Te Rairaki Ni Koaua E Uota Te Kakukurei
Kukureimi ngkai ao n aki totoki a kawakinaki inanon ami tai n rairaki ao n oneaki are a na uotaki nakon maiumi.
N tatabeman nako ao ti karaoa ara kakae bwa a kanga tabeman n rinaon te maiu ni karaoi bwaai aika eti. A taara ni kukurei, ma ni kaota ingaingan nanoiia ibukin te maiu. Ngkana a karaoaki rinerine aika kanganga, a taara n aki karaoi rinerine aika eti, e ngae ngke a kaririiaki nakon bwaai ake a tauraoi iai. N tatabeman nako ao ti ataia ae a nanonaki nakon te kaririiaki, ma a baka n aki ataibwai. Ti tebo, ma ara kakae bwa a kanga tabeman n aki kaota aia unga n nano ni karaoan aia babaire. N te otabwaninin are e nang ni korakora mwaakan iai te tamnei, ni kakaean karaoan ae raoiroi riki, ni bita anuan maiuia, ni katikui aroaro ake ana kamamara aron temanna. A n karaoa ae raoiroi ni aia kaunga nano nakon taian bitaki, ni manga oki ni karaoi bwaai ake ana riai n tia ni kamauna nakoaki.
Tera kaokoron maiuia kurubu aika uoua aikai? Ko na kanga ni katitaboa karaoan ami rinerine aika eti n tainako? Koroboki aika tabu a anganiira te oota. Rinaoa te ungannano, ao kerikakin a na iango Betero. Inanon teniua te ririki ao e a tia ni ibuobuoki bwa te abotoro irarikin a na Tia Reirei, n noori taian kakai ao n ongora bitakin a na reirei te Tia Kamaiu. E kakabwaiaki n te kamatataa ae onoti ibukin karaki ni kaikonaki. N aron te bwai are e a tia n riki nakoiia Betero, Iakobwa ao Tiaon, n oneakin rabwatan Iesu Kristo ni mimitong n aiaron naba are a oneaki rabwataia Mote ao Eria.1 Ni kabane aikai, te Tia Kamaiu E konaa n noora Betero n aki kakoauaiia nakai bwa ti te arona. Te Tia Reirei E kinaa raoi, n aron ae E kinaiira naba n tatabemaniira nako. N te Baibara, ao ti wareka:
“Ao E taku te Uea, Timon, Timon, nooria, Tatan iai nanona ni kamwaneko, …
“Ma I a tia n tataro Ibukina, bwa au onimaki e na aki bua: ao ngkana I a tia n rairaki, ao tariu a na kakorakoraakii. E taku A na taeka Nakoina, te Uea, I a tauraoi ni iriko, nakon te kabureaki, ao te kamateaki.2 Ni koaua aki nako, ma n nooraia iroun Betero, taeka aika akea nanoia. E nanoni ni koaua baike E taekin ma tera ngkanne are e na riki.
Imwiina, ao Iesu E taetae ni burabeti nakoiia A na reirei, ngke a botaki iaon te maunga are Oriweta, “A bane n aki boraoi ami kantaninga ma Ngai n te tairiki aei: bwa e koreaki ae kangai, bwa N na karokoa te kanganga iaoiia au tiibu, ao tiibu ana maenako ni kabane.” E kaeka riki Betero “E ngae ngke ni kabane ngkami ana aki boraoi ami kantaninga, ma Ngai n na bon aki naba.” Te Tia Reirei E a iangoa raoi a na taetae ni burabeti, “Bon te koaua ae I tuang ngkami, Bwa n te boong aei, tiaki ti n te tairiki aei, ma imwaiin kookon kaua te moa, ko na aki kakeai ni kateniuan tangin te moa.” E a manga kaeka riki iai Betero ma te namakin ae moan te korakora, “Ngkana n na mate ma Ngaia, ao N na bon aki kakea.”3
Ibuku, teuana te itera ni baa mani koroboki aika tabu e kabwarabwaraa bwa tera are e na riki. Ni karekean te kauring ibukira n tatabemaniira nako n atakin karaoan ae eti, e ngae ngke e korakora te nano ni karaoa ae eti ma e bon aki tau. E nangi ni kanganga karaoakin raoi are ti atai bwa ti na riai ni karaoi. Ti warekia:
“Ma temanna te toro te aine e kakoaua te bwai ae riki ao e nora [Betero] … ao e taku, E mena te mwane aio naba irakina. Ao e kakea … n taku, Te aine, I aki kinaa teuanne… . Temanna e nooria, ao e taku, I boni mena naba irarikiia. Ao E taku Betero, Nnao, Tiaki ngai… . temanna e kakoaua inanona ao e kamatoa, … Ni koaua ao te mwane aei bon raona: … Ao e taku Betero, Nao, I aki ataa ae ko taekinna. Ao n te tai ae waetata, ngke e taetae, ao e tang te moa. Ao e rairaki te Uea, n tara Betero. Ao Betero e uring a na taeka te Uea, … ao … e nako n otinako, ao e korakai n tang.”4
Ni maraki n aron te kamatoaki n te taetae ni burabeti are e karaoaki ibukin Betero, ao maiuna e a moanna ni bitaki n akea tokina. E a moanna n nano tiotio, toro aika matoatoa nanoia ni kakawaki nakon a na babaire te Tama imwiin Taurakin ao Mangautin te Tia Kamaiu. Te kibu aei e kamatataa rotakin aron a na tangira te Uea nakon Betero. E ngae ngke E mena i buakon te kanganga ni kan tokanikai iaon te kataaki ibukin Maiuna, ma rawawata ni kabane a bwaaro nako aona, ao E a manga tanrikaki n tara Betero—tangiran te Tia Reirei e oneaki nakon tangiran ataein te reirei, are anga korakorana ni kabebetei n te tai are a tangiraki iai. Imwiin anne, ao Betero e teirake nakon bwaninin weteana. E i iango ma te mwaaka ao n aki ruru a na koaua nakon taian kanganga, kabureaki, ao oreaki. E a bon rairaki raoi ni koaua.
N tabetai ao te taeka ae te rairaiki e kabonganaki bwa e na kabwarabwaraa a na babaire ni koaua temanna nakon te bwabetitoaki. Ma e ngae n anne, ngkana e kabonganaki raoi, te rairaki e nanonaki riki n ae nano nakon anne, ibukin ae te aomata ae e a tiba rairaki ao n aron naba kaain te ekaretia ae e a maan. N aroarona ao karaoan te reirei ibukin aromi bwa kam na itiaki ao ni inaomata man te bure, ao e kabwarabwara te rairannano te Beretitenti ae Marion G. Uraomini:
“Te rairaki e nanonaki bwa te oneaki man te koaua teuana ke karaoan te mwakuri nakon temanna. Te rairaki bon te mwakuri n tamnei ke te bitaki nakon te aroaro ae raoiroi. Te rairaki e aki ti butimwaeaki man ana mwakuri te iango ibukin Iesu ma a na reirei ma kamwakuran naba te onimaki nakoina ao a na euangkerio. Te onimaki are kam mwakura te oneaki, ao te bitaki raoi nakon ootan temanna nakon ae nanonaki n te maiu ao nakon a na onimaki mwaaka nakon are e na kukurei iai te Atua, n te iango, ao te aroaro. Nakon temanna are e a bwanin n rairaki raoi, ma te nano ae korakora ibukin bwaai ake a kaineti nakon a na euangkerio Iesu Kristo ngke e a bon tia raoi ni mate. Ao oneaki mwiina n a na tangira te Atua, ma te nanomwaaka ae tauaki raoi mwiina ma ni kamatoaki nakon kawakinan a na tua.”
Ngkana kam nang rairaki, kam na riai ni uringnga ni karaoia inanon maiumi ma te wanawana kingiin taeka aikai “te tangiran te Atua, ma te nanomwaaka ao baireaki raoi ma n tia ni karaoaki raoi nakon kawakinan a na tua. “Kukureimi ngkai ao n aki totoki a kawakinaki inanon ami tai n rairaki ao n oneaki are a na uotaki nakon maiumi. Kam na kanga ngakanne n rairaki raoi ni koaua? Te Beretitenti ae Uraomini e kabwarabwaraai mwaneka ake kam na riai ni irii:
“Kaain te Ekaretia ao taan rairaki a riai n ae tiaki ti tebo nanoia. Ngkana koa tia n rairaki ao ni karekea am kakoaua a na aki riai naba n ti tebo bwaai aikai. E roko te kakoaua ngkana te Tamnei ae Raoiroi e angan te tia ukeuke koauan te koaua. Te koaua ae kakamwakuri e kam mwakura te onimaki. N te aro, are e karikirakea te rairannano ao te ongeaba nakon tua. Te rairaki bon te uaa ke te kaniwanga ibukin te rairannano ao te ongeaba.”5
E taekinaki ni kabebeteaki, te rairaki ni koaua bon uaan te onimaki, te rairannano, ao te ongeaba ae teimatoa. Te Onimaki e roko man ongomi n a na taeka te Atua6 ao kam kaeka. Kam na karekea mai iroun te Tamnei ae Raoiroi kamatoakin koauan bwaai ake kam butimwai iaon te onimaki ni karaoi raoi ma nanom.7 Kam na kairaki nakon te rairannano ibukin bure ake kam karekei man karaoan bwaai aika kairua ke aki karaoaki bwaai aika eti. Ao n tokina, ami konaa ni katitaboa ami ongeaba a na kakorakoraaki. Rikin te onimaki, te rairannano, ao te katitaboa te ongeaba e na kairiko nakon te rairaki ae kakannato riki ao n aron naba kakabwaia aika roko. Te rairaki ni koaua e na kakorakora ami konaa ni karaoia bwa tera ae kam ataia ae kam na karaoia ao n ningai ae kam na karaoia iai n aki tabe iai.
E reirei Iesu te taeka ni kaikonaki ibukin te tia ununiki bwa e na rinanoaki ni kabuta ao ni kabwarabwaraa bwa e kanga ni karekeaki a na taeka te Uea irouia aomata aika kakaokoro n aron are taekinaki. Iangoia moa bwa e na kanga te kaiknaki are ti tebo ma ae konaa ni kabonganaki nakoimi ni itera aika kakaokoro inanon maiumi, n te tai are kam kaitara iai ma kataakimi ke ni kariiri aika korakora. Te taeka ae, reiakinan te Tia Kamaiu, a konaa n roko iroumi ni kawai aika bati: ngke kam ukeuke iaoiia tabeman, ke rinanon bon am tataro ke ni karau ngkami ni iangoi raoi koroboki aika tabu, ke rinanon ana kairiiri te Tamnei ae Raoiroi. Ni kaokakin te kabwarabwaraa are E karaoia Iesu ngke E anganiia A na reirei te kaikonaki ibukin te tia ununiki, n tuoaki ami iango ao maruruungin rabwatami. Taraia ngkana iai taai ni kaetakin reirei aika kuneaki n aki tau ni karekei ma mwiin uaan berita aika kakukurei, te rau, ao te rikirake aika a bua.
“E kamaea ana taeka te Atua ni unikiia te tia ununiki. “[Tabeua] i rarikin te kawai, … ngkana a ongo, ao e a roko naba Tatan, ao e ana te taeka are e unikaki i nanoia.”
E konaa n riki anne nakoimi, n te otabwanin ae bure, ma iraoraoi aika bure?
“[Tabeua] a unikaki iaon te riribwaa; bon aikai naba, ngkana a ongo te taeka, ao a kaki naba inanoia ni kakatonga; Ao akea wakaia inanoia, ma a botu mwaaka: ao rimwi, ngkana … e a roko te karawawataaki … ao a baka naba.”
Kam a tia ni mena inanon taai ngke temanna e a kaota a na kantaninga ae aki riai ao akea am totoko nako iai?
“[Tabeua] akana unikaki i buakon akanta; bon aikai akana ongo te taeka, A rin taian iango n raraomaeakini bwain aon te aba i nanoia, … ma te mwamwanaki n te kaubwai ma tangirani bwaai tabeua, ao a karibwa te taeka, ao e riki n aki uaa.”
Iai taai ae kam nang ni kainnanoi iai bwaai tabeua are kam karaoiroi are a riai iroumi?
“[Tabeua] a unikaki i aon te tano are raoiroi; bon aikai aika ongo te taeka, ao kaki i nanoia ao a kariki uaaia, tabemang kaka tenibwi, tabemang kaka onobwi, ao tabemang tatabe bubua.”8
I ataia bwa anne te maiu ae kam kan maiuakinna. Bwaninra are kam butimwaia n reiakinan te Tia Kamaiu ni kaunga te nano bwa ana mwaitira te uaa, ae ana riki bwa kakabwaia, are kam na uniki inanon maiumi. Te kaikonaki aei are e kamatataa aromi ni kaota aron kukurein nanomi n ongeaba nakon bwaai ake kam na karaoi ae kam atai, n totoko nakon karaoan rongorongo aika akea nanoia ake a na konaa n roko bwa ana karaoaki, ni karekea a na iango temanna bwa tera koauan rairakim, ma ngaia, are E na kanga te Uea ni kakabwaia maiumi ae bwanin.
Koauan raoi te rairaki e karekea te kukurei are aki totoki are ti konaa ni kukurei iai e ngae ngkana te aonnaba ae tiaki rau iai bwa mwaitiia aomata a bane n aki kukurei. N nako man ni kurubu n tatabemaniira inanon te kanganga, Ana Boki Moomon e reireiniira: “A karaoa aia aki mamatam ao aia tataro n tainako, ni karaoa ae korakora n te aro are ana riki n teimatoa tamaroami, ao n rikirake ni matoatoa n te onimaki iroun Kristo, ni kabwanina raoi rabwatami n te kukurei ao ni karau nano, eng, e ngae ngke te kaitiakaki ao te katabuaki nanoia, ao a katabua rokona ibukina bwa a na takarua ma nanoia nakon te Atua.
E a tia ni katanoata te Beretitenti are Ingirii bwa e bon koaua te rairaki are e karaoa te kaokoro.10
Ni karekean kakabwaia ake a beritanaki ma n te rairaki raoi ni koaua, a karaoi bitaki ake kam atai ake kam kainnanoi inanoni maiumi. E taku te Tia Kamaiu: “Kam aki konaa n oki nakoiu, ao n rairannano ibukin ami bure, ao n rairaki, n te aro are N na kamaiu ngkami? … Ngkana kam nako Iu ao kam na karekea te maiu are akea tokina.”11
I kaota au koaua bwa ngkana kam tataro ibukin kairakiimi, ao te Tamnei ae Raoiroi e na buoki ngkami ni kaoti bitaki ake kam tangirii ibukiimi ni karaoakin te rairaki ni koaua. Te Uea e na kabatiiai kakabwaia nakoimi. Ami onimaki Irouna a na kamatoaki, a na rikirake nanomi ni karaoa te rairannano, ao ana kakorakoakii mwaakami nakon katitaboan te ongeaba. E maiu te Tia Kamaiu. E tangirii ngkami. Ngkana kam karaoa ami kabanea n tamaroa, E na bon buokii ngkami. N aran Iesu Kristo, amen.