Mai Ri Mwiu
Bwa te koraki ake, a mena n te onimaki, a katikui aia karaun ao a iriira te Tia Kamaiu n nooran te kukurei aika raka iaon are a konaa ni i iangoi.
Bon taan akawa imwaiin are a ongo a na wewete Ni kabwakan aia karaun inanon naman Kariraia, Betero ao Anterea a tei ngke E roko Iesu te I-Natareta, n tarai mataia, ao e taetae n te taeka ae ti teuana, “Mai Ri Mwiu.” Mataio e korei taekaia uoman taan akawa, “Ao a kitan naba aia karaun, ao a iria.”
Ngkanne Natin te Aomata e nakoiia uoman riki taan akawa aika a mena n te booti ma tamaia, ni bonoti aia karaun. E weteia Iesu, “ao [Iakobo ao Ioane] ao waekoa ni kitana te booti ma tamaia, ao a ira [te Uea].”1
Koa tia ni iangoia bwa tera aron maiumi inanon a na bong te Tia Kamaiu? Ngkana koa tia ni mena ikekei, ko kona n ongoeaba nakon A na wewete “Mai ri mwiu”? Tao eng e na bae ni iai riki te titiraki ni kan oota, “Ngkana te Tia Kamaiu e na weteiko n te bong aei, kam na konaa n tauraoi ni kitanii ami karaun ao nako ni iriia?” I kakoaua raoi bwa a na bon rawata.
Ma ibukiia tabeman, ao e na bon aki konaa n nang ni bebete te babaire. Tabeman a tia ni kunea bwa ngkai bon taian, karaun. ao n tabetai ana bon aki bebete kitanaia.
Taian karaun a bati aia tiaiti ao teiia. Taian karaun ake a kitanaki iroun Betero, Anterea, Iakobo, ao Ioane bon bwaai aika iai rabwataia—bwaai ni mwakuri aika buokiia ni karekei maiuia.
N tabetai ao ti iangoiia aman aomata aika taan akawa aika aki nang ni kunnikaini aika raraoi ao n aki anganga aia karea ao man nako ni kitan aia karaun ao n nako ni ira te Tia Kamaiu. Ni kaitaraki, te Unimwane ae Tiemti E. Taometi, inanon te boki ae Iesu bon te Kristo, e kaotiia iai, Betero, Anterea, Iakobo, ao Ioane bwa rao ngaiia n aia bitineti ae maiuraoi. Iai “oin aia booti ao a kam mwakuria iai tabeman aomata.” Ni kaeti nakon te Unimwane ae Taometi, Timon Betero “e karaoia raoi n angana; ao ngke e a manga taetae riki teuana te tai bwa a na bane ni katikui aia karau ao n nako ni irira Iesu, te Uea e aki totokoa are a na karea Betero ibukin kangangan ana tauaninne te aonnaba ae … korakora.”2
Rimwii, te karaun are karekea te kaubwai e a kamwanea te kairake ni mwane ae bati a na mwane ao ni kaotia naba bwa e a tia n ongeaba nakon tua ni kabane man moan rikirakena. Ngke e titirakina te Tia Kamaiu bwa tera riki bwaai are ena riai ni karaoi n te aro are e na karekea te maiu are akea tokina, ao e taku te Tia Reirei, “Ngkana ko kan kororaoi, ao ko na nako ni kaboi am bwai ni kabane, ao anganiia kainnano, ao a na reke kaubwaim mai karawa: ao nako mai i rai.” Ngke e ongo aei te kairake ni mwane aei, “ao e nako ma rawawatan nanona: bwa a bati a na bwai.”3
E kabwaraaki bwa nanon karaun bon bwaai ni mwakuri ibukin karekean bwaai tabeua. N nanona riki ae e reme, ma n nang ni kakawaki arona, ti na konaa ni kabwaraanakoa nanon te karaun bwa te bwaai teuana ae kairarangiira ke n totokoiira ni ira a na wewete Iesu Kristo, are Natin te Atua ae maiu.
Ni kaotan nanon te taeka ae karaun e konaa n riki bwa ara mwakuri, mamaten nanora, kukureira, ao, iaoia ni kabane, kaririakiira ao burera. Ni kauarerekeana, te karaun e kona n riki bwa te bwai teuana are e kararoaiira ma te iraorao ma Tamara are i Karawa ke manga kaokakin A na Ekaretia.
Kariaia bwa n na anganiko te katoto ae ngkai naba. Te kaombiuta e konaa n nang ni bongana ao te bwai ni mwakuri ae kainnanoaki. Ma, ngkana ti kariaia bwa ti na kabongana mwaitin ara tai n aika aki bongana, akea manenaia, ao n tabetai kakukurei aika kamweenga buaka, e na riki bwa te karaun ae mangaongao.
Mwaitira ti kukurei ni mataku n te kaboo n takakaro, ma ngkana ti kan ataai rongorongoia nako ara taan takakaro aika mamaten nanora irouia ao n te tai naba anne ao ti na mwaninga ara koro n ririki ke kaniuringan te kanimabwi n ririki, n aki karineiia ara utu, ke ti konaa n aki tabe ma reken ara tai ni karaoi mwakuri aika raraoi ni ibuobuoki n ai aron te Kristo, ngkanne taan takakaro a konaa naba n riki bwa aiaron te karaun are mangaongao.
N a na bong Atam, aomata ni kabane, a na karekei kanaia, man maonon moaia, Ma ngkana ti nang ni bekutata n ara mwakuri ma n iango n te aro n tamnei ibukin maiura aika aki karineaki, te mwakuri e konaa naba n riki bwa te karaun ae mangaongao.
Tabeman a tia n reke n te karaun ae korakora baena. Te karaun e karaoa te raka iaon te mwane are tangoaki n tauia ni kamatoaiia man tangiriia bwa a na anganako aia tai ao korakoraiia n te aro are a na karaoa are a kainnanoiia taan tarau. A katiku inaomataia, ma n riki bwa tooro nakon aia kabane mwane ae korakora.
E kanganga tauan mwiin karaun aika bati ake a na konaa ni karekeiira ao n tukiira bwa ti na iriira te Tia Kamaiu. Ma ngkana ti koaua ma nanora ni iriiria, ao ti riai ni waetata ni katuka mangaongao ni karaunin te aonnaba ao ni iria.
I aki konaa n ataa te tai riki teuana are iai rongorongon aon te aba are e a tia n nang kaonrakeaki ma aekan karaun aika bati n nang ni mangaongao. A nang ni bebete kaonrakean maiura ma kabaeakiira nakon te maroro, botaki, ao te mwakuri. Moan te bebete reken karaun aika uanao bwa n tai tabetai e ngae ngke te katautau ibukin te kan bwaaranako mai iai e konaa n nang ni kanganga ao n nang ni kakamaku riki nakoira.
N tabetai ao ti namakina are ngkana ti nang n tabetabe, ao ti nang ni kakawaki riki—n te aro are “tabetabera” e kabwaranakoa aron taura. Tariu ao mwaneu, ti konaa ni kabanea ara tai ni maiura ni biritata ni karaoi ara mwkauri,ni karaoa teuana imwiin teuana man te riiti ni karokoa n tokina e a bon aki akaka karaoan are imwiina.
Karaoan ae bati e aki nang ni kakawaki. Ti katuruturua ara iango, nanora, ao ara kantaninga iaon bwaai ake akea tokiia—aika kakawaki.
Ngke ti ongo bwaana ni kabane ibukin te maiu are katobibira, ti ongo takaruaia nakon “nako mai” ao “nako ikekei.” Ribuakon bwaana ao kariiri ake a kaiangatoa ibukin ara tai ao kukureira, te rabwata ae tei n ti ngaia iaon mataniwiin naman Kariraia, ae wewete n te bwaana ae marara nakoiira: “Mai ri Mwiu.”
E nang ni bebete ae tiaki kabaraenta maiura. I uringii ririki tabeua n nako are a kaineti ma katakiu. Ara utu e a rikirake nakon ae itiman ataei iai. I a tia ni karaoa au mwakuri ni ibuobuoki n te bitiobiriki ao ngkanne I a manga anganaki weteau ae tabu bwa te bitiobi n ara uoote. I kakorakoraai ni kabuta ara bitineti are e kainnanoa te tai ae ababaki ibukin te bong teuana ma teuana. I nang ni kakaitau nakon buu ae nang n tamaroa, are aki toki n tainako ni kanakoraoi bwaai ni kabane ibukin au ibuobuoki nakon te Uea.
A nang ni bati bwaai aika ti na karaoi n te tai ae tauraoi. Imwaiin ara anga karea ni bwaai aika kakawaki, I a baireia bwa N na kauti mwaakai ni katoa ingabong, n tararua au bitineti, ao ngkanne ni kabanea au tai are I tangiraki iai bwa te karo ma te buu ae tikiraoi, ao kaain te Ekaretia ae kakaonimaki. E aki nang ni bebete karoan anne. Iai ingabong tabeua ngkana e aki tang beeron te tai ni kautiuti ngaia are I a kataia ni kaurea matau are teuana ao n taraia, ma nanou bwa e na reitinako tangina.
Ma e ngae n anne, ao te Uea moan te nanoanga ao ni buokai ni kakaea te korakora ao te tai ni karaoi ni kabane ake N na riai ni karaoi. E ngae ngke e kanganga, I aki konaa ni uringaaba ni karaoan ara rinerine n ongeaba nakon a na wewete te Tia Kamaiu ao ni iria.
Iangoi ara tarau nakoina. Iesu te “mangauti ao te maiu: “ane onimaki [Irouna], e ngae ngke e a tia ni mate, ma e na manga bon maiu.”4 Iai aika nang ni bati aia bwai, are a na konaa n anganako ni kabane n raoni riki nakon ririki, namwakaina, ke aiuana naba ma boongin maiuia ae mamate. Tera are a na tauraoi n anga ibukin te maiu are akea tokina?
Iai aomata aika konaa n anga ni kabane aia bwai n te aro bwa a na karekea te rau. “Nako mai ni kabane aika kam rawawata, bwa N na kabebetei uotami,” E reirei te Tia Reirei, “ao N na kamotirawai ngkami.”5 Ma tiaki ti te rau are E berita iai te Tia Kamaiu nakoiia naake a ongeaba ni kawakinii a na tua ni karokoa te toki, te maiu are akea tokina “bwaai n tituaraoi ra aika kakawaki riki nakon a na bwai n tituaraoi te Atua.”6
Ibukin ae iai te Tia Kamaiu, ao ti na bon maiu ni karokoa te toki. Te maiu ae aki mamate e nanonaki bwa tiaki konaa ni mate. Ma te maiu are akea tokina e nanonaki bwa te maiu are akea tokina nakon te karietataki n te abanuea n raonaki irouia naake a kan kamanoaki, ni katobibiaki ma te korakora n te tangira, ae nano ni kukurei, ao ni mimitong.
Akea te mwaiti ni mwane are e kona ni kabooa te aro ni maiu ae karietataaki aei. Te maiu ae ake tokina bon te bwaintituaraoi mairoun Tamara are i Karawa ae tatangira are e anga n ake boona nakoia te koraki ake a ongeaaba nakon ana wewete te Aomata mai Kariraia
E tekebuaka, bwa a mwaiti aika reke ni mangaongaon aia karaun n te aro are aki ongeaaba nakon weteaia. E kamataata anne te Tia Kamaiu, “Kam aki kakoauaai, ibukina bwa tiaki au tiibu ngkami… . Aongo bwanaau au tiibu, ao I kinaia, ao ai riirai.”7
Ti na kanga n iriira te Tia Kamaiu? Man kammwakurin te onimaki. Mani kakoauaana. Mani kakoauaanm Tamara are i Karawa. Mani kakoauan te Atua bwa E taetae nakoiia aomata iaon te aba ni boong aikai.
Ti iriira te Tia Kamaiu man rairan nanora man ara bure, man namakinan te nokawaki ibukiia ma ni mwaninga taekaia.
Ti iriira te Tia Kamaium man rinra inanon ranin te bwabetito ma ni karekei kabwaraan ara bure, man karekean ana bwaintituaraoi te Tamnei ae Raoiroi ma ni kariaia te mwaaka anne n reirei, ni kairiiri, ao ni karekea te rau nakoira.
Ti na kanga ni iriira te Tia Kamaiu? Man te ongeaaba nako Ina. A tia Ngaia ao Tamara are i Karawa n anganira tuua—bwa e na aki katuaira ma n karawawataira—ma e na buokiira ni karekea te kimwareirei ae bwanin nakoira, ibukin te maiu aei ao ibukin te maiu ae na roko ae akea tokina, n te aonaaba ae akea tokina.
N aron te kabotau, bwa ngkana ti nim ma ara bure, kukureira, ao n taai tabetai ngkana ara boraraoi are ti riai ni karaoia e kauntaba mwaakan te Tamnei ae Raoiroi; ao ma ni katikui aia taeka burabeti; ao ngkanne tia tei n oin naman ara Kariraia, ni kabeaki raoi ni karaun aika mangaongao. Ti kunea bwa ti aki kona ni katikuiia i mwiira ma n iriira te Kristo.
Ma e weewete te Tia Kawakin Tiibu nakoira n tatabemaniira n te bong aei. Ti kona ni kina bwanaan Natin te Atua? Ti na kona n iriiria?
I kona n taekina te taeka ni kauring? Iai te koraki ake a namakinna bwa ngkana ti iriira te Tia Kamaiu, ao maiura e na inaomata man te raraoma, te maraki, ao te maaku. Bon tiaki arona aei! Te Tia Kamaiu i bon Irouna e kabwarabwaraaki taekana bwa bon te aomata ae taonaki n te rawawa.8 Te koraki ake ana reirei ngkoa Kristo a noora te bwainikirinaki ao te kataaki. Te Burabeti are Iotebwa Timiti tiaki ti ngaia n namakina ke n noora anne. Ke Aomata aika Itiaki ngkoa rimoa.ni boong aika kaitira. Ao bon akea te kaokoro n te bong aei.
Iai au tai ae reke are N na taetae ma te aine are e ongotaeka nakon ana weewete te Tia Kamaiu ngke ai18. Tamana, are iai nakoana ae rietata n te aro teuana, e un ma ngaia ao e tukia man bwabetitoana. E tuangnga bwa e na riai n ataia bwa ngkana e riki bwa kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia aika Itiaki ni Bong Aika Kaitira, e na bon kabaneaki man te utu.
Enga n anne ma te kawawataaki e korakora, ma te kairake n ataeinnaine aei e ongeaaba nakon ana weewete te Tia Kamaiu ao e rin inanon ranin te bwabetito.
Tamana e bon aki kariaia ana iango, ma engae n anne, ma e kataia ni imanonoia nakon kaakan ana onimaki ae boou. Ngaia ma buuna a bwainikirinna n te aro ae moan te buakaka ibukin ana iango ni kan riki bwa kaain te Ekaretia ao e tangiria bwa e na rawa ni kaaina ana aro ae boou.
E ngae ni maraki nanona, ma n ribaiia, ao karaoan ae aki riai nakoina, ma ana onimaki are bon teimatoa naba ni matoatoa. E tokanikai iaon taeka ao iango aika bubuaka ma e ataia bwa e a tia n ongo Ana weewe te Tia Kamaiu ao e na iriiria te Tia Kamaiu ao bwa e na iriiria bwa tera mwiina ae na karekea.
N tokina ao e kona te kairake n ataeinnaine aio ni karekea ana tabo are e na rau iai, are te tabo ni katantan ma kaain te ekaretia ae akoi ma n raroa nako man mwakuri n iowawa ma meremeren tamana n un.
E boo ma te kairake n ataeinimwaane ae kakaoniki, ao a mareaki naba ngaiia ake uoman n te tembora, a karekei kakabwaia man oin aia rinerine are e raonaki n te mare n te tembora.
N te bong aei ao e a tei ibuakoia te koraki ake a tia n nanomaraki n iriira ana weewete te Tia Kamaiu.
Eng, I aki iangoia bwa e na rangi ni beebete te kawai. Ma I anganiko au kaotioti bwa te koraki ake, a mena n te onimaki, a katikui aia karaun ao a iriira te Tia Kamaiu n noori kukurei aika a raka iaon are a konaa ni i iangoia.
Ngke I kaitibo ma kaain te ekaretia aika a raoiroi n te Ekaretia aei—kairake ao ikawai—E kaungaaki nanou ma ni kaonaki n te kakaaitau ibukin aia kakaonimaki te koraki ake a tia n ongo nakon ana wewete te Tia Kamaiu ma ni iriiria.
N aron te katoto, bwa te tia mwakuri n te biti e iriira te Tia Kamaiu. Te bongina imwiin te bongina, iaon te maan ae e raka nakon 30 te ririki, e kaotinakoa ana boki aika tabu bwa e na wareware n tain te amwarake n te tawanou ngke a kaenaena. Te aine ae 70 a na ririki ae e a tia ni mate buuna are e bon titiku naba iaona ana kaintekateka ae iai wiirana—are, e aki toki kaungai nanoia ni kabaneia te koraki ake a kawaria, e kaungaui nanoia ao e aki kona ni mwaninga n tuangiia aron tekeraoina—ni ira te Tia Kamaiu. Te ataei are e ukeukera reken kakarabakauna ma Mataniwin te aonaaba ma karawa rinanon te tataro e iriira te Tia Kamaiu. Kaain te ekaretia ae kaubwai ae tituaraoi nakon te Ekaretia ao nakoia raraona e iriira te Tia Kamaiu.
Ngke e tei Iesu Kristo iaon biken naman Kariraia 2,000 te ririki n nako, are E bon tei iai naba n te bong aei n anga te wewete are ti tebo ma are e anganiia taan akawa aika kakaonimaki ao ngkai n nakoiia ni kabane ake a ongo bwaanana: “Mai Ri Mwiu!”
Iai ara karaun aika ti riai ni kawakin aika a riai ni karaoaki. Ma ngkana e weteira Mataniwiin te marawa, te aonaaba, ao karawa, “Mai ri Mwiu,” ti riai ni katukui i akuura mangaongao, ni karaunin aonnaba ao ma n toui mwiin mwanekana nako.
Tariu ao mwaaneu, I taetaekinna ma te bwana ni kimwareirei bwa te euangkerio e manga kaokaki! E kaukaki karawa nakon te Burabeti ae Iotebwa Timiti, ao e nooria ao e taetae ma te Atua, te Tama, ao Natina ae Iesu Kristo. Iaan ana kairiiri ao reirei mairoun te Atua mai irouia kaain te tiretio, te koaua ae akea tokina a manga kaokaki riki nakoia aomata!
N ara bong aikai iai temanna riki te burabeti ae kakannato, are e ikoikota ana kakoaua nakon koaua ni katoabongaika tabu aikai. Beretitenti Koten B. Ingkiri e tei inanon ana aobiti ae tabu bwa te tia taetae ibukin ara Uea ao te Tia Kamaiu are Iesu Kristo. A tei irarikina ana kikauntira ni ibuobuoki. N raonaki riki, e a tia naba ni kamatoaia n te kateibai te boutoka ibukin te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman, te kooram n te Itingaun, ao ai mirion kaain te ekaretia ni kabuta te aonnaba ake a tia ni buokia, n tatabemaniia ao a tia ni kaotia ni banaia ni katanoata mimitongin Manga Kaokakin a na euangkerio are e a manga kaokaki riki nakoiia aomata!
Iesu Kristo bon “te kawai, te koaua, ao te maiu: akea [temanna] ae na nakon te Tama, bwa ti [Iroun].”9 Ngkai taan kakoaua aika onoti ibukina, I kakoaua nakoimi n te bong aei bwa e na roko te tai are ni kabane mwaane, aine, ao ataei a na kona n noori matan te Tia Kamaiu aika a tatangira. N te bong anne, ti na ataia ma ni kakoaua taun ara babaire n te aro are ti na waekoa ni iriiria n tai naba anne.
N tatabemaniira nako ti konaa n ongo a na wewete te Tia Reirei ao n te tai ae waetata ti katikui ara karaun aika mangaongao ao n nako n nang ni kukurei ni iriiria bon au tataro aika korakora inanon aran Iesu Kristo, amen.