2012
Ko e Maama ʻo Māmani ʻa Kimoutolu
Sepitema 2012


Naʻa Nau Lea Kiate Kitautolu

Ko e Maama Koe ʻo Māmaní

ʻĪmisi
Adrián Ochoa

Te tau lava ke maʻu ha tataki fakalaumālie mei he ngaahi sīpinga ʻa e Fakamoʻuí, ʻAlamā mo Siosefa Sāmita, ʻi heʻetau kau ʻi he ngāue fakafaifekaú.

ʻOku faʻa pehē ʻe he kau faifekau foki maí ko e ngaahi taʻu lelei taha ʻo ʻenau moʻuí ʻa e taimi ne nau ngāue fakafaifekau aí. Ko e hā e ʻuhingáʻoku pehē aí?

Mahalo pē ko e fiefia ʻi he sio ki ha tokotaha ʻoku haʻu ki he Fakamoʻuí (vakai, T&F 18:15). Mahalo pē ko e faʻahinga vā fetuʻutaki ʻoku nau ongoʻi ki he kau fiefanongó, kau papi uluí, kāingalotú, honau hoá, mo e kau palesiteni fakamisioná. ʻOku ou tui ʻoku kau ai e ngaahi meʻá ni, ka ʻoku ou tui ʻoku toe fekauʻaki ia mo e ongo ʻoku nau maʻu ki he maama ʻo e Fakamoʻuí—pea mo e maama ʻoku nau vahevahe atu ʻo fakafōtunga he ngāue tokoní mo e fakamoʻoní.

ʻOku tau ʻiloʻi naʻe fakahā ʻe he Fakamoʻuí ko Ia ʻa e Maama ʻo Māmaní (vakai, Sione 9:5; 12:46). Ka naʻá Ne tala ko e meʻa tatau pē mo Hono kau muimuí ʻi he Malanga he Moʻungá:

“Ko e maama ʻo māmani ʻa kimoutolu. Ko e kolo ʻoku tuʻu ʻi ha moʻunga ʻoku ʻikai faʻa fakapuli ia.

“Pea ʻoku ʻikai tutu ha maama, mo tuku ia ʻi he lalo puha fuá, ka ki he tuʻunga māmá; pea ʻoku ulo ia kiate kinautolu kotoa pē ʻoku ʻi he falé.

“Tuku ke ulo pehē hoʻomou māmá ʻi he ʻao ʻo e kakaí, koeʻuhí ke nau mamata ki hoʻomou ngaahi ngāue leleí, pea fakamālōʻia ʻa hoʻomou Tamai ʻa ia ʻoku ʻi he langí.” Mātiu 5:14–16

Ko hono vahevahe ʻetau māmá—ʻa ia ko hono fakaulo atu e maama ʻa e Fakamoʻuí (vakai, 3 Nīfai 18:24)—ko ha meʻa te tau lava ʻo fai he kotoa ʻetau moʻuí, pea ʻoku totonu ke kamata ia heʻetau kei siʻí. ʻI heʻetau fai e ngāue fakafaifekau ne vahe maí mo e ngāue fakafaifekau heʻetau moʻuí kotoa, te tau lava ke vakai ki ha kakai ʻe toko tolu, ʻoku ou fakakaukau, ko e faʻifaʻitakiʻanga lelei taha ia ki he ngāué ni: ko ʻAlamā, ko e Palōfita ko Siosefa Sāmitá, pea mo e Fakamoʻuí. Ne tākiekina mālohi ʻe he toko tolú ni ke mahino kiate au e mahuʻinga ʻo e ngāue fakafaifekaú—ʻo hono fakahaaʻi atu e maama ʻo e Fakamoʻuí ki he māmaní.

ʻAlamā: Loto-Fakatōkilaló

Ne hoko e ngaahi akonaki ʻa ʻAlamaá ko ha meʻa ke ne poupouʻi mālohi ʻeku taumuʻa ke ngāue fakafaifekaú. Neongo ne fakapapauʻi heʻeku kuifefiné ne papitaiso au ʻi hoku taʻu valú, ka naʻe tātaaitaha haʻaku ʻalu ʻo lotu heʻeku ʻi he toʻu tupú. ʻI heʻeku feʻiloaki mo e kau faifekaú ʻi heʻeku kei ʻi he kakai lalahi kei talavoú pea kamata ke fakakaukau ki he Siasí, ne kamata ke u ako e folofolá. Ne tohoakiʻi ʻeku tokangá ki he fakamatala ʻa ʻAlamā ʻo kau ki hono fakamālohiʻi ke loto-fakatōkilaló ʻo fehangahangai ia mo e fili pē ke loto-fakatōkilaló (vakai, ʻAlamā 32:13–15). Ne u ongoʻi taʻe feʻunga koeʻuhí ko ʻeku ngaahi tō nounoú, ka naʻá ku fakakaukau fakamātoato ki ai—ʻo mahino ʻe fie maʻu ha fuʻu liliu lahi kae toki ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau. Ne ʻi ai haʻaku ngāue mo e pisinisi pē ʻaʻaku, pea ne u loto ke mali mo hoku kaumeʻá (ʻa ia ʻoku hoko he taimí ni ko hoku uaifí). Meʻá ni te u tukuange kotoa ia kae ʻalu ʻo ngāue maʻá e ʻEikí?

Ne u ʻalu ki ha feituʻu lilo ʻo tuku ha taimi—ha taimi lōloa ʻaupito—ke lotu mo talanoa mo ʻeku Tamai Hēvaní. Ne u fakatokangaʻi ʻi heʻeku fakavaivaiʻi aú, ne fie maʻu ʻe he Tamai Hēvaní ke u ʻalu ʻo ngāue. Ne u loto ke talangofua ki Heʻene folofolá, pea ʻi heʻeku fai iá, ne u ʻiloʻi e moʻoni ʻo e talaʻofa ʻa ʻAlamaá: “Ko ia ia ʻokú ne fakavaivaiʻi moʻoni ia, mo fakatommala mei heʻene ngaahi angahalá, pea kātaki ki he ngataʻangá, ʻe tāpuakiʻi ia—ʻio, ʻo monūʻia ange iate kinautolu kuo fakamālohiʻi ke loto-fakatōkilaló” (ʻAlamā 32:15).

Neongo ne u motuʻa ange he taʻu 26, ka ne u ʻalu ki he pīsopé, ʻo ne tokoni mai ke u teuteu. Ne fakahū atu ʻeku pepa ngāue fakafaifekaú peá u tatali ai ʻi ha ngaahi māhina. Ne faifai pea maʻu mai ha telefoni ʻo talamai he ʻikai ke u lava ʻo ngāue fakafaifekau taimi kakato ka te u lava ʻo ngāue ʻi he fetuʻutaki mo e kakaí, ko e malaʻe ia ne u lolotonga ngāue aí. Ko ha taimi fakafiefia ia. Ne akoʻi au pea kau he ngaahi fealēleaʻaki ʻi he mītiá hili pē ha taimi nounou hono fakatokangaʻi fakapuleʻanga ʻe he puleʻanga Mekisikoú ʻa e Siasí ʻi Mekisikoú. Ne u tokoni ki he ngaahi siteikí ke akoʻi ʻenau kau mataotao he fetuʻutaki mo e kakaí pea fokotuʻu ha vā fetuʻutaki lelei mo e kau ngāue ʻa e puleʻangá. Naʻe tāpuekina au ʻe he faingamālie ko ʻeni ke ngāue ʻi ha ngaahi founga lahi ange ʻi he meʻa te u lava ke fakamatalaʻi mo ha ngaahi founga ne ʻikai ke u lava ʻo fakakaukau ki ai. Naʻá ne liliu ha konga lahi ʻo ʻeku moʻuí ke lelei.

Ko hoʻo ngāue fakafaifekaú ʻa e meʻa ʻe taha ʻe mahuʻinga ʻi hono teuteuʻi koe ki he toenga hoʻo moʻuí. Naʻe talaʻofa ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī (1910–2008) ki he kau teuteu ngāue fakafaifekaú: “Ko e taimi ko ia te mou ʻi he ngāue fakafaifekau aí, kapau te mou fakaʻaongaʻi ʻa e taimi ko iá ʻi he ngāue faivelenga, te mou maʻu ai ha ngaahi tāpuaki lahi ange ʻi ha toe taʻu ʻe ua kehe ʻi hoʻomou moʻuí. … Kapau te mou faivelenga ʻo mateaki ʻi hoʻomou ngāue fakafaifekaú, te mou hoko ai ko ha husepāniti lelei ange, hoko ko ha tamai lelei ange, tamasiʻi ako lelei ange, pea mou hoko ko e kau ngāue lelei ange ʻi hoʻomou ngāué.”1 Kapau ʻoku teʻeki ai ke ke aʻu ki he taʻu he ʻikai te ke lava ai ʻo ngāue fakafaifekaú, teuteu leva he taimí ni ke ke ngāue. Ko e ngaahi tāpuaki te ke maʻú ʻe lahi ange ia ʻi he feilaulau te ke faí.

ʻOku ou ʻilo te ke fetaulaki mo ha ngaahi faingataʻa ʻi hoʻo fakakaukau ke ʻalu ʻo ngāue fakafaifekaú. ʻOku fai ʻe he filí e meʻa kotoa te ne lavá ke fakalotosiʻi e ngāue ʻa e ʻEikí mei heʻene laka kimuʻá. Kapau ʻokú ke kei veiveiua pe ʻoku totonu ke ke ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau, ʻoku ou fakaafeʻi atu ke ke fakavaivaiʻi koe pea tūʻulutui ʻo fehuʻi ki he Tamai Hēvaní. Naʻá Ne fakahā mai Hono finangaló kiate au, pea ʻoku ou ʻiloʻi te Ne fai mo e meʻa tatau kiate koe.

Siosefa Sāmita: Maʻu ha Fakakaukau ʻoku Taʻengatá

Ne u ako meia Siosefa Sāmita ʻoku lava ke fakatupulaki hoʻo malava ke hoko ko ha tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí ʻi hono tukutaha e tokangá ki he fakakaukau ʻoku taʻengatá. ʻOku ou faʻa ofo he founga naʻá ne lava ai ʻo kātakiʻi e meʻa kotoa naʻá ne kātekiná—tautautefito ki he ngaahi faingataʻá pea mo e fakatangá. Ka naʻe toki mahino kiate au koeʻuhí naʻe mamata ʻa Siosefa ʻo fakalaka atu he veilí, naʻá ne ʻilo ko e moʻui fakamatelié ni ko ha konga siʻi pē ia ʻo ʻetau fononga ki he taʻengatá. Ne u fifili pe ko e hā ha meʻa ne mei hoko kiate au kapau naʻe mahino kiate au e meʻa naʻá ne faí, pea ʻi heʻeku fakalaulauloto ki he meʻá ni, ne u fakatokangaʻi ko e taimi ʻoku tukutaha ai ʻetau tokangá ʻi he meʻa ʻoku hoko he lolotonga ní, ʻoku fakangatangata leva ʻetau vīsoné. ʻI heʻetau tauhi maʻu ha fakakaukau ki he taʻengatá, ʻoku mahino leva kiate kitautolu e mahuʻinga ke tau tukupā ke tokoniʻi e niʻihi kehé, fakahaofi e niʻihi kehé, mo fakamoʻoniʻi e moʻoni ʻoku tau ʻiló.

Kapau ʻe tukutaha ʻetau tokangá ʻi he ngaahi meʻa ko iá, ʻo hangē ko e vakai ki ai ʻa Siosefa Sāmita mei ha fakakaukau ʻoku taʻengatá, ʻe toe lahi ange ʻetau vilitaki mo loto ke vahevahe e ongoongoleleí ʻi heʻetau moʻui fakaʻahó? ʻOku ʻikai fie maʻu ke fakangatangata pē hono vahevahe ʻetau māmá—hono fakaulo atu e maama ʻa e Fakamoʻuí—ki he ngāue fakafaifekau pē ʻoku toki vahe maí. Ka ʻi hoʻo angatonú mo e taliangí, te ke lava ke vahevahe e Maama ʻo Kalaisí kiate kinautolu ʻoku mou feohí, ʻo vahevahe ko ha mēmipa koe ʻo e Siasí mo e meʻa ʻokú ke tui ki aí. ʻOku ou fakalotolahiʻi koe ʻi hoʻo hiki mei he feituʻu ki he feituʻu ʻi hoʻo moʻuí pea feohi mo e kakai kehekehe tokolahi, ʻai ke ke maheni mo ho kaungāʻapí, kaungāakó, mo ho kaungāngāue mei he ngaahi tui fakalotu kehé. Muimui ʻi he ngaahi fakahinohino ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ke vahevahe e ongoongoleleí ʻi he ʻinitanetí, kau ai e ngaahi uepisaiti fakasōsiale he mītiá, blogs, mo e ngaahi uepisaiti fevahevaheʻaki vitioó.2

Neongo te tau lava ke akoʻi e niʻihi kehé ki he ongoongoleleí ʻi hono akoʻi ha lēsoní, ka ʻoku ʻi ai e taimi ʻe niʻihi ko e meʻa pē ʻoku fie maʻu ke tafoki ai ha taha ki he ongoongoleleí ko ha tā sīpinga lelei mo e loto ke vahevahe hoʻo fakamoʻoní ʻo fakafou ʻi hoʻo tōʻonga moʻuí. ʻI he taimi ʻokú ke moʻui taau ai ʻo maʻu e Laumālié pea tuku ke ulo atu hoʻo māmá, ʻe lava leva e kakaí ʻo “mamata ki hoʻo mou ngaahi ngāue leleí, pea fakamālōʻia ʻa hoʻo mou Tamai ʻa ia ʻoku ʻi he langí” (Mātiu 5:16).

Ko e Fakamoʻuí: Tokanga ki he Niʻihi Kehé

Fakaʻosí, ne akoʻi au ʻe he Fakamoʻuí, ko e faʻifaʻitakiʻanga ʻo e meʻa kotoa pē, ke ʻoua te u fuʻu hohaʻa kiate au kae tukutaha ʻeku tokangá ʻi hono fakamoʻui ʻo e niʻihi kehé. Ko e kotoa ʻEne moʻuí ne nofo pē ʻi hono tokoniʻi e niʻihi kehé. ʻI heʻetau fakakaukau atu ki he founga ke vahevahe ʻaki e ongoongoleleí ki he niʻhi ʻo e ngaahi tui fakalotu kehé, ʻoku tau manavasiʻi ke vahevahe e ongoongoleleí koeʻuhí pe ko e hā ʻenau fakakaukau mai kiate kitautolú pe founga te nau tali ʻaki aí. ʻI heʻetau fakakaukau ki he ngāue fakafaifeifekau taimi kakató, ʻoku tau faʻa hohaʻa ki he paʻanga hū maí, akó pe ngaahi vā fetuʻutakí—ko e ngaahi meʻa lelei mo mahuʻinga ʻeni ka ʻe lava ke pē ke fakatatali ia. Ko e Fakamoʻuí Tonu ia ne “ʻikai ha potu ke tokoto ai hono ʻulú” (Mātiu 8:20). Naʻá Ne akoʻi Hono kau muimuí ke “fuofua … kumi ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá,” pea ʻe toki tānaki atu kiate kinautolu “ʻa e ngaahi meʻá ni kotoa pē” (Mātiu 6:33).

ʻOku moʻoni ʻa e meʻa ko ia kiate kitautolu. ʻI heʻetau muimui mo fakaulo atu e Maama ʻo Māmaní, ʻe hoko mai e ngaahi tāpuakí ki he māmaní pea faifai ʻo hoko mai ia kiate kitautolu fakafoʻituitui. Fakatauange te tau feinga kotoa ke ʻoua ʻe fūfuuʻi e maama ko iá kae fakaulo atu ia he toenga ʻetau moʻuí.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Gordon B. Hinckley, “Ko e Ngāue Fakafaifekaú, Ngāue Temipalé, mo e Fatongia Tauhí,” Ensign, Sān. 1996, 65.

  2. Vakai, M. Russell Ballard, “Sharing the Gospel Using the Internet,” Liahona, Sune 2008, N2.

  3. Thomas S. Monson, “Ko e Toe Konifelenisi Ē,” Liahona, Mē 2011, 6.

  4. Thomas S. Monson, “ʻI Heʻetau Toe Fakataha Maí,” Liahona, Nōv. 2010, 6.

  5. Thomas S. Monson, “ʻOku Mau Talitali Lelei Kimoutolu ki he Konifelenisí,” Liahona, Nōvema 2009, 6.

Tā fakatātaaʻi ʻo e ʻatá ʻe Matthew Reier; Ko Kalaisi pea mo e Fefine Samēliá, tā ʻe Carl Heinrich Bloch, ngāue ʻaki ʻi hono fakangofua ʻe he National Historic Museum ʻi Feletilikipooki ʻi Hileloti ʻi Tenimaʻake, ʻikai lava ke hiki hano tatau ; Ko Hono Faleʻi ʻe ʻAlamā ko e Siʻí Hono Fohá, tā ʻe Darrell Thomas © IRI; Ko Siosefa Sāmita ʻi he Fale Fakapōpula Lipetií, tā ʻe Greg K. Olsen, ʻikai lava ke hiki hano tatau

Toʻohemá: tā fakatātaaʻi ʻo e ngaahi ʻatá ʻe Christina Smith mo Matthew Reier © IRI; toʻomataʻú: tā fakatātaaʻi ʻo e ngaahi ʻatá ʻe Chris Wills © IRI; tā ʻo Palesiteni Monson tā ʻe Craig Dimond © IRI

Paaki