Magkat-on

Maka-afford ba ko og dugang mga asset?

Oras:I-set ang timer og 60 minutos alang sa seksyon nga Magkat-on.

Basaha:Usa ka paagi sa pagpalambo sa atong mga negosyo mao ang pagdugang og mga productive asset. Sa dili pa ta modugang og productive asset sa atong mga negosyo, kinahanglang masayran nato kon maka-afford ba kita niana.

Tan-awa:“Can I Afford More Assets? (Bahin I)” (Walay video? Basaha ang pahina 122.)

Hisguti:Unsaon pagkasayud ni Maria nga aduna siya unyay igong kwarta nga ikabayad sa loan?

Basaha:Ang malampusong mga tag-iya og negosyo mosiguro nga maka-afford sila sa paghimo og mga kalamboan sa ilang mga negosyo una nila kini buhaton.

Ang malampusong mga tag-iya og negosyo mohimo og maalamon nga mga investment.

Basaha:PANGUTANA SA SEMANA—Maka-afford ba ko nga mo-loan aron ipalit og asset?

BUHATUNON SA SEMANA—Mohimo ko og mga cash flow statement aron mas masabtan ang kaugmaon sa akong negosyo.

Basaha:Ang cash flow statement usa ka himan nga makatabang kanimo sa pagtan-aw sa imong negosyo aron makakita ka og mga paagi sa pagpalambo sa imong negosyo. Adunay tulo ka mga lakang sa paghimo og cash flow statement.

• Step 1. Gamit ang nangagi nga mga income statement, tan-awa ang agi sa imong negosyo.

• Step 2. Tan-awa ang umaabut sa imong negosyo pinaagi sa pagpangutana sa imong kaugalingon: “Unsa kaha ang akong kinitaan ug mga gasto sa umaabot?”

• Step 3. Kwentaha ang available cash nga maanaa kanimo sa umaabot.

Ang cash flow statement makatabang kanimo sa pagdesisyon tali sa lain-laing mga paagi sa pagpalambo sa imong negosyo, sama sa pagdugang sa mga kapilian sa imong produkto, pagpaminos sa imong mga gasto, pagpasaka sa imong kinitaan, ug pag-evaluate sa posible nga mga loan.

Tan-awa:Tan-awa ang istorya sa kalampusan “Rosanny: Hot Food” aron makita kon sa unsang paagi ang pag-loan nakatabang ni Rosanny sa pagpalambo sa iyang negosyo. (Walay video? Balhin ngadto sa sunod nga pahina.)

Pila man ang kwarta nga mahimong magamit karon?

Tan-awa:“How Much Cash is Available?” (Walay video? Padayon lang.)

Pagkahuman nimo og tan-aw sa video, ribyuha kini nga pahina aron imong mahinumduman unsay imong nakat-unan.

Basaha:Aron masayud kon si Maria aduna bay igong kwarta aron mapalambo ang iyang negosyo, kinahanglan siyang masayud sa tulo ka mga butang: ang milabay, ang umaabut, ug ang cash flow.

Iyang masayran kini nga mga butang pinaagi sa paghimo og cash flow statement.

STEP 1: Ang Milabay

Gamit ang iyang mga income statement, gisulat ni Maria ang iyang kita, mga fixed expense, variable expense, ug ginansya o alkanse sa milabay nga duha ka bulan.

	2 ka Bulan ang milabay	Miaging Bulan	Karong Bulana	Sunod Bulan	Bulan 3	Bulan 4	Bulan 5	Bulan 6
Kinitaan	4400	4400
Fixed Expenses	–3300	–3300
Variable Expenses	–1000	–1000
Ginansya (o Alkanse)	100	100
Starting Cash
Available Cash

Hisguti:Tan-awa ang cash flow statement ni Maria sa ibabaw. Unsa man ang makita ni Maria kabahin sa iyang negosyo base sa duha ka bulan nga kinitaan?

STEP 2: Ang Umaabot

Base sa mga numero gikan sa milabay nga duha ka bulan, gisulat ni Maria ang unsay iyang gituohan nga maoy iyang umaabot nga kinitaan, fixed expenses, variable expenses, ug ginansya o alkanse.

	2 ka Bulan ang milabay	Miaging Bulan	Karong Bulana	Sunod Bulan	Bulan 3	Bulan 4	Bulan 5	Bulan 6
Kinitaan	4400	4400	4400	4400	4400	4400	4400	4400
Fixed Expenses	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300
Variable Expenses	–1000	–1000	–1000	–1000	–1000	–1000	–1000	–1000
Ginansya (o Alkanse)	100	100	100	100	100	100	100	100
Starting Cash
Available Cash

Walay plano si Maria nga mohimo og kausaban sa iyang negosyo, mao nga nagtuo siya nga ang iyang kinitaan ug gasto sa mosunod nga unom ka bulan sama ra gihapon sa milabayng duha ka bulan.

Hisguti:Tan-awa ang cash flow statement ni Maria sa ibabaw. Nausab ba ang binulan nga ginansya ni Maria?

STEP 3: Available Cash

Ang starting cash mao ang kwarta ni Maria sa bangko sa pagsugod sa bulan. Niining higayuna, nagsugod siya sa 50.

	2 ka Bulan ang milabay	Miaging Bulan	Karong Bulana	Sunod Bulan	Bulan 3	Bulan 4	Bulan 5	Bulan 6
Kinitaan	4400	4400	4400	4400	4400	4400	4400	4400
Fixed Expenses	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300
Variable Expenses	–1000	–1000	–1000	–1000	–1000	–1000	–1000	–1000
Ginansya (o Alkanse)	100	100	100	100	100	100	100	100
Starting Cash	50	150	250	350	450	550	650	750
	100	100	100	100	100	100	100	100
Available Cash	150	250	350	450	550	650	750	850

Matag bulan iyang i-add ang iyang binulan nga ginansya ngadto sa iyang starting cash aron makuha ang available cash (50 + 100 = 150).

Ang available cash mahimong starting cash sa mosunod nga bulan (150).

Hisguti:Tan-awa ang cash flow statement sa ibabaw. Pila man ang kwarta nga mahimong gamiton [available cash] ni Maria pagkahuman sa unom ka bulan?

Basaha:Karon nga nasayud na si Maria pila ang kwarta nga mahimo niyang gamiton sa mosunod nga unom ka bulan, makapili na siya tali sa mga lain-laing paagi sa pagpalambo sa iyang negosyo.

Pila man ang kwarta nga mahimong gamiton alang sa mga loan payment?

Praktisa:Karon atong tan-awon unsay mahitabo sa cash flow ni Maria kon mohulam siya og 1500 sulod sa 6 ka bulan aron mopalit og 15 ka mga manok. Tan-awa ang cash flow statement ni Maria nga naa sa tuo. Aduna bay igong cash flow si Maria alang sa loan payment nga 275? Uban sa partner, i-check ang available cash ni Maria.

Hisguti:Uban sa tibuok grupo, hisguti ang mosunod nga mga pangutana: Unsay angay buhaton ni Maria? Mosulay ba si Maria og lahi nga kantidad sa loan? Makatigum ba siya og kwarta ug cash ang ibayad sa mga manok?

Ang cash flow statement ni Maria

1. Tungod kay mas modaghan ang iyang mga itlog, nagtuo si Maria nga matag bulan mokita siya og dugang 900 (60 nga dugang kita matag manok pil-on og ka 15). 900 idugang sa iyang kinitaan karon nga 4400 mosumada og 5300.

2. Nagtuo siya nga ang iyang fixed expenses mosaka ngadto sa 3500 (dugang 200 para abang sa biseklita plus ang iyang expenses karon nga 3300).

3. Kon mo-loan gyud siya, aduna na usab siyay fixed expense nga 275 (350 sa unang bulan).

	2 ka Bulan ang milabay	Miaging Bulan	Karong Bulana	Sunod Bulan	Bulan 3	Bulan 4	Bulan 5	Bulan 6	Bulan 7	Bulan 8
Kinitaan	4400	4400	5300	5300	5300	5300	5300	5300	5300	5300
Fixed Expenses	–3300	–3300	–3500	–3500	–3500	–3500	–3500	–3500	–3500	–3500
Loan Payment			–350	–275	–275	–275	–275	–275
Variable Expenses	–1000	–1000	–1600	–1600	–1600	–1600	–1600	–1600	–1600	–1600
Ginansya (o Alkanse)	100	100	–150	–75	–75	–75	–75	–75	200	200
Starting Cash	50	150	250	100	25	–50	–125	–200	–275	–75
	100	100	–150	–75	–75	–75	–75	–75	200	200
Available Cash	150	250	100	25	–50	–125	–200	–275	–75	125

4. Nagtuo siya nga ang iyang variable expenses mosaka sa 1600 tungod sa dugang 500 nga lawog sa manok ug 100 alang sa iyang pag-umangkon nga mo-deliver sa itlog.

5. Sa unang duha ka bulan, si Maria adunay igong available cash aron makahimo og loan payment.

6. Hinoon, tan-awa ang katapusang upat ka bulan sa loan (mga bulan 3–6). Aduna bay igong kwarta si Maria aron makahimo sa tanan niyang mga loan payment?

7. Human maimpas ni Maria ang loan, misaka og balik ang iyang ginansya. Apan ulahi na ba kaayo?

Tan-awa:“Can I Afford More Assets? (Bahin II)” (Walay video? Basaha ang pahina 123.)

Praktisa:Karon atong tan-awon unsay mahitabo kon si Maria mohulam og mas gamay nga kantidad: 800 sulod sa 6 ka bulan aron mopalit og 8 ka mga manok. Tan-awa ang cash flow statement ni Maria nga naa sa tuo. Aduna bay igong cash flow si Maria alang sa loan nga 800? Uban sa partner, i-check ang available cash ni Maria.

Hisguti:Uban sa tibuok grupo, hisguti ang mosunod nga mga pangutana: Makaya ba ni Maria ang mas dako nga loan payment? Angay ba nga mohulam siya og mas dako nga kantidad?

Basaha:Niini nga example, gigamit ni Maria ang iyang cash flow statement sa pagdesisyon kon maka-afford ba siya og bag-ong mga manok. Mahimo usab niyang gamiton ang cash flow statement sa pagdesisyon sa lain-laing mga kausaban sa iyang negosyo, sama sa pag-abang og biseklita, pagpalit og bag-ong karatula, o pagpalit og lahi nga lawog [sa manok].

Ang cash flow statement ni Maria

1. Nagtuo si Maria nga uban sa 8 ka bag-o nga mga manok, mokita siya og dugang nga 480 (60 nga dugang kita matag manok pil-on og ka 8). 480 idugang sa iyang kinitaan karon nga 4400 mosumada og 4880.

2. Nagtuo siya nga ang iyang fixed expenses dili modako tungod kay dili siya moabang og biseklita.

3. Kon himoon gyud niya kini nga loan, aduna siyay fixed expense nga 150 (250 sa unang bulan).

	2 ka Bulan ang milabay	Miaging Bulan	Karong Bulana	Sunod Bulan	Bulan 3	Bulan 4	Bulan 5	Bulan 6	Bulan 7	Bulan 8
Kinitaan	4400	4400	4880	4880	4880	4880	4880	4880	4880	4880
Fixed Expenses	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300	–3300
Loan Payment			–250	–150	–150	–150	–150	–150
Variable Expenses	–1000	–1000	–1300	–1300	–1300	–1300	–1300	–1300	–1300	–1300
Ginansya (o Alkanse)	100	100	30	130	130	130	130	130	280	280
Starting Cash	50	150	250	280	410	540	670	800	930	1210
	100	100	30	130	130	130	130	130	280	280
Available Cash	150	250	280	410	540	670	800	930	1210	1490

4. Nagtuo siya nga ang iyang variable expenses mosaka sa 1300 tungod sa dugang 250 nga lawog sa manok ug 50 alang sa iyang pag-umangkon nga mo-deliver sa itlog.

5. Tan-awa ang iyang available cash. Aduna bay igong kwarta si Maria aron makahimo sa tanan niyang mga loan payment?

6. Tan-awa ang ginansya ug alkanse ni Maria. Bantayi nga ang iyang ginansya mas ubos sa panahon sa loan apan mas taas kay sa niadtong wala pa siya mo-loan.

Pila man ang kwarta nga mahimong gamiton alang sa akong negosyo?

Praktisa:Karon paghimo og cash flow statement alang sa imong kaugalingong negosyo. Pangita og partner, ug diha sa cash flow statement sa tuo buhata ang mosunod nga mga lakang. (Tan-awa ang mga pahina 109–115 alang sa tabang.) Aduna pay dugang nga mga blank form sa pahina 118. Mahimo nimo kining kopyahon ngadto sa imong notebook sa negosyo.

Paghunahuna og productive asset nga imong makuha alang sa imong negosyo. Hunahunaa kon pila unya ang madugang sa imong kinitaan ug galastuhan.

Kon wala ka masayud unsa nga mga numero ang gamiton o wala kay negosyo, tabangi ang laing tawo nga aduna. Praktis lang kini.

Basaha:Human sa sunod nato nga miting, makig-istorya kita sa mga tigpautang ug atong sayran kon pila unya ang atong mga loan payment. Ato na unyang malakip ang mga loan payment sa atong mga cash flow statement.

Hisguti:Sa unsang paagi nga ang pagkasayud sa imong available cash makatabang kanimo sa paghimo og mga desisyon kalabut sa imong negosyo? Gawas sa mga loan payment, duna pa bay laing mga paagi nga ang pagkasayud sa imong cash flow makatabang kanimo sa pagpalambo sa imong negosyo?

Ang imong cash flow statement

1. Gamit ang imong mga income statement, isulat ang imong kinitaan ug mga gasto gikan sa milabay nga duha ka bulan.

2. Isulat ang unsay imong gituohan nga imong bag-ong kinitaan sa mosunod nga unom ka bulan (ang kanhi nga kinitaan dugangan sa kita gikan sa bag-ong asset).

3. Isulat ang unsay imong gituohan nga imong bag-ong galastuhan sa mosunod nga unom ka bulan (ang kanhi nga galastuhan dugangan sa galastuhan alang sa bag-ong asset).

4. Dinhi nimo isulat ang imong mga loan payment, apan kon wala pa ka masayud niini, blangkohi lang usa kini sa pagkakaron.

	2 ka Bulan ang milabay	Miaging Bulan	Karong Bulana	Sunod Bulan	Bulan 3	Bulan 4	Bulan 5	Bulan 6
Kinitaan
Fixed Expenses
Loan Payment
Variable Expenses
Ginansya (o Alkanse)
Starting Cash
Available Cash

5. Kwentaha ang imong ginansya ug alkanse pinaagi sa pagsubtract sa imong mga gasto gikan sa imong kinitaan.

6. Aron masayran pila ang imong available cash, i-add ang imong ginansya ngadto sa (o i-subtract ang imong alkanse gikan sa) starting cash.

7. Kon imo nang masayran ang kantidad sa imong loan payment, magamit nimo kini nga cash flow aron makita kon aduna ba kay igong available cash aron makahimo sa tanan nimong mga loan payment.

Unom ka bulan nga mga cash flow statement

Paghimo og cash flow statement aron mapakita ang sitwasyon sa imong negosyo karon. Tan-awa ang mga pahina 109–117 alang sa tabang.

CASH FLOW #1: SITWASYON KARON
	2 ka Bulan ang milabay	Miaging Bulan	Karong Bulana	Sunod Bulan	Bulan 3	Bulan 4	Bulan 5	Bulan 6
Total nga Kinitaan
Fixed Expenses
Loan Payments
Variable Payments
Total Profit/Loss
Starting Cash
Available Cash

Sunod, paghimo og cash flow statement nga maglakip og paagi aron makakuha og bag-ong asset.

CASH FLOW #2: BAG-ONG ASSET
	2 ka Bulan ang milabay	Miaging Bulan	Karong Bulana	Sunod Bulan	Bulan 3	Bulan 4	Bulan 5	Bulan 6
Total nga Kinitaan
Fixed Expenses
Loan Payments
Variable Payments
Total Profit/Loss
Starting Cash
Available Cash