2019
Vakararavi vei Jisu Karisito
Me 2019


2:3

Vakararavi vei Jisu Karisito

Kevaka eda rai tikoga vei Jisu Karisito, ena vukei keda o Koya me da bulataka noda veiyalayalati ka vakalevutaka noda ilesilesi vaka italatala qase e Isireli.

Ni a lako voli o Jisu ena dua na sala voleka e Kapenaumi1 kei na lewevuqa na tamata era wavoliti koya, sa dua na yalewa ka tauvi koya e dua na mate levu ka yabaki tinikarua a dolele yani ka tara na bele ni Nona isulu. A sa vakabulai vakasauri o koya.2

E volai ena ivolanikalou ni o Jisu, sa kila “ni [kaukauwa sa] lako tani vei [Koya],”3 “a sa vuki e na maliwa ni lewe vuqa”4 qai “rai … me kunei koya ka cakava na ka koya.”5 “Ia ni sa kila na yalewa sa sega ni vuni,”6 a sa “cuva sobu e matana, ka tukuna kecega vua na kena dina.”7

A sa kaya vua ko Jisu, “Na luvequ-yalewa, mo vakacegu: sa vakabulai iko na nomu vakabauta; mo lako e na vakacegu.”8

E a vakabula na yalewa o Jisu Karisito. E a vakabulai vakayago okoya, ia ni vuki yani o Jisu me raici koya, e a vakaraitaka nona vakabauti Koya ka vakabula na yalona o Koya.9 E a vosa oKoya vua ena loloma, vakadeitaka vua na Nona veivakadonui, ka vakalougatataki koya ena Nona vakacegu.10

Kemuni na taciqu, ni da taura tu na matabete tabu, eda sa vakaitavi ena cakacaka ni veivakabulai. Ena yabaki sa oti sa mai vakataqara kina na Turaga na veiliutaki ni cakacaka oqo ena vatuvatu ni tabadra na veitacini e Isireli.11 E sa noda e dua na ivakaro veivakauqeti mai vua na Turaga—ni da cakacaka kei ira na ganeda, me da veiqaravi ena sala e vakalou sara, vakusakusataka na vakasoqoni i Isireli ena yasa ruarua ni ilati, tauyavutaka noda vuvale me vanua vakatabui ni vakabauta kei na vulici ni kosipeli, ka vakarautaka na vuravura me baleta na iKarua ni Lakomai i Jisu Karisito.12

Me vaka na ka kecega, e sa vakaraitaka vei keda na sala na iVakabula: e gadrevi me da rai yani ka qaravi Jisu Karisito me vaka a rai yani oKoya ka qaravi Tamana.13 E a kaya vakaoqo na iVakabula vua na Parofita o Josefa:

“Drau vakararavi tiko mai vei au ena vakasama kece; kakua ni vakatitiqa, kakua ni rere.

“Drau nanuma tiko na we ni moto e sarisariqu kei na we ni ivako ena ligaqu kei na yavaqu; ia mo drau yalodina ka muria sara na noqu ivakaro, ia drau na rawata vakaidina na matanitu vakalomalagi.”14

Ena matanitu ni bula taumada e a yalataka o Jisu vei Tamana ni na vakayacora oKoya na lomai Tamana ka me noda iVakabula ka Dauveivueti. Ni a taroga o Tamana, “Ko cei meu tala?”15 A qai sauma o Jisu:

“Koi au oqo, mo ni talai au.”16

“iTamaqu, me yaco ga na lomamuni, ka me nomuni tikoga na lagilagi ka sega ni mudu.”17

E a bulataka o Jisu na vosa ni yalayala oya ena Nona bula taucoko vaka vuravura. E a vakatavulica oKoya na ivunau i Tamana ena yalomalua, yalomalumalumu, kei na loloma ka vakayacora na cakacaka i Tamana ena kaukauwa kei na lewa ka a solia vei Koya o Tamana.18

E a solia o Jisu na yalona vei Tamana. E a kaya o Koya:

“Ni’u sa lomani Tamaqu.”19

“Ni’u sa kitaka tikoga na ka sa vinakata ko koya.”20

“Niu sa sega ni lako sobu mai … meu kitaka na lomaqu, meu kitaka ga na loma i [Tamaqu sa] talai au mai.”21

Ena Nona yaluma e Kecisemani e a masulaka oKoya, “Ia me kakua ni yaco na noqu lewa, me yaco ga na nomuni lewa.”22

Ni sa kacivi ira na italatala qase e Isireli na Turaga me “vakararavi tiko mai vei au ena vakasama kece” ka “nanuma tiko na we ni moto” ena Yagona vakaturicaketale, e sa dua na kaci me da vuki tani mai na ivalavala ca kei na vuravura ka vuki yani ki vei Koya ena loloma kei na talairawarawa. E sa dua na kaci me da vakatavulica na Nona ivunau ka kitaka Nona cakacaka ena Nona sala. O koya gona, e sa, dua na kaci me da nuitaki Koya vakatabakidua, sorovaka na lomada kei na yaloda ki Vua, ka yaco me vakataki Koya ena vuku ni Nona kaukauwa veivueti.23

Kemuni na taciqu, kevaka eda vakararavi vei Jisu Karisito oKoya ena vakalougatataki keda me da Nona italatala qase e Isireli—yalomalua, yalomalumalumu, talairawarawa, vakasinaiti ena Nona loloma.24 Ka da na kauta mai na reki kei na veivakalougatataki ni Nona kosipeli kei na Nona Lotu ki na noda matavuvale kei ira na tacida kei na ganeda ena yasa ruarua ni ilati.

Sa kacivi keda o Peresitedi Russell M. Nelson meda rai tikoga vei Jisu Karisito ena sala oqo: “E sega ni rawarawa se yaco vakataki koya na bula vakatisaipeli mana vakaoya. Sa dodonu me vakoti tu na noda raimatua kivua na iVakabula kei na Nona kosipeli. E cakacaka bibi toka vaka-vakasama ni da segata me da vakararavi tiko vei Koya ena noda vakasama kecega . Ia ni da vakayacora vakakina, ena dro na noda vakatitiqa kei na rere.”25

Na vakota e sa dua na vosa cecere. E kena ibalebale me vesuka matua, me dreta ka taura vakataucoko.26 Eda vakota na noda raimatua vei Jisu Karisito kei na Nona kosipeli ni da bulataka na noda veiyalayalati.

Ni da bulataka na noda veiyalayalati, era na vakayarayarataka na veika kece eda kaya ka cakava. Eda bulataka e dua na bula ni veiyalayalati27 sinai ena veicakacaka lalai ni vakabauta e veisiga, ka ra vagolei keda vei Jisu Karisito: masu mai na yaloda ena Yacana , kanamagiti tiko ena Nona vosa, vuki tiko ki Vua me veivutunitaki noda ivalavala ca, muria tiko na Nona ivunau, vakayagataki tiko ni sakaramede kei na rokovi ni Nona Siga ni Vakacecegu, sokalou tiko ena Nona vale tabu ena kena levu eda rawata, ka cakacakataka tiko na Nona matabete tabu me ra qaravi kina na luve ni Kalou.

Na veicakacaka yalodina ni veiyalayalati oqo e dolava na yaloda kei na lomada ki na kaukauwa veivueti ni iVakabula kei na veivakayarayarataki veivakasavasavataki ni Yalo Tabu. E veisautaka na iVakabula na noda itovo dina ena vosa e na vosa, eda yaco kina meda saumaki vakatitobu cake ki Vua ka vakabulabulataki mai na noda veiyalayalati e na yaloda.28

E ra yaco me inaki dei ka kaukauwa vaka-vatu na noda yalayala eda vakayacora vei Tamada Vakalomalagi , na noda gagadre titobu duadua. E vakasinaiti keda ena yalo vakavinavinaka kei na reki na yalayala i Tamada Vakalomalagi vei keda.29 Era sa sega kina ni veilawa me da muria na noda veiyalayalati ia sa yaco mera ivunau mareqeti e uqeti ka dusimaki keda ka vakota noda raimatua vei Jisu Karisito.30

Na veicakacaka ni sokalou oqo sa tu vakarawarawa ki na tamata kece, na gone kei na qase. Kemuni na cauravou ka taura tu na Matabete i Eroni, e sa baleti kemuni na veika kece au sa kaya ena bogi nikua. Au vakavinavinakataka na Kalou baleti kemuni. Ko ni dau vakarautaka na veicakacaka tabu vakalotu kei na veiyalayalati vei ira e milioni na Yalododonu Edaidai e veimacawa. Ni o vakarautaka, masulaka, se vota na sakaramede; veiqaravi; veipapitaisotaki ena valetabu; sureta e dua na itokani ki na dua na itaviqaravi; se vueta e dua na lewe ni nomu kuoramu, ko sa vakayacora tiko na cakacaka ni veivakabulai. O iko talega sa rawa mo vakararavi tiko vei Jisu Karisito ka bulataka nomu veiyalayalati e veisiga. Au yalataka vei kemuni ni kevaka o ni cakava oqori, o ni na dauveiqaravi nuitaki ni Turaga edaidai ka, ena dua na siga mai muri, yaco me italatala qase qaqa e Isireli.

Kemuni na taciqu, au kila ni rairai veivakayalolailaitaki na irogorogo ni veika kece oqo Ia yalovinaka nanuma na veivosa oqo ni iVakabula: “Ka’u sa sega ni tiko duaduaga, ni keirau sa tiko vata kei Tamaqu.”31 Sa vakakina vei keda. Eda sega ni tiko duaduaga. E Rau lomani keda Na Turaga o Jisu Karisito kei na Tamada Vakalomalagi, ka Rau sa tiko vata kei keda.32 Baleta ni a vakararavi o Jisu vei Tamana ka vakacavara na solibula veisorovaki cecere oya eda sa rawa ni vakararavi vei Jisu Karisito ena nuidei ni na vukei keda o Koya.

E sega ni dua vei keda e sa vinaka sara. Ena so na gauna eda yaco koso. Eda vakasesei se vakayalolailaitaki. Eda tarabe. Ia kevaka eda vakararavi tiko vei Jisu Karisito ena yalo sa veivutuni ena laveti keda cake oKoya, savai keda mai na ivalavala ca, vosoti keda, ka vakabula na yaloda. E sa yalovosota ka yalovinaka oKoya; ka sa tawacava rawa ka tawa druka na Nona loloma veivueti.33 Ena vukei keda oKoya me da bulataka noda veiyalayalati ka vakalevutaka noda ilesilesi vaka italatala qase e Isireli.

Ena vakalougatataki keda na Tamada ena veika kecega e gadrevi me vakayacori kina na Nona inaki: “na ka kecega … mai lomalagi kei vuravura, na bula kei na rarama, na Yalo kei na kaukauwa, ka talai mai me vaka na lewa nei Tamana ena vukui Jisu Karisito, na Luvena.”34

Ni drodro mai ki na noda bula na rarama kei na kaukauwa vakalou e tolu na ka veivakuirabuitaki e yaco:

iMatai, eda rawa ni rai! Ena vuku ni ivakatakila eda sa tekivu me rai me vaka a raica na yalewa o Jisu: ni rai sivita na taudaku ki na loma ni yalona.35 Ni da raica me vaka e rai o Jisu, e vakalougatataki keda oKoya me da lomani ira eda qarava ena Nona loloma. Ena Nona veivuke, era na raica na iVakabula ka vakila na Nona loloma o ira eda qarava.36

iKarua, e tu vei keda na kaukauwa vakamatabete! E tu vei keda na lewa kei na kaukauwa meda cakacaka ena yaca i Jisu Karisito me “veivakalougatataki, veituberi, veitaqomaki, veivaqaqacotaki, ka veivakabulai vei ira na tani ka rawa ni cakamana vei ira [eda] lomana ka taqomaka na [noda] bula vakawati kei na matavuvale.”37

iKatolu, sa lako vata tiko kei keda o Jisu Karisito! Na vanua ga eda lakova, e lakova oKoya. Ni da veivakavulici, e veivakavulici o Koya. Ni da veivakacegui, e veivakacegui o Koya. Ni da veivakalougatataki, e veivakalougatataki o Koya.38

Kemuni na taciqu, e sega li ni kilikili me da reki? Eda sa vakakina! Eda taura tu na matabete tabu ni Kalou. Ni da vakararavi tiko vei Jisu Karisito, bulataka noda veiyalayalati, ka vakota noda raimatua vei Koya, eda na semati kei ira na ganeda ka veiqaravi ena dua na sala e vakalou sara, vakasoqoni Isireli sa veiseyaki ena yasa ruarua ni ilati, vaqaqacotaka ka vauca noda matavuvale, ka vakarautaka na vuravura me baleta na iKarua ni Lakomai ni Turaga o Jisu Karisito. Ena yaco dina. Au vakadinadinataka vakakina.

Au tinia ena masu oqo mai na yaloqu, ni o keda taucoko, kece sara, eda na vakararavi tiko vei Jisu Karisito ena vakasama kece. Kakua ni vakatitiqa. Kakua ni rere. Ena yacai Jisu Karisito, emeni.

iDusidusi

  1. E vakatikori Jisu o James E. Talmage “voleka e Kapenaumi” ni yaco na veivakabulai oqo (raica na Jesus the Christ [1916], 131).

  2. Raica na Luke 8:43–44; raica talega na Maciu 9:20–21; Marika 5:25–29.

  3. Luke 8:46.

  4. Marika 5:30.

  5. Marika 5:32.

  6. Luke 8:47.

  7. Marika 5:33.

  8. Luke 8:48.

  9. E a vola o James E. Talmage ni a yaga vakalevu cake sara vua na yalewa mai na veivakabulai vakayago oya na veivakadeitaki ni sa solia na gagadre ni yalona na iVakabula, ka sa ciqomi mai vei Koya na nona vakabauta (raica na Jesus the Christ, 318). E a vakabulai koya vakayago ka vakayalo o Jisu ka dolava vua na sala ki na bula.

  10. E veivakararamataki ni o Jairo, e dua na turaga ni valenilotu, e a tiko kei Jisu ni yaco na veivakabulai oqo. E a lako tiko o Jisu ki na vale nei Jairo me vakaturi luvena yalewa oKoya mai na mate. Na yalewa ka a vakabula o Jisu e rairai a sa vakasevi tani mai na valenilotu baleta na mate e tauvi koya. Ni a vakabulai koya o Jisu, e a vakamatatataka talega oKoya vei ira kece era a tu ekea, oka kina o Jairo, ni o koya e dua na luveyalewa lomani, dua na yalewa vakabauta, ka sa taucoko ena yagona kei na yalona.

  11. Raica na D. Todd Christofferson, “Na Kuoramu ni iTalatala Qase,” (Liaona, Me 2018, 55–58) me baleta na veivosaki ni veiveisau me duri e dua na kuoramu ni Matabete i Melikiseteki ena dua na tabanalevu. Na inaki ni veisau oya e a vakamacalataki va oqo ena wase ni Taro Dautarogi Wasoma ena mataveilawa ni Veiqaravi: “Ni dua ga na kuoramu ni Matabete i Melikiseteki ena tabanalevu era na vakaduavatataki kina na matabete me ra qarava na veitiki kece sara ni cakacaka ni veivakabulai, okati kina na cakacaka ni valetabu kei na tuvakawa ka a dau cokonaki eliu mai vua na iliuliu ni ilawalawa ni bete levu” (“Oqo Na Veiqaravi: Taro Dautarogi Wasoma,” taro 8, ChurchofJesusChrist.org/ministering).

    Na veiveisau tarava yani e sa biuti rau na iliuliu ni kaulotu ena tabanalevu kei na iliuliu ni valetabu kei na volakawa vou ena tabanalevu ena ruku ni veiliutaki ni mataveiliutaki ni kuoramu ni italatala qase. Ni sa tiko rawa ena ruku ni nodratou veiliutaki na veiqaravi ki na matavuvale, na veiveisau oqo e sa mai vakataqara na liutaki ni cakacaka ni veivakabulai ena kuoramu ni italatala qase, ka vukei mai na Soqosoqo ni Veivukei. E dina, ni taura tu o bisopi na idola ki na cakacaka ni veivakabulai ena tabanalevu, ia e lesia okoya na itavi kei na lewa ni cakacaka oya vua na peresitedi ni kuoramu ni italatala qase me rawa ni levu cake nona gauna o bisopi kei na nona matavuvale, vaqaqacotaki ira tiko na itabagone, ka veiqaravi tiko vaka turaganilewa e Isireli.

  12. Raica na Russell M. Nelson, “Me da Sa Gu Tiko,” Liaona, Me 2018, 118–19; Russell M. Nelson, “Meda iVakaraitaki Uasivi ni Yalododonu Edaidai,” Liaona, Nove. 2018, 113–14; Quentin L. Cook, “Saumaki e Titobu ka Tudei vei Tamada Vakalomalagi kei na Turaga o Jisu Karisito,” Liaona, Nove. 2018, 8–12.

  13. A talai Jisu Karisito mai ki vuravura na Tamada (raica na Joni 17:18).

  14. Vunau kei na Veiyalayalati 6:36–37.

  15. Eparaama 3:27.

  16. Eparaama 3:27.

  17. Mosese 4:2.

  18. E vuqa na yavu duri ena ivolanikalou ka vola na itukutuku i Jisu me baleta na vakayacori ni cakacaka i Tamana kei na vakatavulici ni ivunau i Tamana. Raica, me ivakaraitaki, Joni 5:19 (Sa kitaka o Jisu na ka sa raica o Koya ni kitaka o Tamana); Joni 5:36 (sa solia na Tamana vei Luvena na cakacaka me kitaka); Joni 8:26 (e vakatavulica o Jisu na veika e a ciqoma o Koya mai vei Tamana); Joni 14:28 (Sa cauraka ko Jisu, “Sa uasivi cake vei au ko Tamaqu”); 3 Nifai 11:32 (Nona ivakavuvuli e sa ivakavuvuli e a solia vei Koya o Tamana).

  19. Joni 14:31.

  20. Joni 8:29.

  21. Joni 6:38; raica talega na Joni 5:30.

  22. Luke 22:42.

  23. Na vosa na raica ena iwase oqo (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 6:36–37) e vakaibalebaletaki ki na kaci ni Turaga: me vakanamata (se vuki ki); me vagolea na vakarorogo ki; me vakararavi ena; me vakasaqara na; me waraka ena inuinui; me tiko ena vakanananu vaka dua na itinitini; me namaka se nuitaka (raica na “Look,” Merriam-Webster.com).

  24. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 121:41–42. Na vei itovo vaKarisito e tukuni ena ivolanikalou era sa isolisoli ni Yalo ka lako mai ena loloma veivueti kei na loloma soliwale i Jisu Karisito. Era buli ira na italatala qase e Isireli me ra Nona italatala qase.

  25. Russell M. Nelson, “Vagoleya Mai na Mana nei Jisu Karisito ki na Noda Bula,” Liaona Me 2017, 41.

  26. Raica na merriam-webster.com, “rivet.”

  27. Me baleta e dua na veivosaki ni vakasama ni dua na bula ni veiyalayalati, raica na Donald L. Hallstrom, “Living a Covenant Life,” Ensign, Jiune 2013, 46–49. Na itukutuku oqo e a vakalekalekataki mai na dua na itavivosa taucoko ka soli e BYU–Idaho ena Me ni 2011. Na kena vakabalavu raica na Donald L. Hallstrom, “A Covenant Life” (Brigham Young University–Idaho devotional, May 10, 2011), byui.edu.

  28. Raica na Jeremaia 31:31–33, ni vakaraitaka kina na Turaga ni na vakayacora e dua na veiyalayalati kei na mataqali ni Isireli e volai ena yalodra. Na ivakatakarakara ni veiyalayalati oqo ka volai ena yaloda, se veiyalayalati e bula cake mai ena yaloda, e kune talega ena ivola eso i Paula (raica na 2 Korinica 3:3; Iperiu 8:10). Me baleta e dua na veivosaki ni saumaki kei na yalo, raica na David A. Bednar, “Saumaki vua na Turaga,” Liaona, Nove. 2012, 106–9.

  29. Na masu ni sakaramede ni madrai e tukuna ena kena totoka na ituvaki ni noda isema ni veiyalayalati kei na Tamada Vakalomalagi. Ena yavu ni veivakabulai i Tamada eda veiyalayalati kina kei Tamada Vakalomalagi, ia na inaki ni veiyalayalati ena rawati ka da vakadonui ki na veivakalougatataki yalataki ena vuku ga ni Turaga o Jisu Karisito; oKoya na Dautataro. Ena cakacaka vakalotu ni sakaramede eda vakadinadinataka vua na Tamada (oya, eda vakavouya tiko e dua na veiyalayalati kei Koya) ni da sa lomasoli me taura kivei keda na yaca i Jisu Karisito, dau nanumi Koya tikoga, ka muria na Nona ivakaro, ka me rawa ni tikoga kei keda na Yalona (na Yalo Tabu).

    Na isolisoli ena yalayala eso i Tamada e lako mai ena vuku ni kaukauwa veivueti ka veivaqaqacotaki i Jisu Karisito. Me ivakaraitaki, me vaka a vakatavulica o Peresitedi Russell M. Nelson, ni o Jisu Karisito e sa ivurevure ni reki kecega (raica na “Reki kei na Bulabula Vakayalo,” Liaona Nove. 2016, 82). O koya gona, na vakoti ni noda raimatua vei Jisu Karisito sa kauta mai na reki ki na noda bula se vakaevei tu na noda ituvaki.

  30. E a toboka vinaka o Peresitedi Ezra Taft Benson na ka ena yaco baleta na veisau oqo ni itovo kei na kena vakamatautaki ni a kaya o koya, “Ni sa sega ni yaco na talairawarawa me dua na ka ni veivakacudrui ka sa yaco me noda sasaga ni vakasaqaqara, ena gauna oya na Kalou ena vakalougatataki keda ena kaukauwa” (ena Donald L. Staheli, “Obedience—Life’s Great Challenge,” Ensign, Me 1998, 82).

  31. Joni 16:32.

  32. Me ikuri ni veivosaki me baleta na Tamada kei na Luvena ena nodrau kauwai baleta, maleleta na, loloma baleta, kei na vakaogai ena noda bula, raica na Jeffrey R. Holland, “The Grandeur of God,” Liaona, Nove. 2003, 70–73; Henry B. Eyring, “Lako kei Au,” Liaona, Me 2017, 82–85. Raica talega na Maciu 18:20; 28:20; Vunau kei na Veiyalayalati 6:32; 29:5; 38:7; 61:36; 84:88.

  33. Raica na Roma 8:35–39; 1 Korinica 13:1–8; Moronai 7:46–47.

  34. Vunau kei na Veiyalayalati 50:27. Me kilai tiko ni sa solia na Turaga vakayadua vei ira na tabaki me ra lako yani kei na yalayala oqo, ka virikotori tu ena loma ni bai ni ilesilesi sa soli vua:

    “Sai koya sa lesi me cecere duadua, e dina ga ni sa lailai sara ka nomudou italai kecega.

    “Ia, ko koya sa rawata na ka kecega; ni sa lewa na ka kecega, mai lomalagi kei vuravura, na bula kei na rarama, na Yalo kei na kaukauwa, ka talai mai me vaka na lewa nei Tamana ena vukui Jisu Karisito, na Luvena.

    “Ia sa sega na tamata sa rawata na ka kecega, ko koya ga sa vakavoui ka vakasavasavataki mai na nona ivalavala ca kecega.

    “Ia kevaka dou sa vakavoui ka vakasavasavataki mai na nomudou ivalavala ca kecega, dou na kerea na ka kecega dou vinakata ena yacai Jisu ena soli vei kemudou” (Vunau kei na Veiyalayalati 50:26–29).

  35. Raica na 1 Samuela 16:7; 1 Korinica 2:14. Me baleta e dua na ivakaraitaki ni veivakalougatataki oqo ni rai me vakataki Jisu, raica na itukutuku ni veika sotavi i Peresitedi Henry B. Eyring ni a se bisopi voli ni dua na cauravou ka a basuka e dua na lawa. Na Turaga e a kaya vei Bisopi Eyring ena gauna oya, “Au na vakayacora mo raici koya me vaka na noqu raici koya” (“Lako Vata kei Au,” 84).

  36. Sa ikoya qo na yalayala kei na ivakaro a solia na iVakabula vei ira na tamata ena valetabu e Vanuasautu E a vakaroti ira oKoya mera bula ena ivakarau me tiko kina vei ira na Nona rarama kei na Nona ivakaraitaki, me rawa ni ra dulaki Koya cake me vaka na rarama ki na vuravura ena nodra bula kei na nodra veisureti vei ira na tani me lako mai Vua. Me vaka ni da dau vakamuri Koya ka sa sureti vakakina, era na vakilai Koya talega ka raici Koya o ira na italai ni Turaga. (Raica na 3 Nifai 14:24–25.)

  37. Russell M. Nelson, “Na Vua ni Kaukauwa Vakamatabete,” Liaona, Me 2016, 68.

  38. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 84:88.