Kitail Kak Wia Mwahusang oh Mwahula
Nantiheng koluhla rahn koaros pwe dahme kesempwal nan amwail mour me kumwail kak doadoahngkiheng prihsduhd en kak manaman sang mahso.
Riei ohl ako, e kamarainiehda ahi kilkilangdiwohng pohn pokon en Sapwellimen Kauno sounpei en soun kolokol prihsduhd kan. Ia uwen kamwahupen amwail manaman ah pahn kamwekidada sampah! Se poakohng kuwmail. Se kin kapkapkin kumwail. Oh se inenen kapingkin kumwail.
Rahn pwukat I kin madmadau laudki en Sapwellimen Kauno kaweid me E ketkiheng kitail sang rehn Soukohp Sosep Smid: “Aramas en mwehi wet kin koasoiahte duwen koluhla.”1 Mahsen pwukat kin kalapw sansal nan pwuhk sarawi kan.2 E kin karehiong aramas en kin medemedewe: “Aramas koaros anahne koluhla?” Pasapengpe iei ehi.
Pali laud en kitail kin wiahki koluhla mehn kalokolok ieu—mehkot me kitail sohte nohn kin men wia ihte ansou en dihp laud. Ahpw pepehm en lipwoar wet kin pwilisang rehn Sehdan. E kin soang en kedirapwa atail pahn kilenglang Sises Krais,3 me kin ketin kasamwoh kitailki Lime kan,4 sang ni eh kin ketin kamwahui kitaila, mahkehng kitail, kamwekelei kitail, kakehlailih, kasarawih oh kaunseki kitaila.
Lepin mahsen me wehwehki koluhla mih nan kadehde kapw ni lokaiahn Krihk me iei medanoeo. Tepin lepin mahsene meta- wehwehki “wekila.” Imwin lepin mahsenet -noeo kin rasehngete mahnsen kan ni lokaiahn Krihk me wehwehki “mwahliel,” “lamalam,” ngehn,” oh “esingek.”5
Eri, ni en Sises ketin peki kitail en “koluhla,”6 E ketin pekpekih kitail en kawekala atail mwahliel, atail lamalam, ngehnitail—ma pil mwomwen atail kin esingek ape. E ketin kaweid kin kitail en kawekala mwomwen atail kin poakehng aramas, atail madamadau kan, mwomwen atail kin papah, doadoahngki atail ansou, kadekehng atail pwoud, padahki neitail seri kan, oh pil apwali paliwaratail kan.
Sohte mehkot pahn kak kasaledeki de kakehlaili kitailla de me inenen kesempwalehng kekeiredahn atail mour duwehte atail pahn kin kalapw medewe koluhla ni ehu ehu rahn. Koluhla sohte kin wiawi ni ansou tehkis; e kin wiawi ekis ekis. Ihme wia poahsoanpen peren oh meleilei en madamadau. Ni atail pahn kin doadoahngki pwoson, koluhla kin ritingadahng kitail elen alehdi manaman sang ni Tomw lap en Sises Krais.7
Mendahte amwail wie nannantihla mwowe nan ahl tehtik en inou sarawi kan, de ni amwail kin sapwungala de pwilikidier ahl en inou sarawi, de uwen amwail dohsang oh solahr kak kilang elen inou sarawi, I peki rehmwail kumwail en menlau koluhla. Pwehn pehmada manaman kakehlail en koluhla rahn koaros—iei en mwamwahula ekis ekis rahn koaros.
Ni atail kin pilida en koluhla, kitail wiahda pilipil en wekla! Kitail kin mweidehng Sounkomouro en wekid kitailla pwehn mourki atail mour me keieu mwahu. Kitail pilida en keirda ni pali ngehn oh alehdi popohl—iei popohl en komourla Reh.8 Ni atail pilida en koluhla, kitail wia pilipil en duwehla Sises Krais!9
Riei ohl ako, kitail anahne wia mwahu sang oh wiahla mwahu sang pwehki kitail mih nan mahwen ehu. Mahwen en pelian dihp kin mehlel en wihwiawi. Atail imwintihtio wie kalakalaudehla ah doadoahk en kediropwa kedehde kan oh kauwuhdi doadoahk en Kauno. E wie kihkiheng nah sounsawas akan dipwisou en mahwen kehlail kei pwehn kihkitailsang atail kak en alehdi popohl oh limpoak en Kauno.10
Koluhla wia poahsoanpen atail pahn pitsang lidip en atail imwintihtio. Kauno sohte kasik kitail en unsek ansou wet erein atail wie kekeirda. Ahpw E ketin kupwurki kitail en nantihengete momour ni mwakelekel. Koluhla rahn koaros pahn kahrehieng kitail en mwakelekella, oh mwakelekel kin wahdo manaman. Sang ni atail pahn mwakelekel kitail pahn wiahla dipwisou en doadoahk manaman kei ni limen Koht. Atail koluhla—atail mwakelekel—pahn kiheng kitail manaman en iang kihpene mehn Isrehl kan.
Kauno ketin padahkiheng Soukohp Joseph Smith “me pwuhng en doahdoahngki manaman en prihsduhd kin kohsangete manaman en nanleng, oh me manaman en nanleng sohte kak doadoahk de kolkoldi ihte ma e pahn sang ni peik.”11
Kitail esehier dahme pahn kak kalaudehla atail kak alle manaman kan en nanleng. Kitail pil ese dahme pahn kapweiak atail keirda—dahme kitail anahne uhdihsang wia pwehn kakerenih kitaillahng manaman kan en nanleng. Riei ohl ako, kin loaloapwoatehng rapahki pwehn wehwehki dahme kin kedirapwahla amwail ansou en koluhla. Kasawiada dahme kin kauwuhdi amwail koluhla. Oh eri, weliakapwala! Koluhla! Kitail koaros kak mwahula oh wia mwahusang mahs.12
Mie soangen wiepehkei me kitail kak wia pwehn kamwahula ie. Keieu iei en kesempwalki paliwaratail kan. I kin pwuriamweiki koasoandien paliwar en aramas. E wia kepikipik ieu me inenen kopwuriamwei, e kesempwalehng atail pahn pwuralahng nan mwoalen nanleng. Kitail sohte kak keirda ma sohte. Sang ni ah ketkiheng kitailehr kisakis en paliwar, Koht ketin kupwurki kitail en alehdi dake kesempwal en rasehngala Ih.
Sehdan wehwehki met. E insensuwedki ah sohte alehdi paliwar, eri e mihmi nan irair en luwak oh kailok laud. Ahpw pali laud en kasongsong kan me e kin kiheng nan atail mour kin kahrehieng atail kin wiakawehla paliwaratail kan de paliwar en mehteikan. Pwehki Sehdan ah mwaroski ah sohte alehdi paliwar, e mwahuki kitail en kehn lokolok pwehki paliwaratail kan.13
Paliwaramwail kan wia tehnpas sarawi, e wiawihda pwehn apwalih pali ngenimwail soutuk kan.14 Amwail apwalih tehnpaso me kesempwal. Eri met, I men idek rehmwail, riei ohl ako, kumwail kin nsenohki likou mwahuda oh kermwahuda pwehn sansalehng tohn sampah de me pahn kapereniada Koht? Amwail pasepeng en peidek wet pahn inenlahte Reh oh e pahn pidada mwomwen amwail pepehm ohng Sapwellime kisakis soutuk me ketkiheng kumwailehr. Sarawihpen paliwaratail kan, riei ohl ako, I medemedewe me kitail kak wia mwahusang oh mwahula.
Ehu me kitail kak wia mwahusang oh mwahulaie iei mwomwen atail pahn wauneki lih akan nan atail mour, tepsang rehn atail werek kan oh neitail serepein kan, atail nohno kan oh riatail serepein kan.15
Sounpwong kei samwalahro, I alehdi kisin likou kansensuwed ehu sang emen lih kesempwal men. E nting nda: “[Ngehi oh nei serepein kat] pehm me se sisiaikiheng aht pwoud kan oh nait pwutak kan aht men irail en kesempwalkin kiht sang arail kin wie tetehkete kamwadong kan en rahn koaros, mwadong en speis, mehn kalaudehla mwohni kan, [oh] kalapw medmedewe oh kilkilang siai en mwadong wadawad kan koaros. Se kehn me solahr dawat rehn aht pwoud kan oh nait pwutak kan pwehki [mehn kamwadong kan oh mehn speis kan me uhd weliankitdi.]”16
Riei ohl ako, amwail pwukoah me keieu kesempwal nin duwen amwail kolokol pwukoahn prihsduhd iei kumwail en poakohng oh apwalih mwahu amwail pwoud. Ehuieng ahmw werek. Kumwa en ehupene. Wia mehkot me pahn kahrehieng en men mihmihte rehmw. Sohte ehu soangen anahn pahn kesempwal sang kamwahulahn ehuieng ahmw pwoud soutuk. Sohte mehkot nan kasdo de TV, cell, de computer pahn kesempwalsang ahmw pwoud. Tehk mahs ia wasa amwail ahnsou kin kohla ia oh dahme kumwail kin wie. Met pahn kasalehieng kumwail ia wasa amwail mohngiong kin mih ie. Kapakapki amw mohngiong en ehuieng en amw pwoudo. Nantiong kansenemwahuwih ahmw werek. Peki sang reh ah kaweid, oh rong. Ah kaweid pahn kamwahuwiala ahmw wiewia.
Ma kumwail anahne kolukihla dahme kumwail wiahieng lih akan me kumwail kesempwalki, tep ansou wet. Oh pil taman me amwail pwukoah iei en sewese lih akan nan amwail mour ren alehdi kapai kan me kin kohsang ni momourki kosonned en mwakelekel en Kauno. Kaleke kawehla en emen lih ah pahn alehdi kapai kan en tehnpas sarawio.
Rieiko, kitail koaros anahne koluhla. Kitail anahne uhda sang pohn kaut, pwilikihdi rimout, oh kapwaurada ngenitail kan. E lelehr ansou en pwurieng tehtehn mahwen en Koht pwe kitail en patehng doadoahk me keieu kesempwal nan sampah wet. E lelehr ansou en pwersek en doadoahk, oh dolung sang nan atail madamadau oh kehl koaros.17 Rahnpwukat manaman en me suwedo inenen kehlail sang mahs. Nin duwen sounpapah en Kauno, kitail sohte kak wie memeirieng mahwen pwukat.
Amwail peneinei en anahne amwail karasaras oh limpoak. Amwail pwihn en ohl kan oh me mih nan amwail ward de prans anahne amwail kehl kan. Oh koaros me kumwail kin tuhweng anahne ese ia mwomwe oh wiewia kan en tohnpadahk mehlel en Kauno.
Riei ohl kesempwal ko, kumwail pilipilda sang rehn Samatailo pwehn kohdo sampah nan irair wet pwehki eimah me kitail ahniki sangete mwohn mour wet. Kumwail iang wia aramas wadawad, ohl eimah kei me iang ipwidieng sampah. Sehdan ese ihs kumwail oh ihs kumwail mwohn amwail saik ipwidi, oh wehwehki doadoahk me anahnepe en pweida mwohn ketdo sapahl en Sounkomouro. Oh uwen werei en ah kin kaiakaiahnehng ah widing suwed kan, kahrehieng ah inenen koahiek oh ngihtehte.
Paiete, prihsduhd me kitail kolokol inenen kehlail sang kasongsong en me suwedo. I peki rehmwail en wia ohl ekei oh mwahnakapw ekei me Kauno kupwuriki kumwail en wia. Nantiheng koluhla rahn koaros pwe dahme kesempwal nan amwail mour me kumwail kak doadoahngkiheng prihsduhd en kak manaman sang mahso. Ihte met me kumwail pahn kak perehkihsang pein kumwail oh amwail peneinei kasongsong en rahn akan me pahn pwarada.
Kauno kin ketin kupwurki ohl me sohte liaktorohr kan me kin nsenohki anahn en mehteikan mwohn pein arail anahn. E ketin kupwuriki ohl akan me kin nsensohki wia uwen arail kak pwehn rong ni sansal kapitien Ngehno. E ketin kupwuriki ohl en inou kan me kin kapwaiada arail inou kan ni inen oh mehlel. E ketin kupwuriki ohl akan me kin nantiheng mourki mour mwakelekel—ohl me kin warehng kihda kapai en prihsduhd ansou koaros me mie anahnepe, sang nan mohngiong mwakelekel, madamadau mwakelekel, oh inengieng sawas. Kauno ketin kupwurki ohl akan me kin men koluhla—ohl akan me kin papah ni eimah oh patehng sapwellimen Kauno sounpei me warehng kolokol prihsduhd kan.
I kiheng kumwail kapai en wiahla soangen ohl pwukat. I kiheng kumwail kapai en utuht pwehn kin koluhla rahn koaros oh esehla duwen amwail pahn doadoahngki manaman en prihsduhd ni unsek. I kiheng kumwail kapai en kasalehieng amwail werek oh noumwail seri kan oh koaros me kumwail ese limpoak en Sounkomouro. I kiheng kumwail kapai en wia mwahusang oh en mwahula. Oh I kiheng kumwail kapai me ni amwail pahn kapwaiada mepwukat, kumwail pahn alehdi soahngen manaman kopwuriamwei tohto nan amwail mour.
Kitail iang mih nan doadoahk en atail Koht Lapalahpie. Sises iei ih Krais. Kitail wia Sapwellimahr sounpapah kei. I kadehdehki ni mwaren Sises Krais, amen.