Lomiga ua Tuanai
Aoao


Aoao

Ata
matauila-meamata

Pe ou te gafatia nisi aseta?

Taimi:Seti le taimi i le 60 minute mo le vaega o le Aoao.

Faitau:O le tasi auala e faaola ai lau pisinisi o le faaopoopo lea o aseta aoga. Ae tatou te lei faaopoopoina aseta aoga i a tatou pisinisi, e tatau ona tatou iloa pe tatou te gafatia.

Maimoa:“Can I Afford More Assets? (Vaega I)” (Leai se vitio? Faitau itulau 122.)

Talanoa: E mafai faapefea e Maria ona iloa pe o lava ana tupe e toe totogi ai le nonogatupe?

Faitau:O faipisinisi faamanuiaina e faamautinoa latou te gafatia faaleleiga o a latou pisinisi ae lei faia.

O faipisinisi faamanuiaina e faagalueina a latou tupe ma le atamai.

Faitau:FESILI O LE VAIASO—Pe ou te gafatia se nonogatupe e faatau ai se aseta?

FAATINOGA O LE VAIASO—O le a ou fatuina faamatalaga o le faaaluga o tupe e malamalama atili ai i le lumanai o lau pisinisi.

Faitau:O se faamatalaga o le faaaluga o tupe o se meafaigaluega e fesoasoani ia te oe e vaai ai i lau pisinisi e mafai ai ona e faailoaina ala e faaola ai lau pisinisi. E tolu laasaga mo le fatuina o se faamatalaga o le faaaluga o tupe:

  • Laasaga 1. I le faaaogaina o au faamatalaga ua tuanai o tupe maua, vaai i le gasologa ua tuanai o lau pisinisi.

  • Laasaga 2. Vaai i le lumanai o lau pisinisi i le faia lea ia te oe lava o lenei fesili: Pe o le a lau tupe maua ma tupe faaalu i le lumanai?”

  • Laasaga 3. Fuafua le tupe o le a ia te oe i le lumanai.

O se faamatalaga o le faaaluga o tupe e mafai ona fesoasoani ia te oe e filifili ai i le va o auala e faaola ai lau pisinisi, e pei o le faaopoopoina i lau filifiliga o oloa, faaitiitia au tupe faaalu, faateleina lau tupe maua, ma iloilo ai nonogatupe talafeagai.

Maimoa:Maimoa i le tala manuia “Rosanny: Hot Food” e iloa ai pe na faapefea ona fesoasoani le mauaina o le nonogatupe a Rosanny e faaola ai lana pisinisi. (Leai se vitio? Alu i le isi itulau.)

E fia le tupe o loo i ai nei?

Maimoa:“How Much Cash is Available?” (Leai se vitio? Faaauau pea.)

A uma ona e maimoa i le vitio, iloilo lenei itulau ina ia e manatua ai mea na e aoaoina.

Faitau:Ina ia iloa pe o lava tupe a Maria e faaola ai lana pisinisi, e tatau ona ia iloa mea e tolu: le tuanai, lumanai,ma le faaaluga o tupe.

E mafai ona ia iloa nei mea e tolu i le fatuina o le faamatalaga o le faaaluga o tupe.

LAASAGA 1: Le Tuanai

I le faaaogaina o ana faamatalaga o tupe maua, ua tusi ai e Maria i lalo ana tupe maua, tupe faaalu tumau, tupe faaalu fetuunai, ma tupe mama pe gau mo le lua masina talu ai.

2 Masina talu ai

Masina ua Tea

Masina Lenei

Masina Fou

3 Masina

4 Masina

5 Masina

6 Masina

Tupe Maua

4400

4400

Tupe Faaalu Tumau

-3300

-3300

Tupe Faaalu Fetuunai

-1000

-1000

Tupe Mama (pe Gau)

100

100

Tupe Amata

Tupe o Loo i ai Nei

Talanoa: Vaai i le faamatalaga o le faaaluga o tupe a Maria i luga. O a mea ua tau mai e masina e lua talu ai o tupe maua ia Maria e uiga i lana pisinisi?

LAASAGA 2: Lumanai

E tusa ai ma fuainumera mai masina e lua talu ai, ua tusia e Maria lona manatu i ana tupe maua i le lumanai, tupe faaalu tumau, tupe faaalu fetuunai, ma tupe mama pe gau o le a i ai.

2 Masina talu ai

Masina ua Tea

Masina Lenei

Masina Fou

3 Masina

4 Masina

5 Masina

6 Masina

Tupe Maua

4400

4400

4400

4400

4400

4400

4400

4400

Tupe Faaalu Tumau

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

Tupe Faaalu Fetuunai

-1000

-1000

-1000

-1000

-1000

-1000

-1000

-1000

Tupe Mama (pe Gau)

100

100

100

100

100

100

100

100

Tupe Amata

Tupe o Loo I Ai

E leo fuafua Maria e fai ni suiga i lana pisinisi, o lea ua ia manatu ai o lana tupe maua ma tupe faaalu mo le isi ono masina o le a tutusa e pei o le lua masina talu ai.

Talanoa: Vaai i le faamatalaga o le faaaluga o tupe a Maria i luga. Pe sui tupe mama a Maria i masina uma?

LAASAGA 3: Tupe o Loo I Ai

O le tupe amata o le tupe lea a Maria i le faletupe i le amataga o le masina. I le tulaga la lea, ua ia amata i le 50.

2 Masina talu ai

Masina ua tea

Masina Lenei

Masina Fou

3 Masina

4 Masina

5 Masina

6 Masina

Tupe Maua

4400

4400

4400

4400

4400

4400

4400

4400

Tupe Faaalu Tumau

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

Tupe Faaalu Fetuunai

-1000

-1000

-1000

-1000

-1000

-1000

-1000

-1000

Tupe Mama (pe Gau)

100

100

100

100

100

100

100

100

Tupe Amata

50

150

250

350

450

550

650

750

100

100

100

100

100

100

100

100

Tupe o Loo I Ai

150

250

350

450

550

650

750

850

O masina taitasi na te faaopoopo ana tupe mama faalemasina i ana tupe amata ia maua ai lana tupe o loo i ai (50 + 100 = 150).

O le tupe o loo i ai ua avea ma tupe amata o le isi masina (150).

Talanoa: Vaai i le faamatalaga o le faaaluga o tupe i luga. E fia se tupe a Maria o loo i ai i le faaiuga o le ono masina?

Faitau:O lea la ua iloa e Maria pe fia le tupe e ono i ai i le isi ono masina, e mafai ona ia filifili i le va o auala eseese e faaola ai lana pisinisi.

E fia le tupe o loo i ai mo peimeni o le nonogatupe?

Faataitai:Sei tatou vaai i le mea e tupu i le faaaluga o tupe a Maria pe afai na te nono le 1500 mo le 6 masina e faatau ai le 15 moa. Vaai i le faamatalaga o le faaaluga o tupe a Maria i le itu taumatau. Pe o lava le faaaluga o tupe a Maria mo peimeni e 275 o le nonogatupe? Faatasi ai ma se paga, siaki le tupe o loo i ai ia Maria.

Talanoa: Faatasi ai ma le vaega atoa, talanoaina fesili nei: O le a le mea e tatau ona fai e Maria? Pe tatau ona faataitai e Maria se aofaiga e ese mai o le nonogatupe? Pe mafai ona ia faasaoina tupe ma totogi i tupe mo moa?

Faamatalaga o le faaaluga o tupe a Maria

  1. Ona o le a tele atu ana fuamoa, e manatu Maria o masina uma o le a ia maua pe a ma le 900 e sili atu ai lana tupe maua (60 e sili atu ai i le tupe maua i le moa e tasi faatele i le 15). 900 e faaopoopo i lana tupe maua o le 4400 ua 5300.

  2. E manatu o ia o ana tupe faaalu o le a faateleina i le 3500 (200 e sili ai e lisi ai se uila faaopoopo ai ana tupe faaalu o i ai nei e 3300).

  3. Afai na te faia le nonogatupe, o le a i ai foi sana tupe faaalu tumau e 275 (350 i le masina muamua).

2 Masina talu ai

Masina ua tea

Masina Lenei

Masina Fou

3 Masina

4 Masina

5 Masina

6 Masina

7 Masina

8 Masina

Tupe Maua

4400

4400

5300

5300

5300

5300

5300

5300

5300

5300

Tupe Faaalu Tumau

-3300

-3300

-3500

-3500

-3500

-3500

-3500

-3500

-3500

-3500

Peimeni o le Nonogatupe

-350

-275

-275

-275

-275

-275

Tupe Faaalu Fetuunai

-1000

-1000

-1600

-1600

-1600

-1600

-1600

-1600

-1600

-1600

Tupe Mama (pe Gau)

100

100

-150

-75

-75

-75

-75

-75

200

200

Tupe Amata

50

150

250

100

25

-50

-125

-200

-275

-75

100

100

-150

-75

-75

-75

-75

-75

200

200

Tupe o Loo I Ai

150

250

100

25

-50

-125

-200

-275

-75

125

  1. E manatu o ia o ana tupe faaalu fetuunai o le a faateleina i le 1600 aua o le 500 e sili atu i meaai a moa ma le 100 mo lona tei e tilivaina fuamoa.

  2. I masina muamua e lua, ua lava tupe o i ai a Maria e fai ai le peimeni o le nonogatupe.

  3. Ae ui i lea, vaai i le fa masina talu ai o le nonogatupe (masina 3-6). Pe o le a lava tupe a Maria e fai ai ana peimeni o le nonogatupe?

  4. A uma ona totogi uma le nonogatupe a Maria, e alu i luga ana tupe mama. Ae pe ua tuai tele?

Maimoa:“Can I Afford More Assets? (Vaega II)” (Leai se vitio? Faitau itulau 123.)

Faataitai:Sei tatou vaai la i le mea e tupu pe afai e fai se nonogatupe a Maria mo se tupe e laitiiti ifo: 800 mo le 6 masina e faatau ai moa e 8. Vaai i le faamatalaga o le faaaluga o tupe a Maria i le itu taumatau. Pe o lava le faaaluga o tupe a Maria mo se nonogatupe e 800? Faatasi ai ma se paga, siaki le tupe o loo i ai a Maria.

Talanoa: Faatasi ai ma le vaega, talanoaina fesili nei: Pe mafai e Maria ona taulimaina se nonogatupe e tele atu? Pe tatau ona fai se nonogatupe e tele atu a Maria?

Faitau:I lenei faataitaiga, o loo faaaoga e Maria lana faamatalaga o le faaaluga o tupe e filifili ai pe na te gafatia ni moa fou. E mafai foi ona ia faaaoga le faamatalaga o le faaaluga o tupe e filifili ai i suiga eseese i lana pisinisi, e pei o le lisiina o se uila vilivae, faatau se faailoga fou, pe faatau ni meaai fou a moa.

Faamatalaga o le faaaluga o tupe a Maria

  1. E manatu Maria faapea o moa fou e 8, o le a ia maua ai pe a ma le 480 e sili atu ai le tupe maua (60 e sili ai le tupe maua i le moa e tasi faatele i le 8). 480 faaopoopo lana tupe maua i le taimi nei e 4400 ua 4880.

  2. E manatu o ia o lana tupe faaalu tumau o le a le faateleina ona o le a ia le lisiina se uila vilivae.

  3. Afai na te faia le nonogatupe, o le tupe faaalu tumau a Maria e 150 (250 i le masina muamua).

2 Masina talu ai

Masina ua Tea

Masina Lenei

Masina Fou

3 Masina

4 Masina

5 Masina

6 Masina

7 Masina

8 Masina

Tupe Maua

4400

4400

4880

4880

4880

4880

4880

4880

4880

4880

Tupe Faaalu Tumau

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

-3300

Peimeni o leNonogatupe

-250

-150

-150

-150

-150

-150

Tupe Faaalu Fetuunai

-1000

-1000

-1300

-1300

-1300

-1300

-1300

-1300

-1300

-1300

Tupe Mama (pe Gau)

100

100

30

130

130

130

130

130

280

280

Tupe Amata

50

150

250

280

410

540

670

800

930

1210

100

100

30

130

130

130

130

130

280

280

Tupe o Loo I Ai

150

250

280

410

540

670

800

930

1210

1490

  1. E manatu o ia o ana tupe faaalu fetuunai o le a faateleina i le 1300 ona o le 250 faaopoopo i meaai a moa ma le 50 o lona tei e tilivaina fuamoa.

  2. Vaai i ana tupe o loo i ai. Pe o le a lava tupe a Maria e fai ai ana peimeni uma lava?

  3. Vaai i tupe mama ma tupe gau a Maria. Matauina ana tupe mama ua faaitiitia i le taimi o le nonogatupe ae maualuga atu ae lei faia le nonogatupe.

E fia le tupe o loo i ai mo lau pisinisi?

Faataitai:Ia fai loa se faamatalaga o le faaaluga o tupe o lau oe lava pisinisi. Sue se paga, ma i le faamatalaga o le faaaluga o tupe i le itu taumatau fai laasaga nei. (Tagai i itulau 109–17 mo se fesoasoani.) O loo i ai nisi fomu avanoa i le itulau 118. E mafai ona e kopiina i lau tusifaamatalaga o le pisinisi.

Mafaufau i se aseta aoga e mafai ona e maua mo lau pisinisi. Mafaufau i le tele atu o tupe maua ma tupe faaalu o le a e maua.

Afai e te le iloa numera e faaaoga pe leai foi sau pisinisi, fesoasoani i se tasi o loo i ai sana pisinisi. O lenei mea ua na o se faataitaiga.

Faitau:A uma la tatou fonotaga, o le a tatou talanoa atu i tagata fai nonotupe ma iloa ai a tatou peimeni o nonogatupe o le a i ai. O le a tatou mafai ai loa ona faaaofia peimeni o nonogatupe ia tatou faamatalaga o le faaaluga o tupe.

Talanoa: E faapefea e le iloaina o tupe o loo i ai ona fesoasoani ia te oe e fai ai filifiliga e uiga i lau pisinisi? E ese mai peimeni o nonogatupe, pe o i ai nisi auala e mafai ai ona fesoasoani i le iloaina o lau faaaluga o tupe e faaola ai lau pisinisi?

Lau faamatalaga o le faaaluga o tupe

  1. I le faaaogaina o lau faamatalaga o tupe maua, tusi lau tupe maua ma tupe faaalu mai le lua masina talu ai.

  2. Tusi lou manatu i lau tupe maua fou o le a i ai mo le isi ono masina (tupe maua talu ai faaopoopo le tupe maua mai aseta fou).

  3. Tusi lou manatu i au tupe faaalu fou o le a i ai mo le isi ono masina (tupe faaalu talu ai faaopoopo tupe faaalu mo aseta fou).

  4. O le a e tusia au peimeni o nonogatupe ii, ae afai e te leo iloa nei, tuu pea lenei laina avanoa mo le taimi nei.

2 Masina Talu ai

Masina ua Tea

Masina Lenei

Masina Fou

3 Masina

4 Masina

5 Masina

6 Masina

Tupe Maua

Tupe Faaalu Tumau

Peimeni o le Nonogatupe

Tupe Faaalu Fetuunai

Tupe Mama (pe Gau)

Tupe Amata

Tupe o Loo I Ai

  1. Fuafua au tupe mama ma tupe gau i le toese o au tupe faaalu mai lau tupe maua.

  2. Ina ia iloa pe fia le tupe o loo i ai, faaopoopo lau tupe mama i (pe toese lau tupe gau mai ) le tupe amata.

  3. Pe a e iloa au peimeni o nonogatupe, e mafai ona e faaaoga lenei faaaluga o tupe e iloa ai pe o lava tupe o i ai e fai ai au peimeni o nonogatupe.

Faamatalaga o le faaaluga o tupe o le ono masina

Fatu se faamatalaga o le faaaluga o tupe e faaalia ai le tulaga o i ai lau pisinisi. Tagai i itulau 109–17 mo se fesoasoani.

FAAALUGA O TUPE #1: TULAGA O I AI NEI

2 Masina Talu ai

Masina ua Tea

Masina Lenei

Masina Fou

3 Masina

4 Masina

5 Masina

6 Masina

Aofai o Tupe Maua

Tupe Faaalu Tumau

Peimeni o Nonogatupe

Peimeni Fetuunai

Aofai Tupe Mama/Tupe Gau

Tupe Amata

Tupe o Loo I Ai

Sosoo ai, fatu se faamatalaga o le faaaluga o tupe e aofia ai se auala e maua ai se aseta fou.

FAAALUGA O TUPE #2: ASETA FOU

2 Masina Talu ai

Masina Talu ai

Masina Lenei

Masina Fou

3 Masina

4 Masina

5 Masina

6 Masina

Aofaiga o Tupe Maua

Tupe Faaalu Tumau

Peimeni o Nonogatupe

Peimeni Fetuunai

Aofai o Tupe Mama/Tupe Gau

Tupe Amata

Tupe o Loo I Ai

Lolomi