Digital Lamang
6 ka Ideya sa Paghisgot mahitungod sa Emosyonal nga Kalig-on ngadto sa mga Bata
Himoang normal nga kalihokan ang pagpraktis sa emosyonal nga kalig-on sa inyong panimalay.
Ang emosyonal nga kalig-on mao “ang abilidad sa pagpahiangay ngadto sa emosyonal nga mga hagit uban sa kaisog ug hugot nga pagtuo nga gisentro diha ni Jesukristo.”
Ang emosyonal nga kalig-on nagagikan sa atong balaanong hinatag nga kalig-on sa kinahiladman, nga motubo pinaagi sa kasinatian ug sa relasyon uban sa Ginoo. Sa dihang naghisgot mahitungod sa emosyonal nga kalig-on, ang Unang Kapangulohan midapit kanato sa “pagtuon nga makugihon ug sa paggamit niini nga mga baroganan ug sa pagtudlo niini ngadto sa mga sakop sa inyong pamilya” ug misaad nga ang “pagdawat ug pagpuyo niini nga [mga baroganan sa emosyonal nga kalig-on] mas makapahimo kaninyo sa pagdawat sa kalig-on nga gisaad sa Ginoo.”
Unsaon Pagsugod og mga Pag-istoryahanay
Samtang maningkamot kita sa pagbuhat niana nga pagdapit sa pagtudlo og emosyonal nga kalig-on ngadto sa atong mga sakop sa pamilya, mahimong malisod ang pagkahibalo kon asa magsugod. Ania ang pipila ka mga paagi nga inyong mapasayon ang pagpahitabo niini nga mga pag-istoryahanay sa natural nga paagi:
1. Mangulo pinaagi sa ehemplo.
Gitudloan kita sa “pagpangamuyo ngadto sa Dios alang sa tanan [natong] kabuhian” (Alma 37:36). Makahatag kita og panig-ingnan sa atong mga anak kon unsaon pagdala sa atong mga kabalaka ngadto sa atong Langitnong Amahan ug unsaon sa pagpangita og kalig-on ug kusog pinaagi sa Iyang gugma ug giya. Makaampo kita alang sa kalig-on ug kalinaw nga moabot pinaagi sa makaabag nga gahom ni Jesukristo tungod sa Iyang Pag-ula. Samtang makadungog kanato ang mga bata nga makigsulti sa Langitnong Amahan sa positibo ug malig-on nga paagi, mobati sila nga masaligon ug luwas nga modangop usab ngadto Kaniya.
Sama nga modangop kita sa Langitnong Amahan aron mosulti sa atong mga hunahuna ug mga pagbati ug mangayo sa Iyang tabang ug giya, mahimo usab kitang maningkamot nga mahimong mga sumpay sa Iyang gugma ug mahimong luwas nga mga dunggoanan nga maduolan ug masaligan sa atong mga anak aron makapugong sa ilang mga emosyon. Ipakita nila nga mapahiluna nila kini nga mga emosyon pinaagi sa mahigugmaong relasyon diha kaninyo, ug kon angay, pag-ampo uban sa inyong mga anak alang sa giya ug kalig-on gikan sa Langitnong Amahan alang sa emosyonal nga mga panginahanglan.
2. Pamati ug paminaw samtang nagsulti ang inyong mga anak.
“Ang panahon sa pagpaminaw mao ang panahon nga ang usa ka tawo kinahanglan nga paminawon,” miingon si Presidente Russell M. Nelson. Siya mipadayon:
“Ang mga bata natural lang nga matinguhaon sa pagpakigbahin sa ilang mga kasinatian, nga maglakip sa mga makahimuot nga kadaogan ngadto sa mga makapaluya nga mga pagsulay. Ganado ba kita nga maminaw? Kon maningkamot sila sa pagpahayag sa ilang kasakit, posible ba nga bukas kita nga maminaw sa makapakugang nga kasinatian nga dili nato mapakita nga nakugang? Mahimo bang maminaw kita nga dili mobalda ug dili mohimo og kalit nga mga paghukom nga maoy mosira sa pultahan sa panag-istoryahanay? Mahimong magpabilin kini nga bukas uban sa makahupay nga kaseguroan nga kita motuo kanila ug makasabot sa ilang mga pagbati. Ang mga hamtong kinahanglan dili magpakaaron-ingnon nga ang kasinatian wala mahitabo tungod kay gusto nila nga unta wala kini mahitabo. …
“Ang mga ginikanan nga adunay tin-edyer nga mga batan-on mahimong makamatikod nga ang panahon sa pagpaminaw sa kasagaran dili kaayo kombenyente apan mas importante sa higayon nga ang mga batan-on mobati nga nag-inusara o nahasol. Ug kon sila daw dili kaayo angayan nga paboran, basin mas gikinahanglan nila kini.”
Si Sister Joy D. Jones, kanhi Kinatibuk-ang Presidente sa Primary, usab mitambag kanato nga pugngan ang mga elektronik nga maoy mopataliwala kanato ug sa atong mga anak: “Dili nato itugot ang kasayon sa elektronik nga mga himan sa pagpugong kanato sa pagtudlo ug sa pagpaminaw sa atong mga anak ug sa pagtan-aw ngadto sa ilang mga mata.”
3. Ipakita ang pagsalig sa inyong mga anak.
“Ang atong mga anak makahimo sa pagpalambo bisan sa mga hagit karon,” nagtudlo si Elder Lynn G. Robbins sa dihang sakop pa siya sa Seventy.
Atong mapakita sa atong mga anak nga may pagtuo kita kanila pinaagi sa pagsulti nga, “Lisod ni. Maayo kaayo ka. Pinaagi sa pagpraktis, mas mosamot ang imong pagkamaayo.”
4. Pagpahigayon og mga konseho sa pamilya ug paminaw sa mga panglantaw sa inyong mga anak.
Dihang nagtudlo mahitungod sa mga konseho sa pamilya, si Presidente M. Russell Ballard (1928–2023) miingon: “Gikinahanglan kaayo sa mga anak ang mga ginikanan nga andam maminaw kanila.” Nagtudlo usab siya nga: “Kon ang mga ginikanan andam ug ang mga anak maminaw ug moapil sa diskusyon, ang family council tinud-anay gayod nga naglihok!”
Sulayi pagpangayo og tambag sa mga bata kon unsaon pagdumala ang lisod nga mga sitwasyon. Mahimong maghinamhinam sila sa pagkahibalo nga ang ilang mga opinyon gihatagan og importansiya.
5. Ipamatuod ang gugma ug kalig-on nga inyong nadawat gikan sa Langitnong Amahan ug ni Jesukristo.
Si Presidente Dallin H. Oaks, Unang Magtatambag sa Unang Kapangulohan, nagtudlo nga ang “atong mga anak kinahanglan usab nga makadungog kanato kanunay nga mohatag sa atong mga pagpamatuod,”nga maoy “mopalig-on sa atong mga anak pinaagi sa pag-awhag kanila sa pagtino kon si kinsa sila sumala sa ilang mga pagpamatuod nga nagtubo.”
6. Awhaga ang mga bata nga mahimong kalmado ug komportable sa pagproseso sa ilang mga emosyon.
Atong mapakita sa atong mga anak nga normal ang pagsinati og emosyon. Usahay tingali makasulti ka nga, “Gibati nako ang X tungod sa Y.” Kon ang inyong mga anak mahimong emosyonal o makigbisog og makusog, makapaguol nga mga pagbati, mahimo ninyong bation ang inyong kaugalingong mga emosyon nga madugangan, ug tingali mobati kamo nga medyo mabug-atan sa inyong kaugalingon nga mga emosyon. Imbis nga magpadala sa mga emosyon nga inyong gibati, pagpabilin nga kalmado ug ipakita nga ang mga pagbati normal ug mahimong ipahayag sa mas maayo nga mga paagi.
Sa matag karon ug unya, dawata ang inyong kaugalingong kahuyang. Isip usa ka ginikanan tingali makasulti ka nga, “nakaagi pud ko og 10 anyos kaniadto. Nagkaproblema ko didto sa eskwelahan tungod sa kasuko, sama sa imong gibuhat. Mao ni ang akong gibuhat aron sa pagkontrolar sa akong kasuko.” Makatabang kita sa atong mga anak nga makahibalo nga atong masabtan ang ilang mga kasinatian. Pinaagi sa pagtubag nga inubanan sa gugma ug pagkakalmado, mabati nila nga wala sila mag-inusara.
Mahimong importante ang pagtabang sa atong mga anak sa pag-ila sa importansiya sa pagpakalma sa kusog nga mga emosyon ug pagsabot kon sa unsang paagi nga ang ubang mga emosyon makaapekto sa atong espirituhanong kahimsog. Si Elder Dale G. Renlund sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles mihulagway niini nga paagi: “Ang Espiritu mao ang mahinungdanong bahin sa komunikasyon sa gugma sa Dios ngari kanato [tan-awa sa Taga-Galacia 5:22]. Apan ang impluwensiya sa Espiritu Santo mahimong ‘masapawan sa kusog nga mga emosyon, sama sa kasuko, kasilag, … [o] kahadlok, … sama sa pagtagamtam sa malumo nga lami sa usa ka ubas samtang nagkaon og sili nga jalapeño. … Ang [usa ka lasa] hingpit nga mosapaw sa lain.”
Samtang makigbisog kita sa atong kaugalingon ug sa mga emosyon sa atong mga anak, makatabang ang paghinumdom nga ang mga emosyon sa kasagaran mao ang pagbanabana kon unsa ka mapuslanon o makahulga ang usa ka butang. Kalmado natong masukod kon unsa ka tukma ang mga emosyon ug magpraktis sa pagtubag sa mga emosyon gikan sa mas tukma nga lebel sa kakusog.
Sa usa ka pananglitan niini, usa ka hamtong mipadaplin sa usa ka masuk-anon nga bata ug miingon, “OK ra ka. Wala ko masuko. Nabalaka ko nga ang imong pagkamaldito makapasakit og tawo o makapalayo sa mga tawo. Unsa may imong gibati? Ang imong mga pagbati tinuod. Unsaon nato ni pagsulbad?” Kon naglagot ang usa ka bata, mahimong mangutana ka, “OK ka lang? Unsa may nahitabo?”
Si Elder Robert D. Hales (1932–2017) mitambag kanato nga “maminaw inubanan sa gugma ug hunonga ang pagpakgang.” Tabangi ang mga bata nga mobati nga luwas sa pagsulti bahin sa ilang mga emosyon, ug ayaw kalimot sa paglipay sa ilang positibo nga mga kasinatian ug mga emosyon usab. Pananglitan, kon ang usa ka bata makadawat ug maayong grado sa eskwelahan, ang ginikanan mahimong moingon, “Nindot kana! Nalipay ko nga maayo ang imong gibati sa dihang maayo ka sa eskwelahan. Ngano kaha nga maayo sa pamati kon maayo ang imong pag-eskwela? Unsay nakatabang nimo nga namaayo kaayo ka?”
Kanus-a Magsugod og mga Pag-istoryahanay
Samtang mahinungdanon ang pagtudlo sa mga kahanas sa pagkontrolar sa emosyon kon ang inyong mga anak nanlimbasug, dili lamang kini mao ang panahon nga kini nga mga panaghisgot kinahanglan mahitabo. Mahimo ninyong itudlo ang mga kahanas sa emosyonal nga kalig-on sa inyong mga anak sa normal nga mga panahon sa kinabuhi—ang mga pulong ug mga kahanas nga mahisgotan makapalig-on kanila sa mas lisod nga mga higayon sa kinabuhi.
Ang ubang gisugyot nga mga panahon alang sa pag-istoryahanay sa emosyonal nga kalig-on naglakip sa:
-
Sinemana nga gabii sa pamilya.
-
Binulan nga indibiduwal nga mga interbiyo sa matag anak.
-
Mga panahon sa panihapon uban sa pamilya. Ipakigbahin ang mga istorya bahin sa mga parente nga nakabuntog sa kalisdanan. Hisgoti kon unsa ang mga kalig-on nga nakatabang nila sa pagsagubang sa mga pagsulay. O hangyoa ang matag sakop sa pamilya sa pagsaysay og usa ka kadaogan ug usa ka hagit nianang adlawa ug unsa ang iyang gibuhat. Aron madasig ang pagtinabangay ug mamugnaong pagsulbad sa problema, magtinabangay sa paghunahuna isip usa ka pamilya alang sa ubang makatabang nga mga paagi sa pagsagubang sa lisod nga mga sitwasyon.
-
Pamilya nga pagtuon sa kasulatan o Dali, Sunod Kanako nga mga diskusyon. Pangitaa ang mga paagi nga ang mga kasulatan ug mga istorya nagtudlo og mga konsepto sa emosyonal nga kalig-on.
-
Panahon sa pagbasa. Ang mga basahon mahimong maayong paagi sa paghisgot og mga emosyon. Para sa mas manghod nga mga bata, mahimo ninyong pilion ang pagbasa sa mga basahon kabahin sa mga emosyon ug maghisgot bahin sa mga paagi nga gipakita sa mga karakter ang kalig-on. Para sa mas magulang nga mga bata, mahimo ninyong pilion nga maghimo og book club sa pamilya diin ang tanan magbasa sa parehas nga libro ug dayon adunay usa ka sinemana nga miting aron hisgotan ang mga konsepto sa kalig-on nga inyong nakat-onan gikan sa basahon.
-
Mga miting sa pamilya. Pagpahigayon og mga miting sa pipila ka semana ug tun-i og dungan ang Pagkaplag og Kalig-on diha sa Ginoo: Emosyonal nga Kalig-on nga kurso. Ipahiangay ang mga materyal nga mahimong haom sa edad sa mga bata. Ikonsiderar una ang pagkuha og kurso sa imong kaugalingon.
Pagsugod sa Gamay
Himoang normal nga kalihokan ang pagpraktis sa emosyonal nga kalig-on sa inyong panimalay. Pagsugod sa gagmay nga mga diskusyon ug pangita og mga paagi aron madasig ang inyong mga anak sa pagkat-on unsa nga mga kahanas ang makatabang kanila nga mobati nga mas kalmado ug makontrol ang ilang mga pamatasan. Usa kini ka pagbansay nga kinahanglan natong buhaton kanunay sa tibuok kinabuhi.
Sama sa gisulti ni Sister Jones mahitungod sa pagtudlo sa espirituhanong kalig-on ngadto sa mga bata, nga magamit usab sa emosyonal nga kalig-on: “Dili kinahanglan nga lisod o daghang oras ang magamit. … Ang mapinanggaong mga panag-istoryahay, mahitabo sa natural ug kanunay nga paagi, makagiya ngadto sa mas maayong pagsinabtanay ug mga pagtubag.”
Ang Ginoo mopanalangin sa atong mga paningkamot samtang maningkamot kita sa pag-ugmad og emosyonal nga kalig-on sa atong mga pamilya.