Pypuku Ñane korasõme

Douglas D. Holmes rupive

Presidencia General de los Hombres Jóvenes Primer Consejero ojerreleva ramoitéva.

Ñandejára oñeha’ã hina ñanepytyvõ—enterovépe—pe Hi’evanhélio oike pypukuve hag̃ua ñane korasõme.

Hermana ha hermano-kuéra, hechapyrãite ko ára jaikoveha. Ja’celebrávo pe Rrestaurasiõ ñepyrũmby, iporã avei ja’celebra pe Rrestaurasiõ ko’ag̃aitegua jahecháva hina. Avy’a penendive avivihaguére ko ára.¹ Ñandejára omoĩnte hina ohóvo, Iprofetakuéra rupive, opa mba’e tekotevẽva ñanepytyvõ hag̃ua jajeprepara jarrecibi Chupe.²

Peteĩ umi mba’e tekotevẽva ha’e pe iniciativa pyahu hérava Niños y Jóvenes. Heta peẽkuéra peikuaa ko programa oñe’centraha meta ñemoĩme ha oiha emblema de pertenencia pyahu ha umi conferencia para la Fortaleza de la Juventud. Ha katu ndajahejaiva’erã umíva odistrae visiõ jarekóva umi principio oje’basaha pe programa ha pe ipropósito: oipytyvõ hag̃ua pe Jesucristo evanhélio toike pypuku ñane mitã ha huventukuéra korasõme.³

Che arovia jahecha porãve vove ko’ã principio, jahechata ko’ãva tuichaveha peteĩ programa para miembros de 8 a 18 áño-gui. Jahecháta mba’éicha Ñandejára oñeha’ã hina ñanepytyvõ—enterovépe—pe Hi’evanhélio oike pypukuve hag̃ua ñane korasõme Ajerure pe Espíritu Santo tañanepytyvõ ña’aprende hag̃ua oñondivepa.

Relaciones—“Estar con Ellos”⁴

Pe primer principio ha’e umi rrelasiõ. Ko’ãva ha’e rupi peteĩ parte inatural’etéva Jesucristo Tupaópe, heta ára ñanderesarái umi rrelasiõ imba’eguasuha ñande guata memépe Cristo gotyo. Noñeha’arõi jajuhu térã jaguata pe konvénio rape ñaneaño. Ñaikotevẽ mborayhu ha pytyvõ ñande túva ha sýgui, ambue familia-gua, amigo, ha lider-kuéra oguatáva hina avei pe tapére.

Kóichagua rrelasiõ oikotevẽ tiempo. Tiempo ñaime hag̃ua oñondive. Tiempo japuka, jahuga, ña’aprende, ha jaservi hag̃ua oñondivepa. Tiempo jahecha hag̃ua interés ha desafío jarekóva. Tiempo ñande abierto ha ñane sincero hag̃ua ojupe, ñañeha’ãvo ñamehora oñondive. Ko’ã rrelasiõ ha’e peteĩva umi propósito principal ñañembyaty hag̃ua en familia, quórum, cláse ha kongregasiõ ramo. Ko’ãva ha’e pe hekoitéva ministrasiõ pyenda.⁵

Elder Dale G. Renlund ome’ẽakue ñandéve petei kláve jadesarrolla hag̃ua ko’ã rrelasiõ he’ívo guare: “Jaservi porã hag̃ua ambue tapichakuéra jahechava’erã chupekuéra … Túva Yvagagua ohechaháicha. Upévo añoite ikatúta ñañepyruta ñantende peteĩ ánga repy añete. Upévo añoite ikatúta ñañandu mborayhu pe Túva Yvagagua orekóva opa Ita’yrakuérare”.⁶

Jahecha ambue tapichakuéra Tupã ohechaháicha, ha’e peteĩ don. A’invita opaite ñandekuéra jaheka hag̃ua ko don. Oje’abrívo ñande resa jehecha hag̃ua,⁷ ikatúta avei ñaipytytvõ ambue tapichakuéra ojehecha hag̃ua Tupã ohechaháicha chupekuéra.⁸ Presidente Henry B. Eyring omysakãporã pu’aka kóva orekóva he’ívo guare: “Pe imba’eguasuvéva ha’éta umi [ambuekuéra] o’aprendéva [pendehegui] mávapa ha’ekuéra añetehápe ha mba’épa ikatu añetehápe oiko chuguikuéra. Arovia ndoikuaamo’ãiha jeja’o rupive. Oikuaata hikuái umi sentimientoorekova rupi mávapa ha’e peẽ, máva peje peẽ ha’eha hikuái, ha mba’épa peje peẽ ikatu oikokuaa chuguikuéra”.⁹ Ñaipytyvõ ambue tapichakuéra oikuaa hi’identida añete ha propósito ha’e peteĩ umi don tuichave ikatúva ñame’ẽ. ¹⁰ Jahecha ambue tapichakuéra ha ñande jupe Tupã ojapoháicha, ombojuaju ñane korasõ “unida ha mborayhu reheve oñondivekuéra.”¹¹

Umi heta hetave aña pu’aka mundo-gua ñande tiráva rehe, ñaikotevẽ pe mbarete oúva umi rrelasiõ mborayhupeguáre. Ha péicha, ñaplanea vove umi actividad, reunión ha ambue ara ñembyaty hag̃ua, ñanemandu’áke ko’ã reunión propósito principal ha’eha oñemopu’ã hag̃ua umi rrelasiõ mborayhupegua, ñanembojoajúva ha ojapóva pe Jesucristo evanhélio oike pypukuve ñane korasõme.¹²

Rrevelasiõ, sãso jaiporavo hag̃ua ha arrepetimiento—”Pembojuaju chupekuéra Yvágare”¹³

Ha jaikuaa ningo, ndaha’eiha jarekónte peteĩ mba’e ñanembojoajúva. Oĩ heta grupo ha organización ohupytýva pe unida heta mba’ere. Upevére, pe unida jahekáva ha’e ñañepeteĩ hag̃ua Cristo ndive, jajoypyty hag̃ua Hendive.¹⁴ Ñamboypyty hag̃ua ñane korasõ yvágare, ñaikotevẽ umi experiencia espiritual personal, Elder Andersen he’ipa porãite haguéicha ñandéve.¹⁵ Ko’ã experiencia ou pe Espíritu Santo ogueraha vove Tupã ñe’ẽ ha mborayhu ñane apytu’ũ ha ñane korasõme.¹⁶

Upe rrevelasiõ ou ñandéve escritura-kuéra rupi, en especial Mormón Kuatiañe’ẽ rupi; umi profeta viviente ñe’ẽ inspirado ha ambue discípulo ijeroviáva rupi, ha pe ñe’ẽguapy mbeguemi rupi.¹⁷ Ko’ã ne’ẽ ha’eve tintagui peteĩ páhinape, ha’eve umi onda hyapúvagui ñande apysápe, umi pensamiento ñane apytu’ũmegui téra umi temiandu ñane korasõmegui. Tupã ñe’ẽ ha’e pu’aka espiritual.¹⁸ Ha’e añetegua ha tesape.¹⁹ Ha’e péicha ñahendu hag̃ua Chupe! Pe ñe’ẽ omoñepyrũ ha ombotuicha ñande jerovia Cristo-re ha ñanemyenyhẽ peteĩ deséore jajojuave hag̃ua Salvador-pe—péva he’ise, ñañe’arrepenti ha jaguata pe kovénio rapére.²⁰

Abril ohasávape, Presidente Russell M. Nelson ñanepytyvõkuri ñantende hag̃ua tembiapo tuicha pe arrepentimiento orekóva ko je’ói rreveladorpe.²¹ Ha’e he’i: “Jaiporavo vove ñañe arrepenti, jaiporavo ñakambiataha! Jaheja pe Salvador tañanemoambue ñane versión iporãvévape ikatúva ñande ha’e. Jaiporavo jajoguavetaha Jesucristo-pe!”²² Ko proceso de cambio, imbaretéva Tupã ñe’ẽ rupive, ha’e mba’éicha jajoypyty yvágare.

Pe sãso jaiporavo hag̃ua oho Presidente Nelson invitasiõ ñane arrepenti hag̃ua rehe. Jaiporavova’erãpe arrepetimiento ñandejehegui. Ndaikatúi ojejopy pe evenhélio ñane korasõme. Elder Renlund he’iakue, “Ñande Ru Yvagagua méta mitã ñemongakuaápe ndaha’éi pe Ita’yrakuéra ojapohag̃ua pe oĩporãva; ha’e pe Ita’yrakuéra oiporavoojapo hag̃ua pe oĩporãva”.²³

Umi programa omyengoviáva Niños y Jóvenes, oĩkuri más de 500 diferente rrequisito oñekompletava’erã ojerrecibi hag̃ua reconocimiento heta lája.²⁴ Ko ára, peteĩnte oĩ. Ha’e peteĩ invitasiõojeporavohag̃ua Salvador-pe ojejoguave hag̃ua. Ha péva jajapo ñamog̃uahẽvo Tupa ñe’ẽ pe Espiritu Santo rupive ha oheja Cristo ñanekambia pe “mejor versión de nosotros mismos-pe.”

Kóva tuichave peteĩ ejercicio ñamoĩ hag̃uágui méta térã ñañemehora hag̃uágui. Umi méta ha’e tembiporúnte ñanepytyvõva ñañekonecta hag̃ua yvágare rrevelasiõ, albedrío ha arrepetimiento rupive—jaju hag̃ua Cristo-pe ha ñamog̃uahẽ pypukuve Hi’evanhélio ñane korasõme.

Kompromiso ha sacrificio—“Jaheja tolidera hikuái”.²⁵

Ipahápe, oike pypuku hag̃ua Jesucristo evanhélio ñane korasõme, japarticipava’erã ipype, péva he’ise, ñame’ẽ ñane tiempo ha umi talento jarekóva ha jaje’sacrifika pe evanhéliore.²⁶ Enterove javivise peteĩ vida he’iséva, ha péva añeteve ko henerasiõ pyahúpe. Ha’ekuéra oipota peteĩ káusa.

Jesucristo evanhélio ha’e káusa tuichavéva ko mundo-pe. Presidente Ezra Taft Benson he’iakue: “Oñemanda ñandéve Tupã rupive ñamosarambi hag̃ua hi’evanhélio opa mundo jerére. Péva ha’e káusa ñanembojoajuva’erã ko ára. Pe evanhélio añoite osalvakuaa ko mundo pe kalamida oje’autodestrui hag̃uágui. Pe evanhélio añoite ombojoajúta kuimba’e [ha kuñanguéra] opa te’ýi ha tetãygua py’aguapýpe. Pe evanhélio añoite oguerúta tory, vy’apavẽ ha salvasiõ familia humana-pe.”²⁷

Elder David A. Bednar oprometeva’ekue, “Ñame’ẽve vove pu’aka huventukuérape, ña’invita ha jahejávo to actua hikuái, pe Tupao oñemotenondéta milagrosamente”.²⁸ Vokoiete naña’invitái ha ndajahejáiva umi huventu tojesacrifika ko Cristo káusa guasuete rehe. Elder Neal A. Maxwell he’iakue, “Umi [ñane] huventu naikyreỹ’iramo [Tupã obra] rupi, ikatu pe mundo omokyre’ỹve chupekuéra.”²⁹

Pe programa Niños y Jóvenes oñeme’ẽ oñemombarete hag̃ua umi huventu. Ha’ekuéra oiporavo imetarã. Umi presidencia de quórum ha cláse ojapo pe tembiapo chupekuéra g̃uarãva. Pe consejo de barrio para la juventud, consejo de barrioicha, oñe’enfoka pe obra de salvasiõ ha exaltasiõre.³⁰ Ha umi quórum ha cláse omoñepyrũ irreuniõ oñemongetávo en consého mba’éicha ojapóta pe obra Tupã ome’ẽakue chupekuéra.³¹

Presidente Nelson he’i Tupaogua hunventúpe: “Ha peiporavóramo pejapotaha, peipotáramo, … peẽ ikatu ha’e peteĩ parte guasu peteĩ mba’e tuichávape, peteĩ mba’e tuichaitéva, peteĩ mba’e mahestuoso! … Peẽ peime umi iporãvéva apyte araka’eveÑandejára ombouakue ko mundo-pe. Pereko kapacida pene akãporã ha pene aranduve hag̃ua, ha pereko hag̃ua tuichave impacto ko mundo-pe, oimeraẽ henerasiõ anterior-gui!”³² Ambue ára, Presidente Nelson he’i huventukuérape: “Ajeroviapaite pende rehe. Che pohayhu, ha Ñandejára avei penderayhu. Ñande ha’e Itavayguakuéra, japarticipáva oñondivepa hembiapo marangatúpe.”³³ Mitãpyahukuéra, peñandúpa jerovia orekóva Presidente Nelson penderehe ha penemba’eguasuha ko obra-pe?

Túva ha lider-kuéra adulto, po’invita pehecha hag̃ua umi huventu Presidente Nelson ohechaháicha chupekuéra. Umi huventu oñandúvo pene mborayhu ha jerovia hesekuéra, pemopyre’ỹ ha pembo’évo chupekuéra odirihi hag̃ua—ha pejei hag̃ua upéi—penemondýita umi ijidea, katupyry, ha kompromiso orekóva pe evanhélio ndive.³⁴ Oñandúta hikuái vy’a oiporavo haguére o’participa ha ojesacrifika Cristo káusare. Hi’evanhélio oike pypukúta ikorasõmekuéra, ha pe obra oñemotenondéta milagrosamente.

Promesa ha testimonio

Apromete peẽme, ñane’centráramo ko’ã principio-re—rrelasiõ, rrevelasiõ, albedrio, arrepentiemiento ha sacrificio—pe Jesucristo evanhélio oike pypukuvéta maymave ñane korasõme. Jahecháta pe rrestaurasiõ oñemotenonde okumpli peve propósito tuichavéva, pe Israel rredensiõ ha Sión ñemopu’ã,³⁵ Cristo orreinataha rréi de rréjes ramo.

Atestifika Tupã ojapoveha ohovo opa mba’e tekotevẽva ombosako’i hag̃ua Itayguakuéra upe ára g̃uarã. Ajerure tajahecha pe Ipo ko tembiapo gloriosópe, opavave ñañeha’ãvo “jaju Cristo-pe, ha ñane rekoporãmbaite ipype”.³⁶ Jesucristo rérape, amén.

Notakuéra

1. Tojehecha Doctrina y Convenios 45:12. Presidente Nelson he’iakue: Pe pensami pe emosiõ ha urhéncia ko’ãva orekóva: opaite profeta Adán-gui oñepyrũvo ohechava’ekue ñande ára. Ha opa profeta oñe’ẽakueñandeárare, Israel oñembyatyjeytaha, ha pe mundo oñembosako’íta Salvador Segunda Venida-rã. Ñapensa upévare! Opa tekove oikoakuégui planeta tierra ári,ñande ha’e umi ñaiméva jahecha hag̃ua ko ipaháva, ñembyaty guasu. Ñanembovy’aitépa péva! ” (“Israel Esperanza” [worldwide youth devotional, June 3, 2018], HopeofIsrael.ChurchofJesusChrist.org).

   Elder Jeffrey R. Holland ombo’eva’ekue:

   Hechapyrãitéva ko ára jaikove hagua!

   “Jesucristo evanhélio ha’e pe verdad hi’añete, isegúro, ikonfiable ha igratifikante véva, yvy ha yvága, tiempo ha eternidápe. Mba’eve—mba’eve mba’e, mavave, mba’eve influencia—ojokóta kóva ko Tupao okumpli hag̃ua imisiõ ha ohechakuaa hag̃ua idestino divino oje’eakue ko mundo oñemopu’ã mboyve. … Natekotevẽi jareko kyhyje térã ñetantea pe futurore.

   “A diferencia oimeraẽ ambue ára ñane mboyve, kóva ko dispensasiõ ndohasamo’ãi pe apostasia institucional; ndohechamo’ãi umi sacerdocio lláve ñehundi; ndosufrimo’ãi pe Tupã Ipu’akapáva ñe’ẽ rrevelasiõ ñembopa. … Mba’e ára javivi hag̃ua!

   “… Ndapehecháirõ gueteri, che optimistaite umi ára paháre. … Peguerovia. Pepu’ã. Pende fiel. Ha pe aprovechá al máximo ko ára rechapyrã javiviha!” (Facebook post, May 27, 2015; tojehecha avei “Be Not Afraid, Only Believe” [address to Church Educational System religious educators, Feb. 6, 2015], broadcasts.ChurchofJesusChrist.org).

2. Tojehecha Juan 1:12.

3. Mbovymi roñehenói rire Presidencia General de los Hombres Jóvenes-pe, Presidente Henry B. Eyring oñe’ẽ orendive umi desafio ha oportunida unico huventu Tupaogua ombohovakéva ko ára. Oñemoñe’ẽ oréve roñe’enfoka hag̃ua umi mba’e oipytyvõtava pe Jesucristo evanhélio oike pypuku hag̃ua ikorasõmekuéra. Ko ñemoñe’ẽ ha’ékuri oréve peteĩ tesaha Presidencia de Hombres Jóvenes ramo.

4. Tojehecha “Be with Them,” ChurchofJesusChrist.org/callings/aaronic-priesthood-quorums/my-calling/leader-instruction/be-with-them.

5. Tojehecha Mosiah 18:25; Moroni 6:5.

6. Dale G. Renlund, “Through God’s Eyes,” Liahona, Nov. 2015, 94; tojehecha avei Moisés 1:4–6.

   Presidente Thomas S. Monson ombo’eakue: “Jareko rresponsabilida jehecha hag̃ua ñande rapicha ndaha’éi pe ha’évare hikuái ha katu pe ikatúvare ha’e hikuái. Ajerure’asy peẽme péicha pe pensa hag̃ua hesekuéra” (“Ve a otros como ellos pueden ser,” Liahona, Nov. 2012, 70).

   Py’ỹinte, peteĩ jóven nokumplíramo pe Tupao ojeruréva, térã umi iporandu ha’etéramo ku oñorairõse, térã orekóramo duda, pya’ete ja’etiketa chupe. Péva ikatu ogueru momombyry ha, a véce, ojei. Mborayhu añete ndoguerohorýi umi etiketa!” (“Unto the Rising Generation,” Ensign, Apr. 1985, 9).

7. Tojehecha 2 Reyes 6:17.

8. Stephen L. Richards, Primera Presidencia miembro ramo he’iakue, “Discernimiento ijyvatevéva ha’e pe ohecha ha ojuhúva ambue tapicháre pe imehor naturaleza, pe mba’eporã oĩva ipypekuéra” (in Conference Report, Apr. 1950, 162; in David A. Bednar, “Quick to Observe,” Ensign, Dec. 2006, 35; Liahona, Dec. 2006, 19). Tojehecha avei 2 Reyes 6:17.

9. Henry B. Eyring, “Teaching Is a Moral Act” (address at Brigham Young University, Aug. 27, 1991), 3, speeches.byu.edu; emphasis added; tojehecha avei Henry B. Eyring, “Help Them Aim High,” Liahona, Nov. 2012, 60–67.

10. Tojehecha Moisés 1:3–6.

11. Mosiah 18:21tojehecha avei Moisés 7:18

12. “Umi hombre jóven orekóva rrelasiõ mbarete ha ipositivova familia [Santo de los Ultimos Dias] activo, kompañéro ha lider ndive, oipytyvõva chupekuéra odesarrolla peteĩ rrelasiõ Itúva Yvagagua ndive, ikatuve opyta activo. Umi programa-pegua elemento—pe curriculum Dominical-cha, [Hombre Jóven] programa de actividad, umi logro personal oñeha’arõva … ikatu oreko sa’ive efecto umi rrelasiõ’ỹre. … Porandu importante ndaha’éi mba’éicha umi elemento de programa ijespecifikova ojeporu ha katu mba’éicha umiva ogueru rrelasiõ ipositívova, omombaretéva umi hombre jóven [Santo de los Ultimos Dias] rrelihiõ identida” (“Be with Them,” ChurchofJesusChrist.org/callings/aaronic-priesthood-quorums/my-calling/leader-instruction/be-with-them).

13. Tojehecha “Connect Them with Heaven,” ChurchofJesusChrist.org/callings/aaronic-priesthood-quorums/my-calling/leader-instruction/connect-them-with-heaven.

14. Tojehecha Juan 15:1–5; 17:11; Filipenses 4:13; 1 Juan 2:6; Jacob 1:7; Omni 1:26; Moroni 10:32.

15. Umi escritura-pe henyhẽ ehémplo ko’ãichagua; ko’ápe mokõinte oĩ:1 Nefi 2:16Enós 1:1–4

16. Tojehecha Lucas 24:32; 2 Nefi 33:1–2; Jacob 3:2; Moroni 8:26; Doctrina y Convenios 8:2–3.

17. Tojehecha 2 Timoteo 3:15–16Doctrina y Convenios 68:3–4; 88:66; 113:10.

18. Tojehecha 1 Tesalonisenses 1:5; Alma 26:13; 31:5; Helaman 3:29; 5:17; Doctrina y Convenios 21:4–6; 42:61; 43:8–10; 50:17–22; 68:4.

19. Tojehecha Juan 6:6317:17Alma 5:7Doctrina y Convenios 84:43–4588:66; 93:36.

20. Tojehecha Juan 15:3; 1 Pedro 1:23; Mosiah 1:5Alma 5:7, 11–13; 32:28, 41–42; 36:26; 62:45; Helaman 14:13.

21. Tojehecha 2 Nefi 31:19–21; 32:3, 5.

22. Russell M. Nelson, “Ikatu jajapo ha jaiko porãve Liahonamayo 2019-gua, pág. 67.

23. Dale G. Renlund, “Peiporavo ko ára,” Liahona, Nov. 2018, 104.

24. Kóva ko figura-pe oĩ pe programa de escultismo, nda’areiete peve ha’eakue Tupao activida programa-pegua mitãkuimba’e ha huventúpe g̃uarã, principalmente Estados Unidos ha Canada-pe. Umi área ndaha’éiva escultismo-pegua, umi rrequisito hetavékuri 200-gui. Además, heta umi programa de actividad mitãkuimba’e, mitãkuña, hombre jóven, ha mujeres jóvenes-pe g̃uarã ojejapókuri diferente, ombohasyvéva umi experiencia familia-kuérape.

25. Tojehecha “Let Them Lead,” ChurchofJesusChrist.org/callings/aaronic-priesthood-quorums/my-calling/leader-instruction/let-them-lead.

26. Tojehecha Omni 1:26; 3 Nefi 9:20; 12:19; Doctrina y Convenios 64:34. “Peteĩ religión ndojeruréiva opa mba’e jesacrifika, araka’eve ndorekói pu’aka suficiente ogueru hag̃ua pe jerovia tekotevẽva vida ha salvación-pe g̃uarã”

27. Ezra Taft Benson, The Teachings of Ezra Taft Benson (1988), 167; in Preach My Gospel: A Guide to Missionary Service (2019), 13; see also Russell M. Nelson, “Hope of Israel,” HopeofIsrael.ChurchofJesusChrist.org.

28. Ñembyaty Elder David A. Bednar ndive; tojehecha avei “2020 Temple and Family History Leadership Instruction,” Feb. 27, 2020, ChurchofJesusChrist.org/family-history.

29. Neal A. Maxwell, “Henerasiõ Pyahúpe g̃uarã,” 11. Elder Maxwell heive: “Funcionalmente, mboy diácono ha maestro quórum de presidencia okonsistinte oñehenói alguno oikuave’ẽ hag̃ua oración térã ombohasa hag̃ua pe santa cena? Hermano-kuéra, ko’ãva añetehápe ha’e espiritu especial, ha ha’ekuéra ikatu ojapo mba’e iñimportanteva oñeme’ẽramo chupekuéra peteĩ oportunida!”

30. Tojehecha General Handbook: Serving in The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, 2.2, ChurchofJesusChrist.org.

31. Oĩ heta mba’e ikatúva ojeporu Biblioteca del Evangelio-pe oñepytyvõ hag̃ua huventukuéra olidera, ha umiva apytépe oĩ “Recursos de la Presidencia de Quórum de Clase,” “Ojeporuvo Eju, Chesegi—Quórum de Sacerdocio Aaarónico ha Mujeres Jóvenes clase-pe g̃uarã,” ha umi recurso para mujeres jóvenes ha quórumes del Sacerdocio Aarónico “Llamamientos de Barrio-pe”.

32. Russell M. Nelson, “Hope of Israel,” HopeofIsrael.ChurchofJesusChrist.org. Ko devocional aja, Presidente Nelson he’i: “Ñande Ru Yvagagua orreservákuri heta umi Hi’espiritu inoblevéva—ha ikatu, ha’e, pe Ijequipo porãve—ko ára pahápe g̃uarã. Umi espiritu tuichavéva—umi hugador ivalevéva, umi éroe—umiva peẽ ha’e!”

33. Russell M. Nelson, ñe’ẽ ñepyrũmby “Niños y Jóvenes: Evento cara a cara-gua Elder Gerrit W. Gong ndive,” Nov. 17, 2019, broadcasts.ChurchofJesusChrist.org.

34. Tekotevẽ jaheja umi jóven tolidera, especialmente umi oñehenói ha oje’apartava’ekue oservi hag̃ua presidencia de cláse ha quórum-pe. Pe sacerdocio autorida ojedelegava’ekue chupekuéra. Oaprendéta hikuái orrecibi hag̃ua inspiración oliderávo icláse térã quórum” (in “Children and Youth Introductory Video Presentation,” Sept. 29, 2019, ChurchofJesusChrist.org).

    Elder Quentin L. Cook he’iakue, “Ojejerure umi ñane huventu ojagarrave hag̃ua responsabilidad individual imitã aja—umi túva ha liderkuéra tojapo’ỹ umi huventu ikatúva ojapo ijehegui” (“Adjustments to Strengthen Youth,” Liahona,Nov. 2019, 40).

35. Presidente George Q. Cannon ombo’eakue: “Tupã oñongatuakue kóva ko dispensación-pe g̃uarã umi espiritu orekóva py’aguasu ha determinasiõ ombohovake hag̃ua ko mundo, ha opa pe aña pu’aka, ojehecháva ha ojehecha’ỹva, omomarandu hag̃ua pe evanhélio ha oñemantene hag̃ua pe añetegua ha oñemoĩ ha oñemopu’ã hag̃ua ñande Tupã Sión, ojekyhyje’ỹre mba’evéichagua consecuencia-gui. Ha’e ombouva’ekue ko’ã espiritu kóva ko henerasiõme omboguapy hag̃ua Sión pyendakuéra araka’eve ndojeivéima hag̃ua ha oñemopu’ã hag̃ua peteĩ semilla hústa, ombotuichatáva Tupãme ha ombotuichátava chupe supremamente, ha iñe’erendútava Hese toiko oikóva” (“Remarks,” Deseret News, May 31, 1866, 203); see also Teachings of Presidents of the Church: Joseph Smith (2007), 186.

36. Moroni 10:32