Upoko 30
Ko Tō Tātou Haepapa ki te Āwhina i ngā Mema o te Whānau
Me pēhea ia mema o te whānau e āwhina ai ki te whakakoa i te whānau?
He Whakahirahira ngā Mema Katoa o te Whānau
Mā te mahi e hua ai tētahi whānau aroha, tētahi whānau harikoa. Kua tuku haepapa tō tātou Matua i te Rangi ki ngā tāngata katoa o te whānau. Me āwhina, me wairua koa, ā, me ngākau pai ia mema o te whānau ki ērā atu o te whānau. Mā roto i te inoi tahi, te mahi tahi, te waiata tahi, me te tākaro tahi, e harikoa haere ai ō tātou whānau.
Mā te aroha ki ērā atu mema o ō tātou whānau e ngāwari ake ai ki te mahi i ngā mea e hiahiatia ana e tō tātou Matua i te Rangi. Ina aroha tātou i ō tātou whānau, ka hiahia tātou ki te āwhina pau te kaha i a rātou. Ka ngāwari haere ngā mea uaua mēnā ka mahia e tātou i runga i te aroha. Mā te ū te tangata kia meinga ai he mema pai o te whānau.
Hei Matapaki
-
Me pēhea ia mema o te whānau e āwhina ai ki te whakakoa ake i te kāinga?
-
He aha e whakahirahira ai ia mema o te whānau?
Kua Tukuna e Tō Tātou Matua i te Rangi ngā Haepapa Motuhake ki ngā Mātua
Me mahi tahi te matua me te whaea ki te tiaki i ā rāua tamariki me te tuku atu i ngā mea e tika ana mō rātou. Me whakaako hoki e rāua te rongopai ki ā rāua tamariki. Me whakaako e rāua ā rāua tamariki ki te inoi, ki te whakarongo hoki ki ngā whakahaunga a tō tātou Matua i te Rangi.
Me mārama te matua me te whaea, nā, i ētahi wā ka hē ngā tamariki ahakoa kua whakaakona he aha te huarahi tika.
Ka hē ana ngā tamariki, me kaua ngā mātua e aukati i tā rāua āwhina i a rātou. Me kaha tonu ngā mātua ki te aroha me te whakaako i ā rāua tamariki. Me whakatauira e rāua he aha te huarahi tika, me nohopuku rāua, ā, me inoi rāua mō rātou.
Me tuku e ngā mātua ētahi momo mea mō ō rātou whānau:
-
Me aroha rāua i ā rāua tamariki me te whakaako i ā rāua tamariki ki te aroha tētahi i tētahi.
-
Me whakaako e rāua te rongopai ki ā rāua tamariki.
-
Me whakaako rāua i ngā mema o te whānau me pēhea e inoi ai.
-
Me whakaako rāua i ā rāua tamariki ki te tuku i te whakatekau me ngā tāpaetanga mā tā rāua ake tuku i te whakatekau me ngā tāpaetanga.
-
Me whakaako rāua i ā rāua tamariki me pēhea e mahi ai.
-
Me tuku ki a rātou e rāua he kāinga mā, he kākahu, he kai anō.
-
Me whakauru ā rāua tamariki i ngā huarahi kia ākona ai ki te pānui, ki te tuhituhi, me te mahi i ngā pāngarau ngāwari mā te tuku atu i a rātou ki te kura, mā te whakaako rānei i a rātou i te kāinga.
-
Me whakapau kaha rāua kia ākona ngā tamariki ki tētahi mahi, ā, kia rite ai rātou ki te mahi mō te moni e rapu ai rātou i ngā mea e tika ana mō rātou.
-
Me whakaako rāua i ā rāua tamariki me pēhea e whakahaere tika ai i te pūtea me te penapena pūtea anō hoki mō ngā hiahia anamata.
-
Me āwhina rāua i ā rāua tamariki ki te whakapakari i ō rātou pūkenga me ō rātou āheinga. Ko ētahi o ēnei mea, ko te āhei ki te whakaako, ki te whakatangi pūoro, ki te waiata, ki te whakatikatika mea, ki te manawa roa rānei ki ētahi atu.
Me hiahia ngā mātua ki te whakapau i ō rāua kaha ki te āwhina i ā rāua tamariki. Kua kī mai tō tātou Matua i te Rangi me aro nui ngā mātua kia mōhio ai rāua kei te mahi pai ā rāua tamariki rātou ki a rātou, ā, kia whai kai rātou, kia whai kākahu anō rātou.
Me whakarite ngā mātua i mua noa atu kia taea ai ēnei mea te tuku atu ahakoa mēnā ka māuiui rāua, ka riro atu ā rāua tūranga mahi, ka pā mai rānei ētahi atu raruraru. Ka taea e rāua tēnei te whakatutuki mā runga i te penapena pūtea me te whakapātaka i ngā kai, i ngā kākahu, i te penehīni hoki i ngā takiwā e tika ana kia pērāhia.
Hei Matapaki
-
He aha tā ngā mātua ki te whakarato i ngā hiahia o ō rātou whānau?
-
He aha ngā mea e taea ana e ngā mātua ki te whakarite mō ngā wā e pā ai ngā raruraru?
He Haepapa Motuhake Ō te Matua
Ko te matua te kaiārahi tohungatanga o te whānau. Me ārahi te matua i tana whānau i runga i te aroha me te atawhai. Māna tana whānau e whakaako me pēhea e pupuri ai i ngā whakahaunga a tō tātou Matua i te Rangi mā tāna ake ū ki te pupuri. Me whakaako anō hoki e ia te rongopai ki tana whānau. Me karanga e ia te whānau kia hui tahi ai ki te inoi i te ata, i te ahiahi pō anō hoki. Mā tana wahine ia e āwhina ki te mahi i ēnei mea.
Me whakamahi e te matua tōna tohungatanga ki te manaaki i ngā mema o tana whānau. E taea ana e ia te tuku ingoa, te manaaki hoki i āna tamariki nohinohi. Ka taea e ia te rumaki i a rātou ina waru tau te pakeke. E taea ana e ia te whakamana i āna tama ki roto i te tohungatanga me te tuku i ngā manaakitanga motuhake ki a rātou i ngā wā e tika ana kia pērāhia. E taea ana e ia te manaaki i a rātou i a rātou e māuiui ana.
Me aro taki tahi atu te matua ki ia o āna tamaiti. Me kōrero tahi ki a rātou me te ako anō he aha ō rātou hiahia, ō rātou māharahara. Me akiaki ia i a rātou me te whāki atu i tōna aroha mō rātou. Me kī atu ia ki a rātou e wātea ana ki te haere mai ki a ia ki te tono āwhina ahakoa he aha te raruraru.
Hei Matapaki
-
He aha ngā haepapa o te matua?
-
Me pēhea ia e whakamahi ai i te tohungatanga e mau nei i a ia ki te āwhina i tana whānau?
He Haepapa Motuhake Ō te Whaea
Ko te whakawhānau tamariki, te tiaki i a rātou me te whakaako i a rātou te haepapa whakaahirahira rawa o te whaea. He mahi tapu te tuku i te tinana kikōiwi ki ngā tamariki wairua a tō tātou Matua i te Rangi. Ina pēneihia e te whaea, he hoa ia me tō tātou Matua i te Rangi. Ko te whakawhānau tamariki tētahi o ngā tino manaakitanga o ngā manaakitanga katoa.
Me ngākau aroha te whaea. Me āwhina ia ki te whakaako i te rongopai ki ia tamaiti. Me āwhina, me mahi tahi ia me ia tamaiti. Mā te whaea ia o āna tamaiti e whakarangatira, e āwhina kia mārama ai i ngā mea katoa i ō rātou aroaro. Me mahi tahi ia me tana hoa tāne ki te mahi i ēnei mea.
E kōrero mai ana te Pukapuka a Moromona mō tētahi hunga taiohi tāne tōtika i whakarongo ai ki ngā whakaakoranga a ō rātou whaea. I whakaakona e ngā whaea o ēnei taiohi tāne kia pono, kia māia, ā, kia tōtika. I whakaakona anōtia e ō rātou whaea mā tō tātou Matua i te Rangi rātou e tiaki mēnā i whakapono rātou i a Ihu. I meinga ēnei taiohi tāne hei hoia ki te whawhai mō tō rātou whenua. Nā tā ēnei taiohi tāne pūmau ki ngā akoranga a ō rātou whaea me tō rātou whakapono hoki, i māia ai rātou ki te mahi i tā rātou mahi i mua i te kanohi o te mōrearea nui. Ka nui te awenga o ia whaea i runga i ngā oranga o āna tamariki.
Hei Matapaki
-
He aha ngā haepapa o te whaea?
-
He aha i kīa ai ko te mahi whaea tētahi hoatanga me tō tātou Matua i te Rangi?
Ina Kotahi Anake te Matua, te Whaea rānei
I ētahi wā kua mahue te matua, te whaea rānei ki te whakatupu i te whānau me te mahi i ngā mahi a te matua me te whaea. E mōhio ana tō tātou Matua i te Rangi he mahi uaua rawa tēnei. Ki te tono āwhina taua momo tangata e kīa ana he matua takakau, he whaea takakau rānei, i tō tātou Matua i te Rangi ka āwhina tō tātou Matua i te Rangi i taua tangata ki te tiaki i tōna whānau.
Ka whiwhi anō te matua takakau, te whaea takakau rānei i te āwhina a ngā tāne minita* me ngā wāhine minita* (ko ngā mema o te Hāhi kua whakaritea ki te tiaki i ētahi atu mema o te Hāhi).
Hei Matapaki
-
Mā wai ngā mātua takakau e āwhina?
He Haepapa Motuhake Anō Ō ngā Tamariki
Me āwhina e ngā tamariki ō rātou mātua kia whakakoa ai te kāinga. Me āwhina e ngā tamariki ō rātou mātua ki te whakapai i te whare me te wāhi e karapotia ana anō te whare. E pai ana mā rātou ngā kai e whakarite mō te whānau, horoi rīhi, me te horoi i ngā kākahu. Mā rātou anō ā rātou teina e tiaki.
Me ngana nui ngā tamariki ki te ako i ngā mea e whakaakona ai rātou e ō rātou mātua. Me ako rātou ki te mahi kaha me te mahi pai i ngā mahi. Me ako rātou ki te mahi i ngā mahi kua tukuna atu ki a rātou.
Me whakarongo ngā tamariki ki ngā whakahaunga a Ihu. Me āwhina rātou i ngā mema o tō rātou whānau. Kāore e pai ana tō tātou Matua i te Rangi ina tohetohe ngā tamariki. Kua kīa mai ngā tamariki e tō tātou Matua i te Rangi kia whakarongo, ā, kia whai whakaaro rātou ki ō rātou mātua.
Me aroha ngā tamariki i ō rātou mātua. Me whakarongo rātou, ā, me whai whakaaro rātou ki a rāua. Me tiaki anō hoki ngā tamariki i a rāua mēnā ka māuiui, mēnā rānei ka kaumātuatia tē taea tonutia te tiaki i a rāua anō.
Hei Matapaki
-
He aha tā tō tātou Matua i te Rangi hiahia mō ngā tamariki?
-
Me aha ngā tamariki mō ō rātou mātua ina kaumātuatia rāua?
-
Me aha ngā tamariki ki te whakarongo, ā, kia whai whakaaro ki ō rātou mātua?
Ko te Hiranga ki te Whakakaha i te Whānau
I te ao i ēnei rā, kei te ngana nui ngā tāngata kino tokomaha ki te panoni i ō tātou whakaaro mō te whānau. E whakaatu ana te Pouaka Whakaata, ngā kiriata, ngā makahīni i ngā mea whanokē maha, i ngā whakaaro hē e pā ana ki te tāne me te wahine me ā rāua mahi tētahi ki tētahi. E whakaakona ana ngā whakaaro kino mā roto i ngā hōtaka, nā, e meinga ana ēnā mea hei mea whakakata i te tangata, ā, hei mea whakangahau. E whakarangatirahia ana te tānoanoa i te tapu o te tinana hei mea whakaihiihi, ā, hei mea āhuareka. E whakaatuhia ana ngā tamariki e takahia ana te mauri o ō rātou mātua. E whakatoia ana ngā whānau pai. Kāore e kitea ana i ētahi wā he aha kē te āhua o tētahi kāinga pai i runga i ngā kiriata, i runga rānei i te pouaka whakaata.
Me ngana ngā mātua ki te kaupare atu i ēnei momo kiriata me ēnei momo hōtaka pouaka whakaata i ngā karu o ā rāua tamariki. Me whakaako e rāua ā rāua tamariki me aha e kore ai e mātaki i ngā hōtaka kino me ngā kiriata kino. Ko te mea nui o ngā mea katoa, me whakatauira e ngā mātua tētahi āhuatanga pai i ngā wā katoa i roto i tō rātou kāinga. Mēnā ka kite ngā tamariki i tētahi āhuatanga pai ia rā, ia rā i roto i te kāinga, ka tamariki pai rātou, nāwai rā, ka mātua pai rātou. Mēnā ka kite rātou i ō rātou mātua e aroha ana tētahi ki tētahi, ka hiahia rātou kia meinga ai hei matua atawhai, hei whaea atawhai.
Hei Matapaki
-
Me aha tātou e āta kōwhiri ai he aha ngā mea e pai ana kia mātakitakihia e ā tātou tamariki i runga pouaka whakaata, i runga rānei i ngā kiriata?
Kei te Hiahia Tō Tātou Matua i te Rangi kia Āwhina Tātou i a Tātou
Me aroha, ā, me āwhina ia mema o te whānau tētahi i tētahi. Ka ako tātou ki te āwhina i ētahi atu mā te āwhina tuatahi i ō tātou mātua me ō tātou tuakana, teina, tungāne, tuahine. Me āwhina anō tātou i ō tātou whanaunga i ngā wā e hia āwhina ana rātou. Me kaua tātou e tono āwhina mēnā e taea ana e tātou te mahi mō tātou anō. Ki te pērā tātou, kāore e pai mai ana tō tātou Matua i te Rangi ki a tātou.
I aroha a Ihu i ngā tāngata katoa, ā, i haere mai Ia ki te ao ki te āwhina i a tātou. I whakaako Ia ki a tātou ki te aroha me te āwhina i ngā tāngata katoa. Ina aroha ana tātou i ētahi atu pērā i tā Ihu, ka whakapau kaha katoa tātou ki te āwhina i a rātou.
Ka inoi ake ētahi o tātou ki tō tātou Matua i te Rangi kia āwhinatia ai ērā e mate āwhina ana, kātahi ka kore tātou e mahi i tētahi paku aha ki te āwhina i a rātou. Kāore e tika ana tēnei. Me mātua mahara tātou ka āwhina tō tātou Matua i te Rangi i ētahi atu mā roto i a tātou. Me inoi tuatahi tātou mō te hunga e mate āwhina ana kātahi ka āwhina tātou i a rātou i ngā mea e taea ana e tātou.
E mate āwhina ana tātou katoa mai i ētahi atu tāngata. I a tātou e tamariki ana, ka whāngai, ka whakakākahu, ā, ka tiaki ō tātou mātua i a tātou. I a tātou e pakeke haere ana, ka whakaako ētahi atu i a tātou i ngā mea me mōhio me ngā mea me mahi. E mate āwhina ana tātou mai i ētahi atu i ngā wā e māuiui ana tātou.
Ina āwhina tātou i ētahi atu tāngata, ka whiwhi manaakitanga tātou. Ka tupu tō tātou āheinga ki te aroha, ka iti haere ō tātou matapiko, ka iti haere ā tātou raruraru. Kua kī mai tō tātou Matua i te Rangi me aroha, ā, me āwhina te hunga e hiahia ana ki te noho tahi me Ia i Āna tamariki katoa.
Hei Matapaki
-
He aha tō tātou Matua i te Rangi e hiahia ana kia āwhina tātou i ētahi atu?
-
Ko wai e whai painga ana i ā tātou āwhina?