Magkat-on

Unsaon nako pagtabang ang akong negosyo ug ang akong pamilya?

Oras:I-set ang timer sa 60 minutos alang sa seksyon nga Magkat-on.

Basaha:Nakasugod na unta kita sa pagtipig og mga rekord sa kwarta sa atong negosyo samtang kini mosulod ug mogawas. Maayo kana! Pero unsay mahitabo kon magkinahanglan kita og kwarta alang sa personal o pangpamilya nga mga panginahanglan?

Tan-awa:“Don’t Kill the Chickens: Part I” (Walay video? Basaha ang pahina 76.)

Hisguti:Ang igsoong lalaki ni Maria gusto nga hatagan siya ni Maria og kwarta gikan sa iyang negosyo. Ug gusto ni Maria nga motabang. Pero makadaut o gani makaguba kini sa iyang negosyo. Dugang pa, iyang gipahinungod ang iyang mga paningkamot sa negosyo sa pagtabang niya aron mahimong self-reliant. Unsay angay buhaton ni Maria?

Basaha:PANGUTANA SA SEMANA—Unsaon nako pagbulag ang akong kwarta sa negosyo ug sa pamilya?

MGA BUHATUNON SA SEMANA—Maghimo ko og lahi nga mga account ug inadlaw nga mga rekord alang sa kwarta sa akong negosyo ug sa pamilya, ug swelduhan nako ang akong kaugalingon.

Atol niini nga miting, magkat-on kita sa mga kahanas nga makatabang nato sa pagtubag niini nga pangutana ug mopahigayon niini nga mga buhatunon.

Dayon, atol sa semana, mohimo gayud kita og mga lakang sa pagbulag sa kwarta sa negosyo ug sa pamilya. Mahimo kining dako nga panalangin ngari kanato ug sa atong mga pamilya! Atong basahon ang seksyon nga Kalampusan sa Negosyo diha sa Business Success Map.

Unsaon nako pagbulag ang akong kwarta sa negosyo ug sa pamilya?

Tan-awa:“Don’t Kill the Chickens: Part II” (Walay video? Basaha ang pahina 77.)

Hisguti:Gikan sa inyong nakat-unan niini nga video, ngano nga importante man ang pagbulag sa kwarta sa negosyo ug sa personal ug sa pagsweldo sa inyong kaugalingon?

Basaha:Ang tag-iya sa negosyo usa ka tag-iya ug usa ka trabahante. Makamugna kini og makapainteresado nga mga pangutana.

Ang malampusong mga tag-iya og negosyo mobayad una sa ikapulo.

Nasayud kita nga dakong mga panalangin ang moabut tungod sa pagbayad og ikapulo sa atong kinitaan. Kon atong bulagon ang kwarta sa atong negosyo ug atong personal nga kwarta, mas sayon ang pagkalkulo sa atong ikapulo.

Hinumdumi kini nga mga lakang:

1. Bulaga ang kwarta sa negosyo ug sa personal sa lain-laing mga account o mga dapit.

2. Mobayad kita og ikapulo sa personal nga kinitaan (sweldo o komisyon) nga gibayad ngari nato gikan sa negosyo.

3. Ang kwarta sa negosyo dili kuhaan og ikapulo. Ang kwarta sa negosyo gamiton sa pagbayad sa mga galastuhan, mga sweldo, ug pagpalambo sa negosyo.

Hisguti:Unsa kaha kon ang mga higala o pamilya magkinahanglan og kwarta, sama sa igsoong lalaki ni Maria?

Usa ka tawo gikan sa grupo mobasa o mo-summarize sa sambingay sa napulo ka mga birhen gikan sa Mateo 25:1–13. Duna bay mga panahon nga kita dili makahimo o dili kinahanglang mopakigbahin kon dunay tawo nga mangayo og tabang?

Tan-awa:“Don’t Kill the Chickens: Part III” (Walay video? Basaha ang pahina 78.)

Hisguti:Gibuhat ba ni Maria ang husto nga butang?

Ang malampusong mga tag-iya og negosyo dili mangawat sa ilang negosyo.

Basaha:Ang malampusong mga tag-iya og negosyo dili mangawat sa ilang negosyo.

Unsaon nako pagtipig og lain-lain nga mga rekord?

Basaha:Nan, unsaon nato pagbulag ang atong kwarta sa negosyo ug sa personal? Magtipig kita og lain-lain nga mga rekord! Si Maria nagtipig og inadlaw nga mga rekord sa tanang kwarta nga mosulod sa iyang negosyo ug sa tanan nga mogawas. Nagtipig usab siya og inadlaw nga mga rekord sa tanang kwarta nga moabut sa iyang pamilya ug sa tanan nga mogawas. Kini nga mga rekord gitawag og “income and expense logs.” Nagtipig siya og duha ka lain-lain gayud nga mga lista—ang usa alang sa kwarta sa negosyo ug ang usa alang sa personal nga kwarta.

Ang mga tigpautang kasagaran gustong motan-aw sa income and expense log sa negosyo sa dili pa kini magpa-loan. Ang pagtipig og mainampingon nga mga rekord makatabang nato nga maandam sa pagdesisyon nga manghulam aron sa pagpalambo sa atong mga negosyo.

Praktisa:Tan-awa kini nga sampol sa income and expense log sa iyang negosyo. Bantayi nga pagka-Agosto 16 (ang adlaw nga ang igsoong lalaki ni Maria nangayo og kwarta), ang negosyo ni Maria dunay 3200 sa bank account niini.

Income and Expense Log sa NEGOSYO ni Maria: Agosto 14–20
Petsa	Deskripsyon	Gasto	Kinitaan	Cash Balance
Cash balance sa negosyo ni Maria				2600
Agosto 14	Mipalit og Lawog [Feed]	-300		2300
Agosto 15	Halin sa Itlog		500	2800
Agosto 16	Halin sa Itlog		400	3200
Agosto 17	Sweldo ni Maria	-3000		200
Agosto 18	Halin sa Itlog		600	800
Agosto 19	Mipalit og Lawog	-600		200
Agosto 20	Halin sa Itlog		700	900

PERSONAL nga Income and Expense Log ni Maria: Agosto 14–20
Petsa	Deskripsyon	Gasto	Kinitaan	Cash Balance
Personal nga cash balance ni Maria				600
Agosto 14	Pagkaon	-100		500
Agosto 15	Sinina	-200		300
Agosto 16	Plete sa Bus	-200		100
Agosto 17	Sweldo		3000	3100
Agosto 17	Ikapulo	-300		2800
Agosto 19	Pagkaon	-1500		1300
Agosto 20	Abang	-600		700

Hisguti:Unsay mahitabo sa kwarta sa negosyo ni Maria kon ang iyang negosyo mohatag sa iyang igsoong lalaki og 1000? Makabayad pa kaha siya sa iyang kaugalingon sa 3000 nga sweldo sa sunod adlaw?

Kinahanglan bang makonsensya si Maria kon ang iyang negosyo dili makahatag og kwarta sa usa ka sakop sa pamilya nga nanginahanglan?

Tan-awa ang mga lista sa iyang negosyo ug sa personal ug pangitaa ang mga linya nga nagpakita sa iyang sweldo. Inyo bang nakita nga ang iyang sweldo usa ka galastuhan sa negosyo ug usa ka kinitaan ngadto sa iyang personal nga kwarta?

Sweldo o Komisyon?

Kon walay igong cash sa negosyo ni Maria aron regular siya nga masuweldohan, mahimo niyang bayran ang iyang kaugalingon og komisyon base sa halin.

Basaha:Sama sa atong nakat-unan sa sayo pa, husto si Maria sa pagbayad sa iyang ikapulo sa iyang personal nga kinitaan.

Ang malampusong mga tag-iya og negosyo magtipig og inadlaw nga mga rekord.

Unsaon nako pagbulag ang akong kwarta?

Basaha:Praktison nato ang pagbulag sa atong kwarta sa negosyo ug sa personal. Sa mosunod nga example, hunahunaa nga ikaw dunay negosyo nga nagbaligya og tubig nga mainum.

Tan-awa:“Your Water Business” (Walay video? Padayon lang.)

Praktisa:Sunda kining lima ka mga lakang, ug gamita ang mga porma diha sa sunod nga pahina sa pagbulag sa imong kwarta sa negosyo ug sa personal.

1. Tan-awa ang kinitaan ug mga gasto sa personal ug sa negosyo sa kada adlaw sa semana.

2. I-rekord ang imong kwarta sa negosyo diha sa income and expense log sa imong negosyo.

3. I-rekord ang imong personal nga kwarta diha sa imong personal nga income and expense log.

4. Paghimo og imong business income statement gikan sa impormasyon diha sa imong lista sa negosyo.

5. Paghimo og imong personal nga income statement gikan sa impormasyon diha sa imong personal nga lista.

Tseki ang imong trabaho gamit ang lista sa mga tubag [answer key] diha sa pahina 79.

Lunes 2/9 Nahalinan og 100 ka botelya sa tag-10 kada usa. Nakapalit og pagkaon alang sa pamilya sa 300.

Martes 3/9 Mibayad og 800 alang sa mga suplay sa negosyo. Nahalinan og 30 ka botelya sa tag-10 kada usa.

Miyerkules 4/9 Mibayad og 500 alang sa bayranan sa eskwelahan sa mga bata. Misweldo sa imong kaugalingon og 1000. Mibayad og 100 alang sa ikapulo.

Huwebes 5/9 Mibayad og 500 alang sa personal nga abangan. Nahalinan og 10 ka bloke nga ice sa tag-10 kada usa.

Biyernes 6/9 Nahalinan og 100 ka botelya sa tag-10 kada usa. Mibayad og bayranan sa negosyo nga 200.

Sabado 7/9 Nahalinan og 20 ka botelya sa tag-10 kada usa. Mipalit og bag-ong sinina nga 100.

Ang Kinitaan ug mga Gasto sa Akong NEGOSYO: 2/9–7/9
Petsa	Deskripsyon	Gasto	Kinitaan	Balanse
Cash Balance sa Negosyo				1000
Total nga Gasto ug Kinitaan

Income Statement sa Akong NEGOSYO (2/9–7/9)
Kinitaan
Halin sa mga botelya sa tubig
Halin sa mga bloke nga ice
Total nga kinitaan sa negosyo
Mga Gasto
Mga Suplay
Mga bayranan sa negosyo
Sweldo
Total nga gasto sa negosyo
Ginansya (o alkanse) sa negosyo (Kinitaan – Gasto = )

Ang Akong PERSONAL nga Kinitaan ug Gasto: 2/9–7/9
Petsa	Deskripsyon	Gasto	Kinitaan	Balanse
Personal nga Cash Balance				1000
Total nga Gasto ug Kinitaan

Ang Akong PERSONAL nga Income Statement (2/9–7/9)
Kinitaan
Sweldo
Total nga personal nga kinitaan
Mga Gasto
Ikapulo
Abang
Pagkaon
Uban pa
Total nga personal nga gasto
Personal nga ginansya (o alkanse) (Kinitaan – Gasto = )

Hisguti:Unsa ang inyong nakat-unan gikan niini nga buluhaton [exercise]? Kon nakahimo kamo og sayop, nakasabut ba kamo kon ngano? Kadtong nakasabut makatabang niadtong naglibug.

Basaha:Ang malampusong mga tag-iya og negosyo nagtipig og inadlaw nga mga rekord ug naggamit niini aron makahimo og maalamong mga desisyon bahin sa negosyo.

Samtang si Maria dili malingaw nga magtipig og mga rekord, naghimo siya og lain-laing mga rekord alang sa iyang kwarta sa negosyo ug sa personal kada adlaw. Kini ang inutok nga paagi sa pagnegosyo!

Dugang pa nasayud siya nga kon magkinahanglan gayud siya og loan sa negosyo, ang mga tigpautang gustong makakita sa inadlaw nga mga rekord.

Ang malampusong mga tag-iya og negosyo molain-lain sa ilang mga rekord sa negosyo ug sa personal.

Tan-awa:Tan-awa kon giunsa ni Daniel pagpalambo sa iyang negosyo pinaagi sa paggamit sa mga baruganan sa self-reliance, lakip na ang pagtipig og rekord. Tan-awa ang istorya sa kalampusan nga “Daniel & Christiana: General Store.” (Walay video? Balhin ngadto sa sunod nga pahina.)

Basaha:Nakakat-on kita og pipila ka importante nga mga kahanas karon nga makatabang nato aron molampus. Magkugi kita og maayo karong semanaha aron sa paghimo niini nga mga kahanas nga usa ka gawi. Magtipig kita og lain-lain nga mga account ug inadlaw nga mga rekord!

Hisguti:Kinsa o unsa may nakapalisud nimo nga magtipig og lain-laing mga rekord kada adlaw? Makahimo ka og plano sa paghimo niini nga mas sayon. Mahimo nimo kini sa samang higayon kada adlaw. Makatipig ka sa mga rekord diha sa piho nga dapit. Makahimo ka og mga pahinumdom alang sa imong kaugalingon. Isulat ang imong mga plano sa ubos.

Unsaon nako pagpresentar ang akong negosyo?

Basaha:Sunod semana maghimo kita og mga presentasyon sa atong grupo bahin sa atong mga negosyo. Gusto kitang makahimo sa paghulagway sa atong mga negosyo ngadto sa uban. Gusto kitang makadungog og mga sugyot bahin sa atong mga negosyo.

Basaha:Sunda kining mga instruksyon o ipresentar sa paagi nga mas komportable nganha ninyo.

ANG AKONG NEGOSYO SA TULO KA MINUTOS—MGA INSTRUKSYON
Bahin 1	Sa dili kaabut og usa ka minuto, ihulagway ang imong negosyo.
Bahin 2	Sa dili kaabut og usa ka minuto, ihulagway sa unsang paagi nga ang pagtubag sa usa sa mosunod nga mga pangutana nakapalambo og maayo sa imong negosyo. 1. Unsay gustong paliton sa mga tawo? 2. Unsaon nako nga makabaligya? 3. Unsaon nako pagkontrolar sa galastuhan? 4. Unsaon nako pagpadako sa akong ginansya? 5. Unsaon nako pagdumala sa akong negosyo?
Bahin 3	Sa dili kaabut og usa ka minuto, ihulagway ang usa ka butang nga imong buhaton aron padayon nga mapalambo ang imong negosyo.

Basaha:Atol sa semana, paghunahuna og unsay imong gustong ipakigbahin. Ihulagway ang imong negosyo diha sa imong notebook sa negosyo. Kon ganahan ka, praktisa ang paghatag sa imong presentasyon ngadto sa imong pamilya o mga higala. Anhi sunod semana nga andam nga mopakigbahin sa imong mga presentasyon bahin sa negosyo.