iTukutuku ni Mataveiliutaki Taumada
Tarai Cake ni iVakarau ni Bula Vakarisito
Niu a se cakacaka tiko vaka-pailate ni waqavuka dauusa pasidia, eso na gauna era dau lai rai yani na pasidia ki na noqu idabedabe ni pailate ena waqavuka. Era vakataroga na veimataqali siwiji, gacagaca, ivakarau, kei na lawa kei na kena rawa ni veivuke na misini kece oqo me vakavukaca rawa e dua na waqavuka levu ka totoka vaka o ya.
Au qai dau tukuna ni na taura na veigacagaca vereverea ni vuka, e levu na ivakarau veitokoni kei na kena parokaramu, kei na kena idini kaukauwa me qai rawa ni vuka kina na misini oqo me ra vakaleleci kina na pasidia ena vakacegu kei na tataqomaki.
Meu vakamatatataka na veika e tekivu kina, au na tukuna kina ni gadrevi ga e dua na igu e liu e kaukauwa sara, ka tubu cake vakaukauwa, kei na ituvaki dodonu vakawaqavuka, ka na kauta cake ena itataqomaki na waqavuka kei ira na kena pasidia na lawa ni veika bula ka takosova yani na veivanua lelevu kei na wasawasa, ulabaleta yani na veiulunivanua cecere kei na draki rerevaki ki na kena iyacoyaco.
Niu vakananumi ira na pasidia o ya, au dau nanuma ni da sa mai lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai eda sa sureti meda vakatataro vaka o ya. Na cava na itekivu, ni ivakavuvuli bibi ni noda lewena na matanitu ni Kalou ena vuravura oqo? Mai na veika eda sa kaya ka vakayacora rawa, eda sa tuberi tiko beka vakacava ena noda gagadre cecere duadua ki na noda iyacoyaco tawamudu taleitaki?
Na iUsutu Sega ni Veisau ni Kosipeli
Na Lotu, ena kena ituvatuva vakayavu kei na parokaramu, sa umani tu kina e vuqa na itaviqaravi bibi me baleti ira na lewena ena vuku ni kena vukei na matavuvale kei na tamata yadua mera qarava na Kalou ka veiqaravi vakai ira. Ia, ena so na gauna, e dau vakaliuci tiko e lomada kei na yaloda na veiparokaramu kei na itaviqaravi oqo ka sega ni iusutu ni vunau kei na ivakavuvuli ni kosipeli. Sa veivuke vakalevu vei keda na icakacaka, parokaramu, ivakarau tudei, kei na iwalewale ni veisoqosoqo ki na toroi cake ni noda bula vakayalo ena vuravura oqo, ia meda kakua ni guilecava ni sa rawa mera veisau.
E duidui kina, na iusutu ni kosipeli—na vunau kei na ivakavuvuli—ena sega vakadua ni veisau. Ni bulataki na itekivu ni ivakavuvuli ni kosipeli ena kauta mai na kaukauwa, qaqa, kei na rawa ka vakayalo ki na nodra bula taucoko na Yalododonu Edaidai.
Na vakabauta sa dua na ivakavuvuli ni kaukauwa. Eda gadreva na kaukauwa oqo ena noda bula. E cakacaka na Kalou ena kaukauwa, ia na kaukauwa oqo ena mana walega ni tiko vei keda na vakabauta. “Sa mate ga na vakabauta ni sa sega na cakacaka” (Jemesa 2:20). E dau cakacaka na Kalou vei ira na Luvena ena nodra vakabauta.
E vakamacalataka vakaoqo na Parofita o Josefa Simici, “Au a vakavulica vei ira na ivakarau dodonu, ka ra qai liutaki ira ga.”1 Vei au, e matata sara tu ga na ivakavuvuli oqo. Ni da saga me da kila vakavinaka, tugana, ka bulataka na ivakavuvuli ni kosipeli dodonu, ena yaco meda rawa ka vakayalo vakalevu cake. Na ivakavuvuli ni rawa ka vakayalo e kadre mai na dua na vunau bibi ni Lotu: sa solia vei keda na Kalou na galala ni digidigi. Au vakabauta ni galala ni yalo me digidigi sa dua vei ira na isolisoli cecere duadua ni Kalou kivei ira na Luvena, e ikarua tiko ki na bula.
Niu dau vulica ka tugana na galala ni yalo me digidigi kei na kena icavacava tawamudu, au raica kina ni da sa luvena dina vakayalo na Kalou ka sa gadrevi meda bula vakakina. Na kila vakavinaka oqo e vakavotuya vei au me vaka ni da sa lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, eda sa tiki tiko ni dua na matavuvale cecere ni Yalododonu e vuravura taucoko.
Na ituvatuva vakayavu ni Lotu e yaco me vakarawarawataki kina vakalevu na ituvaki ni iwiliwili, iwalewale ni tubu, kei na nodra gagadre na lewe ni noda ivavakoso. Sa tiko na itekivu ni tabana ni parokaramu ena ituvatuva vakayavu e rawarawa sara ka vica walega na soqoni. Sa tu talega na veitabana lelevu kei na kedra ituvatuva vakaivurevure ni veiqaravi vakai ira. Era sa tauyavutaki kece tu ena parokaramu vakalou ena Lotu mera vukei na lewenilotu mera “lako vei Karisito ka biuta tani na ivalavala sa sega ni vinaka, mo dou vinaka kina ” (Moronai 10:32).
Na veimataqali ituvatuva kece oqo era sa vakalou baleta na vunau era tiko ena kosipeli vakalesuimai i Jisu Karisito era tautauvata kece ena dui tabana yadua. Au sa vakadinadinataka me vaka niu sa dua na ivakadinadina tabaki nei Jisu Karisito na Turaga ni sa bula tiko o Koya, ni sa dina na kosipeli, ka sa umani tu kina na iwali ni nodra bolei tiko vakayadua ka vakatamata na luve ni Kalou edaidai ena vuravura oqo.
Nodra Qaqa na Yalodina
Ena 2005 keirau dau veisiko vakaveiwatini vei ira na lewe ni Lotu ena vuqa na veimatanitu ena vanua levu o Iurope. Ena vanua eso e Iurope, sa tauyavu oti tu kina na Lotu ena vuqa na yabaki, vakatekivu sara mai na 1837. Sa dua na ka na isolisoli ni lewenilotu yalodina era tiko e Iurope. Ena gauna oqo, sa sivia tiko na 400,000 na lewenilotu ena vanua levu o ya. Ni da raica na itabatamata era a biubiu mai Iurope ka gole ki Amerika ena loma ni tinikaciwa kei na ruasagavulu na senijiuri, sa rawa me na vakalevutaki na iwiliwili taucoko o ya.
Na cava beka era a biuta kina na nodra vanua dina e vuqa na lewenilotu yalodina ni se qai tauyavu tiko kina na Lotu? E vuqa tiko na vuna: mera kakua ni vakacacani, mera laki tara cake na Lotu e Amerika, mera laki rawa ka vakailavo, ka mera volekata na valetabu, kei na vuqa tale.
Se vakila tikoga edai o Iurope na revurevu ni biu vanua oqo. Ia sa lasika cake mai na nodra qaqa e vica na itabatamata yalodina era lewe ni Lotu. Sa yaco tiko na nodra sa kaulotu tiko ena vukuna na Turaga na cauravou kei na goneyalewa kei ira na veiwatini qase; sa yaco sara tiko vakalevu na vakamau e valetabu; eda sa raica na nodra yalonuidei kei na yaloqaqa na lewenilotu mera wasea na kosipeli vakalesuimai. Ena kedra maliwa na lewenivanua e Iurope kei na vuqa tale na veivanua e vuravura, sa tiko kina na gadrevi vakayalo ni ivakavuvuli dina i Karisito. Na gagadre vakayalo oqo, e dodonu, ka na rawa ga me vakacegui ena itukutuku ni kosipeli vakalesuimai ni ra bulataka tu na noda lewenilotu totoka na kosipeli oqo ka kaburaka yani ena yaloqaqa kei na yalodina e cecere sara.
Ena kena sa rabailevu mai na Lotu e Iurope, ena veimatanitu eso sa tauyavutaki tu kina na Lotu mai na 15 na yabaki sa oti. Ena neirau veisiko ena 2005, au a veivosaki kei na dua na peresitedi ni kaulotu e veiqaravi tiko ena nona vanua o Rusia ka se yabaki vitu walega na nona lewenilotu. A kaya vei au, “na vula ga au a papitaiso kina au a kacivi kina meu peresitedi ni tabana.” E a luvuci beka o koya ena so na gauna? Io! A saga beka me vakayacora taucoko na parokaramu kece ni Lotu? E sega! A qai kaukauwa cake beka vakacava o koya ena loma ni dua na ivavakoso lailai ena dua ga na gauna lekaleka? A vakamacalataka o koya, “Au sa kila vakaidina e lomaqu ni sa dina sara na Lotu. A curuma na noqu vakasama kei na yaloqu na vunau ni kosipeli. Ni keitou sa lewena kina na Lotu, keitou kila ni keitou sa wili ki na dua na matavuvale. Keitou vakila na veikauwaitaki, veivakabauti, kei na loloma. Keimami lewe vica toka ga, ia keimami saga kece me keimami bula muria na iVakabula.”
Era veitokoni vakai ira na lewenilotu, era saga na nodra vinaka taucoko, ka ra sa kila ni dina na Lotu. E a sega ni kauwai o koya ena ituvatuva vakalotu ia na rarama ni kosipeli, e a qai vaqaqacotaki ira na lewenilotu vinaka o ya na rarama oqo.
Ena vuqa na veimatanitu e se qai tauyavu tiko kina na Lotu, ka se bera sara ni taucoko na cicivaki ni ituvatuva. Ia, sa tiko e lomadra na lewenilotu na nodra ivakadinadina tudei ni dina. Ni ra sa tiko na lewenilotu ena nodra dui vanua ka ra sa tara cake tiko na Lotu, ena loma ni bolebole ni bula vakailavo kei na dredre, sa na yaco mera vakavinavinaka kina o ira na nodra itabatamata mai muri vei ira na painia yaloqaqa ni gauna vou oqo. Era vakamuria na veisureti loloma ni Mataveiliutaki Taumada ka a soli ena 1999:
“Ena noda gauna oqo, sa lewa kina na Turaga me sa vakarautaka na veivakalougatataki ni kosipeli, ka oka kina na kena vakalevutaki na iwiliwili ni valetabu, ena vuqa na veivanua e vuravura. O koya gona, keitou sa gadreva kina me tokaruataki na ivakasala taumada se tudei tikoga kivei ira na lewe ni Lotu o ya mera vakaitikotiko ga ena nodra vanua dina ka kakua ni toki ki Amerika… .
“Ni ra sa vakaitikotiko ga na lewenilotu ena nodra dui vanua dina ena veiyasai vuravura taucoko, ka ra tara cake na Lotu ena nodra vanua dina, ena yaco mera vakalougatataki vakalevu vakayadudua ka vakakina ena Lotu taucoko.”2
Me dua mada na noqu ivakasala vei ira era tiko ena veitabanalevu kei na iteki lelevu. Me da qarauna vakavinaka me kakua ni vakayavutaki tiko na noda ivakadinadina ena soqoni ni veimaliwai vaka-Lotu se ena veitaviqaravi kei na parokaramu totoka, kei na ituvatuva ni noda tabanalevu kei na iteki. Era sa ka bibi ka yaga dina vei keda na veika kece oqo—ia e sega sara ni se taucoko o ya. E sega mada ga ni taucoko na noda sa veimaliwai tiko.
E Veitaqomaki na Talairawarawa
Eda sa kila tiko ni da sa bula donuya tiko na gauna voravora, ca, kei na veivaluvaluti. Oi keda kei na vuqa tale eda sa vakila vakaidina na kena gadrevi me dua na noda “ idrodro, ka [noda] ivakaruru mai na cava, [meda] taqomaki kina ni sa sovaraki mai ki vuravura na cudru waqawaqa” (V&V 115:6). Meda kunea vakacava na noda idrodro? E vakavulica o Peresitedi Gordon B. Hinckley (1910–2008): “Na taqomaki ni noda bula sa vakatau tiko ki na noda bula dodonu. Na noda qaqa sa tikoga ena noda ivalavala dodonu.”3
Meda vakananuma mada na ivakasala i Jisu Karisito vei ira na Nona iApositolo, e matata ka dodonu, ni tekivutaka na Nona cakacaka vakalotu e vuravura: “[Lako mai,] drau muri au, kau na qisi kemudrau mo drau gonedau ni tamata” (Maciu 4:19). Sai koya talega o ya na itekivu ni nodratou cakacaka vakalotu na iApositolo Le Tinikarua, ka vakabauta ni ratou a yalolailai kina. Au via vakaraitaka eke ni sa vakavulica sara ga eke na iVakabula Vakaikoya e dua na lesoni me baleta na iusutu ni vunau kei na veika me vakaliuci ena bula oqo. Vei keda yadua, sa dodonu meda “muri Koya,” ni gauna eda cakava kina oqo, ena vakalougatataki keda na iVakabula ena veika eda sega ni rawata rawa vakaikeda ga me yaco kina meda laki vakataka na ituvaki e vinakata o Koya vei keda.
Na noda muria na Karisito sai koya meda na vakataki Koya vakaidina sara. Meda vakatotomuri Koya ga. Ni da sa luvena vakayalo na Tamada Vakalomalagi, sa tu vei keda na kaukauwa meda tugana na ivakarau ni bula Vakarisito ki na noda bula kei na keda ituvaki. Sa sureti keda tiko na iVakabula meda vulica na Nona kosipeli ena noda bulataka tiko na Nona ivakavuvuli. Na noda muri Koya o ya meda vakayacora na ivakavuvuli dodonu ka meda kila vakai keda na veivakalougatataki ena muri mai. E rabailevu toka na ituvatuva oqo ka rawarawa talega vakakina. Era vakatoka na parofita ni gauna makawa kei ira ena gauna oqo ena tolu na vosa: “Muria na vunau”—sega ni sivia, se lailai.
E sega ni ka rawarawa meda tara cake ena noda bula na ivakarau ni bula Vakarisito, vakabibi ena gauna eda lako tani mai na veika raraba kei na veivakataotaki ka tekivu meda bulataka e dua na bula dina. Me na laurai meda vakayacora sara na veika eda kaburaka tiko. Ena qai laurai dina ni sa dodonu me lasika cake mai na ivakarau ni bula Vakarisito ena noda bula—vaka-veiwatini, vakatama se tina, cauravou se goneyalewa, ena noda veimaliwai, ena vanua ni noda cakacaka, ena noda bisinisi, kei na noda veivakabulabulataki. Sa rawa meda kila ni da sa tubu tiko, ka vakakina vei ira era tiko vakawavoliti keda, ni da sa vakarabailevutaka tiko na noda gugumatua meda “caka dodonu tikoga e [Matana]” (V&V 43:9).
Sa vakaraitaki tu ena ivolanikalou e vuqa na ivakarau ni bula Vakarisito e dodonu meda tara cake tiko ena gauna ni noda bula oqo. E oka kina na kila ka kei na yaloraramusumusu, na loloma kei na soli ka, talairawarawa kei na gugumatua, vakabauta kei na inuinui (raica V&V 4:5–6). Na ituvaki ni itovo ni tamata yadua e sega ni lewai koya na ituvatuva vakayavu ni tabana ni noda Lotu, na noda bula vakailavo, na keda isema ena matavuvale, vanua, kawa, se ivosavosa. Sa isolisoli mai vua na Kalou na ivakarau ni bula Vakarisito. Era na sega ni tarai cake rawa ke sega ni veivuke mai o Koya.
Vakararavi Ki na Nona Kaukauwa
Na veivuke ga eda gadreva tu o ya na isolisoli e soli wale ena vuku ni Veisorovaki i Jisu Karisito. Na noda vakabauti Jisu Karisito kei na Nona Veisorovaki o ya meda sa vakararavi vakatabakidua Vua—vakabauta tiko na Nona kaukauwa tawayalani, vuku, kei na loloma. Ena yaco mai vei keda na ivakarau ni bula Vakarisito ni da digidigi vakadodonu. Na vakabauti Jisu Karisito ena veimuataki ki na kena cakacakataki. Ni da vakabauti Karisito, eda sa vakararavi tiko kina vua na Turaga meda muria na Nona vunau—ena veigauna mada ga ni da sega tu ni kila vakavinaka na kedra inaki. Ni da vakasaqara meda vakataka sara na iVakabula, sa gadrevi meda vakadikeva vakavuqa na noda bula ka vakararavi, ki na salatu ni veivutuni dina, ena yavu dina i Jisu Karisito kei na veivakalougatataki ni Nona Veisorovaki.
Na kena tarai cake tiko na ivakarau ni bula Vakarisito ena dau ka dredre sara. Sa dodonu meda namaka tiko meda dusimaki ka vakadodonutaki tiko mai vua na Turaga kei ira na Nona italai. Mai na koniferedi ni Lotu e vuravura raraba, me vakataka, na ivakatagi kei na ivunau, eda vakila ka ciqoma mai kina na kaukauwa vakayalo, na veidusimaki, kei na veivakalougatataki “mai cake ” (V&V 43:16). Sai koya oqo na gauna ena vakacegui kina na yaloda ena domo ni veivakauqeti yadua vakayalo kei na ivakatakila ka na vakavulica vei keda na sala meda ivakarau ni bula Vakarisito vakalevu cake. Na domo oqo ena rogo vinaka dina me vaka na domo ni dua na itokani talei, ka na vakasinaita na noda bula ena gauna eda yalo bibivoro tiko kina.
Ni sa yaco meda sa vakataka dina na iVakabula, eda na gugumatua cake me “levu sara na [noda] inuinui ena vuku ni nona kaukauwa na Yalo Tabu” (Roma 15:13). Meda “kakua ni domona na iyau vakavuravura, ia [meda] vakasaqara na iyau e uasivi sara” (V&V 25:10).
Au raica lesu kina na noqu vosa vakatautauvata me baleta na vuka. Au a tukuna kina na bibi ni itekivu ni dua na ka. Sa itekitekivu tiko na ivakarau ni bula Vakarisito. Sa ikoya oqo na ivakavuvuli bibi ena vakavurea na cagi e ruku ni tabada. Ni da tara cake na ivakarau ni bula Vakarisito ena noda bula, ena veikalawa yadua, era na “tabei [keda] cake me vaka ena taba ni ikeli” (V&V 124:18). Na noda vakabauti Jisu Karisito ena vakarautaka e dua na igu i liu e kaukauwa ka qaqa; ka na yaco meda tubu i cake vakaukauwa mai na noda inuinui e sega ni yavalati rawa ka cakacakataki. Na noda vakabauta kei na noda inuinui ena yaco meda takosova rawa kina na veiwasawasa ni veitemaki, ulabaleta yani na veiulunivanua ni vakararawataki, ka kauti keda lesu mai ki na noda vuvale kei na iyacoyaco tawamudu.