Limpoak Laud ong Sapwellimen Samatailo Serih kan
Limpoak me iei wiepe keiu kesempwal nin dokon atail pahn kapwaiada luhk me atail soukohp ketkiehng kitail.
Riei ohl oh lih oko, met e wia ehu ahnsou nan poadopoad [en sampah] me inenen kesempwal oh weksang ahnsou teikan. Kitail ahniki kapai en ieias nan irair en imwin ahnsou wet mwohn Ketdo Keriau en Sounkomouro. Kerenlahng ni tepin irair en ahnsou wet, nan pahr 1829, pahr mwohn Mwowmohdiso wet eh koasoansoandi, “kaudiahl kesempwal ehu” ahpw alahldi mahsanih “doadoahk kapwuriamwei ehu” pahn wiawi ahnsou keren. Kaudiahl wet wiawidahr pwe irail akan me ingenieng en papah Koht en kak warohng soangen sawas wet sang ni “pwoson, koapworopwor, limpoak mehlel, oh poasoanki mour klohri en Koht kelepw.”1 Limpoak mehlel, me wia “limpoak unsek en Krais,”2 pil audaudki Sapwellimen Koht limpoak poatoapoat ong Sapwellime seri kan koaros.3
Kahrepen ei pato wasaht ni menseng wet pwe ien kasalehda duwen pwukoah kesempwal en soangen limpoak wet nan doadoahk en misineri, nan tehnpas sarawi oh pwukoah doadoahk en poadopoad en peneinei, oh poahsoan en nan wasahn kousoan, en Mwomwohdiso-utuht ong peneinei sarawi. Limpoak en Sounkomouro oh limpoak en riatail ohl oh lih akan4 iei me wia keieu en tiahk oh kahrepe keieu ong pwukoahn papah oh kahrepe sarawi kan me kitail kapwukoahki5 en alehda sang kempoakepahtail soukohp, Presiden Russell M. Nelson, me pakairkidahr nan pahr 2018.
Pweidahn Doadoahk en Misineri pahn Kapwurepene Israel me Mwerpesengehr
I ahniki ahnsou mwahu en kehn duwen doadoahk en misineri oh limpoak nan ai mour ni ei pwulopwul. Ni ansou me I sounpar 11, I alehdi ai kapai en peitriark sang rehn peitriark men me pil wia ai pahpa kahlap.6 Nan kapaio mie wasahkis koasoia, “I kapaiekinukada limpoak laud ong kempoakepahmw kan, pwe ken kalohkihwei rongamwahuo nan sampah … pwehn koledi aramas akan en kohdo rehn Krais.”7
I wehwehkiher ni ansouohte ni wen sounpar me mihmi loale me kalohkihwei rongamwau pahn sang ni limpoak laud ong Sapwellimen Samatail Nanleng seri kan koaros.
Sang ni en Kaun Lapalap akan arail doadoahk en intingiada Preach My Gospel pahr 15 samwalahro, se koasoanehdi me limpoak wia ehu tiahk me keieu kesempwal nan doadoahk en misineri rahnwet, nin duwen me dehdehier. Irelaud 6, en tiahk kan en duwehla Krais, me iangahki limpoak mwakelekel en Krais oh limpoak te, wialahr irelaud ehu me keieu rek rehn misineri kan.
Ni arail wia weliepen Sounkomouro, palilaud en misineri kan kin kehn soangen limpoak wet, oh ni ahnsou me irail kin wia met, arail doadoahk kan kin kapaida. Ni ahnsou me towe kan kin alehdi kaudiahl en soangen limpoak wet me inenen kesempwal ong ni sawas ong Sapwellimen Kauno poahsoan en doadoahk, Sapwellime doadoahk uhdahn pahn kin pweida.
I ahniki ansou mwahu en ahniki kisin pwukoah kis sang ni karasaras kaselel ehu me pid duwen soangen limpoak wet. Ni ansou me I wia Presiden en Pacific Islands Area, Presiden R. Wayne Shute koahl ie. Ni ansou me e wia pwutak pwulopwul, e wia doadoahk en misineri nan Samoa. Mwuri, e ahpw pwurala Samoa ni ah wia misin presiden men.8 Ni ansou me e koahl ie, e wia presiden en Tehnpas Sarawi en Apia Samoa. Emen nah misineri pwulopwul men, ni ahnsou me e wia misin presiden, me iei Elder O. Vincent Haleck, me ansou wet wia Presiden en Area nan Pacific. Presiden Shute inenen poakpoake oh wauneki Vince oh ah peneinei en Haleck unsek. Palilaud en peneineio wia towe en Mwomwohdihso wet, ahpw en Vince pahpa, Otto Haleck, me wia kaun en peneineio (me wie keinek en mehn Sehmen oh mehn Samoa), me sohte iang towe Mwomwohdiso wet. Presiden Shute esehier me I iang kapokon en steik oh mihting teikan nan American Samoa, oh peki rehi ma I kak mweidada ai ahnsou en mihmi nan en Otto Haleck wasahn kousoan pwe ien ehukiheng rongamwahuo.
Ai pwoud Mary oh ngehi ahpw mihmi rehn Otto oh ah pwoud Dorothy nan imwarail kaselelo. Ni ahnsou me se mwengehn ni menseng, I ehukiheng Otto padahk en rongamwahu ehu oh luke Otto en tuhwong misineri kan. E uhdahn kadek ahpw inen ni ah sohte alehda luhk me I lukehieng. E koasoia me e inenen pereniki palilaud en ah peneinei arail iang wia Souleng en Imwin-rahn akan. Ahpw e nantiheng kasalehda me mie en ah nohno mehn Samoa-o ah peneinei en mahs me wia sounkaweid en kei nan mwomwohdiso en mahs nan Samoa, oh e kehn me e anahne mehleliong arail pwoson en mahs.9 Eri, se mweselda ni aht wia kempoakepah mwahu riemen.
Mwurihsang, ni ansou me Presiden Gordon B. Hinckley kaukaunop ong kasarawihn Tehnpas Sarawi en Suva Fiji, sapwellime soun inting, Brother Don H. Staheli,10 ahpw koahlie New Zealand pwe sen kaunopada dahme pahn wiawi. Presiden Hinckley men mweselsang Fiji kohla Ameican Samoa pwehn tuhwong Souleng kan. Ohtehl ehu me se pilada me e mihier loale nan seiloak en mwowehsang. I idek ma I kak kilangada ehu wasa tohrohr. Brother Staheli ahpw inda, “Kowe me wia Area Presiden; e pil mwahu dahme ke men wiahn.”
Ni ansouohte I koahl Presiden Shute oh indahieng me miehier aht keriau en ahnsou pwe sen kapaiada kempoakepaht Otto Haleck. Ansou wet Presiden Gordon B. Hinckley me pahn wia misineri. I idek reh ma e pahn mwahu ma peneinei en Haleck me pahn apwalih kiht koaros me pahn iangih Presiden Hinckley.11 Me iang towehda pwihn en seiloak wet iei Presiden oh Sister Hinckley, sapwellimara serepein Jane, oh Elder oh Sister Jeffrey R. Holland. Presiden Shute ahpw ehuieng peneineio oh koasonehdi soahng koaros.12
Ni ansou me se peidihsang Fiji mwurin kasarawihn tehnpas sarawio, irail ahpw kasamwohi kit.13 Se koasoieng toweh kid samwa en Samoa ni soutiko oh mwuri se kohla ni en peneinei en Haleck wasahn kouson. Ni ansou me se pokonpene ni mensengo ohng mwengehn ni menseng, Presiden Hinckley oh Otto Haleck pehsepenehier mwahu. I tehkada me ni ara wie koasoakoasoipene eh duwehte dahme I ehukiheng Otto pahr ehu samwalahro. Ni ansou me Otto kasalehieng ah pwuhngki atail Mwomwohdiso ahpw pil kehlailki ah inou ohng ah mwomwohdiso me e ieiang, Presiden Hinckley pwilikihdi peh pohn pwopwen Otto oh mahsanihong, “Otto, men sohte itar; ke anahne wiahla towe en Mwomwohdiso wet. Sapwellimen Kauno Mwomwohdiso met.” E duwehtete ahmw kak kilang eh perehpen peikasal ah pwupwusang Otto ni e tepda rong mwahu dahme Presiden Hinckley mahsaniho.
Iei met me tapiada peusepen padahk en misineri oh karakarahk me karehiong Otto Haleck en kak pepdaisla oh kasarawiala pahr ehu mwuri. Pahr ehu mwurin mwo, peneinei en Haleck ahpw katengtengpene nin duwen peneinei poatoapoat nan tehnpas sarawi.14
Dahme sair mohngiongi sang ni kemwekid kesempwal wet iei manaman en limpoak en papah me sansal sang Presiden Shute ong nah misineri, Elder Vince Haleck, oh ah ineng en kilang peneinei en Haleck unsek en ehupene nin duwen peneinei kohkohlahte.15
Ni ansou en kapokonpenehn Israel, kitail anahne kaparekihong atail mongiong kan ong ni soangen limpoak wet oh keilahsang pepehm kan en kisin pwukoah16 de pepehm en dihp ohng pepehm en limpoak oh iang patehng nan pwukoah doadoahk kesempwal en kalohkihwei Sapwellimen Sounkomouro mahsen, papah, oh doadoahk nan sampah.17
Ni atail wia towe kan kitail kak kasalehda atail limpoak ohng Sounkomouro oh riatail ohl oh lih akan nan sampah sang ni atail pahn kin luke irail. Sang ni koasoandi kapw en mihting en Rahn Sarawi kan kasalehda ehu ahnsou mwahu ong towe kan en kak pereniki oh ahniki limpoak en lukehdo kempoakepahrail kan oh iengerail kan en kohdo oh kilang oh kehn duwen kemwekid kan en Mwomwohdiso.18 Mwurin tiepene en kamadipw sarawi me Ngehn Sarawi kehlail, duwehte dahme Elder Jeffery R. Holland koasoia aio, aramas pahn kin mihtingki minit 50 me kin pid Kadehde Kahpw oh Sounkomouro de kapahrek kesempwal kan sang kapokon lap me kin pid Sounkomour oh Sapwellme padahk kan.
Ekei riatail tohn Pwihn en Sawas en Lih akan kin medewe dahme karehda re iang ale pwukoah me pid duwen “kapokonpene” rehn tohn pwihn en prihsduhd. Mie karepe kei ong met, oh Presiden Nelson kasaledahr me kahrepe tohto nan kapokon lap me nekiero. E kaimwisengkihla, “Ni mehlel se sohte kak kihpene mehn Israel kan ma sohte kumwail.”19 Patehng met, nan atail mwehi kitail ahniki kapai pwehki eisek kis siluh en neitail misineri kan me serepain. Met kin sewese riatail tohn Pwihn en Sawasen Lih akan en ahniki limpoak en ehukiheng mehteikan rongamwahuo. Dahme anahnepe iei limpoak, kadek, inou sarawi sang emen emen kitail—ohl akan, lih akan, me pwulopwul kan, oh serih kan—en iang kalohkihwei rongamwahu en Sises Krais. Ma kitail pahn kasalehda limpoak, kadek, oh karkarahk, me tohto pahn alehda atail luhk. Irail kan me sohte pahn alehda atail luhk pahn wihwiahte kempoakepahtail.
Tehnpas Sarawi oh Doadoahk en Poadoapoad en Peneinei en Kapokonpene Israel
Atail doadoahk en tehnpas sarawi oh doadoak en poadoapoad en peneinei pwehn kapokonpene Israel me mihmi palio kin poahsoankihda limpoak. Ni ansou me kitail esehda duwen kasongosong kan oh kahpwal akan me atail peneinei en mahs akau lellahng, atail limpoak oh kaping ohng irail lalaudla. Atail doadoahk en tehnpas sarawi oh doadoahk en poadoapoad en peneinei kehlailkilahr ni wen uwe ehu pwehki sang ni wekdekla kapw me wiawi ong koasoandi en tuhpenehn Rahn Sarawi oh kaskuhl en me pwulopwul kan oh pwihn en ohl akan. Wekdekla pwukat kaunopadahr ansou kis samwalahro oh kakehlakahla ineng en esehla duwen atail peneinei en mahs akan oh kapokonpenehn Israel palio kahdengo. Lapalahn pweida ong ni doadoahk en tehnpas sarawi oh poadoapoad en peneinei.
Mehn kapehsehn nanwehwe de interned wia dipwisou kesempwal ehu; kahrehda imwatail kan wialahr keieu wasa me pahn wia wasahn rapahki kadaudok en peneinei. Neitail me pwulopwul kan me keieu mai en rapahki en peneinei oh sang ni ngehno irail kin ahniki ngoang en wia pepdais ong arai peneinei en mahs akan me irail poakohng oh kapingki. Sangete mweimweidahn sounpar 11 arail kakehr wia pepdais ohng me melahr akan, presiden en tehnpas sarawi kan nan sampah pwon repwohtki me e laudla wen aramas me pwarek tehnpaso. Emen presiden en tehnpas sarawio ahpw ndahng kiht me “nempehn irail kan me kin pwaredo wia pepdais dindinrala ansou koaros … oh patehng irail me sounpar [eisek-ehu] 11 kan me wadohr peneinei tohto. … Itarete arail wia soangen wen sounparo, irail pwaredo oh ahniki wahu oh kasalehda kahrepen tiahk sarawi me irail kin kolahng wia. E kaselel mehlel en kilang soahngo!”20
I ese me neitail soun kaweid en seri kan oh kaun en me pwulopwul kan wiahier oh pahn nantiheng en wiahki arail pwukoah keieu en peusehla wia doadoahk en poadoapoad en peneinei oh doadoahk en tehnpas sarawi. Riatail tohn Pwihn en Sawas en Lih akan oh prihsduhd kan kak, ni limpoak, sawas kapwaiada arail pwukoah en tehnpas sarawi oh poadoapoad en peneinei oh pil ni ansouohte sewese oh kamwakid seri kan oh me pwulopwul kan ong ni kapokonpenehn Israel. Met me keieu kesempwal nan wasahn kousoan akan oh rahn en Sapad. I inouki me sang ni limpoak en wia tiahk sarawi kan ong atail peneinei en mahs ako pahn kalaudehla oh perehsang neitail me pwulopwul kan oh peneinei kan sang nan me suwed me lalaudpesengehr nan sampah. Oh I pil men kadehdehki me Presiden Russell M. Nelson alehdier kaudiahl kesempwal ekei me pid duwen tehnpas sarawi kan oh doadoahk en nan tehnpas sarawih kan.
Kaunopada Peneinei Kohkohlahte oh Emen Emen en Kousoanla rehn Koht
Koasoandi kapw en momourki oh onopki rongamwahu nan imwaitail kan oh mehn sawas kan me Mwomwohdiso kaunopada wia ahnsou mwahu kaselel ong kaunopadahn peneinei kohkohlahte oh emen emen en kak tuhwong oh kousoanla rehn Koht.21
Ni ansou me ohl oh lih emen kin katengtengpene nan tehnpas sarawi, irail kin pidolong nan koasoandihn kapwopwoud sarawi oh alehda inou sarawi kapw oh kohkohlate, sang ni koasoandien prihsduhd.22 Ni ara patepene ira alehda kapai kan en prihsduhd oh manaman en kaweid koasoandih kan en arail peneinei. Lih oh ohl akan mie pein arail pwukoah me sansal nan “Peneinei: Kalohk Ehu Ong Sampah,”23 ahpw kesempwalpen arail pwukoahn kaweid kin pahrek.24 Irail ahniki manaman pahrek en ale kaudiahl ong arail peneinei. Ni ansou me irail pahn kin doadoahkpene ni limpoak oh mehlelpene, arail koasoandi kan pahn kin ahniki kapai en nanleng.
Irail kan me kin rapahki en esehla duwen kupwuren Kauno ong emen emen irail oh ong arail peneinei kan anahne nantiheng mour pwung, karkarahk, kadek, oh limpoak. Karkarahk oh limpoak me wia sansal rehrail kan me kin rapahki kupwuren Kauno, ahpw mehlel ong arail peneinei kan.
Pwe kitail en kak nantiheng unsekla, warohng en alehda kapai kan en inou sarawi kan, oh kaunopada en tuhwong Koht met e wia en emen emen pein eh pwukoah. Kitail anahne koahiek oh poadidiong wiahda nimwatail kan en wia mehn perehre sang melimel kan me pidakih kitail25 oh “wasa me pwoson pahn kak keirada ie.”26 Pahpa oh nohno ahniki pwukoah en kaskuhlih neirail seri kan ni limpoak. Wasahn kousoan kan me direkihla limpoak wia wasa popohl, kaperen, oh sarawi pohn sampah.27
Koul en sarawi me ai nohno keieu pwungki iei “Poakpene Nan Wasahn Kousoan.”28 Ni ansou koaros me e kin rong tepin koulo, “Lingan nan tehnpas koaros ma mie limpoak,” e kin sair ah mohngiong oh kakerehdi pilen mese. Ni aht seri se eseier me se mih nan soangen wasahn kousoano; e wia ehu ah pwukoah me keieu kesempwal.29
Pwehn patehng kaweid en koasoanehdi pepehm limpoak nan wasahn kousoan, Presiden Nelson padahki uwen kesempwalpen katikala doadoahngki media me kin kawehla atail koasoandih kan.30 Ehu wekidekla me pahn kak sewese peneinei iei en wiahda indernet, mehn kairoihr, oh kasdo en doadoahk ong kitail, kaidehn en wia mehn kawehla amwail doadoadhk de me keieu sakanakan en wia amwail kaun. Mahwen en kauwehla mour koaros, ahpw mehlel seri kan, kin kalapw wiawi nan wasahn kousoan. Ni atail wia pahpa oh nohno kitail anahne tehk mwahu audepen media en mwahu, pahrekieng arail sounpar, oh mwahu ong pepehm en limpoak en wasahn kousoan me kitail nanantiheng kawada.
Kaskuhl nan wasahn atail kousoan akan anahne en sansal31 oh mie ngoang ahpw en sarawi, popohl, oh diren limpoak.
I inouki me ma kitail pahn nantiheng atail limpoak ong Sounkomouro oh Sapwellime Tomw, poahsoankihda ih ni atail doadoak en kapokonpenehn Israel pali koaros en sampah oh palio, papah mehteikan, oh kaunopada en tuhwong Koht, kahpwal akan pahn tikitikla oh popohl, peren, oh meleilei en rongamwahuo pahn kadirehkihla atail wasahn kousoan akan limpoak en Krais.32 I kadehdehki inou kan en padahk pwukat oh kadehde mehlel duwen Sises Krais oh Sapwellime tohnmetei pwehki kitail ni mwaren Sises Krais, ahmen.