរទេះនឹងចាកចេញដំណើរយ៉ាងឆាប់នេះទៅទិសខាងលិច ។ ពួកគេពុំមែនជាពួកបរិសុទ្ធថ្ងៃចុងក្រោយទេ ប៉ុន្តែពួកយើងអាចធ្វើដំណើរជាមួយពួកគេទៅដល់រដ្ឋអៃអូវ៉ា ។ នៅពេលយើងទៅដល់ទីនោះ យើងអាចចូលរួមជាមួយក្រុមពួកបរិសុទ្ធ ដែលធ្វើដំណើរទៅជ្រលងភ្នំសលត៍ លេក » ។
ម៉ារីបានឱបឪពុកនាង ។ « អរគុណប៉ា » ។ មិនយូរប៉ុន្មាន ពួកគេនឹងទៅស៊ីយ៉ូន !
ពេលវេលាដើរយ៉ាងលឿន ពេលម៉ារីបានជួយរៀបចំក្រុមគ្រួសារនាងដើម្បីធ្វើដំណើរ ។ នាងបានប្រាប់ខ្លួនឯងថា « អ្វីគ្រប់យ៉ាងនឹងដំណើរការយ៉ាងល្អ ។ មិនយូរប៉ុន្មានទេពួកយើងនឹងរស់នៅក្នុងស៊ីយ៉ូន » ។
ប៉ុន្តែក្រោយមកឪពុកនាងបានឈឺ ។ មាត់របស់គាត់ធ្លាក់ស្រយុងចុះម្ខាង ម៉ារីបារម្ភថាមានការដាច់សសៃឈាមក្នុងខួរក្បាលមួយផ្សេងទៀត ។
នាងបានប្រាប់អ្នកដឹកនាំក្រុមរទេះថា « គាត់ឈឺខ្លាំងណាស់ពុំអាចធ្វើដំណើរបានឡើយ ។ យើងត្រូវការពេលពីរបីថ្ងៃដើម្បីឲ្យគាត់បានធូរស្បើយសិន » ។
បុរសនោះបាននិយាយភ្លាមថា « យើងពុំអាចរង់ចាំបានឡើយ » ។ ដោយមើលមុខរបស់ម៉ារី បុរសនោះបានបន្ទន់សំឡេងរបស់គាត់ ។ « ក្មួយអាចនៅទីនេះរហូតដល់គាត់អាចធ្វើដំណើរបាន ហើយក្រោយមកក្មួយអាចទៅទាន់ពួកយើងហើយ » ។ ដោយគ្មានជម្រើសអ្វីផ្សេងទៀត ម៉ារីបានយល់ព្រម ។
មួយសប្តាហ៍ក្រោយមក ម៉ារីបានរៀបចំគ្រួសារនាងដើម្បីធ្វើដំណើរបន្តទៅទៀត ។ នាងនិយាយប្រាប់ ជែកសិន ប្អូនប្រុសអាយុប្រាំបួនឆ្នាំរបស់នាងថា « កូនភ្លោះ និងសារ៉ាអាចជិះលើគោបាន ។ ប៉ាអាចជិះលើរទេះ ហើយឯងអាចជួយបងបណ្តើរគោ » ។
សារ៉ាបាននិយាយដោយសំឡេងតិចៗថា « ខ្ញុំខ្លាចណាស់ » ។ នាងទើបតែមានអាយុប្រាំមួយឆ្នាំ ហើយនាងមើលទៅមានមាឌតូច កំពុងតែអង្គុយនៅលើខ្នងដ៏ធំរបស់គោ ។ កូនភ្លោះអាយុបួនឆ្នាំនោះបានមើលម៉ារីទាំងបើកភ្នែកធំៗ ។
« យើងនឹងធ្វើដំណើរឲ្យលឿន ហើយទៅទាន់ក្រុមរបស់យើង ! » ម៉ារីបានបង្ខំចិត្តនិយាយទាំងក្តីរីករាយ ។
គ្រួសាររបស់ម៉ារីបានធ្វើដំណើរយ៉ាងឆ្ងាយអស់ជាច្រើនគីឡូម៉ែត្រ និងអស់ជាច្រើនថ្ងៃ ។ ទីបំផុត សូម្បីតែម៉ារីក៏សារភាពអំពីរឿងហេតុពិតផងដែរ ។
ក្រុមរទេះទាំងនោះពុំបានរង់ចាំពួកគេឡើយ ។ ម៉ារី និងគ្រួសារនាងត្រូវធ្វើដំណើរទៅស៊ីយ៉ូនតែឯងហើយ ។
ទន្លេ ប្លេត រដ្ឋ ណេប្រាស្កា ឆ្នាំ ១៨៦៣
« មើលណ៎ ! » ម៉ារីបានទាញខ្លុះគោ ហើយគោបានបន្ថយល្បឿន ។ « តើប្អូនៗគ្មានបញ្ហាអ្វីទេឬ ? » នាងបានមើលទៅប្អូនៗតូចជាងគេទាំងបីរបស់នាង ដែលកំពុងជិះនៅលើខ្នងគោ ។ ពួកគេបានងក់ក្បាល ។
ទន្លេ ប្លេត លាតសន្ធឹងនៅពីមុខពួកគេ យ៉ាងធំទូលាយហើយមានភក់ ។ ជែកសិន ប្អូនប្រុសរបស់នាងបានសួរថា « តើយើងត្រូវធ្វើអ្វីទៀត ? » គាត់មានអាយុតែប្រាំបួនឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែគាត់កំពុងជួយម៉ារីបណ្តើរគោ ។ ឪពុកទម្រេតខ្លួនលើរទេះ នៅតែឈឺដោយសារជំងឺដាច់សសៃឈាមក្នុងខួរក្បាលនៅឡើយ ។
ម៉ារីបាននិយាយថា « យើងពុំចាំបាច់ឆ្លងទន្លេនេះឡើយ ។ ប៉ុន្តែយើងអាចធ្វើដំណើរតាមដងទន្លេនេះ » ។ គ្មានផ្លូវទៅកាន់ស៊ីយ៉ូនឡើយ ប៉ុន្តែទន្លេនេះគួរតែនាំផ្លូវពួកគេឆ្ពោះទៅភាគខាងលិច ។ « ហ៊ុយៗ ម៉ារីដេញគោឲ្យទៅមុខ ! »
ម៉ារីពុំដឹងថាពួកអ្នកត្រួសត្រាយមរមនធ្វើដំណើរតាមត្រើយម្ខាងទៀតនៃទន្លេប្លេត ហើយបានទៅតាមផ្លូវមួយផ្សេងទៀតទេ ។ ដោយពុំបានឆ្លងទន្លេ នោះពួកគេបានចូលទៅក្នុងដែនដីពួកឥណ្ឌាអាមេរិកាំងដើម ។ ពួកគេពុំបានជួបរទេះផ្សេងទៀតឡើយនៅពេលពួកគេបន្តធ្វើដំណើរនោះ ។
ពួកគេចេះតែបន្តដំណើរទៅមុខ ។ ជាច្រើនសប្តាហ៍ក្រោយមក ម៉ារីបានឃើញធូលីដីដ៏ក្រាស់បានហុយមក ។ នាងបានខ្សឹបប្រាប់គោ និងខ្លួននាងថា « ចូររឹងប៉ឹងឡើង ។ ចូររឹងប៉ឹងឡើង » ។
ពេលធូលីដីនោះឈប់ហុយពួកគេបានឃើញពួកឥណ្ឌាអាមេរិកាំងដើមមួយក្រុមតូចកំពុងជិះសេះមក ។ មានម្នាក់បានជិះសេះមកក្បែរខ្នងរទេះជាកន្លែងដែលប៉ារបស់នាងកំពុងដេក ។
ទឹកមុខរបស់អ្នកជិះសេះនោះមើលទៅមានចិត្តសប្បុរស ។ គាត់បានសួរដោយចង្អុលទៅឪពុកនាងថា « តើគាត់ឈឺឬ ? »
ម៉ារីបាននិយាយតិចៗថា « ចាស៎ » ។ បុរសនោះបានស្រែកដោយនិយាយជាភាសារបស់គាត់ ហើយមានបុរសមួយចំនួនបានជិះសេះមកយ៉ាងលឿន ។
ម៉ារីបានសម្លឹងមើលទៅលើមេឃ ។ នាងបានប្រាប់ជែកសិន ថា « យើងនឹងឈប់នៅទីនេះ » ។ នាងបានលើកសារ៉ា និងកូនភ្លោះចុះក្រោម ។
ជែកសិនបាននិយាយថា « ម៉ារីមកមើលនេះ ! » បុរសដែលមានទឹកមុខសប្បុរសនោះបានជិះសេះមករកពួកគេ ដោយយួរអ្វីមួយធ្ងន់នៅក្នុងដៃគាត់ ។
បុរសនោះនិយាយថានេះជា « ទាព្រៃ និងទន្សាយ ។ សម្រាប់អ្នកទាំងអស់គ្នា » ។ ម៉ារីគ្រាន់តែឈរសម្លឹង ដោយពុំអាចថ្លែងរួច នៅពេលបុរសនោះទម្លាក់សត្វដែលគាត់បានសម្លាប់ទាំងនោះមកក្នុងដៃនាង ។ គាត់បានងក់ក្បាល ហើយជិះសេះទៅវិញខណៈដែលពន្លឺព្រះអាទិត្យកំពុងភ្លឺចែងចាំង ។
ម៉ារីបានបន្លឺសំឡេងថា « អាហារ ! ។ សាច់ ! » ។ អំណោយរបស់បុរសនោះពិតជាអព្ភូតហេតុមួយ ។
មានអព្ភូតហេតុជាច្រើនទៀតបានកើតមាននៅក្នុងដំណើររបស់ពួកគេ ។ គោព្រៃមួយហ្វូងបានមកក្បែរពួកគេ ប៉ុន្តែក្រោយមកបានវាងចេញពីរទេះ ដោយទៅតាមផ្លូវវារៀងៗខ្លួន ។ ព្យុះដីហុយបានបក់បោកនាំយកកូនភ្លោះម្នាក់ធ្លាក់ចូលក្នុងទន្លេ ប៉ុន្តែម៉ារីបានសង្គ្រោះនាងបានមកវិញ ។
ប៉ុន្ដែ ការធ្វើដំណើរនោះនៅតែមានការលំបាក ។ រទេះគោមានសភាពចាស់ទ្រុឌទ្រោមរាល់ថ្ងៃ ហើយមើលទៅគោកាន់តែខ្សោយទៅៗ ។ ចំណែកឯដីវិញជាដីចំណោត ហើយមានសុទ្ធតែថ្ម ។ ភ្នំនានាពិបាកឆ្លងកាត់ ។ ប៉ុន្តែម៉ារី និង គ្រួសារនាងបន្តធ្វើដំណើរទៅមុខដោយសន្សឹមៗ ។
ពួកគេទើបតែចុះមកពីកំពូលភ្នំដ៏ខ្ពស់មួយ ពេលម៉ារីបានឃើញបុរសម្នាក់កំពុងបររទេះមករកពួកគេ ។
នាងបាននិយាយទៅជែកសិន ថា « ប្រហែលជាគាត់អាចប្រាប់ផ្លូវពួកយើងទៅទីក្រុងលីហៃ ! » ។ ពួកគាត់មានឪពុកមាម្នាក់រស់នៅទីនោះ ។
នៅពេលនាងបានសួរតើពួកនាងកំពុងនៅទីណា បុរសនោះបាននិយាយថា « ក្មួយកំពុងនៅជ្រលងជ្រោះ អេខូ នៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីជ្រលងភ្នំ សលត៍ លេកឡើយ ។ ប៉ុន្តែតើមនុស្សទាំងអស់នៅក្នុងក្រុមរបស់ក្មួយនៅឯណា ? »
នាងបានប្រាប់រឿងទាំងអស់ដល់បុរសនោះ ហើយគាត់បានស្តាប់នាងដោយក្តីភ្ញាក់ផ្អើល ។ « ក្មួយបានធ្វើដំណើរដោយខ្លួនឯងចម្ងាយ ១៦០៩ គីឡូម៉ែត្រឬ ? » គាត់បានគ្រវីក្បាលដោយការកោតសរសើរ ។ « ក្មួយជាក្មេងស្រីម្នាក់ដ៏ក្លាហាន ។ ពូសូមប្រាប់ផ្លូវក្មួយទៅកាន់ទីក្រុងលីហៃ ។ ក្មួយជិតទៅដល់ទីនោះហើយ » ។
ខណៈដែលបុរសនោះបានដកយកផែនទីសាមញ្ញមួយដែលប្រឡាក់ដីចេញមក ម៉ារីបាននិយាយតិចៗដាក់ខ្លួននាងថា « ជិតដល់ទីនោះហើយ ។ ជិតដល់ស៊ីយ៉ូនហើយ ។ ខ្ញុំគិតថាទីបំផុត យើងអាចធ្វើដំណើរទៅដល់ទីនោះហើយ » ។
ម៉ារី និងគ្រួសារនាងបានធ្វើដំណើរទៅដល់ទីក្រុងលីហៃរដ្ឋយូថាហ៍ ។ ក្រោយមកនាងបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ហើយមានគ្រួសារផ្ទាល់ខ្លួននាងដ៏ធំមួយ ។ គំរូនៃសេចក្តីជំនឿ និងភាពក្លាហានរបស់នាងបានផ្តល់ពរដល់មនុស្សជាច្រើន ។