Upoko 27
Te Kupu Whai Mātauranga
Ko te tukunga mai a tō tātou Matua i te Rangi i ngā tinana kikōiwi tētahi o ngā manaakitanga tino nui rawa ka riro mai ki a tātou. Kua tukuna mai e Ia tētahi ture hauora hei āwhina i a tātou ki te tiaki i ō tātou tinana. He aha tāu e mōhio nei mō tēnei ture hauora?
He Tapu ō Tātou Tinana
Ko tō tātou whiwhi i ngā tinana kikōiwi tētahi o ngā tino take i tau ai tātou ki tēnei ao. Me whai tinana tātou kia meinga kia rite ki tō tātou Matua i te Rangi. Mā te tinana kikōiwi anake tātou e ako i ngā mea me mōhio kia meinga kia rite ki a Ia. Ka taea te whakawhānau tamariki. Ka taea te whiwhi i ngā tikanga tapu e tika ana kia hoki atu ai tātou ki te aroaro o tō tātou Matua i te Rangi. Me i kore ngā tinana kua kore e taea ēnei mea.
Nō te mea kei te noho ō tātou wairua i roto i ō tātou tinana, he tapu te tinana. Ina whakapono tātou ki a Ihu Karaiti me te whakarongo ki a Ia, ka tonoa e tō tātou Matua i te Rangi te Wairua Tapu ki a tātou. Tē taea e te Wairua Tapu te noho tata mai i a tātou ki te kore tātou e whakarongo, ki te kore rānei tātou e tiaki i ō tātou tinana.
Ina mate tātou, ka wehe ō tātou wairua i ō tātou tinana. I te matenga o Ihu, i wehe Tōna wairua i Tōna tinana. I muri iho i ngā rā e toru, I piri anō Tōna wairua ki Tōna tinana, ā, ka whakaarahia Ia. I a Ihu te mana kia hoki ora mai Ia; ā, nā Tōna whakahere mā tātou, ka ara ake anō hoki tātou i muri i te mate. Ka piri anō ō tātou wairua me ō tātou tinana. I mōhio a Ihu me matekore ō tātou tinana kikōiwi kia meinga kia rite ki tō tātou Matua i te Rangi me te noho ki Tana taha mō āke tonu atu.
E hiahia ana tō tātou Matua i te Rangi kia tiaki pai tātou i ō tātou tinana. Mēnā ka tiaki tātou i ō tātou tinana, ka whai ora, ā, ka whai kaha nei tātou ki te mahi i ērā atu mahi e hiahiatia ana e Ia hei mahi mā tātou. Me kōwhiri tātou katoa mēnā ka tiaki tātou i ō tātou tinana, mēnā rānei ka tūkinotia e tātou ō tātou tinana. E mōhio nei tātou he mea whakahirahira ō tātou tinana i tēnei oranga, ā, i te oranga whai muri hoki i tēnei oranga. Me hiahia tātou ki te tiaki pai i ō tātou tinana. Kāore tō tātou Matua i te Rangi i te harikoa i ngā wā kāore tātou e tiaki nei i ō tātou tinana.
Mā ngā mātua kē ā rāua tamariki e whakaako, he taonga tapu ō rātou tinana nā tō tātou Matua i te Rangi, me te whakamārama hoki ki a rātou he aha e whakahirahira ai ō rātou tinana. Ina mārama ngā tamariki he aha te take me tiaki ō rātou tinana, kāore rātou e hiahia ki te whai i ngā whakawainga a Hātana.
Hei Matapaki
-
He aha i riro mai ai he tinana kikōiwi ki a tātou?
-
He aha e tapu ai ō tātou tinana?
-
He aha e whakahirahira ai kia whakaako tātou i ā tātou tamariki i te hiranga o ō rātou tinana?
Kua Homai Tō Tātou Matua i te Rangi i Tētahi Ture Hauora Ki a Tātou
Kua kōrerohia mai e tō tātou Matua i te Rangi ētahi o ngā mea pai mō ō tātou tinana, ā, ētahi o ngā mea kāore i te tino pai mō ō tātou tinana. Kua tuhia tēnei ki ngā karaipiture, ā, kua tapaina ko Te Kupu Whai Mātauranga.
I whakakitea tō tātou Matua i te Rangi i Te Kupu Whai Mātauranga ki te poropiti a Hōhepa Mete. He Ture. Me mau tātou i te ture nei kia whai kaha ō tātou tinana me ō tātou hinengaro.
E whakaako ana Te Kupu Whai Mātauranga i a tātou he aha ngā mea pai mō ō tātou tinana. Me kai, ā, me inu anake i ngā mea pai mō ō tātou tinana. Me kai huarākau, huawhenua, me ngā momo kākano. Me tika te kai i ēnei kai, ā, kia kaua e maha rawa. Kia kaua tātou e kaha kai i te mīti.
Hei Matapaki
-
He aha ngā kai pai mō ō tātou tinana?
Kua Kī Mai Tō Tātou Matua i te Rangi He Aha Ngā Mea Kāore i Te Pai Mō ō Tātou Tinana
E mōhio ana tō tātou Matua i te Rangi ka whai a Hātana ki te whakapakepake i a tātou kia hē tā tātou whakamahi i te tinana. Kua whāki mai tō tātou Matua i te Rangi ki a tātou ētahi o ngā mea kāore i te tino pai mō ō tātou tinana. Kāore i te pai te inu waipiro mō ō tātou tinana. Kua whakahau tō tātou Matua i te Rangi i a tātou kia kaua e inu pia me ērā atu momo inu waipiro. Ka māuiui pea te tangata i ēnei mea, ā, ka te raruraru pea i te kāinga. Ina inu te tangata i ēnei mea, tē taea e rātou te whakaaro tika. Hē ai te tangata i ēnei momo inu, ka rūkahu, ka whakapau pūtea me te takahi i te ture o te tapu o te tinana o te tangata. Ina inumia te waipiro e te wahine e hapū ana, ka raru i a ia te pepe i tōna kōpu. He maha ngā momo raruraru ka puta ake i te tangata inu waipiro.
Kua kī mai hoki tō tātou Matua i te Rangi ki a tātou he kino te tupeka mō ō tātou tinana. Me kaua tātou e momi hikareti, e ngaungau rānei i te tupeka. Kua whakaatu mai ngā kaipūtaiao, mā te tupeka e māuiui ai te tangata, ā, ka raru hoki i ngā pepe kāore anō kia whānau mai.
Kua kī mai hoki tō tātou Matua i te Rangi ki a tātou kia kaua e inu i te kawhe mete tī. Me kaua tātou e inu i te kawhe me te tī nā te mea he tarukino kei roto. Me kaua tātou e whakamahi i ngā tarukino, hāunga ngā rongoā kua homai ki a tātou e ngā tākuta.
Kua kī mai tō tātou Matua i te Rangi ki a tātou, ka taea te waipiro, te tupeka, me ngā tarukino te āwhina i a tātou, mehemea e mārama ana tātou me pēhea te whakamahi tika i ērā. I kī Ia, me whakamahi anake i te waipiro hei horoi i ō tātou tinana. Ka taea te whakamahi i te tupeka hei rongoā mā ngā mamae o ngā kau e māuiui ana. Ka taea e ngā momo tarukino te whakaora i a tātou i a tātou e māuiui ana. Engari, i mua i te whakamahi i ēnei mea, me ako tuatahi tātou i ngā tāngata mātau me pēhea te whakamahi tika i ēnei mea, me pēhea hoki ēnei mea e whakamahia ai. Ki te whakamahi hē tātou i ēnei mea, ka pāmamae ērā ki a tātou.
Me kaua tātou e kuhu i ngā mea kāore i te pai ki roto i ō tātou tinana. Ka whakamōhio Te Kupu Whai Mātauranga i a tātou ki ētahi o ngā mea tino mōrearea. He ture whakahirahira.
Kāore Te Kupu Whai Mātauranga e whakamōhio mai he aha ngā mea katoa me kaua tātou e whakamahi. Me mārama tātou ko ngā mea katoa e mōrearea ana mō ō tātou tinana, ō tātou hinengaro rānei, ahakoa kāore e kōrerohia ana i te Kupu Whai Mātauranga, me kaua e whakamahi. He maha tonu ētahi atu huarahi hei tiaki pai i ō tātou tinana, pērā i te horoi i ō tātou tinana, ā, te korikori tinana me te whakangā hoki.
Hei Matapaki
-
Me pēhea tātou e mōhio ai kāore i te pai ētahi mea mō ō tātou tinana?
-
He aha ētahi o ngā mea me kaua tātou e whakauru ki ō tātou tinana?
-
He aha te pānga o te whakangā me te whakapakari tinana ki te ture hauora o tō tātou Matua i te Rangi?
-
Me pēhea tātou e mā tonu ai ō tātou tinana?
He Maha Ngā Manaakitanga Ka Whiwhi Tātou Nā te Ngohengohe ki Te Kupu Whai Mātauranga
Ki te ngohengohe tātou ki te Kupu Whai Mātauranga, ka manaakitia e tō tātou Matua i te Rangi ō tātou tinana kia pakari ake ai i tōna āhua mehemea kīhai tātou i ngohengohe ai ki tēnei whakahaunga. Ka nui kē atu ō tātou āhei ki te mahi i Āna mahi i tēnei ao. Kua kī mai Ia ki te ngohengohe tātou ki tēnei ture ka taea te oma e kore e hēmanawa me te hīkoi e kore e hemo. He manaakitanga nui rawa tēnei.
Kua whakaaria anō hoki e tō tātou Matua i te Rangi ka manaakitia tātou i runga i te tukunga mai o te mōhioranga nui me te mātauranga nui mehemea ka ngohengohe tātou ki te Kupu Whai Mātauranga. Ka whakakitea mai nei e te Wairua Tapu ngā mea whakahirahira maha kua kore kē tātou e mōhio. Kāore ō Hātana kaha ki runga i a tātou. Ki te ngohengohe tātou ki te Kupu Whai Mātauranga, ka nui ake ō tātou hauora, ā, ka whakarite tātou mō te oranga tonutanga* i te taha o tō tatou Matua i te Rangi.
Hei Matapaki
-
He aha ngā manaakitanga ka whiwhi nei tātou nā te ngohengohe ki Te Kupu Whai Mātauranga?