N Ana Itera te Uea: Reirei man ana Kaembwa Tion
Iroun Unimwaane David A. Bednar
Kaain te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman
Te marooro n tain te Education Week BYU (Wiikin te Reirei) e marooroakinaki, “Who’s on the Lord’s Side? Now Is the Time to Show,” e kanakoaki i Brigham Young Iuniwetiri–Idaho n Turai 30, 2010.
Te mwananga nakon ana Kaembwa Tion ae kairaki iroun te Burabeti Iotebwa Timiti n te 1834 bon te katooto ae kamiimi are e anainano n rineia ni mena n ana itera te Uea. Rinanoan rongorongon ana Kaembwa Tion e kona ni buokiira n reiakin reirei aika kakawaki ao n aki bibitaki man te bwai ae kakawaki n rongorongon te Ekaretia ake a kaineti ma maiura ao bwaai aika riki n te bong aei.
Tera Ngkoa Ana Kaembwa Tion?
Te Burabeti Iotebwa Timiti e karekea te kaotioti n te 1831 ni kanikinaea te Inaomata, Jackson County, Missouri, bwa te tabo i Tion, te tabo ni bobotaki ibukiia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira ao te tabo ibukin Ierutarem ae Boou ae taekinaki n te Baibara ao n Ana Boki Moomon (taraa D&C 57:1–3; taraa naba Te Kaotioti 21:1–2; Ita 13:4–6). N te Tiamwa n te 1833, taan maeka aika kaain te Moomon a kaona tao teuana te kateniua ni mwakoro kaain te Aba ae Jackson. Rikiraken mwaitiia taan maeka aika kaain te Moomon, kairoro aika kona n riki man ana itera te tautaeka, ao kakaokoron aaro ao aia koaua aika tibwa roko bon aan taian tabeaianga nakoia taani maeka ake tabeman, are n tokina ao a kairoroia kaain te Ekaretia bwa a na kitan mweengaia ao aia bwai. Ngke e aki karaoaki nanon te bwai ae tangiraki aei, kaain missouri a buakaniia taan ni maeka n Nobembwa 1833 ao ni kairoroia Aika Itiaki bwa a na nako.
Forging Onward, Ever Onward, iroun Glen Hopkinson.
Katean te Kaembwa ae Tion e kateaki man te kaotioti inanon Beberuare 1834 (taraa D&C 103) Oin te kaantaninga ibukin a na taanga ni buaka te Uea bwa e na kamanoia kaain te Moomon iaon Jackson County man kaikuaki riki tabeua—imwiin koron aia kaantaninga tautian Missouri n raoniia taan ni maeka ma te kamanoaki n okiri mweengaia ao abaia. Ana uoti naba kaain te kaembwa aia mwane, kanaia, ao te boutoka ae riai nakoia aomata Aika Itiaki aika kainnano. Inanon Meei ao Tuun 1834, te kurubu ae raka iaon 200 taan anganano Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira aika kairaki iroun te Burabeti Iotebwa Timiti a mwananga inanon tao 900 te maire (1,450 km) mai Kirtland, Ohio, nako Clay County, Missouri. Hyrum Smith ao Lyman Wight a kateirakea te kurubu n anganano ae uarereke riki mai Michigan Territory ao ni kaitibo ma ana kurubu te Burabeti i Missouri. Kaain te Kaembwa i Tion bon Brigham Young, Heber C. Kimball, Wilford Woodruff, Parley P. Pratt, Orson Hyde, ao a mwaiti riki aika a rangin ni kinaaki n rongorongon te Ekaretia.
Au kaantaninga bwa N na aki kabwarabwara raoi te mwananga ae kaangaanga aei ke n taekin ni kabane bwaai aika a irekereke ma tamnei aika kakawaki. Kariaia bwa N na ti kakimototoa n taekin bwaai tabeua aika kakawaki aika riki n ana mwananga ana Kaembwa Tion:
-
Te Kowana ae Daniel Dunklin mai Missouri e aki koro bukin ana berita are e na karekeia tautia bwa a na buokiia kaain te Moomon bwa a na kaokaki ni maeka iaon abaia.
-
Marooro ake a karaoaki imarenaia taan kairiiri n te Ekaretia, taan ni mwakuri n te tautaeka ni Missouri, ao kaain te Aba ae Jackson n totokoi kauntaeka n te buaka ao ni katoki uneaki iaon te bwai ae aki nakoraoi ni karekean te boraraoi ae tamaroa.
-
N tokina, te Uea e tuanga Iotebwa Timiti bwa e na kamaenakoa ana Kaembwa Tion ao ni kabwarabwara bwa bukin tera ana taanga ni buaka te Uea a tia n aki kakoroa nanon ana kaantaninga (taraa D&C 105:6–13, 19).
-
Te Uea e tuangiia Aika Itiaki bwa a na katea te kaantaninga ae tamaroa n te aono ni katauraoi ibukin te tai are e na manga kaokaki iai Tion iaan te tua irarikin are te taanga ni buaka (taraa D&C 105:23–26, 38–41).
Ana taanga ni buaka Tion e uruakaki nakon kurubu aika uarereke riki n raa banen Tuun 1834, ao beeba ni kamotirawa man te tautia ke mwakuri riki tabeua a tibwaaki ni moan Turai 1834. Angiia taan n ibuobuoki a oki nako Ohio.
Tera taian reirei aika ti kona n reiakin man ana Kaembwa Tion?
Ibukin aki koron bukin kaokakiia Aika Itiaki nakon abaia i Jackson County, e iangoaki irouia tabeman bwa ana Kaembwa Tion Zion bon te bwai ae aki nakoraoi. Te tari i Kirtland—temanna ae akea te onimaki irouna bwa e na ibuobuoki n nako ma te kaembwa—e kaitibo ma Brigham Young n okina mai Missouri ao n titirakinna, “‘Eng, tera ae kam karekea n te mwanaga ae kabanetai nako Missouri ma Iotebwa Timiti?’ ‘Te bwai ae ti nako ibukina,’ e waekoa ni kaeka Brigham Young. N na aki tibwaua te atatai are I karekea n te mwananga anne ibukin kaubwain Geauga County,’” te tabo are e mena iai ngkoa Kirtland.1
I kaoko bwa ko na iangoa raoi ana kaeka Brigham Young: “Te bwai ae ti nako ibukina.” Teraa bwaai aika kakawaki aika ti kona n reiakin man karaoan te bwai ae aki koro bukina ake a taekinaki ma e ngae n anne e katauraoki ibukiia Aika Itiaki n taai akekei, ao ni kona ni katauraoi ibukira, kakabwaia n te maiu aei?
I kakoauai uoua bwaai aika iai inanona reirei aika a a kaangaanga aika a na kuneaki n ana kaeka te Tari Brigham nakon te titiraki ni kaenaena anne: (1) te reirei iaon te kataaki, te kamwaing, ao te katauraoi, ao (2) te reirei iaon te kareke iango, reirei mairoun, ao n iriia Taari. I kamataata bwa reirei aikai a kakawaki kanga, ngkana e aki rangin ni kakawaki, ibukira bwa ti na reiakin ao ni karaoi n te bong aei ngkai ai tibwa e raka iaon 180 te ririki n nako ibukiia taan ibuobuoki n ana Kaembwa Tion.
Te Reirei iaon te Kataaki, te Kamwaing, ao te Katauraoi
Aomata Aika Itiaki aika a korakora nanoia aika a mwaati n ana taanga ni buaka te Uea a tuoaki ao a kataaki. N aron are e katanoata te Uea, “E a tia te Uea n ongo aia tataro, ao e na butimwaai aia angabwai. E bon riai ibukiia bwa a na uotaki nako n te raroa arei ibukin kataakin aia onimaki (taraa D&C 105:19).
N te kawai ae moan te eti, kaangaanga n rabwata ao n tamnei n ana Kaembwa Tion iai inanona kamwaingan tiitania man taian wiita (taraa Mataio 13:25, 29–30; D&C 101:65), karaureaiia tiibu ma kooti (taraa Mataio 25:32–33), karaurean te korakora n tamnei ma te mamaara. Ngaia ae, mwaane ao aine ni kabane ake a kateirakeaki bwa kaain ana taanga ni buaka te Uea a na kaitara ao ni kaeka ma te aki koaua bwa “Antai ae mena n ana itera te Uea?”2
Ngke Wilford Woodruff e katiai ana waaki ni bitineti ao ni katauraoi n raoniia kaain te Kaembwa i Tion, raoraona ao kaain rarikina a kauringnga bwa e na aki karaoa te mwananga ae kakamaaku anne. A reireinna, “Tai nako, ngkana ko karaoia ao ko na mate.” E kaeka, “Ngkana I ataia bwa N na riai ni karekea te kanoa ni katii ae katukaki rinanon buroou imwiin te moan ni mwaneka ae I anaia n aban Missouri N na nako.”3 Wilford Woodruff e a taia ae aki kainnanoia ni maaka mwiin te buakaaka ngkana e onimaki ao n ongotaeka. E itiaki bwa e mena n ana itera te Uea.
Ni koauana, “te tai ni kaoti”4 ibukiia mwaane ao aine aika onimaki bon te tiamwa n te 1834. Ma te iango ni mwaati ma te Burabeti Iotebwa nako Missouri bon tiaki te tai ae riai n teuana te tai, a bane ni kaairaki, ke te kaeka ae tawe nakon te titiraki ae “Antai ae mena n ana itera te Uea?” Te tai ni kaoti ibukiia Aika Itiaki aika teirake n tainako ao n okioki rinanon te korakai n iango ao n rabwata, rinanon raraan manekan rangaia, rinanon aki taun te amwarake ao te ran ae aki itiaki, rinanon taian un aika mwaiti, rinanon kaiangatoa ao kakaitara inanon te kaembwa, ao rinanon kakaamaku mai itinaniku mairouia kairiribai aika kakamaaku.
Te tai ni kaoti e roko inanon te atatai ao te kaangaanga ni katoa aoa, ni katoa bong, ao ni katoa wiiki. Bon ikotakin ni kabane rinerine ao mwakuri aika rianako man uarereke ni maiuia Aika Itiaki aika mwakuri korakora are e katauraoa reken raoi te kaeka nakon te titiraki, “Antai ae mena n ana itera te Uea?”
E kanga te kataaki ao te kamwaing are e riki ni maiuia kaain te Kaembwa i Tion n riki bwa te katauraoi? Ae kamiimi riki, bwa waniman ibuakoia taari aika a weteaki nakon aia Kooram Abotoro ake Tengaun ma Uoman n te 1835, n raonaki ma Itingaun ni kabane ake a weteaki n te tai naba anne, bon aomata aika a maan n ana Kaembwa Tion. N te boowi imwaain weteaia tenaan Itingaun, e katanoata te Burabeti Iotebwa Timiti:
“Tariu, tabeman mai ibuakoami a un irou bukina bwa kam aki un i Missouri; ma N na tuangkami, e aki tangiria te Atua bwa kam na un. E aki kona ni bairea ana abanuea ma tengaun ma uoman aomata ni kauka mataroan te euangkerio nakoia aban te aonaaba, ao ma itingaun te mwaane man aia kairii n iri kawaia, ti ngkana e anaiia man rabwataia mwaane ake a tia n anga maiuia, ao ake a tia n anga aia karea ae moan te kakawaki n aron ae e karaoia Aberaam.
“Ngkai, te Uea e a tia ni karekeia ana Tengaun ma uoman ao ana Itingaun, ao ana iai kaain te kooram n te Itingaun aika ana weteaki.”5
Ni koauana, ana Kaembwa Tion bon ana ai te tia kaitiaki ibukiia ni kabane taan anganano ni kabuta ao riki bon ibukiia taan kairiiri n te Ekaretia nakon taai aika ana roko.
Te atatai ae karekeaki irouia taan anganano n ana taanga ni buaka te Uea bon te katauraoi naba ibukin kitanakain te aba irouia kaain te Ekaretia aika korakora mwaitia nakon taai aika ana roko. E raka iaon 20 kaain te Kaembwa ae Tion a riki bwa kaaben ao riutenanti inanon uoua taabo aika korakora iai te birinako—te moan ma aua te ririki n te tai ae na roko, a irekereke ma kamwaingaia 8,000 nakon 10,000 aomata mai Missouri nako Illinois6; ao te kauoua, 12 te ririki n te tai ae na roko, te kamwaing ae korakora i maeao ae tao 15,000 Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira mai Illinois nakon te Salt Lake ao mwarua tabeua n te Maunga ae Kiribwa. Ngkai te katauraoi n te kataneiai, ana Kaembwa Tion bon te bwai ae moan te kakawaki nakon te Ekaretia. Te ririki 1834 bon te tai ni kaoti—ao ni katauraoi ibukin 1838 ao ibukin 1846.
Ngaira n tatabemaniira ao utu, ngaira naba ti na kataaki, kamwaingaki, ao ni katauraoaki, n aroia kaain te Kaembwa i Tion. Booki aika tabu ao aia reirei Taari a onrake n te berita ae te onimaki iroun Iesu Kristo; karaoan, karinean, ao uringakin berita aika tabu; ao te ongoraeka nakon ana tua te Atua e na kakorakoraira ni katauraoi ibukin, ni kaitaraa, n tokanikai iaona, ao n reiakinna man taian kataaki ao kakatai n te maiu ae mamate.
A tia ni koaua taan kairiiri n ana Ekaretia te Uea ni kinai tabeua kataaki aika riiriki ke ni kauaroroaki aika ti kona ni kaantaningai ni karekei n ara bong ao n te roro. Ngke te Beretitenti n te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman n te 1977, Beretitenti Ezra Taft Benson (1899–1994) e uota rake te bwanaa ni burabeti ni kauring n tain aia boowi taan tei man te aono. E na abwabwaki ngkai au marooro man ana rongorongo Beretitenti Benson ao ni kaoi ngkami bwa kam na kabanea ami iango n ana reirei ae roko raoi iaon taina:
“Ni katoai taian roro bon iai katakiia ao ana tai n tei ao ni bon kaotia. Ko tangiria ni kan ataa teuana te kataaki ae moan te matoatoa? Kakauongo nakon taeka ni kauring Brigham Young, ‘Te kabanea ni korakora ni kakamaku ao I karekea ibukiia aomata aikai e kangai bwa a na kaubwai n te aba aei, a na mwaninga taekan te Atua ao ana aomata, a taningaroti, ao ni kitana te Ekaretia ao n nako moone. Aomata aikai a na irekereke ma karaoan buure, kimoa, kainnano, ao aekaki ni bwainikirinaki ni kabane ao ni kokoaua ni uaa te toki. Ma te bwai ae I rangin ni maakua bwa aki kona ni karekea te kaubwai.’”
E reitia Beretitenti Benson: “Kataakira ngkanne bon te kabanea ni matoatoa ibuakon kataaki ni kabane, bukina bwa aomata aika buakaka a rangin n oota riki, ao n rangin ni wanawana. A bane n taraa n aki kakamaaku ao e kaangaanga kuneakina. Ngkai kataaki n tatabeua nako n te raoiroi a tei ibukin te kekeiaki, te aekaki ni kataaki aei e taraa n ae ti tebo ma akea iai te kataaki, akea te korakai ngaia ae e kona n ae te kabanea ni kaminonano ni kataaki mai ibuakon kataaki ni kabane.
“Ko ataia bwa tera te rau ao te kaubwai ae kona ni karaoia nakon te aomata—e kona ni kakerikaaki aron marurungiia. E kauringiira Ana Boki Moomon bwa e kanga Tatan, inanon kabanean boong, ao e na karaurau ni kairiira nako moone. Iai ana aintoa te Uea tabeman iaon te aba are E karabai ibukin tabeua onoua tengaa te ririki bwa e na ibuobuoki ni kanakoraoa aron uotakin Abanueana, ao te tamnei ae kamwara e kataia ni kamatuia. Teuare e buakaka e ataia ae e na aki tokanikiai ni kamwaneia bwa a na karaoi buure aika bati aika korakora ao n rangi ni buakaka. Ngai are e a katikuia nakon te matu ae korakora, n aron Gulliver, ngke e katikuia bwa a na karaoi buure aika rangin ni buakaka. Ao tera raoiroin te aintoa bwa e na riki n tia kairiiri ngkna e nimatutu, akea ana iango, e aki tabeaianga?
“A rangin ni mwaiti ara aintoa n tamnei aika a riai riki ni kanakoraoi mweengaia, te abanuea, ao te aba. A mwaiti aika a namakinna bwa mwaane ao aine aika tamaroa, ma a kainnanoia n tamaroa ibukin te bwai teuana—tamanuea aika korakora, mitinare aika korakora nanoia, rongorongoia aia utu aika ninikoria ao taan ni mwakuri n te tembora, iai nanoia n abaia, kaain te kooram aika korakora nanoia. Ni uarerekena, ti riai n ioioaki ao ni kautaki man te matu n tamnei.”7
Iangoa te kaubwai anne, te tokanikai, ao te kabebeteaki ae kona n riki bwa kataakira n ara bong ae ti tebo ma ke ni bubura riki ni korakorana nakon te bwainikirinaki ao te karawawataaki n rabwata aika a kaitarai Aika Itiaki ake a angananoia bwa a na mwaati inanon ana Kaembwa Tion. N aron are e kabwarabwara te burabeti Moomon n ana kauarereke ae kakawaki n taekan kawain te kainikatonga are e reke n Ereman 12:
Ao ngaia are tia kona n noora kewen, ao aki teimatoan nanoia natiia aomata; eng, ti kona n nooria bwa inanon ana raoiroi te Uea ae korakora ao e bon kakabwaiaia ma ni kanakoraoa aroia ake a kawenea aia onimaki irouna.
Eng, ao ti kona n nooria bwa n te tai are e nakoraoi iai aroia ana botanaomata, eng, n rakan aia marae n ununiki, aia nanai ma aia ikota ni man, ao n aia koora, ma aia tirewa, ao bwaai ni kabane aika a kakawaki n aekaia ma aroia nako; ao ni kawakinan maiuia, ma kainaomatakiia ma inanon baia aia kairiribai; ao kamarauan nanoia aia kairiribai bwa a na aki kateirakei buaka ni kaaitaraia; eng, n te koaua raoi, karaoan bwaai ni kabane ibukin mweraoia ma kukureia ana botanaomata; eng, ao anne ngkanne te tai are a kamatoatoai nanoia, ma ni mwaninga taekan te Uea ae Atuaia, man toubeka Teuare e Tabu iaan waeia—eng, ao e riki aio ibukin beebeten aroia, ma korakoran nakoraoin kaubwaia.
I kaoko riki bwa ko na iangoa te kabanea n taeka n te kabanea ni kibu: “ao aio ibukin bebeteia, ao kaubwaia aika rangin ni korakora.”
Beretitenti Harold B. Lee (1899–1973) e reirei naba aron aekan kataaki n te rau aika ti rinanoi n ara bong: “Ti tuoaki, ti kataaki, ti na rinanon tabeua tutuo aika kabanea ni kakaiaki n te bong aei ao tiaki namakina kakaiakin te tutuo ae ti na rinanona. N taai akekei iai tiritiri, iai kakiriwe, iai te bwaka ae korakora. A tuangaki bwa a na nako ma te matoa nakon te rereua, a baki ao a bebekan, ao a mariri. A roko ikai nakon te aba ae tangiraki. Ngaira taan bwaibwai n te bwai are a anganiira. Ma ti karaoia ma ngaia? N te bong aei ti kukurei ma ngaia n te aekaki ni maiu ae rangin ni kakukurei, n aron ae ti tuai n nooria mai imwaaina n rongorongon te aonaaba. E na taraa n ae anne te kabanea ni korakora ni kataaki ae ti a tia ni karekea n rongorongon te Ekaretia.”8
Reirei aikai mairouia burabeti n taai aikai ao n taai ake ngkoa iaon taekan taian tutuo ao kataaki a bon koaua ao n aki manikangare. Ma a riai n aki kabwaranano, ao ti riai n aki maaku. Ibukiia nake iai mataia aika a noraba ao taningaia n ongongo, kauring n tamnei e kairiia nakon te taratara raoi. Ngkoe ao ngai ti maeka n te “bong ni kauring” (D&C 63:58). Ao bukina bwa ti a tia ao ti na kauringaki, ti riai n riki, n aron are e kauringiira te Abotoro Bauro, “ao kam na kamarurungkami … ma te bubuti” (I-Ebeto 6:18). Ngke ti taratara ao ni katauraoi, ni koauana bon akea kainnanoan ae ti na maaku (taraa D&C 38:30).
Antai ae mena n ana itera te Uea? Aio ngkai te tai ni kaotia ae iai ara iango ao nanora ae a kariaia ao ti na kaeka nakon kauring mai ieta aikai. Aio ngkai te tai ni kaotia bwa ti kekeiaki ao ni katauraoi ni kaitarai katakiia aika itiaki n nakoraoia ao ni kainikatongaia, ni mwengaraoia ao n nakoraoia, ao n nanoia aika matoatoa ao ni mwaninga taekan te Uea Atuara. Aio ngkai te tai ni kaotia bwa ti na bwaina te kokoaua ni katoa tai ni bwaai ni kabane ake ti onimakinaki iai iroun Tamara are i Karawa ao Natina ae Tangiraki—ao bwa ti na kawakin ana tua te Atua ao n nakonako ma te eti i matana (taraa Aramwa 53:20–21).
Te Reirei iaon Karekean Taraakina, Reirei mairoun, ao Irakiia Taari
Aomata Aika Itiaki aika matoa nanoia n ana taanga ni buaka te Uea a kakabwaiakaki n taraia, n reirei mairouia, ao n iriia Taari. Ao ngaira n te bong aei ti kona ni kakabwaiaki man aia katooto ao aia kororaoi kaain ana Kaemba Tion aika korakora nanoia.
Ni kaekaan te reirei mairoun Parley P. Pratt, Wilford Woodruff are e mwananga nako Kirtland, Ohio, n Eberi 1834 n raoniia kain te Kaembwa are Tion. Rongorongon ana moan ni bowi te Tari Woodruff ma te Burabeti Iotebwa Timiti e bongana ibukira ni kabane:
“Ikai ibukin te moan tai ni maiu I kaitibo ao n intawiu ma ara Burabeti Iotebwa Timiti ae moan te tangiraki, te aomata are e a tia n rineia te Atua bwa e na uota Ana kaotioti ni boong aika kaitira. Au moan ni kabwarabwara bon tiaki te aekaki are e na kakoroi nanon iango ake a kaman tia ni kateaki n ana iango ae kinaaki n te aonaaba ni kaineti ma e na kanga aron te burabeti, ao e na kanga aron kaotina. E na tia ni kakubanakoi aia onimaki tabeman mwaane. I kunea ao tarina Hyrum n nako ni kakatii ni katekea te takete ma aia katii. Ngke a katoka aia kakatii, I kabwarabwaraaki nakon te Tari Joseph, ao e iobai ma ngai ma te nano ae korakora. E kaoai bwa e na karika mweengana bwa mweengau ngkai I tiku i Kirtland. Te kakao aei ae I rangin n ingainga ni butimwaaia, ao n rangin ni kateimatoaki ao ni kakabwaiaki n au tai ni maeka ma ngaia.”9
I kunea bwa e materaoi taekinana bwa te Tari Woodruff, are e maeka ni mweengan te Burabeti ao n akea ana nanououa bwa e reke ana tai ae moan te kakaawaki ni kamatebwaia maiuna ni katoabong, are e kakabwaiakaki ni maata aika a noora are iaona “ana iango te aomata ae kinaaki n te aonaaba bwa tera ae riai n iai iroun te burabeti, ao e na kanga aron kaotina.” Aeka n iango aikai a urua aron aia taratara aika mwaiti n te aonaaba n te bong aei, inanon ao itinanikun ana Ekaretia te Uea ae kaokaki.
Mmwiin au tarebon n 2004 bwa n na beku n te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman, iai au au taratara ae kaokoro iaon nanon te iango, n reirei man, ao n iriia Taari. I now see on a daily basis the individual personalities, the various preferences, and the noble characters of the leaders of this Church. Tabeman aomata a kunea bwa tiaia aomata ao kabwakaia Taari e karika te kangaanga ao ni kakerikaka te onimaki. Ibukiu, mamaara aikanne bon kakerikakan te onimaki. Te katei n tautaeka ae kaokia te Uea n Ana Ekaretia e katauraoi ibukin ao ni kauarerekea mwiin mamaaran te aomata. E koaua bwa e kamimi nakoiu ni kakoaua te Uea ni kakoroi nanon Ana kaantaninga rinaoia n aki tabe ma kairuaia ao bwakaia Ana taan kairiiri aika rineaki. Mwaane aikai a tuai man ni kaotiia (bwa a kororaoi) ao (a) aki kororaoi, ni koauana, a, bon weteaki iroun te Atua.
Te ibonga ae (Wilford Woodruff) ngke e nakonako nako Missouri ma ana taanga ni buaka te Uea, Wilford Woodruff imwiina e katanoata ngke ngaia kaain te Kooram n Abotoro ake Tengaun ma Uoman: “Ti karekea te atatai ae ti aki kona n tia ni karekea n te kawai riki teuana. E reke ara tai ni … mwananga 1600 te kiromiita ma [te Burabeti], ao n noori ana mwakuri Tamnein te Atua ma ngaia, ao ana kaotioti Iesu kristo nakoina ao koron bukin kaotioti aikanne. … Ngke I aki nako eta ma ana Kaembwa Tion n na bon aki mena ikai n te bong aei.”10
N te kabanea n Tabati n Eberi 1834, Iotebwa Timiti e kaoia tabeman taan kairiiri n te Ekaretia bwa ana anga aia rongorongo iaoia taan anganano n ana Kaembwa Tion aika a ikotaki n autin te reirei. Imwiin banen aia rongorongo taari, e teirake te Burabeti ao n taekinna bwa e a tia ni kakorakoraaki man te kaetieti. Imwiina e taekin taeka ni burabeti:
“I tangiria n taetae nakoimi imatan te Uea, bwa akea ami atatai iaon te Ekaretia aei ao abanueana nakon te ataei iaon bwanibwanin te tina. Ko aki kona n iangoia. Bon tii te mwaiti ae uarereke kaain te Nakoanibonga ake ko nooria n te tairiki aei, ma te Ekaretia aei e na kaona Meangin ao Maiakin Amerika—e na kaona te aonaaba.”
Mwaane n aron Brigham Young, Heber C. Kimball, Orson Pratt, ao Wilford Woodruff a kakauongo nakon ao n reirei ae bati mairoun te Burabeti n te tairiki anne—ao inanon ririki imwiina e ibuobuoki ni kakoroa nanon ana rongorongo. Tera te tai ae kakimwareirei ae a karekea mwaane aikai n taraa, reirei mairoun, ao n ira te Burabeti.
E kakawaki ibukira ni kabane n uringnga ae ti kona n reirei man aia reirei Taari ao man katooto ni maiuia. N anganakina te taratara ae mimitong n rikiraken te Ekaretia n te tai ae na roko ae kabwarabwaraaki iroun te Burabeti Iotebwa Timiti, taioka iangoa ngkai mwaakan ana katooto ni karaoan mwakuri aika a okioki karaoaia ni katoa bong. George A. Smith te Burabeti man 1839 ni karokoa 1875 e kabwarabwara n ana tieno te bwai ae karaoia te Burabeti nakon kakaewenako ni katoa bong n te mwaati nako Missouri.11
“Te Burabeti Iotebwa e korakai n aroia mwaane ake tabeman ni kabuta te mwananga. Irarikin are te tararua ni karekean bwaai ibukin te Kaembwa ao n tararuaia, e nakonako n angiin te tai ao ni karekea te maraki ni maneka ao te ikuaki ni wae ae korakora n aroia aomata ni kabane. … Ma n tain te mwananga ni kabane e aki ngurengure ke n tangitang, ngkai angiia mwaane n te Kaembwa a tangitang nakoina ibukin marakin manekan waeia, te mwnanaga ae abwabwaki n akea te motirawa, te amwarake ae aki tau, te kariki ae aki raoiroi, te kabuabua ae a buakaka, te bwata ae aki raoiroi n te kanaki, te ani ae korakora, te beikon ao te tiiti aika mwata, etc., riki te kamea ae aki kona ni kaukau nakoia mwaane tabeman n akea aia ngurengure nakon Iotebwa. Ngkana ana kaenbwa ma te ran ae buakaka e na kuri ni karekea te kakaitara, e ngae n anne ngaira bon kaain ana Kaembwa Tion, ao a mwaiti ma ibuakora aika aki taataro, akea aia iango, aki ibuobuoki, aki tarabwai, nanobaba ke a riaboro, ao tiaki ataia naba. Iotebwa e taotaona nanona ma ngaira ao e reireiniira, n aroia ataei.”12
Iotebwa bon te banna ni katooto ae matoatoa n te reirei ae reiakinaki iroun Aramwa: “Bwa e aki raoiroi riki te tia kabwarabwara nakon te tia ongora; … ao a bane ni beku, te aomata nakon korakorana” (Aramwa 1:26).
Man te tai are I weteaki iai n riki bwa te Mataniwi ni Kabuta, I a tia ni kataia ni kamatebwaia ao n reiakin bwaai tabeua ake a tia ni karaoi Tariu i mwiin rokon te kara ke tangiran te aki taubaang ao te maraki n rabwata ae teimatoa. Ko aki kona ao ko na bon aki kona n ata rawawataia tabeman mwaane aikai bon irouia ao aika raba ae a maiuakin ngkai a beku ma te botanaomata ma nanoia, marurungiia, aia iango, ao korakoraia ni kabane. Te beku ma ao taraakin Beretitenti Gordon B. Hinckley (1910–2008), Beretitenti James E. Faust (1920–2007), Unimwaane Joseph B. Wirthlin (1917–2008), Beretitenti Boyd K. Packer (1924–2015), Unimwaane L. Tom Perry (1922–2015), Unimwaane Richard G. Scott (1928–2015), ao au reitaki n abotoro ake tabeman a anganai te korakora ni katanoataa ma te itiaki ao ma te kariaiakaki bwa Taari ake I beku ibukiia bon taan ni buaka—taan buaka aika kakannato ao ni korakora aika iai irouia te tamnei—n te iango ae te kabanea n eti ao n tikiraoi n te taeka anne! Aia taotaonaki n nano, aia teimatoa, ao nanoia e anganiia te kona ni “waaki nako man teimatoa inanon Kristo” (2 Nibwaai 31:20) are e tau ibukin ara katooto.
E kauring Beretitenti Lee n te kataaki riki tabeua ae rikirake n rangi ni korakora ae korakora riki n taabo ni kabane n te roro aei: “Ti nang nako ngkai nakon te kataaki riki teuana—te tai ae ti kona n atongnga bwa te wewete kaangaanga. Aio te tai are a rawata iai aomata aika mwaiti aika wanawana aika aki kan ongora nakon ana burabeti te Uea ae nanorinano. … Bon te kataaki ae moan te matoatoa.”13
Te kataaki ae kaangaanga bon raon te kataaki n tokanikai ao ni kabebeteaki. E kakawaki riki ibukira n tatabemaniira n taraa, reirei mairoun, ao n iriia taari.
“Antai ae mena n ana itera te Uea?” Aio te tai ni kaotia man te kakauongo ao ni kakauongo nakon aia reirei abotoro ao burabeti aika maiu aika weteaki iroun te Atua ni booong aika kaitira n tararuai ao ni kairii Ana mwakuri iaon te aba. Aio te tai ni kaotia bwa ti kakoaua bwa ana aki mauna nako ana taeka te Atua, ma a na bane ni kakoroaki bukiia, tao man oin Ana taeka ke man aia taeka Ana toro, bon ti tebo (taraa D&C 1:38). Aio ngkai te tai ni kaotia. Te tai aei e boou!
Oin Ara Kaembwa ae Tion
N taai tabetai inanon maiura, ti na kaoaki ni karekei kataaki inanon maiura n aron are a tia n rinanoi Aika Itiaki inanon te Kaembwa i Tion. Tain taian kakao ana kakaokoro, ao te aeka ni kaangaanga ae ti kona ni kaitarai inanon te mwananga e na kaokoro. Ma ara kaeka ae teimatoa ao n ti tebo nakon te wewete ae aki kona n totokoaki e na kona ni karekea te kaeka nakon te titiraki “Antai ae mena n ana itera te Uea?”
Taai ni kaotii boni ngkai, n te bong aei, ningabong, ao n aki toki. Au kantaninga bwa ti na teimatoa n tainako n uring aekan reirei n aron te kataaki, te mwaing, ao te katauraoi ao n taraia raoi, reirei man, ao n iriia Taari.