Mga Basahon ug mga Leksiyon
Kapitulo 39: Ang Balaod sa Kaputli

Kapitulo 39

Ang Balaod sa Kaputli

Holding hands of a newly married couple.

Pahinumdom ngadto sa mga Ginikanan

Kini nga kapitulo naglakip og pipila ka mga bahin nga lapas pa sa kahingkod sa gagmay nga mga bata. Kini labing maayo nga hulaton hangtud nga ang mga bata igo na ang panuigon nga masabtan ang sekswal nga mga pakigrelasyon ug pagpasanay sa dili pa itudlo kanila kini nga mga bahin sa kapitulo. Ang atong mga lider sa Simbahan nagsulti kanato nga ang mga ginikanan maoy responsable sa pagtudlo sa ilang mga anak mahitungod sa pagpasanay (ang proseso sa pagmabdos ug pagpanganak). Kinahanglan gayud nga ang mga ginikanan motudlo usab kanila sa balaod sa kaputli, nga gipasabut dinhi niini nga kapitulo.

Ang mga ginikanan makasugod sa pagtudlo sa mga anak sa pagbaton og tukma nga mga kinaiya ngadto sa ilang mga lawas kon ang mga bata gagmay pa kaayo. Ang pagsulti ngadto sa mga anak sa walay paglipud-lipod apan sa balaan nga pagkamatinahuron ug paggamit sa husto nga mga pangalan alang sa mga bahin ug mga gamit sa ilang mga lawas motabang kanila pagtubo nga walay gikinahanglan nga pagkaulaw mahitungod sa ilang mga lawas.

Ang mga bata sa kinaiyahan mga masusihon. Buot sila nga mahibalo kon sa unsa nga paagi ang ilang mga lawas nagtrabaho. Buot sila nga mahibalo diin gikan ang mga masuso. Kon ang mga ginikanan motubag sa tanang mao nga mga pangutana diha-diha ug sa tataw nga paagi aron ang mga anak makasabut, ang mga anak mopadayon sa pagdala sa ilang mga pangutana ngadto sa ilang mga ginikanan. Hinoon, kon ang mga ginikanan motubag sa mga pangutana aron ang mga bata mobati og kaulaw, wala tagda, o wala makontento, tingali sila moadto og lain nga tawo uban sa ilang mga pangutana ug tingali makakuha og sayop nga mga ideya ug dili angay nga mga kinaiya.

Dili kini maalamon o kinahanglan, hinoon, sa pagsulti sa mga anak sa tanan sa usa lang ka higayon. Ang mga ginikanan nagkinahanglan lamang nga mohatag kanila sa impormasyon nga ilang gipangutana ug masabtan. Samtang nagtubag niini nga mga pangutana, ang mga ginikanan makatudlo sa mga anak sa kamahinungdanon sa pagtahud sa ilang mga lawas ug sa mga lawas sa uban. Kinahanglan nga ang mga ginikanan motudlo sa mga anak sa pagsinina sa ligdong nga paagi. Kinahanglan sila nga motarung sa sayop nga mga ideya ug law-ay nga pinulongan nga nakat-unan sa mga anak gikan sa uban.

Sa panahon nga ang mga anak moabut sa pagkahingkod, ang mga ginikanan kinahanglan nga walay lipud-lipod nga mohisgot sa pagpasanay ngadto kanila. Kinahanglan nga ang mga anak mosabut nga kini nga mga gahum maayo ug gihatag ngari kanato sa Ginoo. Nagpaabut Siya kanato nga mogamit niini sulod sa mga utlanan nga Iyang gihatag kanato.

Ang gagmay nga mga bata mianhi sa yuta nga putli ug walay sala gikan sa Langitnong Amahan. Samtang ang mga ginikanan nag-ampo alang sa giya, ang Ginoo modasig kanila sa pagtudlo sa ilang mga anak sa husto nga panahon ug sa husto nga paagi.

Ang Gahum sa Pagpasanay

  • Nganong kinahanglan man nga ang mga ginikanan motudlo sa ilang mga anak mahitungod sa pagpasanay og sa kaputli? Unsaon nila sa paghimo niini sa saktong paagi?

Ang Dios nagmando sa matag buhi nga butang sa pagpasanay subay sa ilang kaugalingon nga matang (tan-awa sa Genesis 1:22). Ang pagpasanay kabahin sa Iyang plano aron ang tanan nga matang sa kinabuhi makapadayon sa pagkabuhi diha sa yuta.

Dayon Iyang gibutang si Adan ug si Eva dinhi sa yuta. Lahi sila sa uban Niya nga mga nilalang tungod kay sila Iyang espiritu nga mga anak. Sa Tanaman sa Eden, Siya midala ni Adan ug ni Eva nga mahiusa sa kaminyoon ug mimando kanila sa pagsanay ug pagpuno sa yuta (tan-awa sa Genesis 1:28). Bisan pa niana, ang ilang mga kinabuhi pagadumalaon pinaagi sa moral nga mga balaod kay sa kinaiyanhon nga pagbati.

Buot sa Dios nga ang Iyang espiritung mga anak matawo ngadto sa mga pamilya aron sila maamumahan ug matudloan sa tukma nga paagi. Kita, sama ni Adan ug ni Eva, gikinahanglan nga mohatag og pisikal nga mga lawas alang niining espiritu nga mga anak. Ang Unang Kapangulohan ug ang Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles namahayag, “Kami mopahayag sa paagi pinaagi diin ang mortal nga kinabuhi gilalang nga gipahimutang sa Dios” (“Ang Banay: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibutan,” Ensign, Nob. 1995, 102). Ang Dios mimando kanato nga diha lamang sa kaminyoon tali sa usa ka lalaki ug usa ka babaye nga kita makahimo og sekswal nga mga relasyon. Kini nga sugo gitawag og balaod sa kaputli.

Ang Balaod sa Kaputli

  • Unsa man ang balaod sa kaputli?

Kita makahimo lamang og sekswal nga mga relasyon uban sa atong kapikas ngadto kinsa kita legal nga naminyo. Walay usa, lalaki o babaye, nga maghimo og sekswal nga mga relasyon sa dili pa ang kaminyoon. Human sa kaminyoon, ang sekswal nga mga relasyon gitugot lamang uban sa atong kapikas.

Ngadto sa mga Israelite ang Ginoo miingon, “Dili ka magpanapaw” (Exodo 20:14). Kadto nga mga Israelite kinsa milapas niini nga sugo gipahamtangan og bug-at nga mga silot. Ang Ginoo miusab niini nga sugo sa ulahing mga adlaw (tan-awa sa D&P 42:24).

Kita natudloan nga ang balaod sa kaputli naglangkob labaw kay sa pakighilawas. Ang Unang Kapangulohan mipahimatngon sa mga kabatan-onan sa uban nga mga sala sa pakighilawas:

“Sa wala pa ang kaminyoon, ayaw pagbuhat og bisan unsa nga makapainit sa gamhanang mga pagbati nga kinahanglan lamang gayud nga ipahayag diha sa kaminyoon. Ayaw pag-apil nianang lawom nga pagbati sa paghinagkanay, pagpatong ibabaw sa lain nga tawo, o paghikap sa pribado, sagrado nga mga bahin sa lawas sa lain nga tawo, aduna o walay saput. Away pagtugot ni bisan kinsa sa pagbuhat niana kanimo. Ayaw painita kadto nga mga pagbati sa imong kaugalingon nga lawas” (Alang sa Kalig-on sa Kabatan-onan [pamplet, 2001], 27).

Sama sa uban nga mga kalapasan sa balaod sa kaputli, ang homosexual nga batasan usa ka dakong sala. Ang mga propeta sa ulahing mga adlaw namulong mahitungod sa mga kakuyaw sa homosexual nga batasan ug mahitungod sa kabalaka sa Simbahan alang sa mga tawo kinsa aduna sa ingon nga mga kahilig. Si Presidente Gordon B. Hinckley miingon:

“Sa unang bahin, kita nagtuo nga ang kaminyoon tali sa usa ka lalaki ug sa usa ka babaye gi-orden sa Dios. Kita nagtuo nga ang kaminyoon mahimo nga mahangturon pinaagi sa paggamit sa walay katapusan nga priesthood diha sa balay sa Ginoo.

“Ang mga tawo mangutana mahitungod sa atong baruganan niadtong kinsa naghunahuna sa ilang mga kaugalingon sa gitawag og mga lalaki nga nagpakababaye ug mga babaye nga nagpakalalaki. Ang akong tubag mao nga ato silang higugmaon isip anak nga mga lalaki ug mga babaye sa Dios. Tingali sila adunay piho nga mga kahilig nga mga gamhanan ug tingali malisud nga pugngan. Kadaghanan sa mga tawo adunay mga kahilig sa usa ka matang o sa uban sa nagkalain-lain nga mga panahon. Kon sila dili mobuhat niini nga mga kahilig, niana sila makapadayon sa unahan sama sa uban nga mga miyembro sa Simbahan. Kon sila molapas sa balaod sa kaputli ug sa moral nga mga sumbanan sa Simbahan, niana sila ubos sa pagdisiplina sa Simbahan, sama usab sa uban.

“Kita buot nga motabang niini nga mga tawo, sa paglig-on kanila, sa pag-abag kanila sa ilang mga problema ug sa pagtabang kanila sa ilang mga kalisud. Apan kita dili mahimo nga dili manumbaling kon sila motugyan ngadto sa imoral nga kalihokan, kon sila maningkamot sa pagtuboy ug pagpanalipod ug pagpuyo diha sa sitwasyon sa usa ka gitawag og managsama og sekso nga kaminyoon. Ang pagtugot sa ingon mao ang paghimo og bugal-bugal sa labing seryoso ug sagrado nga sukaranan sa gitugutan sa Dios nga kaminyoon ug sa tinuod gayud nga katuyoan niini, ang pagpasanay og mga pamilya” (sa conference Report, Okt. 1998; o Ensign, Nob. 1998, 71).

Si Satanas Buot nga Kita Molapas sa Balaod sa Kaputli

  • Unsa ang pipila ka mga paagi nga si Satanas motintal kanato sa paglapas sa balaod sa kaputli?

Ang plano ni Satanas mao ang paglingla kutob sa atong gidaghanon nga iyang mahimo aron sa pagpugong kanato sa pagbalik og puyo uban sa atong Langitnong Amahan. Usa sa labing makadaot nga mga butang nga iyang mahimo mao ang pagdani kanato sa paglapas sa balaod sa kaputli. Siya maliputon ug gamhanan. Buot siya nga kita motuo nga dili sala ang paglapas niini nga balaod. Daghan nga mga tawo ang nalingla. Kinahanglan gayud nga atong bantayan ang atong mga kaugalingon batok sa dautan nga mga impluwensya.

Supakon ni Satanas ang sumbanan sa kaligdong. Buot siya nga kita motuo nga tungod kay ang lawas sa tawo matahum, kini usa ka butang nga angayng ipasigarbo ug ipakita. Ang atong Langitnong Amahan buot nga ang atong mga lawas magpabiling tinabunan aron dili kita makaawhag og hugaw nga mga hunahuna diha sa uban.

Si Satanas wala lamang mag-awhag kanato sa pagsinina sa dili ligdong nga paagi, apan siya usab nag-awhag kanato sa paghunahuna og imoral o mahugaw nga mga hunahuna. Gihimo kini niya uban sa mga hulagway, mga istorya, mga komedya, mga awit, ug mga sayaw nga nagsugyot og imoral nga mga lihok. Ang balaod sa kaputli nagmando nga ang atong mga hunahuna ingon man ang atong mga lihok kinahanglan nga putli. Si propeta Alma mitudlo nga kon kita pagahukman sa Dios, “ang atong mga hunahuna usab mohukom kanato; ug niini nga makahahadlok nga kahimtang kita dili makaako paghangad ngadto sa atong Dios” (Alma 12:14).

Si Jesus mitudlo, “Nakadungog kamo sa giingon, Ayaw pagpanapaw:

“Apan sultihan ko kamo, nga bisan kadtong magatan-awg babaye uban sa pagkaibug kaniya nakapanapaw na kaniya diha sa sulod sa iyang kaugalingong kasingkasing” (Mateo 5:27–28).

Si Presidente Gordon B. Hinckley mipahimangno: “Nagpuyo kamo sa usa ka kalibutan nga makalilisang ang mga tintasyon. Ang pornograpiya, uban sa malaw-ay nga kahugaw niini, milukop sa tibuok yuta sama sa makalilisang, makalunod nga balod. Kini hilo. Ayaw pagtan-aw niini o pagbasa niini. Molaglag kini kanimo kon imong buhaton. Mokuha kini gikan kanimo sa imong pagtahud sa kaugalingon. Mokawat kini sa imong abilidad sa pagdayeg sa mga katahum sa kinabuhi. Kini mopukan kanimo ug mobitad kanimo ngadto sa lunangan sa dautan nga mga hunahuna ug tingali sa dautan nga mga buhat. Palayo gikan niini. Likayi kini sama sa imong paglikay sa usa ka mahugaw nga sakit, kay kini ingon usab ka makamatay. Pagmahiyason sa hunahuna ug sa buhat. Nagtanom ang Dios diha kanimo, og usa ka balaan nga gana, alang sa usa ka katuyoan, nga mahimong sayon nga mabuntog sa dautan ug makadaot nga mga binuhatan. Kon ikaw batan-on, ayaw pag-apil sa makanunayon nga pakigdate. Kon ikaw moabut sa panuigon diin ikaw naghunahuna og kaminyoon, niana mao ang panahon sa pag-apil. Apan kamong mga lalaki kinsa anaa sa high school wala magkinahanglan niini, ni ang mga babaye” (sa Conference Report, Okt. 1997, 71–72; o Ensign, Nob. 1997, 51).

Usahay si Satanas motintal kanato pinaagi sa atong mga pagbati. Nasayud siya kanus-a kita naguol, naglibug, o naluya. Pilion niya kini nga mga panahon sa kahuyang sa pagtintal kanato aron sa paglapas sa balaod sa kaputli. Ang atong Langitnong Amahan makahatag kanato sa kalig-on aron makalahutay niini nga mga pagsulay nga walay kadaut nga mahitabo.

Ang mga kasulatan nagsaysay mahitungod sa usa ka matarung nga batan-ong lalaki nga ginganlan og Jose kinsa gisaligan og maayo sa iyang agalon, nga si Potiphar. Gitugyan ni Potiphar kang Jose ang pagmando ibabaw sa tanang butang nga anaa kaniya. Ang asawa ni Potiphar naibug ni Jose ug mitintal kaniya sa pagpanapaw uban kaniya. Apan si Jose midumili kaniya ug midagan palayo kaniya. (Tan-awa sa Genesis 39:1–18.)

Si Pablo mitudlo, “Kaninyo walay nakaabut nga bisan unsang pagpanulay nga dili maantus sa tawo: apan ang Dios kasaligan, ug dili niya itugot kamo nga pagapanulayon nga labaw sa inyong kaarang, apan uban sa pagpanulay siya magatagana usab og lutsanan sa paglikay aron kamo makahimo sa pag-antus niini” (1 Mga Taga Corinto 10:13). Gipasabut og maayo ni Alma nga kita “dili matintal labaw niana diin [kita] makalahutay” samtang kita “magmapainubsanon sa [atong mga kaugalingon] sa atubangan sa Ginoo, ug motawag sa iyang balaan nga ngalan, ug magbantay ug mag-ampo sa kanunay” (Alma 13:28).

  • Sa unsa nga paagi nga ang kaligdong ug kaputli adunay kalabutan? Sa unsa nga paagi nga ang mga ginikanan makatudlo sa ilang mga anak nga magmaligdong sa ilang sininaan, pinulongan, ug pamatasan?

  • Sa unsa nga paagi nga atong mabatukan ang pagkaylap ug pag-impluwensya sa pornograpiya?

  • Unsa nga mga saad ang gihatag sa Ginoo kanato sa pagtabang kanato nga mabuntog ang mga tintasyon ni Satanas?

Ang Paglapas sa Balaod sa Kaputli Hilabihan Gayud ka Bug-at

Si propeta Alma naguol kay usa sa iyang anak nga mga lalaki nakalapas sa balaod sa kaputli. Si Alma miingon ngadto sa iyang anak nga lalaki nga si Corianton, “Wala ba ikaw masayud, akong anak, nga kini nga mga butang salawayon diha sa panan-aw sa Ginoo; oo, labing salawayon labaw sa tanan nga mga sala gawas sa pagpaagas sa dugo sa mga walay sala o sa paglimud sa Espiritu Santo?” (Alma 39:5). Ang kabug-aton sa pagka dili putli mao ang sunod sa pagpatay.

Kon ang usa ka lalaki o usa ka babaye molapas sa balaod sa kaputli ug momabdos, sila mahimo nga matintal sa paghimo og lain nga salawayon nga sala: aborsyon. Adunay panagsa nga makiangayon nga katarungan alang sa aborsyon. Ang mga lider sa Simbahan nag-ingon nga ang pipila ka walay labut nga mga sitwasyon mahimong mohatag og kaangayan sa aborsyon, sama kon ang pagmabdos mao ang resulta sa pakighilawas sa duol nga kabanay o paglugos, kon ang kinabuhi o panglawas sa inahan gihukman sa batid nga awtoridad sa mediko nga namiligro, o kon ang bata sa tiyan nahibaloan sa batid nga awtoridad sa mediko nga adunay malisud nga mga depekto nga dili motugot sa masuso nga mabuhi lapas sa pagkahimugso. Apan bisan kini nga mga sitwasyon dili diha-diha mohatag og katarungan sa aborsyon. Kadto kinsa nag-atubang sa ingon nga mga sitwasyon kinahanglan mohunahuna lamang sa aborsyon human sa pagkonsulta sa ilang lokal nga mga lider sa Simbahan ug sa pagdawat og panghimatuod pinaagi sa kinasingkasing nga pag-ampo.

“Kon ang usa ka lalaki ug babaye nanamkon og bata nga gawas sa kaminyoon, ang matag paningkamot pagahimoon sa pag-awhag kanila nga magminyo. Kon ang kahimoan sa usa ka malampuson nga kaminyoon dili mahitabo tungod sa edad o sa uban nga mga kahimtang, ang dili kinasal nga mga ginikanan kinahanglan nga pagatambagan sa pagbutang sa bata alang sa pagsagop pinaagi sa LDS Family Services aron sa pagsiguro nga ang bata mabugkos ngadto sa takus sa templo nga mga ginikanan” (Sulat sa Unang Kapangulohan, Hunyo 26, 2002, ug Hulyo 19, 2002).

Kini hilabihan ka importante kaayo ngadto sa atong Langitnong Amahan nga ang Iyang mga anak mosunod sa balaod sa kaputli. Ang mga miyembro sa Simbahan kinsa nakalapas niini nga balaod o nakaimpluwensya sa uban sa pagbuhat sa ingon anaa ubos sa pagdisiplina sa Simbahan.

Kadto Kinsa Nakalapas sa Balaod sa Kaputli Mahimong Mapasaylo

Ang kalinaw modangat ngadto niadto kinsa nakalapas sa balaod sa kaputli. Ang Ginoo misulti kanato, “Kon ang dautan motalikod gikan sa tanan niyang mga sala nga iyang nahimo, ug magabantay sa akong tanan nga kabalaoran, … walay usa sa iyang paglapas nga iyang nahimo, nga pagahandumon” (Ezequiel 18:21–22). Ang kalinaw moabut lamang pinaagi sa pagpasaylo.

Si Presidente Kimball miingon: “Ngadto sa matag pagpasaylo adunay kondisyon. …Ang pagpuasa, ang mga pag-ampo, ang pagpaubos kinahanglan nga mahimong katumbas o mas labaw pa kay sa sala. Kinahanglan gayud nga adunay masulub-on nga kasingkasing ug mahinulsulon nga espiritu. … Kinahanglan gayud nga adunay mga luha ug tinuod nga kausaban sa kasingkasing. Kinahanglan gayud nga adunay pagpahamtang sa sala, pagbiya sa dautan, pagkumpisal sa sayop ngadto sa tukma nga gitudlo nga mga awtoridad sa Ginoo” (The Miracle of Forgiveness [1969], 353).

Alang sa daghan nga mga tawo, ang pagkumpisal mao ang labing lisud nga bahin sa paghinulsol. Kinahanglan gayud kita nga mokumpisal dili lamang ngadto sa Ginoo apan ngadto usab sa tawo nga atong nasad-an, sama sa usa ka bana o asawa, ug ngadto sa tukma nga awtoridad sa priesthood. Ang priesthood lider (bishop o stake president) mohukom sa atong kahimtang sa Simbahan. Ang Ginoo misulti kang Alma, “Si kinsa ang makalapas batok kanako … kon siya mokumpisal sa iyang mga sala sa atubangan kanimo ug kanako, ug maghinulsol diha sa katim-os sa iyang kasingkasing, kaniya ikaw mopasaylo, ug Ako mopasaylo usab kaniya” (Mosiah 26:29).

Apan si Presidente Kimball mipahimangno: “Bisan tuod og ang pagpasylo sa makadaghan kaayo nga gisaad walay saad ni timailhan sa pagpasaylo ngadto ni bisan kinsa nga kalag kinsa wala maghinulsol sa hingpit. … Kita dili makapahinumdom og maayo sa mga tawo nga sila dili makasala ug mapasaylo ug dayon magbalik-balik og pagpakasala ug magdahum og balik-balik nga pagpasaylo” (The Miracle of Forgiveness, 353, 360). Kadtong kinsa nakadawat og kapasayloan ug dayon mibalik og himo sa sala adunay tulubagon alang sa ilang kanhi nga mga sala (tan-awa sa D&P 82:7; Ether 2:15).

Kadtong Kinsa Nagtuman sa Balaod sa Kaputli Napanalanginan sa Hilabihan

  • Unsa nga mga panalangin ang atong madawat samtang kita nagtuman sa balaod sa kaputli?

Kon kita mosunod sa balaod sa kaputli, makapuyo kita nga walay sala o kaulaw. Ang atong mga kinabuhi ug ang mga kinabuhi sa atong mga anak mapanalanginan kon ang atong mga kaugalingon magpabilin nga putli og walay lama sa atubangan sa Ginoo. Makatan-aw ang atong mga anak sa atong ehemplo ug makasunod sa atong mga lakang.

Dugang nga mga Kasulatan